Dagur - 16.04.1931, Blaðsíða 3

16. tbl.
DAGUR
63
engir »landráðamenn«, svo þessu
leyndarmáli hef eg ekki þorað að
ljósta upp fyr en nú. Nú þarf
enginn að skammast sín fyrir að
hafa slegizt í för með því hetju-
vali, er fyr á tímum leitaði lands
fyrirheitanna, Vínlands hins
góða. Voru það hugdjarfir fram-
sóknarmenn, sem þráðu sjálfstæði
engu síður en forfeður okkar, er
endur fyrir löngu sigldu- þessa
sömu leið: út eftir Víkinni og
vestur á bóginn milli Skotlands og
Orkneyja, til íslands.
En í þetta skifti förum við
framhjá íslandi.
Seint á kvöldi reika eg einn á
efstu þiljum og horfi í vestur, í
áttina til íslands. Logar kveldsól-
arinnar gylla haf og himin. Eg
stari mig blindan á uppsprettu
þessa dýrðarljóma glóanda gulls.
Og bjart hefur verið yfir íslandi í
huga mínum öll þessi löngu út-
legðarár.
Við fórum framhjá íslandi. Og
mér er órótt innanbrjósts eins og
eftir ófyrirgefanleg trygðarof.
Síðasta bréfið að heiman á ef til
vill nokkra sök á því. Eg vissi að
mér yrði ekki svefnvært, svo eg
svaraði því um nóttina.
Umborð í Stavangerfjord, 31. ág. 1920.
Góði, háttvirti vinur!
--------Eg gat ekki búizt við
öðru, en að þú grunaðir mig um
græsku. Þið eruð þeir steingjörv-
ingar, efnishyggjumenn. Nei, þér
er ómögulegt að trúa því, að eg sé
hættur að lifa sjálfum mér, að eg,
hondlaður af Kristi, fórni öllu,
sem mér er kærast í heiminum, og
fari þetta á hans vegum.
Háskólavistin • hafði þau áhrif á
þig eins og svo marga aðra mæta
menn, að trúaralvöru kallar þú
nú hræsni, hita ofstæki og sann-
færingu þröngsýni. Efnishyggjan
er eins og fleinn í holdi, og er
sársaukinn óþolandi, rekist þið á
lifandi kristindóm. Læt eg mér
því lynda þótt þú hrindir mér nú
frá þér.
Þó langar mig nú til að hnippa
i þig, forðum vinur, og vita hvort
þér hefur ekki sortnað fyrir aug-
um aðeins í bili og sért nú farinn
að ná þér aftur. Mig grunar að
þú munir ekki álíta mig verri
mann fyrir það, þótt eg leiti fyrst
Guðs ríkis, og að þú þrátt fyrir
allt eigir ef til vill eftir að taka
nokkra hluti í »útgerðinni« minni.
Því uni eg ver að þú skulir
bregða mér um ræktarleysi, um
að eg gerist liðhlaupi, þegar mest-
ur er mannaflaskortur í landinu
okkar. Eg skil þig fullvel og fyr-
irgef. En sjálfur er eg sannfærð-
ur um að sá, sem er »hlýðinn
hinni himnesku vitrun«, muni sér
í engu til skammar verða.
Ekki mun eg geta gleymt fóst-
urjörðinni. Allir erum við tengdir
henni böndum, sem hvorki tími né
fjarlægð fá rofið og hver sem
starfi okkar er.
Að lifa Jesú, að þóknast honum,
reynast honum trúr til æfiloka,
það er mér nú fyrir öllu. Og mik-
ið gagn vinn eg íslandi, geti eg nú
fengið þig til að slást með í sigur-
för hans, sem er að leggja undir
sig heiminn og mun lifa og ríkja
eilíflega.
Er það einlæg ósk mín — að
skilnaði.
/ Ameríku.
Eftir 10 daga indæla sjóferð
komum við til New York. Er mik-
ið gefandi fyrir að sjá þá miklu
borg. En eftir fjögurra mánaða
dvöl var mér þó farið að dauðleið-
ast þar.
Tímann, sem eg hafðist við í
New York, notaði eg einkanlega
til að búa mig undir þann starfa,
sem beið mín í Kína.
Þrennt er mér ógleymanlegt frá
verutímanum þar: Útsýnið úr
turni Woolworth byggingarinnar,
sem er ein allra hæsta og prýði-
legasta bygging í heimi. Kristin-
dómsstarfið þar í borginni, sem
er afar fjölþætt og áhrifaríkt.
