Dagur - 27.02.1936, Blaðsíða 1

D AGUR
íemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Afgreiðslan
er hjá JÓNI Þ. ÞÓR.
Norðurgötu3. Talsími 112
Úppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðsiumanns fyrir 1. des.
XVIV. ár
ár. ^
Akureyri 27. febrúar 1936.
9. tbl.
Stórmerk bók
Héradssaga Borgarfjarðarl
Fyrir nokkru er út komið allmikið
ritverk, er nefnist Héraðssaga Borg-
arfjarðar. Formála bókarinnar hefir
ritað síra Eiríkur Albertsson á Hesti
og segir þar meðal annars:
»Það, sem fyrst og fremst gaf
þessari hugmynd um útgáfu héraðs
sögunnar byr undir seglin, var það,
að í héraðinu sjálfu er stórmerkur
fræðimaður, er átti þegar í fórum
sínum safn söguþátta um borgfirzkt
menningarlif. Var þar fyrir hendi
hinn ákjósanlegasti meginstofn
þessa verks, og með því að hann
yki við þættina var vitað, að fást
myndi heildarinynd af lífi héraðs-
búa um rúmrar hálfrar aldar skeið,
eða frá um 1850 og fram um síð-
ustu aldamót«.
Fræðimaður sá, sem hér er átt
við, er Kristleifur Þorsteinsson á
Stóra-Kroppi í Borgarfirði. Er hann
einn af afkomendum hins þjóðkunna
klerks, síra Snorra Björnssonar á
Húsafelli. Hefir þessi bóndi lagt
stund á fræði-iðkanir og sagnaritun
og farizt það prýðilega. Ritverk
þetta er í heild hátt á 5. hundrað
blaðsíður, og eru meira en þrír
fjórðu hlutar þess fyrrnefndir þættir
Kristleifs.
Efni þáttanna er sem hér segir:
Inngangur. — Á Arnarvatnsheiði.
— Hvítá. — Kvíarnar á Húsafelli.
— Heimilisvenjur og hýsing. —
Búnaðaryfirlit. — Veðurfar og
heyjaforði. — Ættaróðul og ættar-
þróttur. — Búferli. — Vinnuhjú. —
Heimilisiðnaður. — Hestar. — Hús-
dýrasjúkdómar. — Fjárkláðinn og
fjárkláðaþrasið. — Refaveiðar. —
Um viðarkolagerð. — Sjávarútveg-
ur og vermenn. — Sjóslysið mikla.
— Slysfarir. — Eftirminnileg veiði-
för. — Lestaferðir. — Ameríkuferð-
ir. — Alþýðumenntun. — Æðri
menntun. — Frá Húsafelli og Húsa-
fellsprestum. — Frá Reykholts-
prestum. — Kirkjur og kirkjusiðir.
— Brúðkaupssiðir og brúðkaups-
veizlur á 19. öld. — Söngur og
söngmenn. — Lækningar. — Ein-
kennilégir menn.
Auk hins mikla og margháttaða
fróðleiks, er þættir þessir hafa að
geyma, eru þeir afbragðs vel ritað-
ir, svo að hreinasta nautn er að
lestrinum. Höfundur þeirra hefir
frásagnahæfileika á háu stigi og
meðferð málsins er hrein og sterk.
Auk þátta Kristleifs hefir Pálmi
Hannesson rektor ritað Héraðslýs-
ingu Borgarfjarðar; er hún bæði
landfræðileg og jarðfræðileg, og
fylgja henni margar landslagsmynd-
ir og uppdráttur af héraðinu. —
Einnig flytur bókin stutt ágrip af
sögu héraðsins frá upphafi vega og
þangað fram, sem þættir Kristleifs
hefjast. Er ágrip þetta eftir dr.
Guðbrand Jónsson.
Þó ritverk þetta sé allstórt, er það
aðeins 1. bindi héraðssögunnar og
er því von á framhaldi hennar síð-
ar.
Bókmenntum vorum er inikill
fengur að útkomu þessa rits, Borg-
firðingum er það til sóma og fróð-
leiks — og lesfúsum mönnum til á-
nægju.
Leikhúsið.
Fyrsta fiðla.
Gustav Wied var eitt af beztu
kímniskáldum Dana, bráðfyndinn
og skemmtilegur. Sérstaklega kveð-
ur að því í sögum hans og leikrit-
um, hve gjarnt honum er að gera
hlægilegt kynferðislíf karla og
kvenna, en þó á góðlátan hátt. Það
væri synd að segja að orðbragð
hans sé teprulegt, sízt í þeim efn-
um, og hann gerir sér engan
mannamun; hann skopast jafnt að
háum sem lágum. Þessa gætir og í
»Fyrsta fiðla«, sem er eitt með
beztu ritum hans. Andinn í leiknum
er aldanskur, og þar eru mörg orða-
tiltæki, sem erfitt er að snúa á ís-
lenzku, enda hefir þýðanda eigi tek-
izt þetta að öllu leyti, en þó svo, að
vel má við una.
Hr. Jón Norðfjörð hefir búið leik-
inn undir sýningu og verður að
segja, að þar hafi honum tekizt á-
gæta vel, þegar litið er á allar að-
stæður. Leikendur eru flestir við-
vaningar.
