Dagur - 04.01.1934, Blaðsíða 3

1. tbl.
DAGUR
3
lenzkum framleiðendum sannvirði
fyrir framleiðsluvðrur þeirra, stutt
að vöruvðndun og aukið álit fs-
lenzkrar framieiðsiu í markaðslðnd-
unum.
II.
Nú á síðari árum hefur sam-
vinnustelnan gripið inn á fleiri og
fleiri svið. Eftir því sem vígi sam-
keppnismanna hsfa fallið hvert
af öðru, hafa menn gripið til skipu-
Iags samvinnustefnunnar, til að
byggja aftur á rústunum. Pannig
varö »Samvinnufélag fsfirðinga* tii
og nú eru stofnuð svipuð sam-
vinnufélög til útgerðar víða um
land. Ura samvinnubyggðir f sveit-
um landsins hafa löggjafar þjóðar-
innar rætt á tveimur síðustu þing-
um. Pá hafa kaupfélögin og Sam-
bandið byrjað hin síðari ár að starf-
rækja ýmiskonar iðngreim'r á sam-
vfnnugrundvelii. Af þeim er mönn-
um hér Norðanlands kunnastar bin-
ar ýmsu iðngreinir K.E.A. og S.Í;S.
á Akureyri, sem ganga prýðilega.
Samvinnustefnan hefur stuðfað
að fraxförum hins nýja íslands.
Hún mun einnig móta framtið þess
ef þjóðin verður nógu víðsýn og
skilningsgóð á gildi hennar. Enn
er islenzk samvinna þó skammt á
veg komin samanborið við önnur
menningariönd t. d. England og
Norðurlönd. Ea þó störfum við ís-
iendingar hér með í voidugri og á-
hrifamikiili umbótabreyfingu. 1
Alþjóðasambandi samvinnamanua
(í. C. A.) voru 1913 20 railj. félags-
menn úr 21 landi. En 1927 voru f
þvf 45 rnilj. félagsménn úr 35 lönd-
um. Svo hraðfara vex samvinnu-
hreyfingin og svo öflug er hún.
Pað er gott fyrir fsienzka samvinnu-
menn að hafa það hugfast, þegar
kreppan og andstæðingarnir hjálp-
ast að tii að smeygja hinu svart-
sýna vonleysi skammdegismyrkurs-
ins inn f sálir þeirra.
Samvinnumaður.
Bókmenntir.
Álfur frá Klettstíu :
ÚLFABLÓÐ.
Kvæði. Reykjavík 1933.
(Niðurl.)
>Ákait geimurinn grætur
og grefur bleikan svörð.
— Bráðum verð eg dropinn,
sem þú drekkur, þyrsta jörð.
í mðrgu kvæðanna kennir þessa
sama þunga undiróms, en þar eru
nýir og ólikir hættir, ýms afbrigði
og snjaliar og nýstáriegar iikingar,
sem draga myndirnar undariega
skýrar og afmarkaðar. — Alíur líkir
vetrinum við iila þokkaðan fiökku-
gest, sem
». i . Kemur í sveitina senn
og sækir á menn<.
Og fyrsti snjórinn feliur:
»Á morgni sjást umrennings fingraför
á felli og ás.
Þar sindrar og glitrar á hélu og hrim,
það er haustsins og dauðans fingrarím.
Og veturinn leggst yfir lönd
eins og likþrá hönd.
Manni fiýgur ósjálfrátt i hug, að
einhverjar sorgarsögur kunni að
hafa gerzt i skáldadraum þessa
Klettastíubúa, og bjartar vonir hafi
kannske brugðist, svo að hann hafi
hörfað inn I skuggann með gígju
sfna, og flytji þar Ijóðfórnir sfnar
feigð og fallvaitleik. Hann Iætur
að vísu ekki mikið yfir þvi sjálfur,
og það ér furðu sjaldan grátstafur
i rómnum, en þvf oftar viðkvæmni
og söknuður:
»Enda et líf mitt eins og skógur
eftir haustsins leik<,
segir hann í kvæðinu Haustskógur.
Prátt fyrir þetta yrkir Álfur þó
kannske hvergi betur en þegar
hann lýsir andstæðu myrkurs og
voða, vorinu, heiðríkjunni og sól-
skininu, og drekkur sig ölvaðan af
unað og ástum bjartra nátta. Hon-
um veröur ekki svefnsamt vor-
morgnana, þegar töfrar náttúrunnar
seiða:
»Það er eins og allir vilji
að við mína rekkju eg skilji<
og taki þátt í dásemdum vorsins
og gróskunnar. Pá heilla smámeyj-
arnar hann út í runnana — »og
fýsn, sem falin var, á fjötra skar«.
