Dagur - 10.08.1933, Blaðsíða 2

128
D AGUR
32. tbl.
• •••••••#••*• • • •*•• • • • •
■RHHHHHfHfHHma
m*
Nýkomið: á
Fjölbreytt úrval af TILBÚNUM KARLMANNA-
FATNAÐI. — Verðið ótrúlega lágt. — RYK-
FRAKKARNIR, marg-viðurkendu, eru nú komnir
aftur. — Hvergi meira né betra úrval. —
jgg Kaupfélag Eyfirðinga.
£Éj)t Vefnaðarvörudeild.
SiUiUiUiiiUUUéUUB
Myndastofan
Oránufélagsgðtu 21 er opin alla
daga frá kl. 10—6.
Guðr. Funch-Rasmussen.
stjórnarskrárfrumvarpi því, er sam-
þykkt var á síðasta þingi og ætlast
er til að aukaþingið leggi fullnað-
arsamþykkt á, sé ekkert fram tekið
um það, hvenær það öðlist gildi.
Ennfremur upplýsir forsætisráð-
herra, að lög nr. 11 frá 1877 mæli svo
fyrir, að sé ekkert tekið fram um
það í lðgum, hvenær þau öðlist
gildi, þá gangi þau ekki í gildi fyr
en 12 vikum eftir að þau eru birt
i B deild Stjórnartiðindanna. Sam-
kvæmt þessu sýnir forsætisráðherra
fram á, svo að ekki verður á móti
mælt, að éf sinnt væri kröfunni
um aukaþing og kosningar, þá
gætu þær ekki farið fram fyr en
í desember í velur, eða í svattasta
Skammdeginu. At þessum sökum neit-
ar torsætisráðherra að verða við
kröfunni, eins og sjálfsagt var.
Við þetta hefir málið enn skýrzt
til muna. Pað liggur nú Ijóst fyrir,
að í kröfu miðstjórnar íhaldsflokks-
ins felst hvorki meira né minna en
það, að íhaldsmenn heimta, að
kosningar verði látnar fram fara
rétt fyrir jólin, í svartasta skamm-
deginu. f*á er að vísu þægilegt
fyrir íbúa kaupstaðanna að neyta
kosningaréttar síns, en jafnfrarnt
tryggt svo sem frekast er unnt að
þáittaka sveitanna í kosningunum
verði sem allra minnst. Krafa i-
haldsins um desemberkosningar er
þvi hin magnaðasta árás á rétt
sveitanna tii þess að hafa áhrif á
skipun Alþingis og tilraun til þess
að þurrka út vald sveitanna. íhalds-
menn lýstu yfir þvi 1931, að þeir
ætluðu »að brjóta bændavaldið á
bak aftur*. Fað mistókst þá og
það á að mistakast enn. Þessvegna
munu öll héruð landsins taka und-
ir með forsætisráðherra, Ásgeiri As-
geirssyni, og mótmæla því kröftug-
lega. að sveitirnar séu rændar rétti
sínum með desemberkosningum.
Og alveg sérstaklega verða Fram-
sóknarmenn um land allt að mót-
mæla einum rómi réttindaráninu.
<>■
Á viðavangi.
Brigðmœli ihaldsmanna.
Um það leyti er stjórnarskrár-
breytingin var samþykkt á siðasta
þingi, spurðist Héðinn Valdemars-
son fyrir um undirbúning nýrra
kosningalaga, sem óhjákvæmilega
urðu að sigla i kjölfar stjórnarskrár-
breytingarinnar. Fyrirspurninni var
beint til dómsmálaráðherra, þvi
undir hann heyrir þetta mál. Magn-
ús Guðmundsson varð þvf fyrir
svörum, og kvað bann, að frv. til
kosningalaga yrði undirbúið f tima,
þannig að flokkarnir hefðu nógan
tíma til að kynna sér það, áður
en þing kæmi saman. I þvi sam-
bandi minntist henn ekki á auka-
þinghald f sumar, og hefir það þvi
sýnilega ekki verið i huga hans þá
og likiega einskis annars af flokks-
bræðrum hans á þingi.
Svo líður og bfður þar til eftir
kosningar að Ólafi Thors dettur i
hug, að aukaþing i sumar og
kosningar f haust eða vetur gæti
verið hagkvæmar fyrir íhaldsflokk-
inn og fær miðstjórn fiokksins til
þess að bera fram kröfu um þetta.
