Dagur - 04.07.1929, Page 1

DAGUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfélagi Eyfirö-
inga.
Afgreiðslan
er hjá Jóni Þ. Þ6r,
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
XII. ár.
Akureyri, 4. Júlí 1929.
Þjóðmálafundirnir.
Pólitíska gesti bar hér að garði
seinni hluta næstl. viku. Pað voru
þeir Magnús Guðmundsson 1. þing-
maður Skagfirðinga, Ólafur Thors
2 þingm, Gullbringu- og Kjósar-
sýslu og Haraldur Guðmundsson
þingmaður ísfirðinga. Höfðu þeir
áður en hingað kom mætt á fund-
um þeim, er Framsókn hafði boðað
til vestur i sýslum og komu þar
auðvitað fram sem fulltrúar fyrir
sína flokka. I síðasta blaði var
vikið nokkrntn orðum að fundi þeim,
er haldinn var í Hegranesi 25. f. m.
og verður hér frá honum skýrt nokkru
nánar, jafnframt og getið verður
funda þeirra, er íhaldsmenn (»sjálf-
stæðismenn«) boðuðu til hér. Var
annar sá fundur haldinn hér á
Akureyri 28. f. m. og hinn á Hrafna-
gili næsta dag. A báðum þeim
fundum mættu þingmenn Eyfirðinga
sem fulltrúar Framsóknarflokksins.
Framsóknarmenn höfðu tekið þá
reglu upp á fundum sínum að
skifta ræðutímanum jafnt á milli
stjórnmálaflokkanna þriggja þannig,
að fulltrúar flokkanna töluðu í vissri
röð hver af öðrum í hálfan kl.
tíma og svo koll af kolli. Síðar
voru svo ræður manna takmarkað-
ar við skemri tíma. Sigldu hinir svo
í kjölfar andstæðinga sinna um til-
högunina á fundurn sínum.
Að mestu fóru fundir þessir vel
fram. Pó varð nökkur misbrestur
á því hér á Akureyri. Björn Líndal
bóndi á Svalbarði var einn af ræðu-
mönnum á fundinum þar og fékk
eitt af þessum geðofsaflogum, sem
hann er haldinn af, og Akureyring-
ar kannast vel við. Vakti þetta æs-
ingar meðal manna og spilti fund-
inum nokkuð, en þó vonum minna
vegna þess, að andstæðingar Lín-
dals tóku geóofsa hans með tiltölu-
lega mikilli stillingu.
Af hinum aðkomnu ræðumönn-
um er það að segja, að Magnús
Guðmundsson talar slétt en fremur
áhrifa- og tilþrifalítið og hagar
hann orðum sinum prúðmannlega
og stillir þeim vel í hóf. ólafur
Thors er honum gjörólíkur. Hann
hefir rödd og málfar í góðu lagi,
en talar af svo mikilli ákefð og
fyrirhyggjuleysi, að það er eins
og tryltur náttúrukraftur og ó-
beislaður sé þar á ferðinni. í rök-
leiðslum öllum lætur hann vaða
mjög á súðum. Ærsl hans og
gauragangur í ræðu er þó misjafn
eftir því hvaða hljómgrunni slíkt
mætir hjá áheyrendum. Hlátra-
sköll og lófaklöpp eru honum mat-
ur og drykkur í ræðustól. Fái
hann ekki þessa næringu, van-
megnast hann. Kom þetta skýrt
fram á fundunum hér. Á Akur-
eyrarfundinum var gleiðgosa-
bragurinn yfir honum, því þar
fann hann, að viss hópur manna
tók látum hans þakksamlega.
Sama leik ætlaði hann að taka
upp á Hrafnagilsfundinum, en
varð þess skjótt var, að fundar-
mönnum gast miður vel að gaura-
gangi hans, og þá féll hann sam-
an og linaðist upp.
