Dagur - 27.08.1931, Page 1

DAOUR
Umur út á hverjnm fimta-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júll.
Gjaldkeri: Árni Jóhanna-
*en i Kaupfélagi Eyfiró-
inga.
Afgreiðsían
«r hjá Jóni Þ. Þór,
Norðurgöto S. Talsimi 112.
Uppsögn, bnndin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. dea.
XIV. ár.
Akureyri, 27. ágúst 1931.
42. tbl.
TRYGGVI ÞÓRHALLSSON forsætis- og at-
vinnumálaráðherra.
JÓHflS JÚNSSON dóms- og kennslumála-
ráöherra.
flSGEIR flSGEIRSSON fjármálaráðherra.
Úrslit kosnitiganna 12. júní í
sumar og hinn mikli kosningasigur
Framsóknarflokksins, sem í þeim
fólst, var fyrst og fremst stórfeld
traustsyfirlýsing þjóðarinnar til þeirr-
ar landsstjórnar, sem farið hafði
með völdin síðasta kjörtimabil. Pað
var því i alla staði eðlilegt og
raunar sjálfsagt, að sömu menn
skipuðu ráðherrastöðurnar og áður
hafði verið, svo framarlega sem þeir
væru fáanlegir til þess. Petta hefir
líka að mestu leyti farið svo. Sið-
astliðinn föstudag skýrði Tryggvi
Pórhallsson frá því. í báðum deild-
um þingsins, að sú breyting væri
orðin i ráðuneytinu, að Sigurður
Kristinsson hefði beðizt lausnar úr
ráðherrastöðu þeirri, er hann hefir
skipað til bráðabirgða síðan í vor,
og að hann hefði fengið þá lausn.
Ennfremur að ráðuneytið væri nú
skipað eins og að ofan greinir, með
þeirri verkaskiftingu sem þar er
tekin fram.
Breytingin á skipun landsstjórnar-
innar, frá því sem hún hefir verið
á síðasta kjörtímabili, er i því einu
innifalin, að Ásgeir Ásgeirsson hefir
tekið við fjármálaráðherraembættinu
af Einari Árnasyni. Mun hinn síðar-
nefndi hafa reynst ófáanlegur til
þess að gegna því starfi áfram.
Sezt hann nú að búi sínu heima
á Eyrarlandi, og munu allir þeir,
sem kunna að meta vel unnin störf,
unna honum þess sannmælis, að
hann hafi setið sjálfum sér og
bændastéttinni til sóma i ráðherra-
dómi.
Að Einari Ámasyni frágengnum
mun hafa verið leitað eftir því við
Sigurð Kristinsson, að hann héldi
áfram ráðherrastörfum, en þegar til
kom hafi hvorki hann né aðrir séð
fært að missa hann frá hinu um-
fangsmikla og ábyrgðarrfka forstjóra-
starfi við Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga.
Endirinn varð því sá, að Fram-
sóknarfiokkurinn hallaðist að þvi að
fela Ásgeiri Ásgeirssyni fjármálaráð-
herrastöðuna, og vékst hann undir
þann vanda.
Hinir ráðherrarnir tveir, þeir
Tryggvi Pórhallsson og Jónas Jóns-
son, voru raunar sjálfkjðrnir f sinn
fyrri verkahring, svo framarlega sem
þeir ekki skoruðust með öllu undan
þeim störfum.
Báðir eru þeir svo þjóðkunnir af
stjórnarstörfum sínum á undanfðrn-
um árum, að þeim þarf ekki að
lýsa, hvorki fyrir samflokksmönnum
þeirra eða andstæðingunum. Þeir
hafa báðir verið í fararbroddi á
framsóknarleið þjóðarinnar nú um
skeið og markað mörg og djúp
spor á þeim vegum. Pau spor vísa
framsæknum mönnum meðal þjóð-
arinnar leið á ókomnum tímum, en
jafnframt hræða þau spor ístöðu-
litlar íhaldssálir, og það er sízt að
harma.
