Dagur - 02.07.1931, Blaðsíða 1

D AGUR
keraur út & hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Gjaldkeri: Ámi Jóhanns-
■on I Kaupfélagi Eyfirú-
inga.
Afgreiðslan
er hjá Jónt Þ. Þór,
Norðurgötu 8. Talsimi 112.
Uppsögn, bundin vifi ára-
mót, sé komin tíl af-
p
greiðsluinanns fyrir 1. dea.
XIV
. ár. |
Akureyri, 2. júlí 1931,
34. tbl.
Eftir Alþingiskosningarnar 1927
hafði einn af hinum fölinu fram-
bjóðendum íhaldsflokksins orð á
því, að hann skildi ekki, hvers
vegna flokkurinn hefði farið svo
illa út úr kosningunum sem raun
varð á. Lfkti hann kosningabarátt-
unni við spilamennsku. Hann vissi
ekki annað, en Ihaldsmenn hefðu
haft góð spil á hendinni og vel
hefðu þeir spiiað. Pannig hefðu
þessi tvö gróðaskiiyrði verið fyrir
hendi, en engu að síður hefðu
spilamennirnir tapað. Hver gat
ástæðan verið? Svo spurði hinn
fallni frambjóðandi íhaldsins og gat
ekki svarað.
En sá maðurinn, sem talinn er
einna greindastur í íhaldsflokknum,
nema þegar hann ætlar skrifa í
Morgunblaðið, svaraði spurning-
unni óhikað. Og svarið var á þessa
leið:
Kosningaósigurinn stafar af því,
að »hundar« íhaldsins geta ekki
orðið að »matedorum«. Með öðrum
orðum: Sumir frambjóðendur Ihalds-
ins voru lélegir menn, sem kjós-
endur vildu ekki líta við.
Árið 1931 er enn gengið til sams-
konar kosninga. íhaldið segist hafa
tóma »matedora< á hendinni og
spilar þeim út. Peir falla hrönnum
saman. Sjálfur greindi maðurinn,
sem má ekki skrifa í Mbl., svo að
hann verði ekki heimskur, býður
sig fram — o g f e 11 u r.
Fyrir kosningarnar sögðust íhalds-
menn aldrei hafa haft eins góð spil
sem nú. Sterkan þingmeirihluta
kváðust þeir öðlast að kosningunum
afstöðnum. 24 til 27 þingsæti voru
þeim viss fyrir fram. Auðvitað með
tilstyrk Héðins Valdimarssonar. Og
ekki var það neinn venjulegur ósig-
ur, sem Framsókn átti að bíða eftir
því sem Ihaldsmönnum sagðist frá.
>Húðstrýking« og »kaghýðing« átti
að verða hlutskifti Frathsóknar-
manna, sagði ísafold. Minna mátti
það ekki verða.
Svo koma kosningaúrslitin. Fram-
sókn fær 23 þingsæti — hreinan
meiri hluta, og íhaldið 15.
Ihaldsmenn verða fyrst lamaðir
og vefst tunga um tönn. Peir höfðu
sjáifir orðið fyrir pólitískri húðstroku
frá hendi kjósenda.
Sfðar, er þeir taka að átta sig
Ktið eitt, skýtur upp spurningum i
huga þeirra: Hvi erum við svo grátt
leiknir? Hvers vegna töpuðum við
í spilinu? Höfðum við ekki góð
spil og spiluðum við ekki vel?
Hinum gáfaða manni, Arna Páls-
syni, varð nú jafnt svarafátt og
öðrum. Hann ' gat ekki fært fr&m
sömu ástæðuna og 1927. Hann
hafði afvopnað sjálfan sig með þvi
að bjóða sig fram og falla. Ekki
var hann >hundur« í spilum íhalds-
ins. Pað var því ekki annars kostur
en viðurkenna, að »matedorarnir«
hefðu ekki komið að gagni. Pað
hlaut þvi að hafa verið haldið illa
á spilunum.
Og fhaldsmenn tóku að halda
fundi í Reykjavík og kenna hver
öðrum um ósigurinn. Sumir köst-
uðu sökinni á ritstjóra flokksins,
einkum Sigurð Kristjánsson, sem
fluttur hafði verið af ísafirði í her-
búðir ísafoldar, til þess að segja
Valtý Stefánssyni til í pólitfskum
vopnaburði. Sú kennsla hafði að
engu haldi komið, annaðhvort af
tornæmi lærisveinsins eða hæfileika-
skorti kennarans. En líklega" hefir
hvorttveggja verið fyrir hendi.
Aðrir kenndu Sig. Eggerz um
ófarirnar. Hann hefði með slægð
komizt inn í Ásgarð' íhaldsins og
spillt þar öllu. Hans vegna hefði
flokkurinn kastað sinu gamla og
góða heita, farið að kenna sig við
>sjálfstæði og fengið hneisu af.
Mælt er, að enn aðrir hafi varpað
sökinni á Ólaf Thors. Pólitísk faðm-
lög hans og Héðins Valdimarssonar
hafi komið óorði á heiðarleik flokks-
ins og kastað skugga á velsæmi
hans, sem ekki var of mikið fyrir.
Enginn hafði verið háværari en Óh
Th. út af sambúð Framsóknar og
jafnaðarmanna á siðasta kjörtímabili.
Nú gerði Ól. Th. sjálfur tilraun til
að koma á fót hinu hneykslanlegasta
daðri milli íhaldsins og kratanna.
Auðvitað hlutu kjósendur að sjá
óheilindin í þessu framfeiði öllu<
Pannig er mæit að sambúðin hafi
verið innanborðs á þjóðmálaskútu
íhaldsins. Hver reyndi að ýta sök-
inni af sér og yfir á bróður sinn.
