Dagur - 11.06.1936, Blaðsíða 2

96
DAQUR
24. tbl.
Frelsi Búnaðarfélags Islands.
Svar til Ólafs Jónssonar framkvæmdarstjóra.
(Niðurlag).
Hr. Ól. J. segir, að það sé alveg
ný kenning hjá mér, »að búnaðar-
málastjóri sé opinber starfsmaður,
hliðstæður fræðslumálastjóra og
vegamálastjóra«. Hvort sem þetta er
ný kenning eða ekki, þá er hún rétt.
Búnaðarmálastjóra má að miklu
leyti skoða sem opinberan starfs-
mann, þó að hann sé jafnframt
framkvæmdastjóri Búnaðarfélagsins,
enda er þetta starf ákveðið með
landslögum. Hliðstæður vegamála-
stjóra og fræðslumálastjóra er hann
einnig að því leyti, sem hann er
sjálfsagður ráðunautur landbúnað-
arráðherra í landbúnaðarmálum, og
hefur svo verið síðan þetta' embætti
var stofnað, alveg eins og vega-
málastjóri og fræðslumálastjóri eru
ráðunautar stjórnarinnar í sínum
greinum. Hef ég ekki haldið því
fram, að búnaðarmálastjóri væri
hliðstæður þessum starfsmönnum,
nema að þessu leyti, enda er það
hárrétt. Hr. Ól. J. bendir á, sínu
máli til stuðnings, að búnaðarmála-
stjóri sé launaður af Búnaðarfélag-
inu. Jú, svo mun vera, en hvaðan
koma peningarnir til að launa hon-
um? Koma þeir ekki einmitt úr rík-
issjóði? Ég sé því ekki að þetta sé
mikil röksemd.
Þegar jarðræktarlögin voru sett
1923, talaði enginn maður um ein-
ræðísbrölt í sambandi við þau. En
hvernig hefir sjálfstæði Búnaðarfé-
lagsins verið samkvæmt þeim og
hver hefir raunverulega ráðið bún-
aðarmálastjórann hingað til? Ríkis-
valdiö SKIPAÐI MEIRIHLUTA I
STJÓRN BÚNAÐARFELAGSINS
og sá meiri hluti gat auðvitaf al-
gerlega ráðiS vali búnaðarmála-
stjóra. Nú er það lögtekið, að BÚN-
AÐARFÉLAGIÐ KÝS SJÁLFT
ALLA STJÓRN SÍNA og sú stjórn
ræSur búnaðarmálastjóra, en ráSn-
ingin þarf aS samþykkjast af land-
búnaSarráSherra. Ég held enginn
geti neitað því, að Búnaðarfélagið
hefir einmitt verið gert FRJÁLSARA
OG ÓHÁÐARA, lieldur en þaS var
áður.
Um félagsgjaldið og búnaðar-
blaðið skal ég ekki fjölyrða, enda
virðist ÓI. J. leggja Iítið upp úr því
atriði nú, en félagsgjald mun vera f
flestum félögum og félagsréttindi
bundin því skilyrði að það sé greitt,
svo hér er ekki eins mikið nýmæli á
ferðinni og hr. Ól. J. vill vera láta.
Og þó hann kalli félagsgjaldið að-
eins greiðslu fyrir »Frey«, breytir
það í sjálfu sér engu, því það eru
aðeins hlunnindi að fá blaðið, en
svo virðist sem hann hefði ekkert
við félagsgjaldið að athuga, ef ekkl
fylgdu ákvæðin um blaðið.
Hr. Ólafur Jónsson segir: »KJÖR-
GENGISSKILYRÐIN MIÐA TIL
ÞESS, AÐ ÚTILOKA SÉRÞEKK-
INGUNA VIÐ ÁKVARÐANIR UM
MÁL BÆNDA«. Þarna held ég að
hann taki nú full djúpt í árinni, eða
skyldi engin sérþekking á málefnum
bænda vera til meðal bændanna
sjálfra? Ég held nú einmitt, að þar
sé hún mest og bezt og að bezt fari
á því, að þeir ráði sem mest sínum
eigin málum sjálfir. Hann segir, að
sér sé ekki kunnugt um, að yfirráð
bænda séu nokkurstaðar í veði í fé-
lagsskapnum. Það má vera að svo
sé ennþá, en fólkinu fjölgar stöðugt
í kaupstöðum og kauptúnum, og
jarðrækt fer þar vaxandi, sem og
betur fer, og fjölgar þá sennilega
félagsmönnum þar einnig. Hann
minnist á Búnaðarsamband Eyja-
fjarðar í þessu sambandi. Ég hugsa
að yfirráð bænda séu nú sumstaðar
i meiri hættu. En samt er það svo,
að auk 3ja fulltrúa af Akureyri,
gætu í framtíðinni fulltrúar komizt
að í 4 hreppum sýslunnar, sem ekki
væru kosnir af bændum og þá gætu
yfirráð bændanna farið að verða
hæpin í sambandinu.