Haraldur Guðmundsson er
kunnur að því að vera mælskur
með afbrigðum. Rödd hans er
sterk og djúp og vel vanin, og
hann beitir henni af mikilli æf-
ingu. Orðfimur er hann í bezta
lagi og að sama skapi aðsópsmik-
ill í ræðustól. Þegar móðurinn er
á honum, og hann snýr vopnum
sínum að íhaldsmönnum, gengur
þeim erfitt að halda kyrru fyrir,
ókyrrast þeir í sætum og taka að
grípa fram í, en venjulega versn-
ar hlutur þeirra við það.
Almenna athygli hefir það vak-
ið, að á fundum þeim, sem hér
hafa verið haldnii', hafa íhalds-
þingmennirnir varast að nefna að
fyrra bragði stofnun og stefnu-
skrá hins nýbakaða »Sjálfstæðis-
flokks«. Mætti þó ætla, að þeim
hefði verið þetta efst í huga, en
það hefir reynst á alt annan veg.
Bernharð Stefánsson varð fyrstur
manna til þess að benda á þetta á
Hegranessfundinum og þótti það
fyrnum sæta, að sjálfir »sjálf-
stæðismennimir« vöruðust að út-
skýra nýja stefnuskrá nýstofnaðs
flokks síns og gera grein fyrir
nafnbreytingu flokksins. Lagði
hann ýmsar spurningar fyrir
þingmenn hins nýskírða flokks
þessu viðvíkjandi. Magnús Guð-
mundsson kvað engan tíma til að
fara út í þetta á þeim fundi, en
lofaði að útskýra þetta alt í Eyja-
firði og »kristna Eyfirðinga«.
Hvernig efndirnar hafa orðið, er
Eyfirðingum nú kunnugt. Að vísu
komust þeir Magnús Guðmunds-
son og ól. Thors ekki hjá því að
minnast á nafnbreytinguna og
stefnuskrána á fundum hér, þeir
voru knúðir til þess af andstæð-
ingunum, en hitt er öllum funda-
mönnum kunnugt, að á hvorugu
gátu þeir nokkra viðunandi skýr-
ingu gefið. Hið eina, sem hægt
var að draga út úr ræðum þeirra
um þetta efni, var, að þeir hefðu
skift um nafn á flokknum af
hræðslu við andstæðinga sína eða
einskæru hugleysi, og af því að
þeir hefðu verið komnir að raun
um, að ungir menn fráfældust í-
haldsflokkinn vegna nafnsins.
Óttinn við það að standa opinber-
lega við íhaldsstefnuna er því
grundvöllur hins frelsandi sjálf-
stæðis þessara manna.
Hreystiyrði Magnúsar Guðmuuds-
sonar í Hegranesi, um að snúa Ey-
firðingum til réttrar trúar verða
heldur brosleg eftir för hans hingað.
Pað var sem sé augljóst, að eina
áhugamál Magnúsar og Ólafs á
Hrafnagilsfundinum var það að
hafa fundinn sem allra styztan.
Munu þeir hafa orðið þeirri stundu
fegnastir, þegar honum var lokið.
Svo fór um kristaiboðsferð þá
Á Hegranesfundinum tók Jósep
Björnsson mjög í sama streng og
Bernharð Stefánsson. Vítti J. B.
harðlega hnupl íhaldsmanna á sjálf-
stæðisnafninu og óheilindi þau, er
fælust í flótta þeirra frá sínu fyrra
og rétta nafni.
Á Akureyrarfundinum líkti fjár-
málaráðhetrann íhaldsflokknum við
mann, sem klæjaði sí og æ og væri
því altaf að hafá skyrtuskifti, en
klæjaði þó jafnmikið eftir sem áður.
Eitt af helstu umræðuefnum Ól.
Thors var samband Framsóknar-
flokksins við jafnaðarmenn á þingi.