Pá gerist margt, sem hvetur kvæða-
manninn tii ljóða. Hann kveður um
Bereniku, »konuna gieðiglæstu,
gjörningafögru, tignarhæstu*, gyð-
ingastúlkuna, frillu Titusar Róm-
verjakeisara — konuna, sem dreg-
ur hjörtu mannanna á bál og hefir
gæfu þeirra að leiksoppi. Og Álf
tekur að langa f ástriðuloga og
tryllingsæði hins suðræna kyns:
»Kysstu mig, kveidu mig líka,
kæfðu mig nautuaríka
blóðheita Berenika !<
Pó finnst mér hann hvergi nærri
jafn sannur á þessari leið og áður.
Hann veröur dáiítið faiskur á efstu
tónunum, Pað er ekkert úlfablóð f
honum — hamingjunni sé lof. —
Fegurð, látleysi og einfeidni orða,
braga og tilfinnmga eru honum
eiginlegri en ofstopi og nautna-
þungi, og það eru þeir höfuðkostir
hans, sem munu hlýja mðrgum
Ijóðvini um hjartarætur, ef þeir iáta
ekki hleypidóma hafa af sér þá
ánægju að lesa þessa litlu, eftir-
tektarverðu ljóðabók.
* *
......Q
Ji os aðrar stjörnur:
(Framh.).
Dr. Helgi Péturss kennir (eins
og reyndar margir á undan honum),
að við munum lifa þótt við deyj-
um. (»Veit eg það SveinkU, mun
nú einhver segja, ifkt og Jón bisk-
up forðum). Pegar við f andlátinu
skiljum við, þá meinar Helgi, að
við (þ. e. lff vort eða sá') iíðum
fram til annarar stjðrnu. Lifið iíður
fram líkt og géisli, út f geiminn,
llfgeislinn. Og sá er enginn silakepp-
ur, iffgeislinn okkar, heldur marg-
falt fljótari en nokkur Ijósgeisli.
Hann er eins fijótur og hugur
manns (eða fljótari ?), og liður fram
f einni svipan, þar tii hann nemur
staðar á stjðrnu, svipaðri jörð vorri;
eða réttara, hann stöðvast fyrst, ein-
milt á þeirri stjörnu, þar sem hann
finnur bezt eiga við sig að vera.
Og þar likamar bann sig, þ.e. skap-
ar sér lfkama, nýjan likama úr þeim
efnum, sem fyrir hendi eru og
henta honum bezt.
Pannig trúir Helgi (og segist vila)
að fari um okkur við sndlátið (eða
liflátið) og ber honum þar nokkuð
saman við það, sem klerkar kenndu
og kenna enn. En Heigi kennir (og er
hann þar á öðru máii en klerkarnir
og allir andatrúarmenn), að ekki sé
til neitt sjálfstætt, og okkur ósýni-
legt andlegt iíf, heidur líkamiégt,
lfkt og hér, og haldi þannig áfram
á öðrum stjðrnum.
Andatrúarmenn óg (guðspekingar)
hafa haldið þvi fram, að það sem
þeir kaila annan heim eða hinu megin
væri I lausu lofti, inni i hiutunura og
f okkur sjálfum og kringum okkur,
þó venjulegir menn eins og Pétur
og Pill yrðu þe3s ekki varir. En
skygnir rnenn hafa þótst þar sjá
heima og geima raeð mönnum og
skepnum og æðri verum; og a, m.
k. hér á árunum var fullyrt af anda-
trúarmönnura f Reykjavfk, að þar
væri t. d. yfir Lækjartorgi, ðnnur
borg eða andleg Reykjavfk (eða
hvað hún nú heitir á andanna máli).
Pessu neitar Helgi og hyggur vera
blekkingu eina. Lff er aðeins tii á
stjörnum segir hann Ifkt og vér
sjáum Og þreifum á hér á jörð
vorri, nema sumstaðar margfalt
miklu fullkomnara. Á stjðrnunum er
það, sem kaliað hefir verið annar
heimur og hinumegin, en ekki f iausu
lofti eða i tómum geimnum. Á
stjörnunum eru lifandi verur f lik-
ingu við okkur jarobúa, sumstaðar
að vísu ólikar okkur, en ailar eru
þær líkama gæddar, iikt og hér,
nema sumar margfalt fullkomnari,
bæði að andlegu og likamlegu at-
gjörvi, svo að við gætum afarmargt
af þeim lært. Og gildir þvi umfram
alit, að komast f samband við þær
og læra af þeim ýms nytsamleg
vfsindi. Pvf mörgu er hér ábóta-
vant og margt þurfum við að læra,
en aðalgallinn er sá, að lífið hefir
hreint og beint mistekizt hér á jörðu
vorri, það sem af er, svo að hér
er spillilif og einlægar þjáningar.
Við höfum ekki komizt upp á, að
gæta líkama okkar eins og skyldi.