En út á við kenna íhaldsmenn
»ranglátri kjördæmaskipun* um ó-
sigur sinn. Dreifbýlar sveitirnar hafi
of mikinn rétt f hlutfalli við þéttbýlt
Seltjarnarnesið.
En nú ber þess að gæta, að
íhaldsmenn höfðu margsinnis lýst
yfir því, að sveitirnar væru snúnar
til fylgis við þá og búnar að yfir-
gefa Framsóknar-»svikara«, sem þeir
kölluðu. Samkvæmt eigin kenningum
fhaldsins, gat þvi ekki »rang!át
kjördæmaskipun* orðið orsök til
ósigursins. Með þvf aðhalda þeirri
orsök á lofti, eru fhaldsmenn að
s!á niður fyrri staðhæfingar sínar
og gera þær að hégóma einum.
Enda er ósigur íhaldsflokksins ekki
annað en bein afleiðing af lélegum
málstað »matedora< hans.
-----o—
Brot úr m Alpinyis.
Menníaskólinn
á Akureyri.
Á Alþingi 1923 ber Þorsteinn M.
Jónsson fram frv. um að gera
Gagnfræðaskóla Akureyrar að
menntaskóla. Ástæðurnar, sem
hann fæx-ir fyrir því, eru meðal
annars þær, að ódýrara sé að
stunda xxám á Akureyri en í Rvík.
Þar sé fátæklingum ókleift að
kosta sig, svo úr þessu verði
nokkurskonar einokun Reykvík-
inga og efnamanna utan höfuð-
staðarins í því að ná stúdents-
menntun.
Málinu var vísað til mennta-
málanefndar.
Nefndin klofnaði. Meiri hlutinn
vildi fella fi'v. Miixni hlutinn
(Þorst. M. J. og Gunnar Sigurðs-
son) vill samþykkja það.
Framsögumaður (Sig. Stef.)
segir um frv.: »Því er ekki að
leyna, að eg hygg frv. ekki komið
fram af neiixni slíkri vöntun (þ. e.
aðstöðu til að ná stúdentsprófi),
heldur beint af metnaði Norðlend-
inga«.
Jón Þorl. segir: »Ræða háttv.
flutningsmanns (Þorsteins Jónss.)
bar það greinilega með sér, að
þetta er borið fram sem kappsmál
og metnaðarmál að mestu leyti«.
Og síðar: »Nei, á bak við stendur
eingöngu norðleixzkur fjórðungs-
metnaður«.
Magnús Jónsson tekur svipað í
málið. Allir gera þeir lítið úr því,
hvað ódýrara sé að stunda nám á
Akureyri en í Reykjavík, ef
heimavistum sé komið upp við
menntaskólann þar.
Magnús Jónsson bar fram til-
lögu um að vísa málinu frá. Var
það samþykkt með 14 gegn 12 at-
kvæðum. •
Á Alþ. 1924 bera þeir Bernharð
Stefánsson og Ásgeir Ásgeirsson
fram till. til þingsál. um að heim-
ila framhaldsnám undir stúdents-
próf við Gagnfræðaskólann á Ak-
ureyri að þvl tilskyldu, að það
Alúðarþakkir tii allra, er sýndu
samúð og hluttekningu við fráfall
og jarðarför Ouðrúnar Sumarliða-
dóttur.
Aðslandendur.
auki ekki útgjöld ríkissjóðs til
skólaixs. Ástæður fyrir því eru
færðar hinar sömu og áður, og
ennfremur að nú muni vera hús-
rúm og kennslukraftar við skól-
ann, sem ekki verði annars notað-
ir til fulls.
Andmælendui-nir eru hræddir
um, að þetta verði vísir að lærð-
unx skóla á Akureyxi og að þetta
leiði af sér aukinn kostnað. Björn
Líndal telur, að málið eigi ekkert
erindi til þingsins. Kennarar séu
sjálfráðir að kenna, og stjómin
geti leyft húsið. Annars óttast
hann, að framkvæmd þessi muni
auka tölu stúdenta. Vill harm vísa
nxálinu til stjómarinnar, og þó
hefir forsætisráðherra (J. Magn.)
lýst sig tillögunni mótfallinn.
Fellt var að vísa málinu til
stjórnarinnar með 13 gegn 13 at-
kvæðum og tillagan samþykkt með
14 gegn 13 atkv. íhaldsmanna.
Á Alþ. 1926 ber Bemhai’ð Stef-
ánsson fram fxv. um að stofna
fullkominn menntaskóla á Akur-
eyri. Ástæðaxi fyrir því meðal
annars sú, að fram sé komið frv.
um að gera menntaskólann í Rvík
að óskiftum, lærðum skóla, og þar
með verði slitið sambandinu milli
hans og Gagnfræðaskólans á Ak-
ureyri. Ástæður að öðru leyti þær
sömu og áður.
Björn Líndal segir, að það hafi
ekki verið neinn sérlegur merkis-
viðburður, þegar leyft var að hafa
fi’amhaldsnám við Gagnfræða-
skóla Akureyrar á Alþ. 1924. Það
hafi ekki verið annað en það, sem
stjómin gat sjálf gert.
Bei’nh. Stef. bendir á, að stjórn-
in myndi aldrei hafa leyft þetta,
nema með þvi móti að þingið
skoraði á hana að gera það.
Magnús Jónsson mælir móti
frumvarpinu og færir þessar
venjulegu ástæður fram: Að
þetta sé eingöngu metnaðarmál
Norðlendinga; að ekki sé teljandi
ódýrara að stunda nám á Akur-
eyri en í Reykjavík og að þetta
gagni eingöngu Akureyri og
grendinni, því öðrum megi á sama
standa hvort þeir sæki nám til
Akureyrar eða Rvíkur.
Frv. var vísað til 2. umræðu og