Dagur - 12.06.1935, Side 3

24. tbl.
DAGUR
107
þó í hryggtösku og eru léttar í
vöfum.
Ég smíðaði fyrir fáeinum árum
nokkrar gildrur, sem flestar eru
seldar. Þeir, sem keyptu, voru
mér ókunnir, svo ég veit ekkert
meíra um það. Ef einhver, sem
vill fá nákvæma lýsingu á gildru,
og hvernig ég nota hana, þarf
hann ekki annað en skrifa eftir
henni og senda mér áritun sína.
Ég tel það ljótt skarð í menn-
ingu nútímans, að bogar sltuli
enn vera notaðir og það á saklaus
smádýr. Frekar ættu fullorðin
dýr svo illt skilið, og væri þó lít-
il málsbót og af tvennu illu betra
að drepa þau á eitri. Tel ég næst-
um hlægilegt, að menn skuli fá
eitrun afnumda með lögum. Þeir
þykjast hafa samvizkubit af því,
að bræður þeirra verði til þess,
að fullorðin, grimm dýr fái kval-
ir í sig og drepist á nokkrum
mínútum, en þeir vilja ekki anza
•því, að afsegja bogana, sem taka
saklaus börn þessara dýra og
mylja á þeim fæturna, og láta
þau orga úr sér öll hljóð, oft svo
klukkutímum skiptir, unz hinn
mjúkhenti veiðimaður kemur til
þess að bæta gráu ofan á svart:
Hann sviftir yrðlingnum úr bog-
anum og treður honum í poka til
þess að veltast þar á brotunum,
svo fæturnir standa í ýmsar áttir,
þangað til maðurinn sér það fyrir
víst, að hann er búinn að fara
svo með yrðlinginn, að hann er
einkis virði, svo hann tekur hann
aftur og annað hvort hengir i
greip eða rotar við stein.
Þá vil ég heldur hafa lagt
gildru, og fá yrðlinginn alveg
heilbrigðan og margra króna
virði. —
Sem betur fer er þetta ekki al-
gengt, að yrðlingar brotni og
laskist, þótt bogar séu notaðir,-
en það má alls ekki koma fyrir.
Við því verður aldrei séð með
öðru móti en því, að skilja bogana
eftir heima, en hafa með sér
gildrur á veiðum þessum og um
fram allt: hafa þær vel smíðaðar
og í góðu lagi, því að mistök
mega ekki eiga sér stað með þeim,
frekar en öðrum veiðarfærum,
enda kemur það ekki til, ef vand-
virkni og varkárni er við höfð og
gildran óbiluð. Til boganna mætti
heimfæra vísu eftir örn Arnar-
son:
Hvenær skyldi vizkuvald
vanans heimsku dæma,
svo að þvílíkt þrælahald
þyki engum sæma. —
Þorsteinn M acjnússon
frá Gilhaga,
nú á Varmaiandi í Sæmundarhlíð.
Samtíðin, 3. h., er komin út. Efnis-
yfirlit: Útlend niifn eftir Jakob Jóh.
Smára, Bókasöfn og bókaútgáfa eftir
Eggert P. Briem, Spádómurinn (saga),
Gamansamur pistill frá Færeyjum, eft-
ir Björn Jónsson ritstjóra, Gjaldeyria-
og viðskiptahöft, Úr frönsku stjómar-
byltingunni, Hve langlífir getum vér
orðið? og auk þess bókafregnir og amá-
greinar.
K. A. gengst fyrir hátíðahöldum 17.
júní n. k. eins og undanfai’ið. Sjá götu-
guglýsingar,
Hf rit na náttúru Islands.
(Niðurlag).
3. Guðmundur G. Bárðarson:
íslands Gletscher, Vísindafélag íslend-
inga, Rvík 1934.
Rit þetta hafði höf. skilið við í
handriti áður en hann lézt. Finnur
sonur hans hefir nú búið það til
prentunar, og lætur hann þess getið
í formála, að sennilega hefði höf.
breytt þar einhverju hefði hann mátt
leggja síðustu hönd á verkið.
Fyrst er í ritinu stutt yfirlit yfir
þær jöklarannsóknir, sem gerðar hafa
verið á íslandi, allt frá því er Rórður
Vídalín skrifaði jöklarit sitt 1695 og
til ársins 1930. í yfirliti þessu er get-
ið hins belzta, sem ritað hefir verið
um þetta efni á þessum öldum.
Höfuðkalli ritsins er síðan um stærð
og hreyfingar allra helztu jöklanna á
íslandi frá fornöld og til vorra tíma.