Síðan þessir tveir menn tóku við
stjórnartaumunum og gerðust for-
ingjar Framsóknarmanna, hefir fylgið
við stefnu þeirra farið sívaxandi ár
frá ári, eins og kosningar til Al-
þingis hafa berlega sýnt. Petta öra,
vaxandi fylgi við Framsóknarstefn-
una, sem þeir Tr. P. og J. J. hafa
einkum markað, hefir skotið and-
stæðingunum til beggja handa mjög
skelk f bringu, eins og viðburðir
siðustu tima hafa glöggt borið
vott um.
Fjármálaráðherrann nýi er að vísu
óreyndur í þeirri stöðu. Hann er
yngstur ráðherranna, aðeins 37 ára
gamall. Árið 1912 tók hann stú-
dentspróf frá Rey javíkurskóla og
embættispróf í guðfræði við háskól-
ann 1915. Eftir það var hann um
skeið utanlands; gegndi siðan bisk-
upsritarastörfum og þar á eftir var
hann starfsmaður í Landsbankanum.
Frá 1918 til 1926 var hann kennari
f Kennaraskólanum, en var þá settur
fræðslumálastjóri og skipaður i þá
stöðu árið eftir; hefir hann gegnt
því starfi síðan. — Árið 1923 var
Asgeir kosinn á þing í Vestur-ísa-
fjarðarsýslu og endurkosinn 1927
og 1931. í síðara skiftið lögðu báðir
andstæðingaflokkarnir mikið kappá
að fella hann, en hann bar þrátt fyrir
það glæsilegan sigur úr býtum, og
sýnir sá sigur, hversu mikils trausts
hann nýtur í kjördæminu. Hann
hefir verið einn hinn mesti atkvæða-
maður á Alþingi og hefir einkum
látið fjármálin og menntamálin til
sin taka; hefir hann átt sæti i fjár-
hagsnefnd og menntamálanefnd.
Arið 1925 var hann kosinn í milli-
þinganefnd í bankamálum og 1926
f Alþingishátíðarnefnd. 1927 var
hann kosinn formaður gengisnefnd-
ar og kosinn i utanrikismálanefnd
1929. Loks var hann árið 1930
kosinn forseti sameinaðs Alþingis
og féll þá í hans hlut að hafa aðal-
stjórnina á Alþingishátfðinni. Orkar
það ekki tvímælis, hvorki meðal
innlendra eða útlendra hátíðargesta,
að honum hafi farizt það vandasama
starf prýðilega úr hendi.
A þessu stutta yfirliti sézt, að
Á. Á. hefir haft margvísleg og
mikilvæg trúnaðarstörf með hðndum,
þó enn sé hann ungur maður, og
hvarvetna þótt hinn liðtækasti til
verka.
Ásgeir Asgeirsson er einn hinn
glæsilegasti maður i sjón, ágætlega
gáfaður og prýðilega máli farinn.
Pegar alls þessa er gætt, er ekki
að undra þó að hann yrði fyrir
valinu f fjármálaráðherrasætið.
Pegar forsætisráðherra hafði til-
kynnt stjórnarmyndunina fefri deild,
kvaddi Jón Þorláksson sér hljóðs
og lýsti yfir þvf, að hann og hans
flokkur litu á hina nýju Framsókn-
arstjórn sem minnihluta-stjórn.
Dómsmálaráðherra fór þess þá á
leit við J. P., að hann vitnaði til
þeirra ákvæða í stjórnskipunarlögun-
um, sem hann styddi þessa yfirlýs-
ingu við. Pað gat Jón ekki, og féll
svo tal þetta niður.
Petta skraf Jóns Porl. ber þess
vott, að honum hættir til, eins og
áður, að fara með reikningsvillur.
Allir vita, að þingmenn eru alls
42. Af þeim styðja 23 þingmenn
Framsóknarstjórnina. Pað þarf ein-
kennilegt reikningshöfuð til þess að
finna það út, að 23 séu minna en
helmingurinn af 421 En þannig
hefir þó J. P. hlotið að reikna.
