Dagur - 29.05.1935, Blaðsíða 1

D AGUR
icemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjaldkeri: Arni Jóhanns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjalddagi fyrir 1. júií.
XVIII. ár.
T
Afgreiðslan
er hjá JÖNI Þ. ÞÓR.
Norðurgötu3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
Akureyri 29. maí 1935.
Dóiiuir gáfaðs andsfæðings
uin rifsnilli og Ii§fasmekk
Jónasar Jónssonar.
í »Tímanum«, er út kom 1. maí
og helgaður var fimmtugsafmæli
Jónasar Jónssonar, var meðal
annars grein með yfirskriftinni:
»J. J. og fagrar listir«, eftir rit-
höfundinn Halldór Kiljan Lax-
ness. Fjallar greinin aðallega um
það afrek J. J., er felst í stofnun
Menningarsjóðs og þýðingu sjóðs-
ins fyrir skapandi, listrænt menn-
ingarstarf á íslandi í framtíðinni.
Ýmsir menn hér norðanlands
hafa farið þess á leit, að Dagur
birti, niðurlag þessarar greinar,
svo að það kæmi fyrir sem flestra
augu. Vill blaðið verða við þessu
og gefur því H. K. Laxness hér
með orðið:
»Það virðist vera nokkurskonar
kaldhæðni örlaganna, að þessi
unnandi fagurra lista, skuli hafa
orðið aðalinntakið í ólistrænustu
ritsmíðum á íslandi. Ég skal ekki
leggja neinn úrskurð á þau deilu-
mál sjálf, þar sem hann hefir
komið við sögu, enda geir ég ráð
fyrir að mínar grundvallarskoð-
anir á þjóðfélagsmálum séu hér-
umbil eins ólíkar skoðunum Jón-
asar Jónssonar eins og skoðunum
andstæðinga hans. En ég held
mér .sé nokkurnveginn ljóst, hvar
andstæðingar Jónasar Jónssonar
standa eins hölum fæti og hægt
er að standa. Það er í ritsnilld.
Það hefir verið meira ritað um
þennan mann en nokkurn Islend-
ing fyrr eða síðar. Það eru ritaðir
um hann langir og breiðir dálkar
á hverjum degi ár eftir ár, bráð-
um áratug eftir áratug. En ég
minnist aldrei að hafa lesið póli-
tíska deiluritgerð um Jónas, sem
hafi verið þess verð að maður
læsi hana, frágangsins vegna; það
er eins og allir minnstu ritsnill-
ingar þjóðarinnar hafi lagzt á
eitt; varla nokkur lína, sem hafi
borið í sér lífsneista, er enzt gæti
daginn út. Ég held að það sé ekki
of djúpt tekið í árinni, þótt ég
segi. að sú mergð af rituðu máli,
sem um hann hefir verið samin
daglega nú í tvo áratugi, sé það
auðvirðilegasta, sem framleitt
hefir verið í bókmenntum á fs-
landi síðan land byggðist, að
verstu rímum og lélegasta sálma-
kveðskap 17. og 18. aldar ekki
undanskildum. Ég hefi oft sakn-
að þess mikið, að íhalds- og sjálf-
sfseðisflokkurinn skyldi ekki hafa
átt einhvern mann á móti honum,
til að gera leikinn jafnari.
Aftur á móti efast ég ekki um
það, að þegar þau deilumál, sem
mörg hver hafa verið ærið hjá-
kátleg í augum þeirra, sem ekki
taka þátt í pólitísku dægurþrasi,
eru gleymd, þá muni ýmis inn-
legg Jónasar í málunum lifa. En
ekki sem innlegg í málunum, held-
ur sem bókmenntir. Margar af
þessum pólitísku dægurgreinum
hans eru skrifaðar af þvílíkri list,
og fyndni, að þær munu fyrst
njóta sín til fulls í augum hlut-
lausrar framtíðar. Hann kann að
byggja upp pólitíska forustugrein
með sögulegri stígandi eins og
þaulvanur skáldsagnahöfundur.
Honum er jafnlagið viðkvæmni
og háð, góðlátleg kýmni og napr-
asta ádeila. Og hann hefir vald
á því upprunalega i íslenzku
tungutaki, betra en flestir þeir
islenzkir höfundar samtímis hon-
um, sem annars leggja stund á
fagrar bókmenntir. Ýmsar rit-
gerðir munu standa sem sýnis-
horn þess, hvernig íslenzkt mál
var langbezt ritað í stjómmála-
deilum á þriðja og fjórða tugi
tuttugustu aldarinnar.
Ég' hefi einkum kynnzt Jónasi
Jónssyni frá þeirri hlið sem veit
frá hinni pólitísku dægurbaráttu,
heima á hinu vinsæla heimili
hans, uppi til sveita, í útlöndum.
