Dagur - 01.05.1935, Blaðsíða 1

D AOUR
semur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Afgreicslan
er hjá JÓNI Þ. ÞÓR.
Norðurgötu3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
XVIII
. ár. | Akurcyri 1» maí 1935,
18. tbl.
jónasjónsson fimmtugur.
Efnið finnast kann í kónga og jarla
í kotungunum sumum upp til fjalla.
Gr. Th.
Þann 1. maí 1885, fyrir rétt-
um 50 árum í dag, fæddist í litlu
koti í Ljósavatnshreppi í Suður-
Þingeyjarsýslu, er Hrifla heitir,
sveinn einn, er hlaut í skíminni
nafnið Jónas. Foreldrar hans
voru fátæk búandi hjón í Hriflu
og hétu Jón Kristjánsson og
Rannveig Jónsdóttír. í þessu fá-
tæka smábýli ólst Jónas Jónsson
upp við svipuð eða sömu skilyrði
og aðrir kotadrengir, en líf hans
og æfistarf hefir þó orðið með
nokkuð öðrum hætti en almennt
gerist, því það á skylt við æfin-
týri, er segir frá umkomulitlum
karlssyni, er hófst af eigin dáð til
manndóms og mannvirðinga og
vann undir sig hálft kóngsríkið.
Jónas Jónssön frá Hriflu gekk
í Gagnfræðaskólann á Akureyri
og útskrifaðist þaðan vorið 1905,
tvítugur að aldri. En hann lét þar
ekki staðar numið, því hann vildi
hleypa heimdraganum og afla sér
meiri menningar, þess vegna hélt
hann brátt til útlanda, þótt félít-
ill væri, og stundaði svo árum
skipti nám erlendis, fyrst í lýð-
háskólanum í Askov á Suður-Jót-
landi og síðan í Berlín, Oxford,
Lundúnum og París. Aflaði hann
sér á þessum árum margvislegrar
menntunar og mikillar tungu-
málakunnáttu. T. d. talar hann
prýðilega bæði ensku og frönsku.
Nærri má geta að á þessum árum
hafi oft verið þröngt um fjárhag
hans, en hann gafst ekki upp,
enda hefir honum verið annað
betur gefið um æfina en svigna
fyrir erfiðleikum. Á árunum 1908
—1909 fékk hann styrk nokkum
frá Alþingi til að kynna sér
skólamál. Heimkominn árið 1909
varð hann kennari í Kennara-
skólanum í Reykjavík og gegndi
því starfi til 1918. Ennfremur
var hann ritstjóri Skinfaxa, mál-
gagns ungmennafélaganna, frá
1911 til 1917, og vöktu greinar
hans í því blaði mikla eftirtekt,
því þær báru þess ótvíræð merki,
að þar var enginn hversdagslegur
rithöfundur á ferðinni. Síðan
gerðist J. J. skólastjóri Sam-
vinnuskólans frá 1918 tO 1927. Á
þvi sama ári gerðist hann dóms-
málaráðherra í ráðuneyti Tr.
Þórhallssonar og gegndi þvi em-
feætti til 1932, er samsteypu-
stjórnin vár mynduð sællar minn-
ingar. Árið 1925 var hann kosinn
i milliþinganefnd um bankamál,
1926 í dansk-íslenzka ráðgjafar-
nefnd og í Alþingishátíðarnefnd
sama ' ár, ennfremur í Þingvalla-
nefnd 1928. Þá var Jónas Jónsson
á síðastl. ári skipaður í skipu-
iagsnefnd atvinnumála og á sama
ári var hann af fulltrúum á
Framsóknarflokksþingi kosinn
svo að segja í einu hljóði formað-
ur þess flokks, sem hann manna
mest hefir átt þátt í að skapa og
móta.
Jónas Jónsson hefir verið land-
kjörinn þingmaður frá því 1923
og fram að síðustu kosningum,
en þá bauð hann sig fram í Suð-
ur-Þingeyjarsýslu og hlaut þar
kosningu með yfirgnæfandi meiri
hluta atkvæða. Sannast ekki á
honum að enginn sé spámaður í
sínu föðurlandi, því að þó hann
eigi miklu fylgi að fagna í svo
að segja hverju kjördæmi lands-
ins, þá er það þó hvergi eins rak-
ið og á æskustöðvum hans, í Þing-
eyjarsýslu.
