Dagur - 28.12.1935, Blaðsíða 2

220
DAGUR
52. tbl.
Farsæld oj hagsæld.
Það mætti víst margt segja
um þessar frænkur, því margur
hefir litið til þeirra hýru auga
um dagana og það ekki sefinlega
orðið æfintýralaust.
Það er víst óhætt að fullyrða
það, að allir þrái sína eigin far-
sæld, og margur — því er betur
— bæði sína og annarra. En mjög
hefir verið ög er enn misjöfn
aðferðin, sem menn beita til þess
að höndla þessi hnoss, enda hafa
oft orðið mistök á þessu, og
margur í stað farsældar hreppt
ófarsæld, sem allir þó, að sjálf-
sögðu, vilja forðast, sem heitan
eld. En þar sem allir berjast um
þetta sama, leiðir af sjálfu sér að
ekki muni allir geta orðið fylli-
lega sjálfráðir í þessari baráttu,
af því aðstaða og kringumstæður
eru svo misjafnar. Enda sýnir
sagan það á eigi svo fáum blað-
síðum, að einn maður hefir stund-
um hrifsað farsældina frá heilli
þjóð, og jafnvel þjóðum, og samt
sem áður ekki getað höndlað
hana sjálfur. Og það eru þó nokk-
uð hrottaleg mistök.
Þegar svona tekst til, er far-
sældarinnar, undantekningarlaust,
leitað í gegnum hagsældina, og
trúin sú, að því meir, sem náist
í peninga og völd, því meiri og
tiyggari verði farsældin. En
þetta er afar hæpin skoðun, því
allir þeir, sem beita þessari að-
ferð, afvegaleiðast meira og
minna.
Þeir safna auði og krækja í
völd, þar til þeir fá við hvorugt
ráðið. Og þegar svo er komið,
hörfar hin sanna farsæld burtu,
en ófarsældin streymir hvaða-
næfa í hið auða rúm og fyllir það.
Þar sem svona er barizt, til að
ná í farsældina, verða mistökin
svo átakanleg, að öllum góðum
mönnum ganga þau til hjarta, og
afleiðingarnar svo ægilegar, að
seint eða aldrei verður úr bætt,
því ávallt liggur eftir á vígvelli
þeim fjöldi manns, allslaus og ör-
eiga, sem ekkert liggur fyrir ann-
að en hungurdauði, nema sönnum
mannvinum heppnist að koma til
hjálpar í tæka tíð.
Þetta á að vísu aðallega heima
hjá hinum stærri þjóðum heims-
ins, þó finnst mér líka tekið að
bóla á því hér á landi, að menn
séu famir að leita sinnar farsæld-
ar gegnum öfgakennda hagsæld.
En ég hygg, að það geti aldrei
orðið réttur lykill að sannri far-
sæld.
En hvar er hann þá að finna?
munu ýmsir spyrja.
Að mínu áliti finnst hann ekki,
nema menn geti samhliða far-
sældinni öðlazt r ó s e m i og
á n æ g j u, en auður, upphef ð og
iðjuleysi eru ekki hinar sönnu
lífslindir þeirra systra.
Tvö eru þau öfl, og bæði ná-
skyld, sem mér finnst bezt geta
stutt að sannri farsæld mann-
anna, og öfl þessi eru ást og
v e 1 v i 1 d.
Flestir vita það og viðurkenna,
að ást milli karls og konu, sönn
og einlæg hjónaást, skapi himin-
sæla farsæld. Sama er um einlæga
og vakandi velvild til meðbræðr-
anna, að hún skapar sælu á báða
bóga.
