Dagur - 15.08.1929, Page 2

134
DAGUR
34. tbl.
8* H£
W&Q' Vatn<;lpið.«;liirnr svnrt ncr jralvinseruð. HÍ
Vatnsleiðslurör svört og galvinseruð.
Tengistykki af öllum tegundum.
Skólpleiðslu — rör 2,5” og 4”.
Vatnslásar — svartir, nikkeleraðir og
emaileraðir.
Hand-vaskar og
eldhús-vaskar af ýmsum gerðum.
Kaupfélag Eyfirðinga.
liiiiiiiiiilliiiiiiiiiiffl
Ættingjum og vinum tilkynnist,
að Sigurrós Dorleifsdóttir andaðist á
sjúkrahúsinu á Akureyri hinn 10.
þ. m. — Jarðarför hennar fer fram
að Munkaþverá mánudaginn 1Q. þ.
m. og hefst kl. 2 e. h. nefndan dag.
14. ágúst 1929.
Aðsiandendur.
vísindamönnum, þóttsamvizkusamir séu,
ef þeir ganga að verki sínu með fyrir-
fram ákveðinni skoðun, sem þeir ætla
sér að sanna. — Efalaust mundi Aðils
sjálfur hafa fundið villuna síðar og
kannast við hana, ef honum hefði auðn-
ast að lifa. — Sumstaðar er þessi æfi-
saga ágætlega skemtileg, og hinar
mörgu vísindalegu sannanir og tilvitn-
anir, sem allstaðar koma fyrir, hindra
ekki leikmanninn í að lesa hana og
njóta hennar.
Síðari kaflinn, sem heitir »Bogen«,
er algerlega um Postilluna og strang-
vísindalegur; er bókin gagnrýnd og
borin saman við önnur rit. Kemur
það í ljós, að Jón biskup hefir notað
önnur rit mjög mikið, er hann samdi
ræður sínar. Hann er því sem höf-
undur ekki eins frumlegur í hugsunum
sínum og margir menn halda, en eftir
er hinn frábæri stíll hans, og finst
mér að höfundur hefði getað verið
fjölyrtari um hann. — Annars skal eg
fúslega viðurkenna, að mig skortir all
mikið þekkingu til að dæma þennan
kafla bókarfnnar. —
Að endingu birtir höfundur sem
Fylgiskjöl (Bilag) allmörg skjöl, sem
sanna ýmislegt viðvíkjandi frásögninni
— þ. á m. bréfaskiftin milli Odds lög-
manns og Gyldenlöve stiftamtmanns
og milli biskupsins og stiftamtmanns-
ins etc. — Sýna þau mjög glöggt per-
sónur þeirra Odds og biskups. hvers
um sig og lýsa innræti beggja, svo
að enginn þarf að vera í vafa um
hvernig málefni þeirra hafa verið í
raun og veru.
Þegar eg virði þetta stóra verk fyrir
mér, finst mér að vér íslendingar höf-
um fulla ástæðu til að gjalda höfund-
inum þakkir fyrir, og eg vildi óska
þess, að sem flestir vildu verða til þess
að kynna sér það. — Bókin er í raun
og veru ómissandi fyrir alla kennara,
sem eitthvað fást við andlega sögu
íslands og að sjálfsögðu ætti hún að
vera til á öllum bókasöfnum. — í
þessu sambandi skal þess getið að þeir,
sem snúa sér til Dansk-ísl. félagsins,
geta fengið hana fyrir 12 kr. d.
E. A. B.
A vídavangi.
Talandi dæmi.
í >Lesbók MorgunbIaðsins« frá
4. þ. m. er grein um Hjaltland. í
greininni er meðal annars skýrt frá
gufuskipafélagi, sem hefir bækistöð
sína í borginni Aberdeen í Skot-
landi. Frá viðskiftum þessa félags
við Hjaltlendinga er skýrt á þessa
leið:
»Hjaltlendingar stofnuðu fyrir fá-
um árum eigið gufuskipafélag, en
þá setti skotska félagið öll flutnings-
gjöld svo niður, að kaupmenn fengu
vörur sínar fluttar fyrir sama sem
ekkert gjald. Petta var freistandi
fyrir þá, sem hvorki eru ríkir né
kunna samheldni. Og þessvegna fór
skipafélag þeirra Hjaltlendinga á
hausinn, og þá setti skotska félagið
flutningsgjöldin upp undir eins.
