Dagur - 11.12.1930, Blaðsíða 1

DAOUR
Semur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Gjaldkeri: Ámi Jóhanns-
son í Kaupfélagi Eyfirð-
inga.
1 J A A A A AA' Afgreiðslan
§§H ÆWm Ægm er hjá jóhí þ. þ&t,
||^g|| \ mP ||||| |j||| HM BKB ® Norðurgötu 3. Talsimi 112.
■M/ ' HH * 1 'H H 1#| H[ HH H Uppsögn, bundin viö ára
|j|j|l tájpl ||||| |ll|| pp|j |f||| j|||| H mót, sé komin til af-
Akureyri, 11. Desember 1930.
65. tbl.
XIII. ár. j
HIÉysi jaUanna,
íhaldsmenn hafa haldið því fram,
að hlutleysi jafnaðarmanna gagnvart
Framsóknarstjórninni byggðist á því,
hversu mikilla gæða þeir yrðu að-
njótandi frá hendi stjórnarinnar.
Pingmenn og blaðamenn Jafnaðar-
mannaflokksins hafa gert allt aðra
grein fyrir hlutleysi sínu. Svör þeirra
til íhaldsmanna hafa jafnan verið á
þá leið, að þó þeir væru að vísu
ekki ánægðir með Framsókn, þá
dyldist þeim það ekki að Ihaldið
væri langtum verra; af tvennu illu
væri sjálfsagt að taka það skárra, á
meðan það bezta væri ekki fáanlegt.
A þessari skoðun þeirra hefir hlut-
leysið verið reist.
Nú nýskeð hefir sambandsþing
Alþýðusambandsins lýst því yfir
með 43 atkv. gegn einu, að það
»telur ástæður þær, sem verið hafa
fyrir hlutleysi Alþýðuflokksins við
núverandi ríkisstjórn ekki lengur
fyrir hendi*.
Engin greinargerð eða rökstuðn-
ingur hefir enn fram komið opin-
berlega fyrir þessari samþykkt Al-
þýðusambandsþingsins. En sam-
kvæmt áður sögðu hefir ekki annar
skilningur getað legið að baki sam-
þykktarinnar en sá, að jafnaðarmenn
hafi komist að þeirri niðurstöðu, að
núverandi ríkisstjórn sé að minnsta
kosti eins ill í þeirra garð og íhald-
ið, eða jafnvel enn verri.
Pað er dálítið torskilið, að sósíal-
demókratar, sem öllu réðu á þingi
þessu, skyldu láta samþykkt þessa
frá sér fara. Hitt þarf engan að
undra, þó kommúnistar séu fúsir
til að greiða atkvæði með afnámi
hlutleysis við núverandi ríkisstjórn.
Pað má telja víst, að þeim sé ekki
eins illa við neitt eins og frjálslynda
umbótasljórn og finmst hún hver-
vetna vera í vegi fyrir byltingabrölti
sínu. Alhliða umbætur í þjóðlífinu
eru ekki hentugur jarðvegur fyrir
byltingafræ kommúnista. Ödru máli
væri að gegna, ef biksvart íhald
settist að völdum. Pá er mun hægra
að æsa alþýðu manna upp til of-
beldis og hryðjuverka. I jaróvegi í-
haldsins geta ófriðarfræ kommúnis-
mans tekið skjótum vexti. Petta vita
rauðliðar og þess vegna er þeim
það ósárt, þó að umbótastjórn falli
og íhald komi i staðinn. Peir eru
séðir menn.
Eðlilegt framhald af samþykkt
Sambandsþingsins um afnám hlut-
leysisins er vantraustsyfirlýsing á
landsstjórnina á næsta þingi. En
• •*• • ••• ♦ •• • • • • • •-•-•-•••
eigi hún að bera árangur, verður
þingflokkur jafnaðarmanna og íhaids-
menn á þingi að fallast í faðma.
Verður broslegt að sjá þá í faðm-
lögum Haraid Ouðmundsson og
Ólaf Thors, Héðinn og Magnús
Guðmundsson, Jón Baldvinsson og
Sigurð Eggerz, Erling og Magnús
guöfræðing o. s. frv.