Og svo Chinatown, kínverski
borgarhlutinn. Eru þar þúsundir
manna alkinverskra í siðum og
háttum, klæðaburði og mataræði.
Skammt fyrir sunnan New York
er hinn fagri höfuðstaður Banda-
ríkjanna, Washington.
Við gætum nú snúið við, farið
til Englands og svo um Miðjarð-
arhaf og Suez til Kína. En
skemmra og ódýrara er að fara
með hraðlest vestur að Kyrrahafi.
Þaðan er aðeins 15 daga sigling
til Shanghai í Kína.
Hröðum við okkur nú til Pen-
sylvania járnbrautarstöðvanna,
stærstu járnbrautarstöðva í heimi
og keyrum með amerískum hraða
vestur á bóginn. f Buffaló bíður
lestin eftir þér, fýsi þig að sjá
Niagarafossinn. En svo ökum við
allt hvað af tekur til Chicago.
Þar eru fáeinir landar, fjölmarg-
ir Norðmenn og fleiri Svíar en í
nokkurri borg í Svíþjóð, að Stokk-
hólmi þó fráteknum.
Minneapolis er aðalaðseturstað-
ur Skandináva í Ameríku. — Eina
íslenzka samkomu hélt eg þar í
norskri kirkju; sóttu hana um 30
manns. Erfitt mun vera að halda
þar uppi íslenzkum félagsskap.
Nokkru seinna flutti eg erindi' í
kirkjunni að Minneota. Er þar
ein af elztu byggðum fslendinga
vestan hafs. — Flestir eru 'þó
landar okkar í Canada, eins og
kunnugt er.
Formaður kirkjufélagsins sýndi
mér þann sóma, að mælast til þess
að eg flytti erindi um kristniboð
á kirkjuþingi, sem halda átti að
Lundar í Manitoba, þá um vorið.
Eg kom til Winnipeg í byrjun
júní og gafst góður tími til að lit-
ast um.
Saga íslenzku frumbyggjanna í
Ameríku, ætti engum íslending að
vera ókunnug. Kalinri, sem við
fengum að erfðum til Ameríku-
faranna myndi þá hverfa með
öllu. Okkur er ekki með öllu ó-
kunnugt um lífskjör þeirra og
frama síðustu árin. En mikið
vantar þó á að eðlilegt samband
og sjálfsögð samvinna komist á
með íslendingum vestan hafs og
austan. Það er spá mín að eftir
1980 muni okkur hvorki skorta
hlýhug né virðingu livor í annars
garð.
17. júní var eg viðstaddur af-
hjúpun minnisvarða Jóns Sig-
urðssonar, á ákaflega fögrum
stað í Winnipeg. Var þar marg-
menni saman komið, ræðuhöld
mikil og hátíðabragur.
Nokkru síðar var eg við jarðar-
för frú Láru, ekkju síra Jóns
heitins Bjarnasonar. Mun hún
merkust kona verið hafa þeirra,
er ísland gaf Ameríku. Eg sá
hana látna og geymi í huga mín-
um undurfagra andlitsmynd þess-
arar göfugu hefðarkonu.
Á kirkjuþingi var eg beðinn
að fara vestur á Kyrrahafsströnd
og þjóna þar, þangað til eg færi
alfari til Kína, fjórum söfnuðum,
er prestlausir höfðu verið nokkuð
lengi.
Bæði þingið og söfnuðirnir, sem
eg kyntist, gáfu mér nokkra hug-
mynd um hagi og starfshætti inn-
an kirkjufélagsins. Er eg þess
fullviss, að löndum vestan hafs er
engu fninni þörf á öflugri og rót-
tækri trúarvakningu, en okkur í
þjóðkirkjunni heima. í kirkjulegu
félagsstarfi eru þeir auðvitað
okkur fremri. Enda er kirkjufé-
lagið og Jóns Bjarnasonar skólinn
þeirra stærsta mál.
Þó að eg kynni bezt við mig
sunnanverðu landamæranna, þá
var eg nú stórheppinn að eiga
kost á að fara með kanadisku
Kyrrahafsbrautinni vestur yfir
Klettafjöllin.
Náttúrufegurð Kyrrahafs-
strandar er orðlögð. Þar mundi
eg hafa ílenzt, væru lífsgæðin
mér fyrir mestu.
Ferð yfir Kyrrahaf.
15. september 192Í stigum við
á skipsfjöl í Vancouver B. C. og
komum til Shanghai í Kína 1. okt-
óber.