Þessum jöklum er Iýst: Frá Vatnajökli
15 skriðjöklum, Mýrdals- og Eyjafjalla-
jökli 4 skriðjöklum, Tindafjallajökli,
jökli á Skarðsheiði, Langjökli 3 skrið-
jöklum, jökli á Hrútafelli, Hofsjökli,
Tungnafellsjökli, Snæfellsj. og Dranga-
jökli 3 skriðjöklum. Efnið er eins og
vænta má, tínt saman úr fjölda rita,
og frá fyrstu öldum eru upplýsingarn-
ar bæði fáar og smáar. En flestra
hinna stærri jökulhlaupa mun þó get-
ið í annálum. Einna heillegastar eru
þær upplýsingar, er menn hafa um
Breiðamerkurjökul, bæði eftir frásögn-
ura og tninjum um byggð við nágrenni
hans. Það er víst, að hann er nú
stærri en hann var um 1700, en þá
var hann þó langtum stærri en verið
ha'ði til forna. Er það saga jarðarinn-
ar Breiðár, þar sem Kári bjó Söl-
mundarson, sem veitt hefir þenna fróð-
leik. Þar var forðum stórbýli og
kirkjustaður. Byggð var þar en 1697,
en skömmu þar á eftir virðist jörðin
hafa farið í eyði. Þegar Eggert Ólafs-
son fór þar um 1756 sáust þar en
nokkrar minjar um byggð, en mestur
hluti jarðarinnar var jökli hulinn, og
svo er það enn f dag.
Annars benda hinar nýjustu athugan-
ir til þess, að síðan um aldamótin
1900 hafi allir jöklar farið minkandi,
og víða svo allmiklu nemur. Jökul-
röndin er nú allvíða nokkur hundruð
metra frá því, sem hún áður hefir
lengst gengið fram,
Rit þetta er gert af sömu vand-
virkni og önnur rit höfundarins,
og við lestur þess hlýtur að rifjast
upp á ný, hversu mikið íslensk nátt-
úruvísindi hafa mist við fráfall hans.
4. jakob H. Lfndal:
Jarðvegsrannsóknir. Sérprentun úr »Bún-
aðarritinu*, Rvík 1935.
Ritgerð þessi, sem er 67 bls. að
lengd, má kallast nýjung f íslenskum
rannsóknum. Að vísu hefir verið
ritað áður ura íslenskan jarðveg, en
þetta eru fyrstu samfeldu rannsóknirn-
ar, sem gerðar hafa verið á sýrumagni
hans, en sýrumagnið hefir mjög djúp-
tæk áhrif á frjósemd jarðvegsins og
og jurtagróður þann, er hann elur.
Hðf. skiftir ritgerð sinni í tvo meg-
inkafla. í hinum fyrri gerir hann
grein þeirra undirstöðuatriða í jarð-
vegs- og efnafræði, sem vita þarf,
til að geta notfært sér seinni hlutann.
Yfirlit þetta er hið þarfasta, því að
Hvílasunnurok.
Slórskaðar í Ólafsfirði.
Snemma á hvítasunnudagsmorgun
rak á norðaustanrok með slyddu. í
Ólafsfirði brast veðrið svo skyndilega
á, að kl. 5 um morguninn var þar
hver á aanan, brotnuðu og sukku
sumir, en aðra rak til lands og brotn-
uðu þar. Urðu af þessu geysilegir
bátstapar i Ólafsfirði og er tjónið af-
blíða logn, en að hálftlma liðnura var skaplegt. Er fullyrt, að ýmsir eigendur
sjórokið og brimgangurinn orðinn bátanna hafi orðið öreigar þenna dag.
svo ægilegur, að ófært var út í vél- Flestir bátarnir voru óvágtryggðir.
og inllubáta, er voru þar í legunni. Eftir þeim fregnum, sem blaðinu
Þegar á morguninn leið, tók bátana hafa borizt, hefir tortíming og skemmd-
að slíta upp ög reka, rákust þeir þá ir verið sem hér segir:
Bátatapar í Ólafsfirði Q. júní 1935.
V é 1 b á t a r : Ástand : Eigendur:
Sævaldur Ónýtur, 1 /átryggður Þory. Friðfinnsson
Þór — — Þorst. Þorsteinsson o. fl.
Kári stórskemmdur, óvátryggður Jón Halldórsson
Bergþóra viðgeranleg,. — Lúðvík Grímsson
Blíðfari — vátr. Árni Bergsson
T r i 11 u r :
Bragi ónýtur, óvátr. Júlíus Sigurðsson
Jósef — — Kristinn Sigurðsson
Hafmey — — Jón Bjðrnsson
Vífill — — Gunnar Þ. Ásgrímsson
Bjarni — vátr. Gísli Gíslas. og Grímur Gríras.
