Dagur - 07.01.1932, Blaðsíða 2

2
DAGUR
1. tb!.
mmmmmmmmm
S« ii ■« ii b h tm
m
Pað er ódýrt og fljótlegt að vinna úr því. —
Breytir sér aldrei, hvorki við hita né kulda, þegar
það er einu sinni er komið á vegg.
Komið og athugið þetta efni þið, sem nærri búið.
Skrifð og fáið upplýsingar þið, sem fjærri búið.
Kaupfélag Eyfirðinga.
Byggingavörudeildin.
HttHUHHHMHiUMMS
^ j _
an fram 12. júní. Kosningabar-
daginn var hinn harðasti. And-
stöðuflokkar Framsóknar spiluðu
út öllum sínum »trompum« til
varnar því, að flokkurinn næði
meirihluta. Jafnaðarmenn buðu
fram sína menn í sveitakjördæm-
um, þar sem þeir sáu sér leik á
borði að veikja fylgi Framsóknar
en styrkja íhaldið. Allt kom þó
fyrir ekki. úrslit kosninganna
urðu þau, að Framsókn sigraði
með hreinum meiri hluta, hafði
23 þingsæti af 42 og hlaut stór-
um mun aukinn atkvæðafjölda. í
14 kjördæmum af 27 alls hlaut
Framsókn meiri hluta atkvæða.
Þau kjördæmi voru þessi:
Mýrasýsla, Dalasýsla, Barða-
strandarsýsla, Vestur-ísafjarðar-
sýsla, Strandasýsla, Vestur-Húna-
vatnssýsla, Austur-Húnavatns-
sýsla, Eyjafjax-ðarsýsla, Suður-
Þingeyjarsýsla, Norður-Þingeyj-
arsýsla, Norður-Múlasýsla, Aust-
ur-Skaf taf ellssýsla, V estur-Skaf ta-
fellssýsla, Árnessýsla.
í eftirtöldum 6 kjördæmum fékk
íhaldsflokkurinn meiri hluta at-
kvæða:
Reykjavík, Hafnarfirði, Gull-
bringu- og Kjósarsýslu, Borgar-
fjarðarsýslu, Norður-isafjarðar-
sýslu, Vestmannaeyjum.
Alþýðuflokkurinn hafði meiri
hluta í tveimur kjördæmum, ísa-
firði og Seyðisfirði.
Þá eru eftir 5 kjördæmi, þar
sem enginn flokkurinn hlaut meiri
hluta atkvæða. Eru þau þessi:
Snæfellsnessýsla (íhaldsmenn
hæstir), Skagafjarðars. (Fram-
sókn hæst), Akureyri (íhalds-
menn hæstir), Suður-Múlasýsla
(Framsókn hæst), Rangárvalla-
sýsla (íhaldsmenn hæstir).
Eftir þingrofið lýsti forsætis-
ráðherra yfir því, að stjórnin
starfaði sem bráðabirgðastjórn,
þar til kjósendur hefðu fellt dóm
sinn um ágreiningsmálin. Jafn-
framt báðust þeir Jónas Jónsson
og Einar Árnason lausnar úr
ráðuneytinu, til þess að sýna að
þeim væri ekki persónulega annt
um að sitja að völdum. Varð þá
Sigurður Kristinsson, forstjóri
Sís, atvinnumálaráðherra í bráða-
birgðastjórninni og þar til ný
skipun yrði á ger. Á sumarþing-
inu varð svo sú breyting á ráðu-
neytinu frá því, sem verið hafði
fyrir þingrofið, að Ásgeir Ásgeirs-
son varð fjármálaráðherra í stað
Einars Árnasonar, sem reyndist
ófáanlegur til að halda því starfi
áfram.
Eftir kosningasigur Framsókn-
arflokksins voru andstæðingarnir
svo lamaðir, að á sumarþinginu
treystu þeir sér ekki til að sinna
eldhúsvei’kum, eins og venja
þeirra hafði veríð að undanfömu.
Þó reyndi Magnús Jónsson prest-
ur og prestsefnakennari að stofna
til upphlaups við dómkirkjuna, í
sambandi við guðsþjónustugerð
þingsetningardaginn, en það bar
engan árangur.