Komst hann svo að orði, að Fram-
sókn hefði tekið við stjórn 1917, en
jafnaðarmenn hefðu komist til valda,
því þeir réðu öllu. Hann kvað jafn-
aðarmenn hafa kúgað Framsókn til
þess að vera á móti lögum um vinnu-
dóm. Bernharð Stefánsson benti
honum þá a, að vinnudómsfrum-
varpið hefði ekki verið gert að flokks-
máli í Framsóknarflokknum, sem
meðal annars sæist á því, að tveir
menn úr Framsókn hefðu verið með-
flutningsmenn að frumvarpinu. í
öðru lagi benti B. S. Ól. Thors á,
að jafnaðarmenn hefðu komið fram
með frumv. um rannsókn á rekstri
togaranna, sem þeim hefði verið
mikfð kappsmál að samþykt yrði,
en hefði þó ekki náð fram að ganga
vegna mótspyrnu Framsóknarmanna.
Ef nú að Framsókn væri undir
þeirri kúgun, er Ó1 Th. væri að
lýsa, þá skoraði Bernharð á Ólaf að
skýra það, hversvegna sú kúgun
hefði ekki komið fram þegar um
frv. um rannsókn á rekstri togaranna
hefði verið að ræða. Ólafur Thors
gafst alveg upp við að skýra þetta
og viðurkendi á þann veg með
þögninni, að ummæli hans um kúg-
unina hefði verið fleipur eitt
Öllum þeim, sem sýndu okkur sam-
úð og hjálp við andlát og jarðarför
Guðrúnar Sigurgeirsdóltur og heiðruðu
minningu hennar á annan hátt, vottum
við alúðar þakkir.
Foreldrar og systkini.
Svipaða útreið fékk Ól. Th. á
Hegranessfundinum, þegar hann
kvaðst ætla að sanna það, að Jónas
Jónsson dómsmálaráðherra væri
sósíalisti. Dró hann þ.á upp úr
vasa sínum gamalt Alþýðublað og
las upp margtuggin ummæli Jóns
sál. Thoroddsen um bændaveiðar
Jónasar Jónssónar til handa jafnað-
armönnum. Steingrímur skólastjóri
á Hólum kvað Ólaf Thors hafa
gleymt niðurlaginu í þessu sönnun-
arskjali; þar væri staðhæft að Magn-
ús Guðmundsson 1. þingm. Skagf.
væri annar útsendari á bændaveið-
um fyrir sinn flokk, en sá væri
munurinn, að Jónas hefði fengið
kjarnann úr bændastéttinni, hinn
þroskaðri hluta hennar, en Magnús
aðeins úrhrakið, Pá deildi sami
ræðumaður hart á íhaldið fyrir þá
stefnu sína að safna sem mestum
auð á hendur fárra manna, en sýna
aftur á móti samvinnustefnunni fulla
andúð; kvað hann þetta tvent eiuk-
um fæla sig langar leiðir frá íhald-
inu.
Þá má ekki gleyma beinahjali í-
haldsmanna. Jón á Reynistað lýsti
því mjög átakanlega, hvað jafn-
aðarmenn sætu að mörgum bein-
um hjá Framsóknarstjóminni, en
svo nefndi hann greiðslu fyrir
unnin störf. Eftir þá ræðu stakk
Haraldur Guðmundsson upp á
því, að íhaldsmenn syngju »í Ba-
bylon við vötnin ströng vér sátum
fullir sorgar«, til þess að láta í
ljósi sorg sína, því ræða Jóns
hefði verið einn óslitinn harma-
grátur, ekki út af beinamissi, því
það væri ekki rétta nafnið yfir
bitlinga íhaldsmanna, meðan fyr-
verandi stjórn sat að völdum.
Embættismenn með 9—10 þús.
kr. árslaun hefðu á þeim tíma
liaft aukabita, sem numið hefðu 3
þús. kr. meira heldur en föstu
launin; þar hefði því ekki verið
um bein að ræða heldur um spik-
feita kjötbita, sem þeim hefði
fundist heldur sárt að láta taka
frá sér. Þannig hefði Magnús
Jónsson hafið málaferli eftir
sk'ipun miðstjórnar fhaldsflokks-
ins, þegar hann féll út úr banka-