Dagur - 16.04.1931, Blaðsíða 1

DAGUR
ternur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júli.
Gjaldkeri: Ámi Jóhanns-
»on í Kaupfélagi Eyfirð-
inga.
Afgreiðslan
er hjá Jóni Þ. Þór,
Norðurgötu 3. Talsími 112
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
XIV. ár.
Akureyri, 16. apríl 1931.
16. tbl.
Væri nu ei huosanlegt?
Það er orðinn mikill siður í-
haldsins hér á Akureyri að kalla á
Björn Líndal þegar einhver stór-
ræði vaka fyrir því. Hinar póli-
tísku uppeldisstofnanir þess eru
ekki frjórri en það, að jafnvel úti
á Svalbarði leita þeir sér atbeina
þegar einhvers þykir við þurfa.
En þá er eftir að vita hvernig
þessi »meðhjálpari« íhaldsins
reynist í þeim þrekraunum, sem
fyrir hann eru lagðar og verður
þar fundurinn í Samkomuhúsinu
á þriðjudagskvöldið ekki óglöggur
mælikvarði. Eins og kunnugt er,
varð íhaldinu svo mikið um, er
það fékk að heyra að búið væri að
rjúfa þing og kosningar ættu að
fara fram eftir átta vikur, að
boðað var til fundar í dauðans of-
boði, til hvers var mönnum ekki
ljóst, og er ekki enn. Fyrstu ræð-
una flutti' Sveinn Bjarnason og
hélt sér sæmilega við efnið, þ. e.
umræðurnar um þingrofið. En
ræða hans hefði vel mátt vera ó-
flutt, því á endanum kom það
fram hjá ræðumanni að hér væri
ekki um neitt einsdæmi að ræða
og enn síður ólöglegt athæfi.
Næstur talaði »meðhjálparinn«
frá Svalbarði, og talaði um flest
milli himins og jarðar, annað en
það, sem fundurinn átti að snú-
ast um, að ætlun manna. Engum,
með sæmilega góðri skynsemi gat
dulist, hvílíkan skrípaleik þessi
íhaldshetja var að leika. Það er
að vísu ekki ógreindarlegt, í hópi
heimskra kjósenda, að hrúga
saman svívirðingum og getsökum
um andstæðinga sína rétt fyrir
kosningar, en allir sæmilega
greindir menn geta ekki goldið
slíka framkomu með öðru en fyr-
irlitningu, og málstað sínum og
framkomu þarf hann ekki að
þakka það, að hann fékk gott
hljóð á fundinum, heldur skiln-
ingi andstæðinga sinna á almenn-
um velsæmisreglum, en þann
skilning virðist íhaldið eitthvað
skorta ennþá, ef dæma má eftir
framkomu þess undir næstu ræðu,
ræðu Brynleifs Tobiassonar. »Er
nú hugsanlegt«, svo notuð séu
orð Björns Líndals — að nokkr-
um hafi dulist sá aflsmun-
ur, sem fram kom á milli
þessara tveggja ræðumanna.
Brynleifur tók þegar í byrjun
föstum tökum á þessu þingrofs-
máli, og sýndi fram á með skýr-
um rökum að hér væri ekki um
neina óvenjulega eða ólöglega leið
að ræða heldur sjálfsagða. I fáum
og skýrum dráttum færði hann
sönnur á, að hér væri aðeins um
eðlilega rás viðburðanna að ræða,
sem alls ekki gæfi tilefni til þessa
uppþots, sem þarna var stofnað
til. Hinn þroskaði hluti áheyrend-
anna mun heldur ekki hafa verið
i neinum vafa um að hér var far-
ið með rétt mál, og ekki þykir
mér ósennilegt að sumir hefðu þá
óskað að ekki hefði verið stofn-
að til þessa fundar, sem nú var
orðinn að hinu skoplegasta frum-
hlaupi.
Væri nú ekki hugsanlegt að
eitthvað væri athugavert við póli-
tískan þroska slíkra manna, er
stofna til svona funda? Hlaupa
saman og vaða elginn um það,
sem þeir virðast ekki bera skyn
á og bæta svo ofan á skömmum
og svívirðingum á andstæðinga
sína. Eg held að úr þessu myndi
nú rætast, ef þeir hlýttu sjaldnar
leiðsögn Björns Líndals og hans
líka en létu greind sína ráða fyrir
barnalegri fljótfærni og íhalds-
þröngsýni.
Vésteinn.
-----o----
*
Skyldi það vera
menningarleysi ?
Það er flestra manna mál,
þeirra er sóttu fundinn á þriðju-
dagskvöldið og ekki voru áður
hatursmenn stjórnarinnar, að
Brynleikur Tobiasson hafi kné-
sett lögmennina tvo, er hófu á-
deilur á stjórnina vegna þing-
rofsins. Talaði hann rökfast, svo
að hvergi skeikaði og sannaði, að
hér hefði það eitt verið gjört, er
væri stjórnskipulega rétt. Fór þó
fyrsta. ræða Brynleifs svo í taug-
arnar á íhaldsmönnum, að þeir
hófu fótastapp í hvert sinn, er
hann byrjaði að tala eftir það.
Var hópur »ungra Sjálfstæðis-
manna« á svölum uppi er það
gerðu, og tóku undir það nokkrir
gráhærðir íhaldsmenn niðri í
salnum. Hljóðnaði þó »músík«
þessi von bráðar, enda hefur þeim
sennilega ekki sýnst’ Brynleifur
líklegur til að hopa fyrir hreim
þessara sjálfstæðissöngva.