Hjaltlendingar eiga nú aðeins tvö
smáskip, sem sigla á milli hafna i
Eyjunum.c
Dæmi þessu lík gerast alstaðar,
þar sem aðstaða auðsöfnunarmanna
og þroskaleysi almennings leyfa
það. Lækningin við slíkum mein-
semdum er aðeins ein: Samvinnu-
þroski almennings og félagsdygðir
einstaklinga, sem ekki láta ginnast
af skyndihagnaði augnabliksins.
Jón Dorláksson póknast skrílnum.
Blaðið Vörður skýrir frá fundi
þeim, sem haldinn var að Skeggja
stöðum í Flóa 28 f. m. Samkvæmt
venju íhaldsblaðanna »puntar« Vörð-
ur upp á framkomu ræðumanna í-
haldsflokksins. Einna athyglisverð-
ust er sú frásögn blaðsins, að nokk-
ur hluti fundarmanna hafi verið
skrill, og að Jón Þorláksson hafi
talað þannig, að skríllinn hafi lagi
hlustirnar við. Auðvitað var hér um
að ræða »bo!saskríl«. En skyldi
nú ekki einhverjum af flokksmönn-
um Jóns finnast hann »taka niður
fyrir sig« með því að vera að biðla
til hinna marghötuðu »bolsa« á
þann veg að kitla eyru »skrílsins«
í ræðum sínum?
Hafisinn þéttist á Húnaflóa, eftir því
sem fregnir herma. »Island« varð að snúa
frá honum á vesturleið á laugardaginn,
skilaði allmörgum farþegum, er ætluðu til
Vestfjarða, til Siglufjarðar, og fór austur
og suður fyrir land til Reykjavíkur.
Tunnuskip frá Einkasölunni, er ætiaði
til ísafjarðar, varð einnig að snúa aftur
vegna Usins.
HÚSM/EÐURNflR OG SflMVINNUFÉLÚGIN.
í ,Brugsforeníngsbladel‘
(7/5 1929) stendur eft-
irfarandi ræða ,fyrir
minni kvenna.'. - Hugs-
anir þær, sem í henni
felast, geta átt erindi
til húsmæðra hvar
sem er í heiminum.
Kona nokkur sat einhverju sinni
heima og var að hugsa. — Henni
hafði dottið nokkuð í hug, sem henni
þótti merjdlegt. Það var hugsun, sem
gat gefið hverjum kaupmanni og hundr-
uðum verksmiðjueigenda fullsælu fjár.
Hún varð forviða en um leið fagnandi,
og hún gat naumast trúað því, að
hennar einföldu hugsanir hefðu svo
mikinn sannleik að geyma.
Nú skuluð þið taka eftir hver hugsun
hennar var:
»Eg er aðeins kona eins og konur
eru flestar. • Eg er hvorki fræg né
sérlega gáfuð að neinu leyti. Enginn
hefir reist mér eða mínum líkum neinn
minnisvarða. Og þó er það eg, sem
ræð yfir fjármagni heimsins. Pað er
eg, sem skapa markaðinn. Eg kaupi
þrjá fjórðu hluta af öllum búðarvarn-
ingi. Eg sé um að flestar verksmiðjur
hafi eitthvað að gera.
Eftir því, sem eg breyti smekk mín-
um eða hugsunarhætti, fer það, hvort
hin stóru verzltmarfyrirtæki blómstra
eða verða gjaldþrota.
Fað er sjaldgæft að nokkur leiti
ráða minna. Eg er sjaldan forstjóri eða
á sæti í stjórnum fjármálafyrirtækja.
Og þó er eg æðsti dómari í öllu við-
skiftalífinu. Eg, og enginn annar, hefi
vald til að segja j4 og NEI. Svo að
segja allar auglýsingar og öll verzlunar-
list er til ónýtis, ef aðstoð mína vantar.
Eg hefi meira vald, en það skinvald,
sem kjörseðillinn veitir kjósandanum. Eg
greiði atkvæði mitt með peningum. Eg
hefi mínar eigin hugsanir, tilfinningar,
dutlunga og mínar eigin óskir. Sá, sem
þekkir þær og getur uppfylt þær, verður
ríkur, því til hans sæki eg. Eg geri
menn að miljónamæringum, og eg
reisi hin miklu verzlunarhús og hallir,
sem ganga í arf frá einni kynslóð til
annarar.
