Dagur - 16.07.1931, Blaðsíða 1

DAGUR
fcemur út & hverjxun fimto-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júll.
Gjaldkeri: Árni Jóhaims-
son í Kaupfélagi Eyfirfr-
inga.
Afgreiðslan
er hjá Jóni Þ. Þór,
Norðurgötu 8. Talsimi 118,
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. dea.
Samvinnu-iðnaður.
Áður fyr var það fðst regla hér
á landi, að heimilin önnuðust sjáif
um ailan tilbúning kiæðnaðar, sem
heimilisfólk þurfti á að halda. Nú
eru tímar sliks heimilisiðnaðar að
mestu undir lok liðnir. Eftir að
fólksstraumurinn hófst úr sveitunum
til kaupstaðanna, varð ekki mannafli
til að leysa fyrgreind verk afhðnd-
um og á kaupstaðaheimilum er
ullariðnaður sama sem enginn.
Nú um sinn er ullin flutt óunnin
úr landi og fæst fyrir hana mjög
lágt verð. Á sama tíma er flutt inn
í landið ógrynni af tilbúnum fatn-
aði. Þenna útlenda fatnað kaupir
fóik unnvörpum og þykir þægilegt
að bregða sér i búðina þeirra er-
inda. En hyggindin eru hér sett
skör lægra en þægindin. Hinn út-
lendi tilbúni klæönaður er ekki
sniðinn við hæfi neinna sérstakra
manna og fer því löngum illa. Auk
þess slægist fátækt fólk einkum eftir
þvi að kaupa ódýrustu fötin og
hefnir það sín oftast grimmilega,
því þau endast sáralítið. Séu fötin
góð, eru þau of dýr fyrir fátæklinga.
Pað eru lítil búhyggindi að selja
óunna ull úr landi lágu verði og
kaupa i staðinn haldlitinn útlendan
fatnað. Pess vegna ber að vinna
að þvi, að ísiendingar klæðist ein-
göngu fötum úr heimaunninni is-
lenzkri ull.
Klæðaverksmiðjur hafa risið upp
hér á landi og létta þær mjög undir
með að ná þessu marki. Pær fram-
ieiða haldgóða, fallega fatadúka úr
islenzkri ull og hafa til sölu handa
almenningi.
En eins og áður er fram tekið,
þarf fólk nú orðið, vegna breyttra
lifnaðarhátta og aðstöðu, að kaupa
svo að segja allan fatnað tilbúinn.
Pað er þvi ekki nóg, að efnið f
fötin sé á boðstólum, það þarf líka
að sjá fólkinu fyrir tilbúningi þeirra
— saumaskapnum.
Erfiðleikarnir fyrir almenning í
þessu falli eru tvennskonar. í fyrsta
lagi er örðugt að fá föt saumuð
vegna mannfæðar þeirra, sem til
þess eru hæfir, og í öðru lagi er
saumastarf klæðskera of dýrt fyrir
fátækari hiuta alþýðu. Pví verður
niðurstaðan sú, að fátækt fólk neyð-
ist til að kaupa útlendu, tilbúnu,
lélegu fötin sér í skaða.
Samband íslenzkra samvinnufé-
laga, sem á siðastliðnu sumri keypti
klæðaverksmiðjuna Oefjun, hefir nú
tekið sér fyrir hendur að gera til-
raun í þá átt að ráða bætur á þessu.
Pegar hinir nýju eigendur verk-
smiðjunnar fóru að athuga rekstur
hennar, varð þeim það Ijóst, að til
þess að gera þorra manna mögulegt
að eignast föt úr dúkum verksmiðj-
unnar, þurfti að sjá mönnum fyrir
ódýrum og góðum saumaskap. Pvf
var það, að jafnframt og ópnuð
var útsala fyrir Oefjunardúka í
Reykjavík um miðjan maí síðastlið-
inn, setti Sambandið upp saumastofu
við hliðina á útsölunni, þar sem
menn geta fengið saumuð föt úr
Gefjunardúkum eftir máli, fyrir mjög
hóflegt gjald. Oeta menn þannig
valið sér efni í fötin, ráðið sjálfir
sniðinu á þeim og hafa jafnframt
tryggingu fyrir því, að fötin fari
vel, því valinn klæðskeri veitir sauma-
stofunni forstöðu.
