Dagur - 06.02.1936, Blaðsíða 2

22
DXjGrTTB
6, tbl.
M ú t u m á 1 i ð.
Hin svokallaða „skýcslaM lorsífór
anna er ekki annað en varnar
grein fyrir mútugreiöslu.
Sjálfan samninoinn við Gismondi birta peir ekki
I síðasta blaði var gerð nokkur
grein fyrir 330 þús. kr. greiðslu for-
stjóra Fiskisamlagsins til ítalska
fiskkaupmannsins Gismondi. Þessi
greiðsla fór fram snemma á árinu
1933. Skal hér enn gerð nokkru
fyllri grein fyrir þessu máli.
Forsaga málsins er í .stórum drátt-
um sem hér segir:
Árið 1931 keypti Gismondi mikið
af fiskframleiðslu íslands. Næsta
sumar þar á eftir stofnar Kveldúlf-
ur og Alliance til samtaka sinna og
reyna að kúga alla fiskframleiðend-
ur inn í þau. Takmark félaganna
var að verða einráð yfir allri salt-
fiskssölu út úr landinu- Þetta tókst
um leið og Ólafur Thors fékk að
skjótast upp í ráðherrastól og sitja
þar í fáeinar vikur fyrri hluta vetr-
ar 1932. Þá notaði hann tækifærið
til þess að gefa út bráðabirgðalög
um útflutning á fiski með það fyrir
augum að láta Kveldúlf fá einka-
sölu á þessari vöru. Kom sú einka-
söluhugmynd og framkvæmd henn-
ar úr allra hörðustu átt, því eins og
kunnugt er, hefir Ólafur Thors og
fylgdarlið hans jafnan tjáð sig
fjandsamlegan hverskonar einkasöl-
um í hvaða mynd sem væri. Allt átti
að vera svo ósköp frjálst og óbund-
ið, var jafnan viðkvæði íhalds-
manna. En hvað um það, ól. Th.
braut þessa gullvægu reglu sína
jafnskjótt og hann fékk færi á því,
af því hann hélt, að Kveldúlfur
myndi hafa hag af því.
Þá um haustið hafði verið send-
ur út fiskfarmur frá Vestmannaeyj-
um, og keypti Gismondi þann fisk
fyrir gott verð. Sending þessa fisk-
farms og sala fór fram í trássi við
Kveldúlf og á móti hans vilja.
Annar fiskfarmur frá Faxaflóa
átti að fara sömu leið til sama
kaupanda, en þá komu bráðabirgða-
lög Ólafs Thors þar í opna skjöldu
og hindruðu soluna á fiskinum.
1 maí 1933 tókst þó að koma fisk-
farmi frá Vestmannaeyjum til Gis-
mondi þessa, en samtímis seldi sölu-
samband ísl. fiskframleiðenda einn-
ig Vestmannaeyjafisk til ftalíu, er
fór þar í gegnum hendur umboðs-
manna Kveldúlfs. En þá kom það í
ljós, að fyrir þann fisk fékkst að
minnsta kosti 20% lægra verð en
fiskinn, sem Gismondi keypti.
Af þessu var það Ijóst orðið, að
Kveldúlfur og bandamenn hans
þoldu ekki samkeppni við Gismondi,
þegar um fisksölu var að ræða á
Italíu.
Skömmu síðar er hann keyptur
fyrir 330 þús. kr. út úr samkeppn-
inni við umboðsmenn Kveldúlfs.
En það broslega við þetta er, að
það eru dýrkendur samkeppnisstefn-
unnar, sem verja 330 þús. kr. af
verði þess fiskjar, sem þeir hafa til
sölumeðferðar, til þess að verja sig
fyrir sinni eigin stefnu og lífsskoð-
un.
