Dagur - 23.05.1929, Side 3

22 tbl
DAGUR
87
hryssa frá Syðra-Laugalandi. — í
folahlaupinu fékk jarpur hestur frá
Nesi 2. verðlaun (20 kr.) og 3. verðlaun
brúnn hestur, sem er eign Þorsteins
Þorsteinssonar hér í bæ. — Fyrir skeið
fékk rauður hestur, er Kristinn í Litla-
Hvammi á, 3. verðlaun.
Vorhlýindin eru komin aftur; rignir
við og við og tekur því gróðurinn dag-
vöxtum.
Vélavarð'qrstaðcm við rafveituna var
á bæjarstjórnarfundi í gær veitt Júlíusi
Júlíussyni Brekkug. 3. Á sama fundi
var kosinn í fasteignamatsnefnd Einar
Jóhannsson byggingameistari og til
vara Halldór Halldórsson byggingafull-
trúi.
Hlaðafli hefir að undanförnu verið
í öllum veiðistöðvum hér við fjörðinn,
svo að nálega er talið dæmalaust.
Leiðrétting, í greininni »Skólamál
Eyfirðinga«, er birtist í Degi fyrir
nokkru, var í niðurlagi hennar sú villa,
þar sem minst var á »Friðriksgáfu«, að
þar stóð örnefni í staðinn fyrir ónefni.
Síldareiknasalan. Reikningar hennar
fyrir fyrsta starfsárið eru út komnir.
Alls hefir Einkasalan selt rúmar 173
þús. tunnur fyrir um 5% milj. kr. og
óskiftar eftirstöðvar nema 48 þús. kr.
en auk þeirra eftirstöðva er óselt og
óafreiknað við reikningslokin samtals
7136 tn.
Reikningunum fylgir umsögn endur-
skoðenda og endar hún á þessa leið:
»Er það skoðun okkar, að niðurstað-
an af rekstri Einkasölunnar þetta
fyrsta ár hafi reynst útgerðinni hag-
kvæm, og yfirleitt hafi hún leyst af
höndum það hlutverk, sem henni var
ætlað að vinna«.
------o-----
Um uppeldismál.
Eftir
Jón Sigurðsson kennara.
(Framh.).
I Þessar tvær að-
efnu ivorf. | ^ uppeldisstefnur,
Montessori og Dal-
tons, hafa valdið miklu róti í uppeldis-
málum heimsins. Ýmsir uppeldisfræð-
ingar hafa tekið hugsjónir þeirra í
þjónustu sína, en sniðið þeim á marg-
an hátt sérstakt form. Pó ber þar mest
á þvi, hve reynt er að tengja skóla-
námið við sjálft lifið og hversdags-
leg viðfangsefni þess.
Belgiski uppeldisfræð-
ingurinn Decroly snfður
skóla sinn í þessu formi
og gjörir hann eftirlík-.
'ing af lífinu. Skóli hans miðast við
það eitt, að gjöra göngu barnsins út
i lifið að hamingjuleið, með þvi að
sveigja vilja þess og hvatir til göf-
ugrar úrlausnar á vandamálum lifs-
ins. Decroly segir, að fyrsta spor barns-
ins eigi að vera, að athuga lífið og
læra að þekkja það í öllum myndum.
Hann lætur börnin sjálf safna mestum
áhöldum, sem hann notar við kefisl-
una: steinum, jurtum, dýraleifum o. s.
frv. Börnin fara með kennaranum í
smiðjur, brauðgerðarhús og niður í
skip; skrifa síðan ritgjörð eða lýsingu
á því sem séð var, og gjöra teikningar
af því sem þau geta. Decroly segist
byggja aðferð sína á þeirri höfuðreglu,
að það eitt geti þroskað barnið, sem
það skynji og skilji.
Decroly-
skólar.
• *•••• • •-*-• • • • • • • • • • • «
Aðferð þessi er enn aðallega notuð
í prívatskólum, t. d. í Danmörku, og
þar heimsótti eg í haust tvo siíka skóla
og var hrifinn af, hve nemendur höfðu
glöggar og sjálfstæðar skoðanir á lífinu.
... , ! Vinnuskólarnir
Vinnuskolar. I , , ,
| þýzku eru fyrst og
fremst afrek hins
mikla hugsjónamanns og skólafrömuðar
próf. Georg Kerchensteiner í Múnchen
og má segja að skólastefna þessi sé
nú ráðandi í skólum allra þýzkumæl-
andi þjóða. Svíar steypa upp úr þess-
um hugmyndum frjálslegt skólafyrir-
komulag, sem þó ber mest svip þýzkra
skóla t. d. framhaldsskólar Svía, sem
festir voru í lög skólakerfisins sænska
1918.