Það, sem hér hefir verið fram
tekið, er hinn ytri rammi um æfi
og störf J. J. fram að fimmtugs
aldri. í stuttri blaðagrein verður
ekki fyllt ut í þann ramma eða
gerð skil þeim margvíslegu
stefnuhvörfum í löggjöf og
stjórn, er orðið hafa fyrir hug-
kvæmni hans, gáfur og dugnað.
En svo mörg spor hefir hann
markað í þeim efnum, að þeirra
mun lengi gæta á ókomnum tím-
imi.
Það er öllum vitanlegt, að Jón-
as Jónsson hefir verið og er enn
sterkasti krafturinn i Framsókn-
arflokknum og áhrifamesti
stjómmálamaðurinn í landinu.
Gáfur hans eru fjölþættar og
marghæfar og skapgerðin óvenju-
lega sterk. Þó að hann hafi aðal-
lega gefið sig-að stjórnmálum og
sé kunnastur fyrir afskipti sín
af þeim, þá er honum ekki síður
lagið að rita og ræða um fagur-
fræði, bókmenntir og listir. Það,
sem sérstaklega einkexmir hann
sem stjórnmálamann, er hug-
kvæmni og hugrekki. Hann þorir
að gera það, sem hann álítur rétt
vera, og gerir það hiklaust, án
þess að hlera eftir, hvemig and-
stæðingum eða jafnvel fylgis-
mönnum geðjist að.
Það orð leikur á, að J. J. sé
Fratnh. i 2> siðu,
••
,•••••• '
>••••••
• •
• •
••••
•••
%•••••
•*••••»
*••••••
•«•••••
• •• •• •
# ••••••••• J
• ••••••••• •
• • •• •• ••
•••••••••••
••••••
••
•••••••
•••••••
•••••••
’•••••*
Til
jónasar jónssonar
alþingismanns
á fimmtugsafmæli hans 1. maí 1935.
Ungur sástu okkar bresti,
allar greinir þjóðlífs meina,
tvístraða hjörð með heljar byrðar
háðungar, og aldarfarið
rangsnúið af raunum þungum,
ráðum illum og sjónarviilum,
blekking marga, brautir í hlykkjum
bornar grómi og vesaldómi.
Fátt var manna aðalsættar
að anda og rögg þá fjötra að höggva,
hefja stríð til stórra dáða,
standa fast og þola lastið,
manna þjóð og merkið leiða
mundu sterkri um dal og grundir,
markið setja hátt með heitum,
heit sín efna og loforð gefnu.
Ungur sástu okkar kosti
ennþá blunda í hug og mundu,
öflin duldu að heyja hildi,
hrinda smán og fielsisráni.
Framtíð blasti í móðu og mistri,
menning ný þar óð í skýjum.
Stríð var hafið, hvergi sofið,
hraustum drengjum varðberg fengið.
Andans magn og augun skyggnu
alþjóð kennir og skarpan penna
foringja vors um fjölda ára,
fremdarverk og rökin sterku.
Hik og liðhlaup, heiít og æði,
hatursglóð og svik í hljóði
stóðstu allt og bauðst þeim byltu,
er báru vél, þóit spertu stélin.
Heilagt stríð fyrir heillum þjóðar
hefir þú kosið þér og brosað
vígum að og á voða teigum
velt um hörgum og klofið björgin.
Enn við landann styrinn stendur,
stærsti andi hér á landi
kaupir ei grið fyrir fölsuð fræði,
fánýtt prjál, eða veika sálu.
Fimmtugan hylla ættu allir,
allt þitt starf og hugsun djarfa,
binda þér sveig og treysta týgin
í trú á land og félagsbandið.
Fóstran hyíta ljóma lætur
lofstír þinn um sókn og vinning.
Pökk og heill! af hjarta öllu
hrópar þjóðin, drengur góði. j