Krafan var um það, að aukaþingið
yrði kallað saman 15. þ. m. til
þess að ieggja fullnaðarsamþykkt á
stjórnarskrárbreytinguna og setja
kosningalögin, en jafnframt kemur
það í Ijós, að Magn. Quðm. hefir
ekkert gert að undirbúningi þeirrar
löggjafar, þrátt fyrir loforð sfn um
það, að frv. til kosningalaga skyldi
verða tiibúið svo snemma, að
flokkunum gæfist nægur ti ni til að
athuga það. Pað er fyrst i byrjun
þessa mánaðar, nú fyrir örfáum
dögum, að Magn. Guðm. fer á
stúfana með að koma á fót nefnd,
til þess að vinna að undirbúningi
kosningalaga, en aukaþingið kröfð-
ust íhaldsmenn að kæmi saman
15. þ. m. Sjá þá allir að flokkun-
um hefði enginn fími gefizt til at-
hugunar málsins áður þing kæmi
saman, eins og M. G. var þó bú-
inn að lofa. Hér er þvi um hrein
brigðmæli að ræða frá hendi dóms-
málaráðherra.
í annan stað skal þess getið, að
frambjóðendur íhaldsins f Rangár-
vallasýslu, bankastjórarnir Jón Ó-
lafsson og Pétur Magnússon, lýstu
þvi báðir yfir á framboðsfundum i
kjördæminu, að þeir væru með öllu
andvígir aukaþingi að kosningum
afstúðnum. J. Ó. tók það skýrt fram
að hann mundi standa á móti þvf,
að farið yrði að >sóiunda landsfé*
á þann hátt, og P. M. lýsti þvi
yfir, að hann væri alveg sammála
Jóni í þessu efni; það væri ekki
»réttlætanlegt« að kosta til auka-
þings til þess eins að 21 árs menn-
irnir gætu kosið strax f haust.
Að nokkrum dögum liðnum
heimta sðmu menn aukaþing og
vetrarkosningar og ganga þannig á
bak orða sinna við kjósendur.
Hvað veldur þessum brigðmælum?
Hefir Kveldúlfur kúgað bankastjór-
ana til þess að gera það, sem þeir
úti í sveit, meðal kjósenda sinna,
töldu >sólundun á landsfé* og
ekki »réttlætan!egt« ?
Nazistar þegja,
Nazistar þeir, er heimsóttu Akur-
eyri fyrir síðustu kosningar, töldu
það einn hinn mesta svívirðingar-
blelt á A'þingi, að bankastjórar
ættu þar sæti. íhaldsmenn buðu
fram tvo bankastjóra i einu og
sama sveitakjördæmi rétt á eftir.
Við því þagði Nazistadeild íhalds-
flokksihs og reyndi á engan hátt
að koma i veg fyrir að þeir næðu
þar kosningu.
Bœndavaldið d þingi.
Fiokkaskipunin á Alþingi er nú
sem stendur á þá leið, að þar eiga
sæti 20 ihaldsmenn, 17 Fiamsókn-
arflokksmenn og 5 jafnaðarmenn.
Samanburður á tveimur stærri flokk-
unum, hvað búsetu og stöðu við-
kemur, er á þessa ieið:
Af 20 ihaldsþingmönnum eru 10
búsettir í Reykjavík og tilheyra út-
gerðar- og embættismannastéttun-
um. I flokknum eru 4 þingmenn
úr bændastétt, eða aðeins */s hluti.
Hinir 6 eru úr embættismannastétt-
inni að einum útgerðarmanni und-
anteknum.
í þingflokki Framsóknar eru 11
menn úr bændasfétt og 5 sem bú-
settir eru í Reykjavík, allir mjög
riðnir við viðreisn iandbúnaðarins
og framfaramál sveitanna og einn
þeirra fyrv. bóndi.
Pað er þvi ótvírætt, hverskonar
þingvald hvor þessara flokka Iegg-
ur áheizlu á. Íhaldsflokkurinn berst
fyrir Reykjavíkurvaldinu, valdi stór-
úfgerðarmanna, stórkaupmanna og
stórembæftismanna, en vinnur á
móti bændavaldinu. Hann vill ekki
að »pteklaus bændalýöur«, eins og
blöð flokksins orða það, sifji við
stjórnartaumana. Pessvegna lýstu
ræðumenn íhaldsflokksins yfir því
vorið 1931, að stefa þess flokks
væri sú að »brjóta bændavaldið á bak
altur*, og setja Reykjavíkurvaldið i
staðinn. Og Morgunblaðið sagði,
að þegar það væri um garð geng-
ið, ætti að »beita pvi oturlítiö meira en
verið hefir*.