Pá verður kommúnistum skemmt.
Síðan setjast íhaldsbroddarnir í
valdastólana með hlutleysi jafnaðar-
manna fyrst um sinn, eða þangað
til að íhaldið hefir sett á stofn ríkis-
lögreglu til þess að berja á verka-
lýónum. Úr því þarf (haldið ekki
á hlutleysi jafnaðarmanna að haida.
------o------
Opið bréf
til
sr. Gunnars Beneiiiktssonar.
i.
»í nótt avaf eg með minna
móta, en hugsaði í meira
lagi«,
Sr. G. B. I Verkam. 25. nóv.
Pað er miðnætti. Vetrarnóttin,
köld og kyr, grúfir yfir sofandi sveit.
Aðeins á einum stað glampar Ijós
í glugga. Pú einn vakir. Syndir
annarra varna þér svefns ......
Nóttin líður. Dagsbrún ris í austri.
Fölur máninn bregður deyjandi
geislum yfir háreist, vörpulegt stein-
hús og hrynjandi torfkirkju. Sveitin
er þögul. Svefnþungur söfnuður
nýtur værra draurna. Andvaraleysi
auðvaldsins liggur eins og mara
yfir bæjum og býlum. Pað glottir
í gervi grárrar morgunskímunnar
gegnum gluggana í Saurbæ. Pú ert
risinn úr rekkju.
Góður hirðir er árrisull og lætur
svefninn fyrir sauðina.
II.
Mig undrar ekki þótt þú vakir
og hugsir, sr. Gunnar. Pað hafa
aðrir gert á undan þér af minni
orsökum.
Unglingur mætti eg karli nokkrum
á förnum vegi. Hann hafði flutzt
af Austurlandi um vorið til sonar
síns og tengdadóttur: Nú var komið
haust, og karlinn sagði mérsumar-
sögu sina. Hún var óglæsileg um
flest, og henni lauk með þessum
orðum: »Pú trúir mér nú líklega
ekki, en satt er það samt. Eg hefi
ekki sofnað svefn í sumar«. »Aum-
ingja maðurinn, hefir þér ekki liðið
ógurlega ?« spurði eg. »0, nóg hefi
eg haft að hugsa«, sagði karlinn
og glotti íbyggnislega. Undanfarna
daga hefi eg borið saman öriög
þín og karlsins, sr. Gunnar. Margt
er líkt um ykkur. Báðir vakið þið,
en þó mjög mismunandi lengi.
Verður ekki annað sagt, en karlinn
skari þar fram úr, að þér óiöstuðum.
Báðir haldið þið á lofti verkum
ykkar, en þar ert þú mun hlutskarp-
ari. Karlinn hvíslaði sumarvöku sinni
í eyra einstöku manni. Pú auglýsir
náttlanga vöku í Verkamanninum.
Báðir hugsið þið mikið og um
sama efni: spillingu heimsins. Báðir
eruð þið sammála um illt innræti
andstæðinganna. Um annað er ykkur
ólíkt farið. Karlinn ber sig vel, þú
berð þig illa. Karlinn hafði litlar
ástæður til langrar vöku, en þú
miklar, en vakir skammt.
Pú segist aðeins birta nokkrar
hugsanir þínar í Verkamanninum
þessa löngu vetrarnótt. Eg trúi því
vel, að þú dyljir sumar. Hversu
margt og stórt hlýtur þú ekki að
hugsa, sr. Gunnar? Hversu ofthefir
ekki vanþakklátur heimur snúið baki
við boðskap þínum? Hversu oft
hefir þú ekki verið hrópandinn í
eyðimörkinni, er þú stóðst í prédik-
unarstóli ? Hversu oft hefir þú ekki
árangurslaust leikið hlutverk hæn-
unnar og reynt með gaggi þínu að
safna eyfirzkum ungum undir merki
kommúnismans? Hversu oft hefir
þú ekki tekið á þig þrautir og
þjáningar Iangrar ferðar úr fásinninu
fremmra, til þess að njóta samvista
og geðblöndunar vina þinna og
andlegra jafnoka, Steinþórs Guð-
mundssonar og Jóns G. Guðmann?