Eins og nafnið vinnuskóli bendir
til, leggur próf. Kerchensteiner mest
upp úr vinnunni. Hann telur vinnuna
undirstöðu alls náms og segir, að bæk-
ur séu ekki lyftistengur þroska og göfgi
manna heldur sé það vinnan, og að
án hennar sé enginn sönn mentun til.
Einn aðalþáttur barnaskólanáms á að
vera vinna, stjórnað og leiðbeint af
þar til hæfum kennara. Þó telur hann
ekki, að sjálf vinnan veiti gott upp-
eldi, heldur það hversu unnið sé. Véla-
menningin drepi persónuleikann líkt
og andleg störf, séu þau unnin eftir
skipun eða af kúgun. Vinnuskólinn
grundvallast á löngun og áhuga þeim,
sem leiði börnin til þroska eftir því
eðli, sem þeim er inngefið; en hann
vill losa um stundakenslu og lexíunám
sem unt er. Handavinna veitir ágætt
uppeldi í nákvæmni. Með þessari vinnu
finnur barnið, að það hefur skapað
sjálft og það fyllist unaði yfir sigraðri
þraut sem það getur sjálft dæmt um,
hversn tekist hefur. Smíðaður hlutur
leiðir í Ijós veilur og galla smíðisins.
En þó að barn semji ritgerð um smíði
á hlut, getur það engan dóm felt um
verkið. A vinnuskólum þessum er alt
hugsanlegt smíðað í smámyndum af
lífinu, frá einfaldasta kassa til heils
bóndabæjar með húsum og áhöldum,
dýrum og landslagi, eða þá sporvagna-
lfnum með sporvögnum á o. s. frv.
Ýmist er unnið saman eða á eigin
spýtur. Uppeldisstefna þessi dregur
fram nýtt viðhorf skóla til barns.
Hér er ekki lengur námsgreinin við-
fangsefnið heldur barnið sjálft. Starf
kennarans er hér að læra að þekkja
barnið og það, sem i þvi býr. Tak-
markið er ekki lengur einkani' fyrir
lœrdóm og kunnáttu, heldur þroski
barnsins.
Skylt þessu er átthaga-
fræðsla skólanna. Hver
skóli keppist um að
eiga vel útbúinn bónda-
bæ með öllum búsáhöldum, úti í sveit.
Þangað er svo farið með bekkina, einn
og einn í senn og dvalið þar vlku eða
hálfan mánuð árlega, eða þangað til
börnin hafa lært öll algeng störf og
kynst öllu. Úr þessum fróðleik eru
þau svo látin vinna með ýmsu móti.
Margir kennarar fara með börnin í
lengri ferðir, til annara héraða eða
landshluta. Þetta segja þeir nauðsyn-
legt til að skapa með börnum þjóð-
fræði og ættjarðarást, en kenni líka
bezt um lífið sjálft.
Eg hef nú rakið stefn-
ur nýrra skólahugmynda
og bent á, hvernig þær
yrðu framkvæmdar, þó að eg hafi
orðið að hlaupa á flestu. En er þá
Átthaga-
frœðsla.
gagn fyrir okkur að kynnast þessum
nýungum? Jú, viðkynning við nýjar
kenningar og viðleitni er frjósöm, hún
örvar og hvetur til að bæta það eldra
og hafna því ónýta og ógagnlega.
Fyrst er að vita og þekkja, og síðan
að velja og hafna. Eg hef þó ekki trú
á því, að hér á landi þurfi byltingu í
skólamálum. En við þurfum að vinna
úr nýjum skólahugmyndum það bezta
og samlaga það okkar staðháttum, og
okkur er brýn þörf kröftugra umbóta.
Sérstaklega verður að taka upp al-
gjörlega nýjar og bætandi aðferðir í
frumkenslunni, lestri og skrift, en í
þessari grein er ekki kostur að fara
nákvæmlega út í breytingar á aðferðum.
-------o------
Landbúnadur.
Fyrirspurnir og svör.
Hvaða ráð er gott til þess, að
verjast bruna á harðvelli og höla-
túnum ?
Það er tæplega hægt að gefa
nokkurt örugt ráð, til þess að verj-
ast bruna á harðbalatúnum. Brun-
inn stafar af því eð jurtirnar skort-
ir vatn. Jarðvegurinn er of þunnur
og gljúpur til þess að geyma forða
af vatni svo endist jurtunum yfir
vaxtartímann. Helztu ráðin til þess
að draga úr brunahættunni eru:
1. Að bera á hólana, svo snemma
sem við verður komið, auðleystan
áburð, sem auðveldlega kemst nið-
ur í jarðveginn, svo sem: Þvag eða
eða annan foraráburð, saltpétur eða
annan auðleystan tilbúinn áburð. Það
sem mestu máli skiftir, er að fá
grasið til þess að spretta sem fyrst
og á sem styztum tíma, því bæði
ver gróðurinn uppgufun og svo
eru líkurnar meiri til þess að jarð-
rakinn endist, því skemri sem vaxt-
artíminn er.