*
Samband íslenzkra fiskframleið-
enda er stofnun, sem er viðurkennd
af ríkinu og starfar í sambandi við
ríkisstjórnina. Það er því eðlilegt,
að út í frá sé beinlínis litið á Sam-
band þetta sem ríkisstofnun. Því er
það, að þegar sá orðrómur kemst á,
eða opinbert verður, að forráða-
inenn þessarar stofnunar beiti jafn
óviðeigandi og óh'eiðarlegri aðferð
og mútur jafnan teljast í viðskipt-
um sínum út á við, þá setur það
blett á heiðarleik og siðferði allrar
þjóðarinnar í augum útlendinga.
Því er líka þannig farið, að í í-
tölskum blöðum að minnsta kosti,
hefir komið fram óánægja og verið
farið hörðum orðum um þessa>mútu-
ráðstöfun frá íslands hálfu, sem
miðaði til þess að veita ítölsku fisk-
sölusamlagi einkasölu á öllum ís-
lenzkum fiski á ítalíu.
Því er ver, að á greiðsluna til Gis-
mondi getur ekki verið litið á annan
veg en sem mútur. Uin það þarf
ekki að deila.
Nú hafa forstjórarnir gefið út
vörn í málinu, sem þeir og blöð
þeirra nefna »skýrslu«. En menn
verða að gæta þess, að hin svo-
nefnda skýrsla þeirra er ekki skýrsla
í venjulegri merkingu, heldur miklu
fremur varnarskjal fyrir þá sjálfa.
Og því síður er þessi skýrsla þeirra
sama og sjálfur samningurinn við
Gismondi. Sá samningur er óbirtur
enn. Hvers vegna er hann ekki birt-
ur og spilin þannig lögð hreinlega á
borðið?
Að vísu hefir því verið fleygt, að
enginn skriflegur samningur hafi
verið gerður við Gismondí, heldur
hafi múturnar verið greiddar þegj-
andi og hljóðalaust fyrir að hætta
að bjóða hærra verð en Kveldúlfur
fyrir íslenzkan fisk- En þetta sýnist
svo inikil fjarstæða að því verður
ekki trúað, nema það sannist. Vit-
anlega verður að álíta að samning-
urinn sé til, þó honum hafi verið og
sé enn haldið leyndum. En þá er
lika eðlilegt að menn spyrji: Hvers
vegna þessi mikla leynd, ef allt er
hreint og heiðarlegt, eins og for-
stjórarnir og flokksblöð þeirra vilja
halda fram að sé?
Forstjórarnir halda því fram f
»skýrslu« sinni, að Gismondi hafi
verið hættulegur maður fyrir ís-
lenzka fiskframleiðendur að þvf
leyti, að hann hafi keypt fisk utan
Islands og þrengt á þann hátt að
markaði fyrir íslenzkan fisk í ítalíu.
Þessu hafi verið nauðsynlegt að af-
stýra og þess vegna hafi þeir keypt
hann fyrir 330 þús. kr. til þess að
hætta þessari starfsemi um stundar-
sakir. Þó þetta væri nú satt, en sem
ekki verður sannað, nema með
samningnum við Gismondi, sem for-
stjórarnir vilja halda leyndum, þá er
þetta ekkert annað en bein- ótvíræð
jjátning um að hér hafi verið beitt
mútum. Eða hvað er það annað en
mútur, að kaupa Gismondi fyrir 330
þús. kr. til þess að hætta að hafa á
boðstólum fisk frá Noregi, Færeyj-
um eða Nýfundnalandi? En forstjór-
arnir sýnast ekkert sjá siðferðislega
rangt við svona lagaða aðferð. Þeir
afsaka sig með því að þeir hafi
greitt múturnar í þeirra góðu trú, að
þeir væru að vinna góðverk! Þetta
góðverk átti að vera í því fólgið, að
með því að gefa heilan skipsfarm af
saltfiski, hefðu þeir keypt burtu inn-
flutning frá samkeppnislöndunum
árið 1933. En »góðverkið« hefir þá
að minnsta kosti ekki náð tilgangi
(sínum, því að þrátt fyrir það, að
Gismondi kaupir ekki fisk það ár,
þá vex ekki innflutningur frá íslandi
að rieinu ráði. Gjöfin til Gismondi
hafði því engin sýnileg áhrif á inn-
flutninginn til ítalíu.