Það, sem fyrst og fremst olli
kosningasigri Framsóknarflokks-
ins, var að sjálfsögðu hinn mikli
stuðningur flokksins til handa
framförunum í landinu síðustu
árin; í öðru lagi spillti launmakk
foringja íhaldsflokksins og Al-
þýðuflokksins fyrír báðum þeim
flokkum og í þriðja lagi varð
páskagrein Morgunblaðsins, sem
áður er getið, til þess að þjappa
bændum fastar saman svo sem fyr
er frá skýrt.
IV.
Við þessi áramót lifum við á al-
varlegri tímamótum en venjulega
hefir verið áður í náinni fortíð.
Því veldur verzlunarkreppan.
Ekki er það þó svo að skilja, að
verzlunarkreppan sé nýtt fyrir-
brigði í sögu þjóðarinnar. Hin
versta óáran af völdum hræðilegr-
ar verzlunar hefir kvalið íslenzku
þjóðina svo öldum skifti fyr á
tímum. Á þessum hörmungatím-
um féllu að vísu margir úr hungri
og harðrétti, en þó tókst þjóðinni
í heild að þrauka bágindin af og
varðveita mál sitt og menningu.
Að vísu verður því ekki neitað, að
þrautirnar af völdum einokunar-
verzlunarinnar drápu að nokkru
dáð og kjark úr íslendingum, en
jafnframt sköpuðu þær ódrepandi
seigju í landsmenn, sem gengið
hefir í arf til niðjanna. Sá arfur
ætti nú að koma að góðu haldi í
erfiðleikum hinnar nýju verzlun-
arkreppu, sem raunar er ekki
annað en barnaleikur hjá því sem
áður var. Reynir nú á þolriíin í
Islendingum, hvoi’t þeir svigna
fyrir hverjum köldum vindgusti.
Um þessi áramót horfir marg-
ur maðurinn með ugg og kvíða til
framtíðarinnar. Reikningslokin
ei’u flestum erfið. Hvað tekur við,
ef enn þrengir að? spyrja menn.
Gott er þá að minnast orða Njáls:
»Verðið vel við og mælið ei'gi
æðru, því að él eitt mun vera, og
skyldi langt til annars slíks«. Um
þessi ái'amót eiga við oi’ð Jónasar:
»Dauft er í sveitum, hnýpin þjóð í
vanda«. En ef þjóðin trúir á »hul-
inn vemdarkraft«, trúir á sixm
eiginn mátt og gæði síns eigin
lands, þá mun sú trú leysa hana
úr öllum vanda fyr en seinna.
Æðruorð og kvíðahugsanir eru
aldrei neitt bjargráð. Karlmann-
legra og drengilegra er að hugsa
sitt ráð með stillingu og festu
skapgerðarinnar og leita hinna
skynsamlegustu úrræða í hverjum
vanda. Ef íslenzka þjóðin snýst
nokkurnveginn einhuga á þá
sveif, þá mun henni boi’gið. Vissa
er fyrir því, að erfiðleikar nýja
ársins verða miklir, en allt veltur
á að við kunnum að taka þá rétt-
um tökum. Séum við menn til
þess, þá geta jafnvel þrengingar
ársins orðið okkur gæfuvegur, þá
getur nýja árið orðið okkur far-
sælt ár þrátt fyi’ir erfiðleika þess.
----o----
Síldareinkasalan
og Otto Tulinius.
Ef gera skal réttan samanburð á
verðfallt íslenzkrar útflutningssíldar,
miðað við verðfall annara afurða,
verður að sjálfsðgðu að reikna með
verði hverrar vðrutegundar í út-
flutningshæfu standi, saltsíldar f
tuunum að meðtöldum verkunar-
launnm, saltfiskjar f pökkum, ullar
f sekkjum o. s. frv., allt venjulega
miðað við verð vörunnar frftt um
borð f skip á fslenzkri hðfn. Petta
var gert f grein minni um Síldar-
einkasðluna f >Degi«, og er það
óhrekjanlegt, að verðfallið á salt-
sfld f ár, miðað við saltsíldarverð
1927, er samkvæmt þeim reikningi
34 prc., ef eftirstöðvar síldarinnar
seljast svo að allar núverandi skuld-
ir Einkasölunnar greiðist.