Annars hef ég játað það og skal
gera það enn, að ég tel að kjör-
gengisskilyrðin hefðu mátt vera
nokkru rýmri. Ekki held ég þó að
búnaðarskólastjórarnir séu með
þessum ákvæðum svíftir kjörgengi,
eins og ól. J. telur, að m. k. hefir
skólastjórinn á Hvanneyri rekið bú-
ið fyrir eigin reikning og því haft
jörðina til eigin afnota. Ekki er það
heldur rétt, að ég álíti Ólaf Jónsson
beina undantekningu í þessu efni.
Ég veit að nokkrir menn í landinu
vinna hliðstæð störf og hann, og tel
að þeir hefðu mátt vera kjörgengir,
þó ekki hefðu 20 ha. land til eigin
afnota. En margir eru þessir menn
ekki. Ummæli mín um það, að ól. J.
hefðu gramizt kjörgengisskilyrðin af
persónulegum ástæðum, voru byggð
á hans eigin orðum í fyrri grein
hans, en ekki hafði ég neina löngun
til að gera honum getsakir. Annars
get ég, eins og ég tók fram í grein
minni, vel skilið það, að honum
gremjist, ef hann er sviftur kjör-
gengi með þessum ákvæðum. En
sjálfsagt á hann tiltölulega auðvelt
með að fullnægja kjörgengisskilyrð-
unum, svo þetta kemur ekki til
greina.
Herra Ólafur Jónsson heldur þvi
enn fram, að með hinu nýja kosn-
ingafyrirkomulagi í Búnaðarfélag-
inu, séu »PÓLITISKAR SKOÐAN-
IR SETTAR OFAR ÞEKKINGU
OG SKYNSAMLEGRI ATHUG-
UN«. Miklu hóflegri orðum fer hann
þó um þetta efni nú, heldur en fyrr.
Hann neitar því ekki, að KOSN-
INGARNAR HAFI STUNDUM
VERIÐ og geti verið pólitískar með
óbeina kosningafyrirkomulaginu, en
heldur sig þó við það, að meiri
hætta sé á þessu í beinum kosning-
um. Ég efast mjög um þetta, eins
og nú er komið. Ég býst þvert á
móti við, að kosningarnar verði
töluvert pólitískar hér eftir, hvort
sem þær eru beinar eða óbeinar, en
í óbeinum kosningum er mikil hætta
á því, að úrslitin verði ranglát og
getur það ekki talizt kostur. Ól. J.
virðist játa það, sem ég sagði í
fyrri grein minni, að ef kosningarn-
ar eru beinar, þá næðfst það betur,
að úrslit þeirra færu eftir styrk
hinna pólitísku flokka á sambands-
svæðunum. »Hvers vegna næst þetta
betur meS beinum kosningum?«
spyr hann og svarar sér sjálfur: »A/
því aS þær verSa alltaf meira póli-
tískar cn þær óbeinu«. Nú er það
vitað og játað af ÓI. J., að kosning
á héraðssambandsfundum hefir
stundum verið pólitísk og hún getur
auðveldlega orðið það svo mjög, að
pólitíkin sitji algerlega í fyrirrúmi,
og ég býst meira að segja við, að
þetta hafi komið fyrir. En hvernig á
kosning yfirleitt að vera pólitískari
en það, að pólitíkin sitji í fyrirrúmi
og ráði úrslitum? En félagsmennirn-
ir heima í deildunum hafa ef til
vill, og það mun oft hafa átt sér
stað, kosið ópólitískt, þó fulltrúi
þeirra láti svo pólitíkina ráða, þegar
á fund er komið. Nei, bein kosning
þarf cngan veginn að vera pólitisk-
ari en óbein, en hún er RÉTTLÁT-
ARI, meðal annars sökum þess, að
EF pólitík er með í spilinu á annað
borð, þá vita kjósendurnir það frá
upphafi og kosningin fer þá eftir
styrk flokkanna. Þessar óbeinu
kosningar, sem verið hafa, eru auð-
vitað hið mesta keppikefli þeirra
flokka, sem eru í minnihluta í sveit-
um landsins. Þeir vilja gjarnan ota
sínum mönnum fram við fulltrúa-
kosningar í deildunum, undir þvi
yfirskyni að kosningin sé ópólitísk,
til þess svo að þeir kjósi pólitískt
þegar á sambandsfund er komið.