Fyrsta mánuðinn, sem saumastof-
an starfaði, voru pantaðir um 80
fatnaðir, og hafa pantanir farið vax-
andi síðan. Sézt af þessu að sauma-
stofunnar hefir verið full þörf og
að alþýða Reykjavíkur kann að færa
sér starfsemi hennar i nyt og meta
hana að verðleikum.
Pað, sem mestu skiftir fyrir ai-
menning í Reykjavík i þessu efni,
er í því fóigið að mönnum gefst
kostur á að velja sér falleg, haldgóð
og skjólleg föt með vægu verðii
Saumalaun hjá klæðskerum i Reykja-
vík, ásamt »tilleggí«, hafa verið frá
80 til 90 kr. Saumastófa Sambands-
ins setur saumalaun og »tillegg«
57 kr. á karlmannafatnað og hefir
þannig lækkað þenna kostnaðarlið
um nálega þriðjung. Kosta þáfötin
uppkomin kr. 83—118 eftir verði
dúkanna.
Er þetta eitt sýnishórn þess,
hvernig samvinnumenn sjá leiðir
út úr ógöngum dýrtíðarinnar í verki,
þar sem aðrir standa ráðþrota með
hendur í vösum én þeytta túla.
En Samb. ísl. samvinnufél. ætlar
ekkí að láta staðar numið við
saumastofuna í Reykjavík. Hér á
Akureyri er einnig ráðgert að Gefjun
opni saumastofu í byrjun september
næstkomandi, til þess að sauma
fyrir menn úr Gefjunardúkum á
sama hátt og í Reykjavík; Verður
saumastofa þessi í hinu nýja verzl-
unarhúsi Kaupfélags Eyfirðinga, og
hefir ungur og efnilegur maður
verið sendur utan, til þess að búa
sig undir að veita saumastofunni
forstöðu. Hvaðaverð verður áfata-
saum hér, mun enn óráðið. Enhitt
er fullráðið að nota einungis fyrsta
flokks efni og vanda hið bezta til
vinnunnar.
Enn er f ráði, að Kaupfélag Ar-
nesinga setji upp saumastofu á
JÁRÐÁRFÖR Sesselju Jóhannesdóttur, er andaðist
að Ytri-Tjörnum 8, júlí s. 1., er ákveðin að Munkaþverá mánu-
daginn 20. þ. m. og hefst kl. 2 e. hád.
Aðstandendur.
Selfossi hið fyrsta og væntanlega
verður það gert á fleiri útsölustöð-
um verksmiðjunnar Gefjun i náinni
framtíð.
f höndum Samb. ísl. samvinnu-
félaga hefir klæðaverksmiðjan Gefjun
tvennskonar hlutverk af höndum að
inna. Hún leitast við að gera is-
Ienzka ull að verðmætri vöru og
hún leggur kapp á að framleiða
hentuga og ódýra dúka i fatnað
banda landsmönnum. Til þess að
ná þessu marki, er nauðsynlegt að
framleiðslan geti orðið sem mest.
Pví meiri sem framleiðslan er, því
ódýrari geta dúkarnir orðið. Eftir
að verksmiðjan er komin í hendur
samvinnufélaganna, er hægurinn hjá
að láta hana hafa þá beztu ull, sem
völ er á, til vinnsiu. Á þann hátt
er hægt að tryggja það, að efnið í
dúkunum sé fyrsta flokks vara. Með
þessu skipulagi, sem hér hefir verið
vikið að, er mönnum með öðrum
orðum tryggð vönduð nauðsynja-
vara, sem enginn getur án verið,
og með svo lágu verði sem unnt
er. Hér er því ekki um neitt gróða-
bragð að ræða frá hendi hins nýja
eiganda Gefjunar, því Sambandið
keypti verksmiðjuna með það eitt
fyrir augum að reka hana til al-
menningsheilla.
