Dagur - 28.11.1929, Blaðsíða 1

/
DAOUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Koatar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfélagi Eyfiró-
inga.
XII. ár. \
Afgreiðslan
er hjá Jdrn' f>.
Norðurgötu 3. Talaími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanna fyrir 1. d»a.
Akureyri, 28. nóvember 1929.
49. tbl.
Hér með tilkynnist, að jarðarför móður minnar, Margrétar
Stefánsdóttur, sem andaðist 21. þ. m. er ákveðin þriðju-
daginn 3. des n. k. og hefst kl. 11 f. h. — stundvíslega — í
Möðruvallakl.-kirkju.
Síðan verður líkið flutt að Hlöðum óg jarðsungið í heimilis-
grafreitnum þar.
Stefán Marzson.
Bogi Th. Melsteð
Sio. Eggerz og
sjáltstíeðisniálii.
Á Alþlngi 1918 lýsti Sig. Eggerz
yfir fylgi sínu við sambandslaga-
frumvarpið með mjög fjálglegum
orðum. Meðal annars botnaði hann
ræðu sina um málið á þessa leið:
>Vil eg svo að endingu lýsa því
yfir, að eg mun óhikað greiða frum-
varpinu atkvæði mitt og hvetja
flokksbræður mína um land alt til
að gera hið sama«.
Af þessu er það Ijóst, hve harð-
ánægður Sig. Eggerz var með sam-
bandslögin 1918. >Óhikað< segist
hann greiða þeim atkvæði sitt, ó-
hikað segist hann hvetja flokks-
bræður sína um land alt til fylgis
við þau. Enginn skuggi af efa um
ágæti sambandslaganna er í huga
hans.
En >skjótt hefir sól brugðið
sumri< má hér um kveða. Sólskins-
hugsanir S. E. frá 1918 hafa nú
snúist upp í ömurlegar vetaráhyggj-
ur í sálu hans. Nú um sinn hefir
hann talið það sína háleitustu köll-
un að koma þjóðinni í skilning um,
hvilíkur háskagripur sambandslögin
séu fyrir hana. Samkvæmt hans
eigin kenningum eru lög þessi, sem
hann 1918 var svo óðfús í, að ís-
lenzka þjóðin veitti viðtöku og
tæki tveim höndum orðin háskaleg-
asta skaðræði.
Pessi pólitísku sinnaskifti S. E.
eru þungur áfellisdómur yfir hon-
um sjálfum, manninum sem 1918
greiddi skaðræðinu >óhikað« at-
kvæði sitt og hvatti aðra til að gera
hið sama! Óhugsandi er að Sig.
Eggerz geti nokkurn tíma fyrirgef-
ið sjálfum sér slíka hræðilega yfir-
sjón, þvi að sjálfsögðu er hér um
yfirsjón að ræða, en ekki hitt, að
hann hafi vitandi vits verið að leiða
þjóðina á glapstigu.
En kynlegt verður þaðað teljast,
hvað S. E. er þögull um þessa
skelfilegu yfirsjón sína, að telja
sambandslögin ágæt 1918, en sem
10 árum síðar er orðið að hreinum
voða í augum hans.
En hvað er það, sem veldur
þessum sinnaskiftum S. E.? Eftir
því sem honum segist sjálfum frá,
er það óttinn við yfirgang og á-
sælni sambandsþjóðarinnar, Dana,
þvf þeir séu margfalt rikari en fs-
lendingar og 30 sinnum fleiri; gætu
þvi gleypt okkur með húð og hári,
ef þeim svo sýndist.
En voru ekki hlutföllin milli auð-
æfa Dana og íslendinga og mann-
mergðar þessara þjóða svipuð 1918
eins og þau eru nú? Voru ekki
Danir 1918 margfalt auðugri og
mannfleiri en íslendingar? Vissu-
lega. En þá þagði Sig. Eggerz um
hættuna. Hvílik blindni!
Pað væri nú ekki svo undravert,
þótt nýtt Ijós hefði runnið upp
fyrir Sig. Eggerz, ef hann á þess-
um árum, síðan sambandslögin
gengu í gildi, hefði þreifað á ein-
hverskonar yfirgangi frá Dana hálfu
eða þó ekki væri annað en að hann
hefði lítilsháttar orðið var við ásælni
frá þeirra hendi í gæði lands vors,
en eins og allir vita, og hann sjálf-
ur mun viðurkenna, hefir á engu
sliku bólað að þessu. En hvað er
að marka það, segir S- E. Sam-
bandslögin eiga eftir að gilda í
nokkur ár, og á þeim tíma geta
Ðanir skollið yfir okkur. Af þessu
er það augljóst, að þessi dauðans
ótti á sér enga stoð í virkileikanum,
heldur er aðeins ímyndaður ótti á
ferðinni, hræðsla við það, að eitt-
hvað kunni í myrkrunum að búa,
sem geti verið skaðlegt. Bendir þetta
á pólitíska hjartveiki á háu stigi.
Hið kátbroslegasta við þetta alt
er það, að heill stjórnmálaflokkur,
íhaldsflokkurinn, hefir gert sér upp
hjartveiki með Sig. Eggerz. Pessi
látalætis hræðslusýki er gerð að
grundvelli undir stofnun þess
flokks, er kennir sig við >sjálfstæði<.
Er það nokkuð langt gengið að
gera sér á þenna hátt upp veiki
í þeirri von, að kjósendur landsins
muni sjá aumur á sér og fara að
kenna í brjósti um sig.
-------------
Island og Djóöabandalagiö.