Kyrrahafið er víst ekki vitund
kyrlátara en önnur útihöf. Að
þessu sinni bar það þó nafn með
rentu. Get eg ekki hugsað mér in-
dælla ferðalag. Skipið gerði auð-
vitað sitt til. Það var 17 þúsund
smálestir og með öllum þeim ný-
íízku þægindum og útbúnaði, sem
nú eru gerðar kröfur til.
Ekki er ýkjalangt síðan sam-
göngur hófust milli Evrópu og
Kína. Franz Xavier, hinn nafn-
kunni »postuli austurlanda«, var
fyrsti kristniboðinn, sem þangað
fór sjóleiðina. Síðan eru liðin 370
ár. En rúmum 30 árum áður lenti
fyrsta skipið frá Evrópu í kín-
verskri höfn, Canton í Suðurkína.
Var það frá Portúgal. I kjölfar
þess sigldu síðar Spánverjar og
Hollendingar. 1637 kom enskt
skip í fyrsta sinni til Canton. Og
20 árum síðar var kínverskt te
flutt til Englands í fyrsta skifti.
»Te« er kínverskt orð, framborið
í Kína ta. — Síðan áttu Englend-
ingar allra þjóða mest viðskifti
við Kínverja.
Þá leiðina, er við nú höldum,
sigldi fyrsta ameríska skipið árið
1784. Og með amerísku teskipi
sigldi Robert Morrison, braut-
ryðjandi envangeliska trúboðsins
í Kína, árið 1807. Þótti það þá
langt ferðalag og hættulegt.
Er sitthvað að fara nú til Kína.
— Suezskurðurinn, fullger 1869
og Panamaskurðurinn 1915, hafa
haft geysimikla þýðingu fyrir
siglingasambandið við Kína. Og
með síberísku járnbrautinni, er
tók til starfa árið 1896 og kostaði
1600 miljónir króna, hraðekur
maður nú frá Leningrad til Pe-
king á 14 dögum.
Eg er eini íslendingurinn um
borð í e.s. Empress of Russia.
Langt hefði líklega orðið að bíða
eftir samfylgd einhvers landa.
Farþegarnir flestir á fyrsta og
öðru farrými eru enskumælandi,
en þó harla ólíkir að útliti og
framkomu. Hér eru fjölmargir
nautnasjúkir auðkýfingar, skart-
konur og hefðardrósir, »Globe-
trotters« og kaupsýslumenn og
nokkuð á annað hundrað kristni-
boðar og kristniboðslæknar. Fá-
einir Kínverjar og Japanar fylla
flokkinn. En svo eru þeir flestir
»americanized«, að þjóðernið sér
maður af andlitseinkennum að-
eins.
En komirðu niður í »kjallar-
ann«, hið geysistóra þriðja eða
fjórða farrými aftast og neðst í
skipinu, er nokkuð öðruvísi um-
horfs. Þar ægir öllu saman og
minnir á götulíf í bæjum á Aust-
urlöndum. Enda eru þar mörg
hundruð Kínverjar. Þeir sitja
undir þiljum liðlangan daginn,
reykja og spila upp á peninga,
segja sögur og leika kínverska
skopleiki. Ekki vantar götusala og
handiðnamenn. Og ótal óhreinir
krakkar gera sitt til, að ekkert
vantar á að hér sé fullkomin kín-
versk götulífs-mynd.
í raun og veru hagar nú þannig
til í heiminum, að mikið svipar til
skipulagsins um borð í Es. Em-
press of Russia. Hvítir menn uppi
á fyrsta og öðru farrými, en Æs-
ir niðri í »kjallaranum«.
Mjög hafa hvítir menn verið ó-
réttlátir og ágengir í viðskiftum
sínum við Æsi. T. d. má taka, að
þeim er nú bannað með lögum að
búsetja sig í: Evrópu, Afríku,
Ástralíu og Norður- og Suður-
Ameríku. — Til þess eru þó
nokkrar eðlilegar orsakir, þó ekki
verði þess getið hér.
Á norður hluta sjötta megin-
lands veraldar, Asíu, hafa Rússar
fyrir löngu tileinkað sér mikil
landflæmi. Gilda þar sömu órétt-
látu útilokunar-lögin. Gulir menn
og -Indverjar, nálega helmingur
alls mannkynsins, búa fyrir sunn-
an og austan hálendið mikla, á
svæðinu austan frá Kóreu og vest-
ur að Indus.
(Framh.).
ölafwr ólafsson.
Tengchow, Honan, China.
Ritstjóri:
Ingimar Eydal, Gilsbakkaveg 6.
Prentsmiðja Odds Bjömssonar.