Pá lýsti Jón Baldvinsson því yfir
í sama skifti, að hann og hans
flokkur væri i andstöðu við nýju
stjórnina. Pótti víst flestum sú yfir-
lýsing óþörf, því bæði var það
vitað áður, og svo þarf stjórnin
ekki á stuðningi jafnaðarmanna að
halda, ekki einu sinni hlutleysi
þeirra.
í neðri deild brast og eitthvað í
Ólafi Thors og fleiri íhaldsmönnum,
þegar stjórnarmyndunin var tilkynnt
þar.
Andstæðingar Framsóknar hafa
verið langleitir eftir nýju stjórninni.
Hvað eftir annað hafa þeir spurt
mæðulegir á svip: »Hvenær fáum
við að sjá framan f nýju stjórnina?*
Pað lítur út fyrir, að þeir hafi saknað
Jónasar í landsstjórninni. Nú er for-
vitni andstæðinganna svalaði En þá
er eins og þyrmi yfir þá enn meira
en áður. Pólitísk mæða sýnist ætla
að verða hið eina hlutskifti þeirra.
——o——
fhaldsmenn hafa'tekið upp þann
sið að uppnefna andstæðinga sina
í blöðum sínum. Framsóknarflokk-
inn kalla þeir nú aldrei annað en
»Afturhaldsflokk< og Framsóknar-
menn >Afturhaldsmenn«; Tryggva
Þórhallsson nefna þeir sjaldan sínu
rétta nafni, en uppnefna hann
»Trampe«; Jónas Jónsson uppnefna
þeir löngum >Mussolini« o. s. frv.
Pannig sýnast íhaldsmenn ætla að
halda áfram, þar til þeir hafa upp-
nefnt flesta meiri háttar andstæðinga
sína.
Petta uppnefnisfár íhaldsmanna
eða blaða þeirra kemur þvf undar-
legar fyrir sjónir, þar sem þeir hafa
legið Framsóknarmönnum mjög á
hálsi fyrir það, að þeir hafi haldið
áfram að kalla andstöðuflokkinn þvi
nafni, er hann hafði sjálfur valið sér
oggengið undir, þar til forráðamönn-
um hans hugkvæmdist að kasta þvf
fyrir borð og hnupla í þess stað
nafni annars stjórnmálaflokks, sem
var fremur vel þokkaður f hugum
landsmanna; hugðust íhaldsmenn
gera þetta sér til pólitísks fram-
dráttar, og lá þvf ekki annað en eigin-
girni að baki nafnaskiftanna. En
þetta herbragð þeirra hefir algerlega
misheppnast sem vonlegt var. »Sjálf-
stæðis«nafnið hefir orðið þeim til
dómsáfellis og athlægis meðal allra
skynbærari manna.
Ömurleg mega örlög þess stjórn-
málaflokks vera, sem telur það
móðgun við sig að vera nefndur
þvi nafni, sem hann sjálfur hefir
valið sér og gengið undir svo árum
skiftir. Að sjálfsögðu hefir flokkur-
inn valið sér heiti í samræmi við
stefnu sfna. En nú er svo komið,
að íhaldsmenn telja sér skömm
gerða með þvf að kenna þá við
stefnu sfna. Þeir eru því orðnir
hræddir við bæði nafn sitt og lands-
málastefnu — hræddir við sjálfa sig.
En það er ekki nóg með það að
íhaldsmenn séu orðnir hræddir við
sjálfa sig, heldur eru þeir farnir að
nota nafn sitt sem hræðu frammi
fyrir þjóðinni.
Pó að orðið fhald og afturhald
tákni ekki nákvæmlega það sama
fræðilega séð, þá er þó fhalds-
mönnum það Ijóst, að í vitund
alþýðu renna hugtök þéssi saman
í eitt. Þegar því íhaldsmenn upp-
nefna Framsóknarmenn með aftur-
haldsheitinu, þá eru þeir að klina
sfnu eigin nafni á andstæðingana f
þeim tilgangi að sverta þá f auguro