2. Að herfa hólana með Hankmó-
herfi eða öðru herfi, sem sker ofan
í jarðveginn, og mylja síðan áburð
ofan í stungurnar, strax eftir að
herfað hefur verið. Tilgangurinn sá
sami, að fá hólana til þess að spretta
sem fyrst og stuðla að því, að á
burðurinn komi að sem beztum
notum.
3. Veita á, ef því verður við kom-
ið, án þess að vatnið skoli áburði
burtu.
Hvenœr á helzt að bera tilbúinn
áburð á tún, og er óhœtt að bera
hann á ár eftir ár, og hvort er betra
að dreifa honum í þurk eða rekju?
Kalí og Superfosfat skal helzt
borið á snemma vors, t. d. í apríl
eðs jafnvel að haustinu.
Nitrophoska þarf sennilega að
bera snemma á t. d. í apríl eða
fyrst í maí.
Saltpétur skal sennilega bera á
svo fljótt sem tíðarfar leyfir, að gras
geti farið að spretta nokkurnvegin
hindrunarlaust. Síðastliðið vor gaf
sá saltpétur, sém borinn var á fyrst
í maí, mun betri raun, heldur en
sá, sem borinn var á síðast í maí.
Sé saltpéturinn borinn tímanlega
á, getur það orðið til þess að bjarga
gróðri frá því að bíða tjón af vor-
kuldum. Gróðurinn verður þroska-
meiri og þolir kuldann betur
Tilbúinn áburð má bera á sama
»-+ # • ♦ # # # # » # # # » # #
Eldavél
lítið notuð og nýleg er til sölu með mjög
lágu verði. — Uppl. á skósmíðaverðstæði
G. S. Hafdals,
Aðalstr. 10.
undirritaður hef ákveð-
ið að byrja fastar bíl-
ferðir laugardaginn 25.
þ. m. milli Þverár i Öxnadal og
Akureyrar. Fer þrisvar í viku:
Mánudögum, miðvikudögum og
laugardögum. Verð hjá Bægisásíma
kl. 8 árdegis.
Þverá 20. maí 1929.
Stefán Jóhannesson.
landið ár eftir ár, sé þess gætt, að
ekki skorti neitt þeirra þriggja á-
burðarefna, sem helzt getur verið
skortur á í jarðveginum: Kalí, fos-
forsýru og köfnunarefni.
Einhliða áburðarnotkun (saltpét-
ur), getur verió réttmæt á túnum,
sem um langt skeið hefur verið
haldið í rækt meó húsdýraáburði,
en þó aðeins um takmarkaðan tíma.
Tilbúnum áburði má dreifa bæði
í þurk og rekju, þó er ilt að dreifa
honum í regni og nær ógerlegt
þegar um kalksaltpétur er að ræða,
því hann sezt þá í föt þess sem
dreifir og myndar húð á höndum
og handleggjum, og getur valdið
slæmum brunasárum. Sá sem dreif-
ir saltpétri, verður að hafa heilar
hendur, skal ganga með uppbrotn-
ar ermar og þvo sér vandlega strax
og hann hættir að dreifa.
Parf steypa i áburðarhúsum ekki
að vera sérstaklega sterk og góð,
vegna áhrifa sem áburðurinn kann
að hafa á steypuna?
Áburðurinn hefur tæplegu nokk-
ur teljandi áhrif á steypuna, en
steypan þarf altaf að vera lagarþétt,
til þess að áburðarlögur tapist ekki.
Sérstaklega er þetta áríðandi þegar
um þvaggryfjur er að ræða, en auk
þess þurfa þær að vera með loft-
þéttum þökum.
Er hœgt að rækta slétt land, án
þess að þess að losa jarðveginn, og
þá sérstaklega með tilbúnum áburði?
Þetta er vafalaust hægt, séu raka-
skilyrði hæfileg og jarðvegur sæmi-
lega þykkur og gljúpur, en undir
flestum kringumstæðum mun það
taka allmörg ár, að koma slíku
landi í góða rækt og útheimta all-
mikinn áburð. Mun það oft orka
tvímælis, hvort ekki borgar sig að
plægja landið upp og bera áburð
undir strengina, sem siðan er velt
aftur í sama farið. Þessi aóferð hef-
ur sumstaðar gefið góða raun.
Annars er venjulega létt að vinna
slíkt land, sem hér er um að ræða,
og vafalaust nýtur landið lengi
góðs af því, sé það losað rækilega
þegar það er tekið til ræktunar.
Tilbúinn áburð má vitanlega nota
við útgræðslu með engu lakari
árangri heldur en húsdýraáburði.
Sigurjón Friðjónsson skáld kom með
Islandi að sunnan og hefir dvalið hér
í bænum undanfarna daga.
Söhum rúmleysis verður mikið efni
að bíða næstu blaða.