Sá, sem elskar konuna sína eins
og vera ber, verður sjálfur sæll
af sambúðinni við hana. Hann
keppist líka við, á allar lundir, að
gera hana sæla. Hann elskar
bömin sín, og kappkostar eftir
megni, að gera þau sæl, bæði í
viðbúðinni við foreldrana og í
sannri menningu, og þá um leið
skapast honum gott og fagurt
heimilislíf sem er fyrsta og æðsta
skilyrði fyrir því, að hann öðlist
rósemi og ánægju. Sá, sem sýnir
öðrum út í frá sanna velvild, á-
vinnur sér velvild þeirra á móti,
en allir vita, hve dýrmætt það
er að hafa mannalán, enda reyn-
ist það drýgra til hagsældar en
peningar. Þannig er heimilisástin,
átthagaástin og ættjarðarástin
sterkasta aflið til þess að skapa
mönnunum sanna farsæld. Sá,
sem ann fjölskyldunni sinni og
jörðinni, sem hann býr á, kærir
sig ekki um að hafa bústaða-
skipti, heldur unir kyrr á sama
stað og reynir að gera þar sem
byggilegast og lífvænlegast, og
eflir á þann hátt farsæld sína og
sinna. Og þó menn séu hjú ann-
arra og eigi enga fjölskyldu, ef
þeir aðeins unna húsbændum sín-
um og blettinum, sem þeir dvelja
á, þá langar hina sömu ekki til
að breyta um verustaði árlega,
heldur una rólegir á sama stað,
og geta þá óslitið stundað sinn
hag og sinna húsbænda, og þá
um leið eflt sína og þeirra far-
sæld.
Sá, sem ann sveitinni sinni,
sem hann býr í, eða dvelur í, læt-
ur sér þá um leið annt um heiður
hennar og hamingju, hann leitast
við, á allar lundir, að verða henni
að gagni, bæði með ráðum og dáð,
og að hrynda framfarafyrirtækj-
um hennar áfram og styðja þau
af alefli. Og eigi sveitin marga
slíka meðlimi, mun eigi líða á
löngu að hún komist i tölu góð-
sveitanna og verði viðurkennd og
virt af héraðsbúum, og lands-
mönnum yfir höfuð. Ást einstak-
linganna á sveitinni verður henni
þannig til farsældar og hagsæld-
ar í senn, og má þá vel við una.
Sá, sem elskar ættjörðina sína,
landið sitt, vill ekki vamm þess
vita, ekki fáfræði, örbirgð, ánauð,
kúgun né kröm, heldur gerir hann
allt, sem í hans valdi stendur, til
þess að landið megi auðgast að
þekkingu, frelsi, dáð og dreng-
lund. Þá um leið langar þann
hinn sama ekki til að yfirgefa
ættjörð sína og leita til annarra
landa, þvi ættjarðarástin bindur
hann traustum og mjúkum bönd-
um við hans eigið land, og gerir
honum Ijúft og létt að þola með
því súrt og sætt. Og eigi landið
marga slíka ættjarðarvini, þarf
það naumast að kvíða fyrir auðn
né örbirgð, deyfð né dáðleysi. En
nú munu máske einhverjir segja,
að þetta geti ekki sannazt á land-
inu okkar, islandi, það megni ekki
að farsæla niðja sína, og geymi
heldur ekki hagsældina í skauti
sínu. En þá vil ég benda hinum
sömu á þessar hendingar, eftir
góðskáldið okkar Jónas Hall-
grímsson:
»ísland farsældar frón
og hagsældar hrímhvíta móðir...«
Hér nefnir Jónas landið okkar
farsældar land og móður hagsæld-
anna, og mundi hann naumast
gera það, ef hann teldi það ekki
algildan sannleika. Enda er
reynslan búin að færa okkur heim
sanninn um það, að þetta sé ckk-
ert hégómamál, þrátt fyrir það
þótt náttúruöflin séu hér stund-
um nokkuð fasmikil og hörð I
horn að taka, og menn hafi flutt
héðan, suma tíma, í stórum stíl
til annarrar heimsálfu.
Landið hefir þó, enn þann dag
í dag, sigrazt á þessu öfugstreymi
og ótryggð, og einatt flutt íbúum
sínum hagsæld og farsæld úr
skauti sínu og það í jafn fullum
mæli og fögrum búningi og sum
nágrannalöndin sínum íbúum.