Dr. Björn Pórðarson lögmaður í
Reykjavík hefir ritað athyglisverða
grein um það mál i Andvara. Heldur
hann því þar fram, að ísland geti
enga betra tryggingu fengið fyrir
hlutleysi sínu, eða betri viðurkenn-
ingu fyrir sjálfstæðinu en þá, ef
það gerðist meðlimur bandalagsins.
Telur hann einnig, að íslendingar
mundu á ýmsum sviðum geta lagt
margt nýtilegt til á þingum þess.
Pegar Jónas Jónsson dómsmálaráð-
herra var erlendis í sumar, mun
hann hafa kynnt sér mál þetta
nokkuð og gert fyrirspurnir um
það.
Hver veit nema íslandi hlotnist
sá heiður að verða tekið i Pjóða-
bandalagið á þvf merkisári i sögu
þess, er bráðum fer í hönd, og
verði viðurkennt sjálfstætt og hlut-
laust ríki af öllum þjóðum heims.
Eins og getið var um í næst síð-
asta blaði, andaðist Bogi Th. Mel-
steð í Kaupmannahöfn þ. 13. þ. m.,
rúmlega 69 ára að aldri.
Pótt örlögin höguðu því þannig,
að Bogi Melsteð aldrei varð einn
meðal þeirra mest umræddu, hvorki
á vísindabraut sinni, eða sem stjórn-
rnálamaður, þá hefir þjóð vor samt
með honum mist einn af sínum
beztu sonum, mann, sem unni
ættlandi sínu og þjóð heitt og
fölskvalaust og ávalt var reiðubú-
inn að fórna kröftum sínum og
starfsþoli henni til viðreisnar, án
þess að sjá til endurgjalds eða
jafnvel þakklátssemi; enda varð hið
sýnilega endurgjald, er hann hlaut
í lífinu, fremur lítið og þakklætið
þó oft minna.
Eins og kunnugt er, var Bogi
Melsteð sagnfræðingur og liggur
mikið eftir hann í þeirri grein, þó hon-
um auðnaðist ekki að sjá höfuðverk
sitt, hina stóru íslandssögu, koma
út að öllu leyti.
1 fslenzkum stjórnmálum tók hann
einnig mikinn þátt, og var hann
ðtull Heimastjórnarmaður^og barð-
ist gegn >Valtýskunni< svo nefndu,
á tneðan hún var uppi. En ávalt og
í öllu sýndi hann sig sem einn
hinna réttsýnustu og þjóðiæknustu
manna. Mun fáum Ijóst hér á landi,
hversu mikil áhrif hann í raun og
veru hafði á sambandsmálið, bæði
fyr og síðar, og úrslitasamningana
um það mál, þótt lítið bæri á. Sýnir
það glögglega, hverju maður fær
áorkað án þess að skara fram úr
öðrum í mælsku, ritsnild, eða öðr-
um slíkum hæfileikum, þegar sið-
göfgi, réttsýni og sannleiksást
mannsins eru hafin yfir allan efa
bæði vina og mótstöðumanna. —
Bogi Melsteð var enginn flærðar-
maður, en sannsögull og hreinskil-
inn, siðferðisþrek og siðgæðisþroski
hans var talsvert meiri en venjulega
gerist, enda var það vissan um að
Bogi Melsteð segði aldrei visvitandi
ósatt orð, er aflaði honum þess
trausts, að danskir stjórnmálamenn,
er að samningum stóðu við fslend-
inga, öðrum fremur sóttu hann að
ráðum. Beitti hann þá þekkingu
sinni til að skýra fyrir þeim og
sannfæra þá með sðgulegum rökum
um, að fyrir framtíð beggja þjóð-
anna væri farsælast að ísland yrði
hliðstætt Danmörku sem sjálfstætt
ríki. Pessu til sönnunar birtast hér
kaflar úr tveim bréfum, öðru frá
núverandi dómsmálaráðh. Dana,
fyrv. forsætisráðherra C. Th. Zahle,
en hinu frá fyrv. forsætisráðherra
I. C. Christensen, báðir þessir menn
stóðu, sem stjórnendur Danmerkur,
að samningum við fslendinga um
alllangt skeið. — (Brékaflarnir eru
teknir úr ritgerð er Valdemar Erlends-
son læknir ritaði fyrir nokkrum ár-
um um B. Th. Melsteð).
Kaflinn úr bréfi Zahle ráðherra
hljóðar svo í þýðingu:
>Mörg samtöl fylgdu eftir fyrstu
viðræðu okkar, og smám saman
komst á með okkur samvinna, þar
sem við báðir bárum fult oghrein-
skilið traust hvor til annars. Pekk-
ing Boga Melsteðs á íslenzkum
staðháttum og mönnum og hinir
rólegu dómar hans komu mér að
miklu gagni. Hann verðskuldar
innilegt þakklæti frá minni hendi
fyrir margra ára samvinnu i máli,
sem miklu varðaði fyrir þá ágætu
þjóð, sem hefir alið hann, og fyrir
hið fagra föðurland hans<.
Kaflinn úr bréfi I. C. Christen-
sens er á þessa leið:
>Meðal þeirra mörgu ágætis-
manna íslenzkra, sem eg um dag-
ana hefi komist i kynni við og
rætt við um fsland og Danmörku,
er mag. Bogi Melsteð einn þeirra
helztu. Hin heita og ósérplægna
ást hans á ættjörðu sinni, réttlæti
hans og göfuglyndi og hin marg-
þætta þekking hans í sögunni, hefir
ávalt gert viðræður okkar arðber-
andi . . .<
Pegar ðll afstaða þessara tveggja
manna til málanna, bæði fyr og
siðar, er athuguð, fá orð þeirra
sögulegt gildi og varpa Ijósi yfir