Dagur - 28.11.1929, Blaðsíða 2

198
nXGBK
49. tbl.

I
Hi
Afar fjölbreytt úrval af
karlmanna-fatnaði,
vetrarfrökkum,
rykfrökkum,
og regnkápum, — nýkomið.
Kaupið ekki jólafatnaðinn fyr en þið
hafið litið á úrvalið.
■» Kaupfélag Eyfirðinga.
BiiiiiiiiiiiiiiiiilliiiftS
Myndastofan
Oránufélagsgötu 21 er opin alla daga
frá kh 10-6.
Ouðr, Funch-Rasmussen.
þessa hlið persónu og starfsemi
Boga Melsteðs.
Pó voru það ekki aðeins stjórn-
mál íslands, sem Bogi Melsteð lét
til sfn taka heldur allar framfarir er
til viðreisnar gátu horft fyrir landið
og þjóðina. Hann var einn af þeim
fyrstu sem barðist fyrir stofnun
mjólkurbúa, og í þeim tilgangi
sendi hann skilvindur til landsins,
einnig ritaði hann um og beitti sér
fyrir betri verkun á saltkjöti, og
hefir hann því lagt sinn skerf til
að þessi nytsemdarmál komust á
rekspöl. Ennfremur hefir hann verið
einn af þeim fyrstu sem börðust
fyrir betri vegalagningu, brúagerð,
hafnargerðum; samvinnufélögin áttu
i honum einn af talsmönnum sín-
um, og nú, þegar alþýðuskólamáli
Suðurlandsins á giftusamlegan hátt
er ráðið til lykta, verðskuldar Bogi
Melsteð að minningu hans sé haldið
á lofti í sambandi við það mál.
Þannig mætti telja lengi, því alhliða
viðreisn og viðgangur allra menn-
ingarmála bæði andlegra og verk-
legra voru alla jafna efst í huga
hans.
Síðast en ekki sfzt ber að minn-
ast Boga Melsteðs í hinu íslenzka
Fræðafélagi í Kaupmannahðfn. Var
hann einn af stofnendum þess —
ásamt Finni jónssyni próf. og fleiri
góðum mönnum — og aðalmáttar-
stoð starfsemi þess alt til æfiloka.
Einkum ber að geta þess, að hann
kom svo föstum fótum undir félagið
efnalega, að það hefir getað færst
í fang útgáfu ýmsra ágætra rita,
sem sum hver annars að líkindum
hefðu eigi getað komið út; hefir
hann með þessu unnið þjóð sinni
og heiðri hennar ómetanlegt gagn.
Ritstjóri árbókar félagsins hefir hann
einnig verið, en hún hefir jafnan
verið efnismikið og gott rit. Átti
hann ekki lítinn þátt í því sjálfur
með ritgerðum sfnum. — Hann
bar hag þessa félags fyrir brjósti
til þess síðasta, eins og líka rit-
dómur sá sýnir, sem birtist á öðr-
um sað hér í blaðinu, barst hann
hingað um líkt leyti og dánarfregn
höfundarins. — Fyrir skömmu birt-
jzt hér ( blaðinu stutt ritgerð um
aðra nýútkomna vísindabók, er
félagið hefir gefið út. Oet eg ekki
í þessu sambandi stilt mig um að
birta nokkur ummæli um þá bók,
er fylgdu síðari ritgerðinni:
»Pótt dr. Jón Helgason hefði
ritað bók sína á öðru máli eru
næstum engin likindi til þess, að
hann hefði getað komið henni út.
Svo erfitt (er allstaðar að fá þær
bækur prentaðar, sem borga aðeins
lítinn hluta af prentunarkostnað-
inum.
Pað er eitt af helztu hlutverkum
Fræðafélagsins, að styðja íslenzk
vfsindi. Enn er félagið aðeins 17
ára og hefir eigi getað gert mikið,
en er það eldist og eflist er von-
andi að það geti gert meira«,
Pessi orð Boga Melsteðs sjálfs
segja meira en löng lýsing um
skilning hans á hlutverki félagsins
og áhuga hans fyrir framkvæmdum
þess.