Eg er — kaupandinnh
Pannig hugsaði hún, og hún hafði
rétt fyrir sér.
Fyrir hverri húsmóður liggja daglega
tvær spurningar, sem hún verður að
svara: Hvað þarf eg að kaupa í dag
og hvar á eg að kaupa það? Þessar
tvær spurningar, hversu litilfjörlegar,
sem þær kunna að virðast, hafa þó
einhver hin víðtækustu áhrif, ekki ein-
ungis fyrir líf einstaklingsins, heldur
einnig fyrir alt viðskiftalíf heimsinsD
Pegar Iitið er á þær ótal miljónir
króna, sem á ári hverju er varið til
varningskaupa, þá sýnir það sig, að
það eru konur, sem aðallega ráðstafa
þessum ógnar upphæðum. — Þetta
má þó ekki skilja svo, að konur eyði
þessu fé til eigin þarfa, heldur eru
það húsmæðurnar, sem kaupa til þess
að fullnægja þörfum fjölskyldunnar.
Með þessu er konum fengið vald í
hendur, sem þær mega ekki nota sér
hugsunarlaust, ef vel á að fara, og
þeim, hverri fyrir sig, er ant um að
bæta lífskjör fjölskyldu sinnar og
frelsa heimili sín frá fjárhagsvandræð-
um.
Þær húsmæður, sem þetta heyra,
munu nú kannske hrista höfuðið og
segja sem svo, að hér sé víst farið
með einhverjar ýkjar, og að smáupp-
hæðir þær, sem hver einstök hefir
milli handa, til að annast kaup til
heimilisins, geti ekki haft stórvægilega
þýðingu fyrir hið mikla viðskiftalíf
heimsins En þeim vil eg svara þannig:
Spyrjið kaupmennina um álit þeirra
Reynið að athuga, hvernig þeir leggja
sig í lima til þess að gera yður til
hæfis. Á öllum mögulegum — bæði
hugsanlegum og óhugsanlegum —
stöðum reyna verzlunarrekendur að
vekja athygli húsmæðranna (viðskifta-
manna sinna) á sér. Hvar sem er í
heiminum bugta verzlunarrekendur sig
og beygja fyrir húsmæðrunum. — Það
er spegillinn, sem sýnir yður vald það,
er þér hafið í viðskiftalífinu!
En nú er því þannig varið, að
verksmiðjurekendur og kaupmenn fram-
leiða ekki og selja ekki vörur, til þess
að fullnægja þörfum heimilanna, heldur
til þess að græða fé. — Skóverk-
smiðjueigandinn t. d. framleiðir ekki
skófatnað vegna þess að annars yrðu
svo eða svo margar manneskjur að
ganga berfættar, en aðeins vegna þess
að hann græðir — eða hefir von um
að græða — á framleiðslunni. Gæti
hann ekki skapað neinn gróða handa
sjálfum sér, mundi hann loka verk-
smiðjunni án þess að kæra sig minstu
baun um, hvort fólk gengi á sokka-
leistunum eða ekki.
Þetta er ein af ástæðunum fyrir því,
að í landi eins og Danmörku hafa um
310,000 húsmæður afráðið að styrkja
ekki lengur fjársöfnun og skrauthalla-
smíðar einstakra stóriðnrekenda og
stórkaupmanna, heldur skifta við sölu-
búðir og verksmiðjur, sem þær eru
meðeigendur í sjálfar, og með því
verða þær einnig meðráðendur í rekstr-
inum, og hver og ein fær hlutdeild í
nettogróðanum af verzlun og framleiðslu
í hlutfalli við upphæð þá, er hún hefir
að verzla með. Þannig sparast talsvert
fé árlega fyrir hvert einstakt heimili.
Um allan heim eru til miljónir hús-
mæðra, sem líkt þessu, hafa komið
auga á, að þær bera mest úr býtum
með því móti að vera sínir eigin kaup-
menn og verksmiðjurekendur. — Þessar
konur leggja sinn skerf daglega fram
til eflingar, samvinnufélagsskapnum, og
reyna, hvar sem þær geta, að fá vini
og kunningja, sem þeim er ant um,
til þess að fara að dæmi þeirra og
styrkja þá viðskiftastefnu, sem er heil-
MORS0
miðstöðvareldavélar eru
BEZTAE
að dómi þeirra sem reynt hafa. — Ávalt fyrirliggjandi hjá
TÓMASIBJÖRNSSYNI
AKUREYRL.
/