Gissur — óvátr. Guðm. Þorsteinsson
Gunnh Friðf. — — Þorv. Friðfinnsson
Máui viðgeranl. • Jón Þorsteinsson o. fl.
Hreggviður — Einar Jónss. og Einar Einarsson.
Guðrún lítið skemmd — Guðni Olafsson
Stígandi — — — Guðni Jónsson Háaskála
Bjarmi — — — Björn Magnúss. og Jóh, Júifuss.
Víkingur — — — Sigurjón Jónsson
Svalan ónýt — Þorsteinn Þorsteinsson.
Auk þess rak einar 3 trillur en náðust óskemmdar. Varðskip er komið á
staðinn til að bjarga því, sem bjargað verður.
fæstum mun kunnugt um þau efni, er hverjum þeim sem byggst að ná
jafn mikilvæg og þau þó eru í allri nokkrum viðunandi niðurstöðum á
jarðyrkju. Þar einnig getið um áhrif rannsóknarefni sínu. Auk þess er ðll
sýrufars jarðvegs á jurtagróðurinn eft- greinargerðin bæði skýrt og skemtilega
ir því sem alraennt er talið. Þótt framsett.
greinargerð þessi sé ekki löng veitir Þess er óskandi að höf. megi tak-
hún samt haldgóða undirstöðufræðslu
um þessi efni.
Síðari hluti ritgerðarinnar fjallar um
rannsóknir þær, er höf. hefir sjálfur
gert á sýrufari ýmissa jarðvegstegunda
undanfarin tvö ár. Alls hefir hann
rannsakað 650 sýnishorn, er hafa verið
fengin víðsvegar af landinu en mest
úr Húnavatns- og Skagafjarðarsýslum.
Rannsóknirnar leiða í ljós, að jarð-
vegur er hér fremur lítið súr, minna
en í nágrannalöndum vorum. Er hann
að því leyti hæfari til ræktunar ýras-
um nytjajurtum hér en þar, því að
sýrumagn jarðvegs hér er einmitt víð-
ast mjög nálægt því, sem hagfeldast er
talið ýmsum yrkiplöntum, Ef litið er
á töflu þá, sem sýnir niðurstöðu rann-
sóknanna sést að jarðvegurinn er því
súrari, sem hann er votari. Sýrumest-
ar eru flatlendu mýrarnar og fióarnir,
en þurlend tún og valllendismóar sýru-
minstar. Þó er enn minna sýrumagn
í ísaldarleir, Nokkur munur er á sýru-
magni túnanna eftir því hvort þau
eru þurlend eða votlend’
Þá er greinargerð ýmissa fleiri rann-
sókna. Er það t, d. árstíðaáhrif á
sýrufar, gróðrarfar og sýrustig o. fl.
ennfremur nokkrar athuganir á vatni.
Annars er hér ekki rúm, til að rekja
efni ritgerðar þessarar nánar, enda
mun hún brátt komast í hendur al-
menningi í Búnaðarritinu.
AUar rannsóknir höf. virðast gerðar af
þeim áhuga og alúð, sem nauðsynleg
ast að halda áfram þessura rannsókn-
um, svo vel sem hér er af stað farið,
því að þessar rannsóknir hafa, auk
hins fræðilega gildis, stórmikla hag-
nýta þýðingu fyrir ræktunarmál vor,
Þær eru áreiðanlega einn merkasti
þáttur þess mikla starfs, sem vinna
þarf, til þess að gera landbúnaðinn
tryggari og arðvænlegri atvinnugrein
en verið hefir, En vitanlega þarf að
auka rannsóknirnar og vinna að þeim
víðari grundveili, t. d. þarf nána rann-
sókn jurtagróðurs í sambandi við jarð-
veginn. Hafi höf. beztu þakkir fyrir
starf sitt.
Akureyri, 14. maí 1935.
Steindór Sleindórsson Irð Hlöðum.
Stjórn Fisksölusambandsins nýja er
þannig skipuð:
Aðalstjórn:
Héðinn Valdemarsson alþm., Jón
Árnason framkvstj., Magnús Sigurðs-
son bankastj., Helgi Guðmundsson
bankastj., Sigurður Kristjánsson alþm.,
Jóhann Jósefsson alþm., ólafur Einars-
son útgerðarm.
Varastjórn:
Emil Jónsson alþingism., Vilhj.
Þór kaupfélagsstj., Georg Ólafsson
bankastjóri, Björn ólafsson skipstjóri,
Jón A. Jónsson alþm., Jón Kjartansson
ritstj., Halldór Kr. Þorsteinsson skip-
stjðri.