Er þess þvi að vænía, að ekki
einungis samvinnumenn landsins
styðji þenna mikilsverða vísi til inn-
lends iðnaðar, sem hér er hafinn,
heldur og allur almenningur i land-
inu. Pað á hann að gera sjálfum
sér til hagsbóta. Og það gera menn
með því að kaupa og klæðast föt-
um úr Gefjunardúkum, saumuðum
á saumastofum verksmiðjunnar.
Aðalsfeinn Krislinsson fratnkvæmdastjóri
og Stefán Rafnar hafa verið hér fyrir norð-.
an að undanförnu og fara suður í dag.
Geysir fór á Iaugardaginn í
bílum til Sauðárkróks og söng þar á laug-
ardagskvöld og tvisvar á sunnudaginn fyrir
troðfullu húsi áheyrenda í hvert sinn.
Geysilegur fjöldi fólks var á Sauðárkrók
þessa daga; kom frá Óláfsfirði, Siglufirði
Húnavatnssýslu og Skagafirði og var
gerður hinn ágætasti rómur að söng
Geysis elns og vsnta mátti,
(Niðurl.).
Pann 17. júní var veður fagurt.
Var þá frítt að líta yfir hina »vænu
bygð með vatnamiðin fáguð og
skygðc.
Árla dags var gengið af stað og
var ferð fyrst heitið til Námafjalls.
Var sú leið oss vísuð sem Israels-
mönnum forðum, þvf að reykjar-
stólpá lagði upp af fjallinu.
Víða var staðar numið áieiðinni,
því margt var að sjá. Skoðuðum
við hraun þau er runnu 1725 og
1728. Eru þau gróðursnauð. I fylgd
með okkur var Jón bóndi í Reykja-
hlíð, og er hann gagnkunnugur
leiðum og örnefnum. Á Námaskarði
var staðar numið og litast um. Var
þaðan útsýn góð yfir fjðllumgirta
Mývatnssveitina, en til austurs gat
að líta viðlend öræfi, prýdd fögrum
fellum og fjðllum. Austur undir
Námafjalli eru bullandi brennisteins-
hverir, en í fjallinu sjálfu eru hinir
gömlu brennisteinsnámar. Er fjallið
allt sundur soðið og rýkur úr gilj-
um og gljúfrum, Er það grænt viða
en gras hvergi, og stafar græni
liturinn af brennisteini.
Frá brennisteinshverunum varnú
stefnt til Vftis. Lá sú leið norður
með Dalfjalli. Er það fjall sundur
sprungið víða, enda hefir gosiðþar
(1728). Nú er það víða kjarri vaxið.
Á leiðinni komum við að tóptum
nokkrum þar sem heitir i Grænadal.
Sagði jón okkur að þaðan væri
Grðndalsnafn komið, og hefði hinn
elzti Gröndal fæðst þarna. Erfið
reyndist leiðin til Vitis, og komust
fæstir lengra en að litla Víti. Er
það organdi gufuhver og all ægi-
legur. Nokkrir gengu upp á Krðflu,
og þrir sunnanmenn gengur austur
að Dettifossi.
Frá Víti var farin skemmstu leið
til Reykjahlíðar. Lá hún yfir úfið og
úlfgrátt apalhraun. Á heimleiðinni
gengum við nokkrir upp á Hlíðar-
fjall. Segir Thoroddsen útsýn þaðan
stórfenglega, og er það eigi ofsagt.
Sást þaðan austan frá Dimmafjaila-
garði vestur í Vindheimajökul og
norðan úr Dumbshafi suður i Vatna-
jökul. Kveldað var er við komum {