Stærsta hlutverkið, Önnu, leikur
ungfrú Else Friðfinnsson, og má
heita að hún geri það vel, en í leik
hennar skortir nokkuð mýkt og til-
breytingu, því frekari má hún ekki
vera. Langbezt leika þau Gunnar
Magnússon (Möller) og frú Svava
Jónsdóttir (Stína), leikur þeirra er
blátt áfram ágætur og þeim skeikar
livergi. Slíkur leikur er ánægjulegur
á að horfa. Aftur á móti er leik Jóns
Norðfjörðs (Dilling dýralæknir) i
mörgu ábótavant. Eg held að ég
taki eigi of djúpt í árinni, þótt ég
fullyrði, að hann sýnir eigi danskan
dýralækni, hvorki að því er látæði
né klæðaburð snertir; hitt er annað
mál, að hann er skemmtilegur á
leiksviði, nú sem endranær. Dýra-
læknirinn verður »karrikatur« i
meðferð hans. Kjartan Ólafsson
sýnir Hansen fiðluleikara, og vant-
ar ekki, að hann geri hann kímileg-
an. Þessi manntegund er til, og er
skemmtilega hlægileg í svip, en
verður leiðigjörn, er til lengdar læt-
ur. Stefán Jónsson leikur Clausen
lyfsala mjög snoturlega, og sama er
að segja um Sigvalda Sigvaldason
í hlutverki Lúðvígs. Bæði eru hlut-
verk þessi hin þurrustu í leiknum,
en eigi vandaminnstu, og því varla
tiltökumál, þótt nokkuð skorti á að
í bezta lagi sé. Niels vinnumaður er
mjög vel sýndur af Vigfúsi Jóns-
syni. — Leiktjöldin eru prýðilega
máluð.
Þegar á allt er litið, má leikur
þessi teljast prýðilega af hendi
leystur: samleikur ágætur, hvergi
dauðir »punktar«, fyndni leiksins
nýtur sín oftast, og skyldi svo fara,‘
að leikurinn þætti fulllangur, þá
eiga leikendur eigi sök á því, held-
ur höfundur.
Óskandi væri að allir bæjarbúar
hefðu efni á að sjá þenna leik, því
hann vekur hressandi, græskulaus-
an hlátur, og nú er okkur eigi van-
þörf á að byggja oss hlátraheim,
þegar tök eru á. Hér eru þau fyrir
hendi. Leikfélagið, og sérstaklega
Jón Norðfjörð, eiga beztu þakkir
skyldar fyrir að sýna þennan leik og
sýna hann svona vel.
Spectator.
Frægur íiifundur linn.
Rudyard Kipling, hínn heimsfrægi
brezki rithöfundur og skáld, lézt 18.
janúar sl. Hann var kominn af
brezkum prestaættum, en fæddur í
Bombay á Indlandi 30. desember
1865, og var faðir hans umsjónar-
maður við »The Lahore Museum«.
Kipling átti að verða hermaður, en
nærsýni hans olli þvi, að svo varð
ekki, en hann var vel kunnugur her-
mannalífinu og lýsti því ágætlega,
bæði í »Barrack-room Ballads« og
víðar. Tvítugur gaf hann út »De-
partmental Detties« — »Stjórnar-
deildarvísur« — og fékk að verð-
launum 500 rupees — um 2000 kr.
— En tekjur hans og útgefanda al
þeim vísum eru taldar að hafa num-
ið 100.000 dollars. Honum hlotnuð-
ust margar viðurkenningar fyrir rit-
störf sín, og þar á meðal Nobels-
verðlaun 1907, en sjálfur var hann
lítið gefinn fyrir rithöfundadekur.
Hann var viðförull og mikill að-
dráttamaður um öll yrkisefni. Hann
átti miklum vinsældum að fagna i
NÝJA-BÍÓ
Föstudags- laugardags- og
sunnudagskvöld kl. ð:
»
«
Tal- og hljómmynd í
10 þáttum. flðaltilutverkin leika:
George Raft og
Carole Lombard.
»BOLERO« er ein af dans-
myndum þeim, er fara nú
sigurför um allan heim. —
»BOLERO« dansar og leikur
aðalhlutverkið G E O R G E
R A F T, sá er sagt er að
hafi sömu heillandi eiginleika
og kvennagullið Valentino,
sem uppi var fyrir nokkrum
árum, enda mjög líkur hon-
um að útliti. — »BOLERÖ«
og aðrar líkar dansmyndir
geyma mikla fegurð, því list-
dans, með skrauti sínu og
heillandi músik, sýnir okkur
þá undraverðustu kosti, sem
líkami mannsins nær með
góðri og viturlegri þjálfun.
Jarðarför Kristjönu Jónatans-
dóttur, er lézt að heimili sínu,
Hallandsnesi, 21. þ. m., fer fram
2. marz og hefst kl. 11 f. h. með
húskveðju á heimilinu.
Aðstandendur.
Pökkum innilega auðsýnda
samúð og hluttekningu við fráfall
og jarðarför Jóns Jóhannessonar
frá Skjaldarvik.
Aðstaudcndurnir.
Ameríku, vegna ljóða sinna og
sagna, enda má segja að hann væri
jafnvígur á ljóðafornr og sögustíl
og hafa ljóð hans og sögur borizt
heimsendanna á milli.
Útför Kiplings fór fram í London,
og var aska hans lögð til hinztu
hvíklar í »Skáldahorninu«, »The
Poets Corner« í Westminster Ab-
bey, í nánd við þá Dickens og Har-
dy. Hannen Swaffer getur þess, að
við útförina hafi verið sunginn
sáimurinn »Abide with me« — »Ó,
(Framh. á 4, síðu).