Bogi Melsteð var tryggur maður,
vinfastur, hjálpfús og svo vandaður
í orðum og athöfnum, að vandaðri
mann getur naumast. — Hann
hugsaði meira flestum öðrum um
öll velferðarmál þjóðar sinnar bæði
andleg og verkleg. — En heitasta
ósk hans mun þó hafa verið sú, að
hver einstakur íslendingur vandaði
svo alt líferni sitt, að þjóðin sem
heild kæmist á hærra siðmenningar-
og siðgæðisstig, áleit hann það
einu öruggu leiðina til sjálfstæðis,
framfara og sanns þroska. — En
traust sitt alt hafði hann hjá Ouði,
því að hann var innilegur trúmaður.
F. A. B.
------o—----
Safn Fræðafélagsins
8. bindi.
Finnur Jónsson, Œfisaga flrna Magnússonar.
Kmhfifn 1930. Verð 10 kr.
Hinn 7. janúar í vetur eru liðnar
tvær aldir síðan Árni Magnússon and-
aðist. Hann var einhver hinn mesti
maður í íslenzkum fræðum, sem uppi
hefir verið. í íslenzkri málfræði var
hann á undan sínum tíma. Hann var
þjóðrækinn maður og þarfur íslandi á
ýmsan hátt. Handritasafn hans hefir
haft hina mestu þýðingu fyrir ísland
og islenzk fræði og norræn. Styrktar-
sjóður hans hefir komið ýmsum íslenzk-
um fræðimönnum að liði, Pað er þvf
FUNDUR
í Framsóknarfélagi Akureyrar kl. 8>/2 á laugardaginn, í »Skjald-
borg« — Mætið. Stjórnin.
bæði eðlilegt og skylt, að hans verði
minst í byrjun næsta árs, og það þvi
fremur, sem ekkert hefir verið ritað
rækilega um hann eða stofnun hans á
íslenzku.
Hið íslenzka fræðafélag fór því fyrir
nokkrum árum þess á leit við þann
mann, sem nú er kunnugastur hand-
ritasafni Árna Magnússonar, ritum hans
og stofnun, að hann semdi æfisögu
hans.
Eins og nærri má geta verður hún
mjög fróðleg. Hún er bráðum fullprent-
uð, og má telja hana 18 arka bók með
myndinni af Árna, er verður fremst í
henni. Allur hinn ytri frágangur er
vandaður eins og á öðrum bindum
Safnsins.
Pað er von Fræðafélagsins að bók
þessi verði komin til umboðsmanna
félagsins í Reykjavík, Akureyri og á
ísafirði fyrir jólin, svo að menn geti
eignast hana fyrir tveggja alda minn-
ingardag Árna Magnússonar. En sökum
þess að 7. bindi Safnsins er nýkomið
út, verða báðar bækur þéssar svo að
segja samferða.
Fræðafélagið ætlar að ýmsir bók-
hneigðir menn á íslandi muni ega
erfitt með að kaupa tvær svona stórar
bækur á einum vetri. Til þess að bæta
úr þessu og greiða fyrir vinum félags-
ins, er svo ákveðið að allir heimilis-
fastir menn á íslandi, sem keypt hala 1.
bindi ai Safni Fræðafélagsins og borgað pað,
skuli lá B. bindið ókeypis. Einnig skuiu
þeir, sem kaupa 7. bindi af Safninu
iyrir lok febrúarmánaðar og borga pað út i
hönd, fá 8. bindi ókeypis. Petta giidir að
eins gegn borgun út í hönd. En eftir
lok febrúarmánaðar verða bindi þessi
einungis seld hvort með sfnu verði, 7.
bindi fyrir 18 kr. og 8. bindi fyrir
10 kr.
Bogi Th. Melsteð.
.....O —
Sinnaskifti Knud Berlins.
íhaldsblöðin eru farin að skýra
frá ástæðunni fyrir því, að Knud
Berlin, þessi erkióvinur íslenzks
sjálfstæðis, sé kominn á þá skoðun,
að bezt sé að lofa íslendingum að
sigla sinn eigin sjó og höggva i
sundur taugina, sem bindur þá við
Dani. Skýringin er í þvi fólgin, að
K. B. hafi kiknað fyrir ofurmagni
>Sjálfstæðisflokksinsc, að hann hafi
bliknað og blánað fyrir hinum
hvössu sjónum Jóns Porlákssonar,
Magnúsar Guðmundssonar, Sigurðar
Eggerz og annara stórmenna »Sjálf-
stæðisflokksinsc. Öllum er það vit-
anlegt, að foringjar »Sjálfstæðisins<
þykjast vera dauðhræddir við Dani,
og nú kemur það upp úr kafinu,
að Danir séu engu óhræddari við
íslenzku sjálfstæðishetjurnar! Pessi
magnaða hræðsla á báðar hliðar
ætti að vera nokkuð örugg trygging
fyrir þvf, að sambandsslit komi af
sjálfu sér á sínum tíma. Er þá enn
fengin ný sönnun fyrir réttleysinu
um tilveru »Sjálfstæðisflokksins<.