Þá er því haldið fram af forstjór-
Kunnir eru ritstjórar íhaldsblað-
anna að klaufalegri málafærslu, en
líklega hafa þeir sett met í því efni
í njósnaramálinu fræga eða land-
ráðamálinu eins og flestir nefna
það-
Það er nú uppvíst orðið, að all-
álitlegur hópur úr íhaldsliðinu hefir
gefið sig í þjónustu útlendra veiði-
þjófa. Hve stór þessi hópur er, vita
menn ekki með vissu enn, og ó-
rannsakað er einnig um dulmáls-
skeyti til innlendra veiðiskipa, en
um það atriði verður að sjálfsögðu
hafin rækileg rannsókn innan
skamms. Má vera að einhverjum i-
haldsmönnum renni kalt vatn milli'
skinns og hörunds við þá tilhugsun.
íhaldsblöðin treysta sér alls ekki
til eða þora ekki að verja ættjarðar-
svik njósnaranna, þau láta þessa
vesölu flokksmenn sína yfirgefna á
eyðimörk fyrirlitningarinnar, en
jafnframt taka þau upp það ráð að
kenna Jónasi Jónssyni um allt
njósnarahneykslið, hann hafi verið
dómsmálaráðherra frá 1927 til
1932, og á þeim árum hafi það ver-
ið á allra vítorði að njósnararnir
unum, að múturnar hafi verið lítil-
fjörlegar, ekki nema 75 aurar af
hverjum fiskpakka, þessir aurar séu
svo sem ekki til að gera veður út af.
En þegar fiskpakkarnir eru orðnir
nægilega margir, verður upphæðin
330 þús- kr. Það er auðsjáanlega
ætlazt til þess, að fiskimennirnir,
sem urðu að greiða þetta gjald, festi
augun á 75 aura gjaldinu af einum
fiskpakka, en gleymi heildarupphæð-
inni.
Á því leikur enginn vafi, að 330
þús. kr. greiðslan til Gismondi eru
mútur. Það er opinberlega viður-
kennt og skjalfest af forstjórum
Fiskisamlagsins, þó þeir af skiljan-
legum ástæðum vilji gefa þessari
aðferð annað og fínna nafn. En þeir
gera meira en að við'urkenna þetta.
Þar á ofan hæla þeir sér af mútu-
gjöfinni. Og blöð Sjálfstæðisflokks-
ins hæla þeim líka og halda uppi
vörnum fyrir mútunum.
En þau eiga eftir að bíta úr nál-
inni í þessu máli.
væru að störfum, en hann hafi enga
rögg sýnt af sér til þess að taka
fyrir þenna ósóma. Hann beri því
sökina í landráðamálinu.
Menn eru nú ekki búnir að gleyma
baráttu Jónasar Jónssonar fyrir því
að fá setta IÖggjöf um misnotkun
loftskeyta í sambandi við togara-
veiðar í Iandhelgi, og heldur ekki
hafa menn gleymt hatramlegri mót-
spyrnu íhaldsmanna í því máli. Nú
loks er hugsjón J. J. komin til fram-
kværnda með bráðabirgðalögum
Hermanns Jónassonar.
Fullyrðing íhaldsblaðanna um það
að njósnarastarfið hafi í stjórnartíð
Jónasar Jónssonar verið á allra vit-
orði, stingur heldur í stúf við orð
ýmsra fulltrúa íhaldsins á þingi á
þessum sama tíma. Er því vel til
fallið að rifja þau upp lítilsháttar.
Fyrst má nefna það, er ólafur
Thors hélt því fram, að frumvarp
J. J. um misnotkun loftskeyta væri
til skannnar fyrir þingið. Svo mikil
fjarstæða væri að hugsa sér að
þessi misnotkun ætti sér stað.
Nú segja íhaldsblöðin að það
Höfum ágæt
Verðið kr. 40,00 smálest.
jg* Kaupfélag Eyfirðinga.
BHIiilllMWHMHMIltii
Fóru þingmenn íhaidsins
með vísvitandi ósannindi?