Útreikningur sá, sem O. Tulinius
hefir gert f fslendingi nýlega, er
aftur á móti marklaus og algerlega
viilandi ef um það er að ræða, að
fá samanburð á verðfalli saltsfldar,
miðað við aðrar vðrur. Pað er
sjálfgefið að þegar saltsíldin í út-
flutningshæfu standi, eins og kaup-
endur taka við henni, feliur til muna,
getur fersksildin fljótt orðið verð-
laus ef allur annar framleiðslukostn-
aður, tunnur, salt, verkunarlaun og
útflutningsgjald á að greiðast að
fullu og jafnhátt og áður var. Þvf
að þá lendir a 111 verðfallið á ein-
um þættinum i framleiðslunni, þ. e.
fersksfldinni sjálfri. En þótt fá megi
út gffurlegt verðfall á fersksildinni
á þann hátt, verður ekkert af því
ráðið um hitt, hvort verðfall á salt-
sfld á útlendum markaði hefir orðið
hiutfallslega meira eða minna en á
ððrura fslenzkum markaðsvðrum,
Að öðru Ieyti hirði eg ekki um
að svara einstðkum atriðum f grein
O. T., þótt margt sé þar á sömu
bók lært og þessi fyndni hans um
100% verðfallið á fersksfldinni. Til-
gátum hans um ábyrgðarskyldu
einkasölustjórnarinnar út afsumum
greiðslum hennar, verður svarað
með úrskurði dómstóla ef til kem-
ur, og mun einkasölustjórnin bfða
róleg þess úrskurðar.
Böðvar Bjarkan.
-----o
í grein minni um daginn: >Bæj-
arstjórnin og iðnrafmagnið* tók eg
svo til orða, að olfumótor rafstöðv-
arinnar mundi hafa verið settur
tvisvar í gang í fyrravetur. Orðaði
eg þetta svo óákveðið, af þvf að
eg taldi það svo lítilvægt atriði f
þessu máli, að eg hafði ekki aflað
mér sérstakra sannana um það. Á
siðasta bæjarstjórnarfundi upplýsti
bæjarstjórinn, að mótorinn hefði
verið settur hundrað og þrisvar
sinnum f gang. Má vel vera að
þetta sé rétt hjá bæjarstjóranum og
leiðréttist það hér með, eftir ósk
hans.
Aftur væri æskilegt að bæjarstjór-
inn vildi leiðrétta það ranghermi,
sem hann hefir á tveim síðustu
bæjarstjórnarfundum frætt bæjar-
fulltrúana og háttvirta tilheyrendur
um, að Bræðurnir Espholin hafi, er
þeir starfræktu fiskþurkunarhús sitt
hér, notað mikið af rafstraum til
hitunar við fiskþurkunina, og greitt
fyrir hann 25 aut kw.st. eins og
annað rafmagn til iðnaðar. Þetta er
nefnilega alrangt. I fiskþurkunar-
húsi Espholinsbræðra hér i bænum
hefir aldrei verið notað rafmagn ti|
hitunar við fiskþurkun. Til hitunar-
innar var notaður kolaofn. En all-
stór rafmótor var notaður til þess
að hreyfa loftið, er kolaofninn var
búinn að hita það, þ. e. rafmótor-
inn sneri loftsnældu og loftsnældan
biés heitu lofti, sem kolaofninn halði
hitað, eftir þurkgðngunum og sogaði
óupphitað loft i staðinn. Pessi raf-
straumur, sem fiskþurkunarbúsið
hefir notað, er því iðjustraumur, og
eðlilegt að hann væri seldur sem
annar straumur til iðnaðar, eða á
25 au. kw.st. Hlýtur bæjarstjórinn
að skiija þetta, þegar honum er
bent á það, því hann er víst há-
skólagenginn maður. Og sjálfsagt
verður hann fús til að koma með-
nefndarmönnum sfnum f rafveitu-
nefndinni í skilning um það líka.
Á síðasta bæjarstjórnarfundi ját-
aði bæjarstjórinn að skilja mætti
verðskrá rafveitunnar á tvo vegu,
hvað iðnrafmagnið snerti og að
leita þyrfti úrskurðar stjórnarráðsins
um það, hvernig þetta bæri að
skiljast. Einnig lýstu flestir rafveitu-
nefndarmennirnir því yfir, að gjald-
skrá rafveitunnar skyldi verða end-
urskoðuð hið bráðasta. Iðnaðarmenn
eru vel ánægðir með þetta hvort-
tveggja. En væri ekki fuil þörf á
að setja f nefndina rafmagnsfróðan
mann, áður en endurskoðunin fer
fram?
Sjálfsagt leiðréttist af sjálfu tér