Eg skil það vel, að þú vakir og
hugsir. Má víst telja, að það verði
oftar en þessa einu nótt. Ættir þú
framvegis að birta skýrslu um það
í Verkamanninum, hve oft þú vaknar
og hve lengi þú vakir. Mætti það
verða ungum kommúnistum til fyr-
irmyndar og gott til athugunar al-
vöru þeirri, er vakir að málsbaki.
III.
Pað hefir ekki verið venja að
deila við þig í blöðum eða tímarit-
um. Pú hefir haldið fram ýmsum
fáránlegum skoðunum, en jafnan
fengið að prédika óáreittur. Myndi
svo enn verða, ef eigi gengir þú
svo í berhögg við drengskap og
sannleika, að úr hófi horfði Skal
því venjan um eintöl þin rofin, og
þér og öðrum bent á nokkur atriði,
í grein þinni »Mentaskóli Norður-
iands* i Verkamanninum 25. nóv.
s.l., er illa sæma góðum dreng í
ábyrgðarmikilli stöðu, og önnur, er
Hjartans þökk fyrir samúð, hjálp
og hluttekningu við andlát og jarð-
arför litla drengsins okkar.
Steinunn Jónsdöttir Freymóður Jóhannsson.
betur hæfa lélegum prédikara en
þekktum rithöfundi og stjórnmála-
manni. Pú rifjar upp skólagöngu
þina. Hrifinn lýsir þú dvöl þinni í
skóianum hér, er þú kannt þó eigi
að nefna réttu nafni. Er það að
vísu meinlaus villa, þótt endurtekin
sé, en óþægilegur vitnisburður um
takmarkaða hæfileika til visindalegra
rannsókna. »Aldrei varð maður var
við neinar reglur, sem settar væru
til höfuðs manni«, segir þú með
frábærri smekkvísi á íslenzkt mál.
Eg er þér algerlega sammála um
heillavænleg áhrif Gagnfræðaskólans
á Akureyri á stjórnarárum Stefáns
skólameistara. En undrun þykir mér
sæta, hafir þú, eða skóiabræður
þinir, aldrei rekizt á reglur, er hlýða
varð, hvort ykkur var ljúft eða leitt.
Gerist það hvarvetna, er lögum er
fylgt og stjórn beitt. Er það og
einn hróður Stefáns skólameistara
af mörgum, að hann beitti ákveðnum
reglum og tók fast í taumana, ef
út af var brugðið. En brot á regl-
um skólans voru framin af einstöku
nemendum eigi síður þá en nú.
Eg er nemandi Stefáns skólameist-
ara og geymi um hann góðar einar
minningar. En því siður ber eg
hann þvi oflofi, að eigi hafi hann
þurft lög og reglur við stjórn skól-
ans. Minnir það um of á likræðulof
fákænna presta, og myndi honum
lítt að skapi, mætti hann heyra.
I næsta kafla hellir þú úr skálum
reiði þinnar yfir Menntaskólann i
Reykjavík. Mun eg ekki að þessu
sinni deila við þig dóma þá, er þú
fellir yfir honum. Stendur það og
öðrum nær en mér. Verða og eigi
bornar brigður á, að lestri greinar
þinnar loknum, að þeir menn finnist,
er hent hefir sú ógæfa, að »bera
kufda í brjósti eða jafnvel haturc
til skólans »og hafa svívirt hann
opinberlega í ræðu og riti og hafa
aldrei þótst geta gert það nógu
rækilega<; — Um hitt munu skiftar
skoðanir, hve vel slíkt hugarfar
sæmir þjónum guðs á jarðríki.
Nú segir þú, að likt sé komið á
um Menntaskólann á Akureyri.
SpiIIingin hafi haldið þar innreið
sína með »nægilega óhæfum skóla-
stjórac, Sigurði Guðmundssyni.
Reyndar hafi hann stjórnað skól-
anum glæsilega i fyrstu, en farið
síhrakandi, og er nú svo komið.