Hann hefir í fari sínu ákveðna,
heillandi eiginleika, sem ósjálfrátt
draga mann að honum, bæði já-
bræður og andstæðinga. Þessi
persónulega snerting er eitt af
hans sterkustu vopnum. Ég hefi
vitað römmustu andstæðinga hans
mýkjast og jafnvel linast alveg
upp við persónuleg kynni af
manninum sjálfum. Það er erfitt
að skýra segulafl sumra manna.
Að vísu hefir Jónas Jónsson óvið-
jafnanlega samtalsgáfu, hæfileika
til að segja sögulega frá einföld-
um hlutum, til að láta þann er á
hlýðir finnast, að þetta varði sig
sérstaklega, gera hvert umræðu-
efni persónulegt. Hin almenna
menntun hans er langt fram yfir
það, sem maður á að venjast hjá
stjórnmálamönnum. Hann hefir
mjög lagt sund á að kynnast list-
um, er vel lesinn í bókmenntum,
kann ódæmi af ljóðum, er óþrjót-
andi sjóður af persónusögu; starf
hans sem stjórnmálamaður, jafn-
framt meðfæddri eftirtektargáfu
og stálslegnu minni, að ógleymdri
þeirri menntun og víðsýni, sem
gerir honum allan samanburð svo
auðveldan, það hefir allt gert
hann að fágætum mannþekkjara,
námu fyrir rithöfund. En það er
samt sem áður enn eitthvað til
viðbótar við allt þetta, sem gæðir
hann svo sterku persónulegu seg-
ulafli. Frakkar eiga alþekkt orð
yfir þennan eiginleika, en ég veit
ekki til, að hann hafi neinsstaðar
verið skýrður, — þeir segja char-
meur. Oft dettur mér í hug, þegar
ég tala við Jónas Jónsson, að
hann sé í eðli sínu fyrst og
fremst listamaður. Það býr eitb-
hvað óútreiknanlegt snilldareðli
djúpt í manninum. Stundum
finnst manni að það sé aðeins
brotabrot af því sem hafi fengið
að koma fram, — í hans beztu
f 22. tbl.
Nýja-Bíó
FimnifudagS' og'
föstndagskvöld kl. 9:
Astí
meinum
(Liebelei).
Dýzk tal- oo hljómmynd í 10 háttum-
Aðalhlutverkin leika.
Madga Scneider, Olga Tchechowa,
Willi Eichberger, Paul Hörbiger.
Mynd þessi er tekin eftir hinu heims-
fræga leikriti >L1EBELEL eftir Arthur
Schnitzler. Myndln byrjar á leiksýn-
ingu í Wienar óperunni rétt fyrir
stríðið og gerist öli í gömlu glað-
væru Wien með öliu hennar fjörl og
lífsgleði, skrauti og viðhöfn, ástar-
æfintýrum og ástum í meinum,
Tvær bráöskemmtilegar aukamyndir.
skrifum, og í ýmsum þeim stór-
virkjum, sem gerð hafa verið í
landinu að hans frumkvæði«.
Mjólkursamlag K. E. A.
sefur upp mfólkureifsölu á Siglufirði.
Verö á injólk og mfólkurafurðum
lækkur til neytenda.
Mjólkursamlag Kaupfélags Ey-
firðinga hefir að undanförnu
annast um flutninga á og selt
nokkrum mönnum á Siglufirði
mjólk og mjólkurvörur, sem þeir
hafa svo selt út í bæinn fyrir 45
aura lítrann af mjólkinni, eins og
útsöluverð hennar hefir verið á
Siglufirði. Nú hefir Mjólkursam-
lagið sett á stofn sína eigin
mjólkurútsölu þar í kaupstaðnum
og jafnframt fært verð mjólkur-
innar niður í 40 aura og verð
annara mjólkurafurða útsölunnar
eftir því. Þrátt fyrir lækkað út-
söluverð væntir Samlagið þess að
bera jafnmikið úr býtum fyrir
selda mjólk og mjólkurafurðir á
Vinum og vandamönnum tilkynnist hérmeð að afi okkar
Kristján Ásmundssoní Víðigerði andaðist að heim-
ili sínu laugardaginn 25. þ. m.
jarðarförin ákveðin að fari fram þriðjudaginn 4. júní n. k.
og hefst með húskveðju heima í Víðigerði kl. 12 á hádegi.
Fyrir hönd allra aðstandenda.
Hannes Kristfánsson. Jónas Kristfánsson.
Hér með tilkynnist, að Jóhann Pétur Sigurgeirsson andaðist
að heimili sínu, Syðri-Reistará, 24. þ. m. — Jarðarförin er
ákveðin föstudaginn 7. júní og hefst með húskveðju kl. 11 árd<
Aðstandcndur.