Þá lýsti »sjálfstæðið« sér í taln-
ingu á atkvæðagreiðslunni um
vantrauststillögu þá, er Líndal
flutti. Fundarstjóri hafði skipað
fjóra teljara í húsinu. Töldu þeir
að tillagan hefði hlotið 62 at-
kvæði. Fannst þá fundarboðenda
einum að þeir hefðu haft skrambi
lítið fyrir snúð sinn: sókn Líndals
til Svalbarðseyrar, bílkeyrslu með
auglýsingar um fundinn út um
bæinn, og húsaleigu fyrir kvöldið,
svo hann kallaði til fundarstjóra
að tillagan hefði hlotið 72 at-
kvæði! Þá var leitað mótatkvæða
og fundu teljarar 39, þegai" einn
þeirra hafði dregið frá 3 atkvæði
ungra manna, er standa á kjör-
skrá, en hann taldi ekki hafa at-
kvæðisrétt. Þegar hann var
spurður, hverjir þeir væru og
beðinn að benda á þá, svaraði
hann: »Eg veit ekki hvað þeir
heita, þekki þá samt og veit að
þeir standa ekki á kjörskrá!« —
Síðan úrskurðaði fundarstjóri til-
löguna samþykkta með 68 atkv.
gegn 39.
Sannleikurinn er sá, að tillagan
var samþykkt með sem næst 45
atkv. gegn 42. Er þó hægt að
sanna að minnsta kosti tveir
greiddu henni atkvæði, sem eigi
standa á kjörskrá. Teljarinn
gleymdi að draga þá frá, og á eft-
ir að sanna, að þrímenningarnir
hafi ekki átt rétt til að greiða at-
kvæði.
Hvorttvegja þetta er lítið en
skemmtilegt sýnishorn af menn-
ingu, sannleiksást og óhlutdrægni
»Sjálfstæðisins« hér í bænum.
Eða skyldi það vera menning-
arleysi ?
Ftindarma'ðiir.
------o----
Gleymum ekki —
munum heldur.
»Ótugtar sæði áður varst
og aumur saurinda seggur,
illa fer þér að upphrokast
aska og moldarþrekkurc,
Gamalt sálmvers.
Sigurður hinn ísfirzki gerizt nú
mannfræðingur. Skýrir hann frá því
í ísafold, að til séu á landi hér tvær
manntegundir. Önnurmanntegundin
er komin af stórbændunum norsku,
sem í öndverðu námu hér land.
Fólk þetta er hreinræktaður stofn,
hefir aldrei blandast hinni mannteg-
undinni Og hatar alia kúgun. »Deír
eru sjálfstæðir menn i skoðunum, stórhuga
i áformum, vandir að virðingu og drenglyndi.
Menn þessir eru nú i minnihluta.
Pað eru Sjálfstæðismennc.
Hin manntegundin, eríöndverðu
var fámenriari og »fædd var tii aö lúta
Öðrum« eru niðjar þrælanna. Pað
man hefir orðið frjósamt, og aukið
kyn sitt örar en hinir — liklega af
því að það var á lægra menningar-
stigi! — og því er sá flokkur nú
mannfleiri, og í meirihluta í lands-
málum. Pað eru samvinnumenn og
sosialdemokratar.
Samkvæmt kenningu Sigurðar eru
i fyrra flokknum íhaldsmennirnir:
Hálfdán í Hnífsdal, Sigurður sjálfur,
Einar Jónasson, Jóhannes Jóhannes-
son, Valtýr og Árni frá Múla, en í
síðara flokknum eru: Tryggvi Pór-
hallsson, Jónas Jónsson, Einar
Árnason, Benedikt Sveinsson, Har-
aldur Guðmundsson og allir sam-
vinnumenn í landinu.
Samkvæmt þessu á Sigurður, sem
gengið hefir á mála hjá íhaldinu og
selt sig, að sjálfs hans sögn, að
vera sjálfstæður í skoðunum! Árni
frá Múla, sem ætlaði til Ameríku,
en komst aldrei lengra en til Kaup-
mannahafnar, er stórhuga í áform-
uml Og þeir Einar Jónasson, Hálf-
dán i Hnífsdal og Jóhannes
Jóhannesson eru vandir að virðingu
sinni og drenglyndi! Pessir menn
teljast tii aðalsins íslenzka, en ætt
Pórhalls biskups og Haralds Guð-
mundssonar (Reykjahlíðarættin) eru
þrælsættir, sömuleiðis aðrar ættir
samvinnumanna og sosialista „eru
afrennsli einnar og sömu æðar, prælabióðs-
ins gamla“. Svo fagurlega kemst
höfundurinn að orði.
Teljið þið ekki góðir samvinnu-
menn, verkamenn og alþýða, íhaldið
hafa hlotið með Sigurði, prest, sem
því hæfir, og sæmir vel málstað
flokksins, hæfilegan andlegan leið-
toga, skýran og skorinorðan, frjáls-
huga, Ijúfan og lítillátan.
Hér er ekki á þessa mannfræði-
kenningu Sigurðar minnst vegna
þess að hún sé virði þess að um
hana sé ritað, heldur sökum þess,
að andstæðingar íhaldsins verða að
gefa gaum lifsskoðun og stjórn-
málaskoðun þeirri, sem að baki
stendur kenningu Sigurðar, og
kemur skýrt fram í greininni skoð-
anakúgun, í 7. tölubl. ísafoldar. —
Par hefir Sigurður birt þá skoðun
samherja sinna, að peim einum beri
verðmætin og valdið í landinu. »Ríkið,
það er eg sjálfurc, mætti veraeink-
unnarorð þessara manna. Og til
þess að reyna að færa einhver rök
fyrir því, að hinir frjálslyndari
flokkar eigi engan rélf til að ráða
málum þjóðarinnar skipar hann allri
alþýðu í flokk þrælanna fornu og
afkomenda þeirra, sem hann telur