Okkar ifkamir eru meingallaðir og
endingarlausir, iýjast og slitna og
verða hrörlegir fyrr en varir (sbr.
vfsupartinn um stúlkuna, sera var
að mála sig: »hún er að reyna að
hressa við, hrákasmíði skaparans«).
En Helgi kennir þetta ekki guði
(sem hann heldur ekki nefnir þvf
nafni), heldur okkur sjálfum, eða
okkar kyni, Okkur hefir ekki lánast
að finna þau réttu efni, eða koma
þeim rétt saman, svo að úr þeim
yrði veglegur og haldgóður Ifkami,
samboðinn og sigurvænlegur okkar
lffi og sál.
U;n þetta og margt fieira ura
framiff vort á öðrum himinhnöttum
hefir dr. Helgi nú um þrjátíu ára
skeið ritað afar margar skemmti-
legar ritgjðrðir og tvær ágætar
bækur, Nýall og Ennýail. Hann hef-
ir verið og er enn óþreytandi á
þvf, að kenna sfna framlifsfræði, og
þó margir muni honmn ósammála
um sitthvað, hljóta allir að dáðst
að ritsnilld hans, andriki og fróðieik.
Nú nýiega hefir dr. Heigi ritað
ura kenningar sinar f þýzkt tímarit
(Zeitschrift fiir Parapsychologi) með
fyrirsögninni »Öber Wesen, Ur-
sprung mit Zukunft das Lebens*
(þ. e. Um eðli, uppruna og framtfð
iífsins). Skal nú minnst nokkuð á
ritgjðrð þessa. Meira.
Stgr. Matth.
Skáldkonan Margrét Jónsdóttir
hefir um nokkurra ára bil verið
mðrgum ljóðvinum þjóðar vorrar
kunn og kær. Nú hefir hún á
þessu hausti birt ailmörg af kvæð-
um sinura i bók, ér hún nefnir
>Við fjöll og sæ*. Pótt titill bókar-
innar sé ekki tæmandi, er hann að
þvf ieyti vel til fundinn, að fslenzk
náttúra er höfundinum einkar kært
og frjótt yrkisefni. Jafnvel þau
kvæðin, sem um annað aðalefni
fjalla — eins og t. d. hin sjald-
gæfa perla, »Hvert fórstu sveinn?<
— verða ósjálfrátt að játningu ást-
ar og aðdáunar á fegurð fslands
til fjalla og sævar.
Viðfangsefni bókarinnar eru ekki
ný — beldur söno og sígild, eins og
lifið sjálft og náttúran, — eins og
sorg og gleði, sumar og vetur l —
Frumleiki kvæðanna liggur f snjðll-
um hugsunum og vel meitluðum
setningum. Par er fátt eða ekkert
bláþráða. Par er ekkert af því er
eldri menn köiluðu lágt og gróft,
en sumir yngri menn frumlegt og
fjárvænlegt. Rímleiknin er ágæt,
svo að viða minnir á Porstein, en
smekkvist glæsimál á Steingrím.
Fyrir þvf éru kvæði þessi þvfncr
án undantekningar prýðilega sðng-
hæf. Og þar sem efni þeirra er alt
fagurt og heilbrigt, og þannig til-
valið náms- og söngefni fyrir fg-
lenzka æsku, þá ættu tónskáld vor
að vængja þau tónum, og foreldr-
ar að glæða fegurðarvit og ætt-
landsást barna sinna með þvl að
gefa þeim kvæðin og kenna.
Pað er bjart yfir þessari bók.
Að vfsu óma þar öðruhvoru
strengir þunglyndis og þreytu.
Skilja má það, að höfuudinum hef-
ir lánast að unna heitt, en ekki að
njóta, og hefir margur sett minna
fyrir sig. Eigi að síður verður
hrein gleði, traust og bjartsýni ail-
staðar yfirsterkari. Hefir þessi gáf-
aða og þjóðlega stúlka bersýniiega
drukkið f sig ailt bið bezta i Iffsýn,
tilfinningum, trú og hugsjónum fs-
lenztrar endurreisnar.
Oxti æska og alþjóð þessa lands
af heilum hug tekið undir orð og
anda þessara kvæða, þá mundi
henni vei farnast — við fjöii og
sæ. —
» N o r r.
Nazistar í Reykjavík, sem nefna sig
Þjóðernisflokk, hafa lista f kjöri við bæjar-
stjórnarkosningarnar þar í þessum mánuði.
Samkomur í Zion sunnud. 7. jan. kl. 3
barnasamkoma, og almenn samkoma kl.
8'/s. — Allir velkomnir.
Barnastúkurnar >Sakleysi< og »Samúð«
halda sameiginlega jóiatréskemtun fyrir
stúkufélaga næstkomandi sunnudag í sam-
komuhúsi bæjarins sem byrjar kl 4 eftir
hádegi,