Enda hefir þetta land, bæði fyrr
og síðar, átt marga sanna og
trygga föðurlandsvini, sem hafa
unnað því af alhug og barizt fyr-
ir það djarft og örugglega, til
sinnar hinstu stundar. En það
hefir samt aldrei átt þá nógu
marga, því hefði svo verið, hefðu
sár þess verið færri og framfarir
þess meiri og farsæld þess full-
komnari. Því eins og auðurinn er
afl þeirra hluta, sem gera skal,
svo er og á s t i n og v e 1 v i 1 d-
i n þau öfl, sem farsældina skapa,
og flytja oss hagsældina, bæði úr
skauti ættjarðarinnar og um-
heimsins. Elskum því af hjai-ta
landið okkar, sveitir þess og
heimili, elskum líka hver annan
og stundum annara hag jafnt okk-
ar eigin hag. Þá mun okkur aldrei
langa í þras né illindi, heldur lifa
í sátt og einingu, og launin verða
þau, að farsældin tekur sér
fastan bústað hjá hverjum og ein-
um og h a g s æ 1 d i n verður allt-
af heimilisprýðin.
Guðlaugur í Fremstafelli.
Þinc/lausnir fóru fram á mánudaginn
var. Varðskipið Ægir kom með norðan-
þingmenn til Akureyrar á aðfangadag
jóla.
E i ð a s k ó I i.
Nýlega er komin út skýrsla um
alþýðuskólann á Eiðum fyrir árin
1933—34 og 1934—35. Sýna
skýrslur þessar að skólanum farn-
ast vel undir stjórn hins ágæta
skólastjóra Jakobs Kristinssonar.
Hefir skólinn verið fullskipaður
hæöi þessi ár. Kennslukrafta hef-
ir skóJmn haft góða, og er þar
kennt jöfnum höndum bókleg og
verkleg fræði. Byrjað er á skrif-
legum prófum í skólanum, og get-
ur skólastjóri þess, að bæði kenn-
arar og nemendur hafi verið sam-
mála um það, að þær breytingar
sóu ótvírætt til bóta.
í sambandi við 50 ára afmæli
skólans hefir Norður-Múlasýsla
gefið kr. 500.00, sem verðlaun, er
afhent séu, kr. 100.00 á ári næstu
fimm ár, þeim nemanda, er tekið
hefir mestum framförum við
námið á skólaárinu, að dórni
kennara skólans. Fyrra skólaárið
hlaut Stefán Einarsson þessi
verðlaun, en síðara árið Guðrún
Bjarnadóttir, Borgarfirði eystra.
Síðastliðinn vetur vai- á ný
stofnað matarfélag við Eiðaskóla.
Ráðskona var frú Hulda Magnús-
dóttir frá Hjartarstöðum. Varð
fæðiskostnaður lægri en áður hef-
ir þekkst í sögu Eiðaskóla, eða kr.
1.35 á dag fyrir pilta og kr. 1.25
á dag fyrir stúlkur. Þakkar skóla-
stjóri það mest ráðskonu skólans
og formanni matarfélagsins. Ste-
fóni Einarssyni.
Nú í sumar hefir verið unnið
að rafvirkjun á Eiðum. Hefir
Eiðavatn verið stíflað og hækkað,
og rafstöð verið byggð við af-
rennsli þess — Fiskilækinn —
niður við Lagarfljót. Þegar búið
verður að hita og lýsa Eiðaskóla
með rafmagni, stendur hann jafn-
fætis að ytra útbúnaði þeim skól-
um, sem standa á heitum stöðum.
Má því vænta þess, að hann verði
í framtíðinni, eins og hingað til,
til menningar og blessunar fyrir
austfirzka æsku.
E i r í k u r S i g u r ð s s o n.
Skugga-Sveinn verður sýndur næstk.
sunnudag' (29. desember) í SÍÐASTA
sinn. — Leikurinn fórst fyrir vegna
illviðris, síðast er átti að sýna hann.
Sjafnarvörur.
Handsápa,
Sólsápa,
Stangasápa,
Krystalssápa.
Gólfáburður,
Skóáburður,
Tannkrem,
Næturkrem,
Dagkrem o. fl.
_ i SJAFNARV0RUR 3
SnilMMillllMIMIIHi8