Heimildin fyrir stefnu íhalds-
flokksins f þessu efni verður ekki
véfengd, því bana er að finna f
yfirlýsingum íhaldsmanna sjálfra.
Pað er i fullu samræmi við þessa
yfirlýstu stefnu íhafdsflokksins, að
ihaldsmenn heimta nú vetrarkosn-
ingar til Alþingis.
Framsóknarflokkurinn er þessari
stefnu andvfgun Hann vill efta
bændavaldið á þingi, þvl forystu-
mennflokksins trúa þvi valdi betur
fyrir viðreisnarmálum héraðanna
heldur en Reykjavfkurvaldinu með
forstjóra Kveldúlfs í broddi fylking-
ar. Pessvégna leggur Framsóknar-
flokkurinn áherzlu á að hafa sem
flesta góða bændur f kjöri við
hverjar Atþingiskosningar.
Sparnaðarráðstöfun 01, Thors.
Ólafur Thors heldur því fram,
að auk annara kosta, sem auka-
þinghald i sumar hefði í för með
sér, þá fyigi því »beinlínis sparn-
aður«. Aukaþingið á því meðal
annars að vera sparnaðarráðstöfun
frá hendi íhaldsflokksins. Rökstuðn-
ingur Ól. Th. fyrir þessum »sparn-
aði< er á þessa leið: Aukaþingið
á að afgreiða stjórnarskrána óg
kosningalögin. Sú afgreiðsla þarf
ekki að taka nema fáeina daga, og
þvi verður litill kostnaður henni
samfara. En verði hvorttveggja lát-
ið biða til reglulegs vetrarþings,
þá tekur afgreiðsla þessara mála
svo gífurlega langan tíma, að
kostnaðurinn við það verður marg-
falt meiri en hann yrði áaukaþingi
í sumar.
Flestir munu leiða hest sinn frá
þvi að botna i þessan rökfærslu.
Botnlausarí vitleysu en þá, að ó-
dýrara sé að afgreiða sama rnála-
fjölda á tveimur þingum en einu,
er naumast hægt að hugsa sér.
Samkvæmt þeirri kenningu ætti að
taka upp þá reglu, að hafa tvö
þing á hverju ári, til þess að spara
ríkisfé
F r éííir.
Deila varð á Siglufirði í vikunni sem
leið út af því, að uiaður nokkur, Ármann
Sveinsson að nafni, var í vinnu hjá Ing-
vari Ouðjónssyni, en Ármann þessi hafði
um tíma verið í varalögreglunni í Reykja-
vík sl. vetur. Þegar þetta vitnaðist, gerði
stjórn Verkamannafeiagsins Ingvari tvo
kosti, annaðh/ort að láta manninn fara
úr vinnunni, eða síldarstöð hans yrði sett
í bann. Neitaði Ingvar að reka manninn
og var þá stöðin lýst í bann. Vísaði Ing-
var þá málinu til atvinnurekendafélagsins
á Siglufirði, en það svaraði bannfæringu
Verkamannafélagsins með þvi að lýsa
yfir verkbanni á þeim síldarsöltunarstöðv-
um, er félagsmenn réðu yfir, Á föstudags-
morgun hóf Ingvar vinnu á stöð sinni
þrátt fyrir bann Verkamannafélagsins, var
þá reynt að stöðva vinnuna, en mistókst
fyrstu, en um hádegi sama dag kom
stjórn Verkamannafél. með tnannsöfnuð
þangað og stöðvaði vinnuna. En þá leyst-
ist deilan þannig, að Ármann fór sjálfvilj-
ugur úr vinnunni, með þvf að honum
mun hafa boðizt vinna annarsstaðar.
Karakúlfé. Þann 8. f. m. komu 20 kara-
kúlkindur með Dettifossi til Reykjavíkur.
Kindur þessar keypti Búnaðarfélag ísl.
fyrir hónd ríkisstjórnarinnar af dýrarækt-
unarstofnun háskólans f Halle á Þýzka-
landi, en innkaupin gerði Ásgeir L, Jóns-
son verkfræðingur.
Af þessum 20 kindum eru 5 ær og 6
hrútar af hreinu karakúlkyni, en 9 hrútar
eru kynblendingar af karakúlfé og þýzku
fé, Verðið var frá 550—2200 kr. hver kind
að viðbættum flutnfngskostnaðl. Ríkið sjálft
ætlar að gera tilraun með að rækta hér
hrelnt karakúlkyn og keyptl til þess 5 ær