■■ ■ ■ —o
Áheít á Strandarkirkju.
Þegar van Rossum kardináli hafði
ferðast hingað til lands fyrir nokkrum
árum, lét hann þess getið við útlenda
blaðamenn, að íslenzka þjóðin væri
mjög velviljuð og jafnvel hneigð til
kathólsku og ennþá mætti finna hjá
alþýðu manna, og jafnvel sumura
mentamönnum, talsverðar leifar af
kathólskum hugsunarhætti. Prátt fyrir
nálega 400 ára lúthersku. Þessi um-
mæli vöktu í sinni tíð gremju og
andmæli. En það virðist þó svo, að
þjóðin sé á síðari árum að sanna
þessi ummæli hins merka kathólska
kirkjuhöfðingja. Á eg þar við áheitin
á Strandarkirkju í Selvogi.
I kathólskum sið voru áheit algeng
mjög. Póttu kirkjur góðar til slíkra
hluta og verða vel við áheitum. Krossar
og helgir dómar verða einnig vel við
ýmsum óskum rnanna, svo sem kross-
inn helgi í Kaldaðarnesi. Gjörðust þar
jartein mikil og lækningar.
Eftir siðabót minkaði mikið um
áheit og kraftaverkatrú, enda var unnið
gegn þeim af alefli af kirkjunnar
mönnum. Þó varð áheitunum aldrei
útrýmt með öllu. Og nú á síðari ár-
um virðist trúin á Strandarkirkju hafa
aukist mjög, enda mun hún vera eina
kirkja landsins sem nokkuð verulega
er heitið á. Síðan um 1920 hafa heit-
gjafirnar til kirkju þessarar numið
stórfé, sum árin milli 10 og 20 þús.
krónum. Koma heitgjafir þessar úr
öllum áttum, jafnvel frá útlöndum, og
öllum stéttum, ríkum og fátækum.
Mér er ekki kunnugt, hve algengt
hefir verið hér nyrðra að heita á
Strandarkirkju fyr á árum. En hin
síðustu 2 ár er augljóst að áheitatrúin
fer vaxandi hér. Að minsta kosti ber-
ast mér peningar hvað eftir annað
nú síðustu vikurnar, sem eg er beðinn
að greiða kfyrir til Strandarkirkju, og
upphæðirnar fara altaf vaxandi, Síðast
bárust mérígærkr. 100 frá J. P. X og
fyrir fáum dögum 5 kr., tvennar 10
kr. og 15 kr. frá N. N. Skömmu
áður hafði eg sent biskupi 60 kr.
nafnlausar og í vor afhenti eg honum
40 kr. frá fólki úr Ólafsfirði. Petta
eru samtals 240 kr. síðan í maíraán-
uði, og sagt er mér að meira sé á
leiðinni, Sjálfsagt eru líka fleiri heit-
gjafir héðan, en þær sem mér berast.
Um gjafir þessar og áheitatrú er í
sjálfu sér ekkert ilt að segja, og sízt
vil eg verða til þess að draga úr
fólkinu það sem henni liggur að baki.
Hugsunin að launa fyrir uppfyllingu
óskar sinnar er í sjálfu sér fögur.
En eg vildi benda á annað, og það
er, að Strandarkirkja er ekki orðin
neitt þurfandi fyrir gjafir þessar. Hún
er orðin iangrikasta kirkja landsins og
hefir eiginlega ekkert við fé þetta að
gera eins og er, enda búið að mestu
að svifta hana fjárráðum og leggja
þau í hendur stjórnarinnar.
Væri nú ekki hugsanlegt að beina
áheitunum í aðrar, meira þurfandi áttir?
Við Akureyringar hyggjum á kirkju-
byggingu og erum fjárþurfa. Því ekki
að heita á hina ventanlegu Akureyrar-
»