Að hæfari menn veljist yfirleitt til
búnaðarþings með óbeinum kosn-
ingum, eins og ÓI. J. telur, sé ég
ekki ástæðu til að ætla, því eins og
ég tók fram í fyrri grein minni,
mundi hver flokkur sjálfsagt tefla
fram sínum hæfustu mönnum, ef um
pólitíska kosningu væri að ræða.
Væri kosið um önnur inál eða með
annað fyrir augum, mundu þeir,
sem semdu Iistann eða listana sjálf-
sagt einnig bjóða sína beztu menn.
Að þeir 40 menn, sem þurfa til að
bera fram lista, verði kannske úr
einum hreppi eða af mjög takmörk-
uðu svæði, eins og ól. J. gerir ráð
fyrir að geti átt sér stað, geri ég
ekki mikið úr. Að minnsta kostf
gæti slíkt tæplega átt sér stað um
flokkslista, sem hann óttast þó sér-
staklega í þessu efni, því stjórn-
málaflokkarnir munu allir hafa það
skipulag hjá sér, að þátttaka yrði
að vera almennari til þess að listi
yrði viðurkenndur.
Hr. Ól. J. minnist enn á kosninga-
fyrirkomulag í samvinnufélögunuin
og segir að ég vilji ekki gera sain-
anburð á því og kosningum á bún-
aðarþing, af því ég finni veilur
minna eigin raka. Ég hafði nú ein-
mitt gert nokkurn samanburð á
þessu tvennu í fyrri grein minni og
sýnt fram á, að aðstaða samvinnu-
félaganna til ríkisins er allt önnur
en Búnaðarfélags íslands, á meðan
það fer með framkvæmd jarðrækt-
arlaganna og önnur opinber mál.
Að líkja því saman, að S. í. S. fari
með áburðar- og grænmetisverzlun-
ina, við hjn margháttuðu störf, sem
Búnaðarfélagið fer með fyrir ríkið,
nær vitanlega engri átt. Þar við
bætist svo það, að Búnaðarfélagið
hefir sem kunnugt er, háan styrk úr
ríkissjóði, en S. f. S. vitanlega eng-
an. Annars hef ég ekki með einu
orði mælt á móti því að S. f. S. taki
upp beinar kosningar, þvert á móti
viðurkennt, að það væri fyllra lýð-
ræðisfyrirkomulag, svo ósamræmi er
ekkert hjá mér í þessu efni. En ef
Ól. J. vill vera sjálfum sér sain-
kvætnur, hlýtur hann að fylgja því,
að kosningar til Alþingis séu óbein-
ai, eins og til Búnaðarþings, sýslu-
nefndir kjósi t. d. alþingismennina.
Slíkt fyrirkomulag þekktist að vísu
í hinum íhaldssamari ríkjum álfunn-
ar á öldinni sem leiS, en er nú alls-
staðar afnumið í lýðræðislöndum.
Ég mun nú láta hér staðar numið.
Ég veit að allir óhlutdrægir menn
sjá það við athuguii málsins, að það
er langt frá því, að þingmenn Fram-
sóknar hafi unnið að því að gera
félagsskap bænda að ófrjálsri, póll-
tískri stofnun, eins og hr. ÓI. J. seg-
ir. Það sem Þingmenn Framsóknar-
flokksins hafa gert í þessu efni er
það, eins og ég hef fært rök að, AÐ
GERA BÚNAÐARFÉLAG ÍS-
LANDS FRJÁLSARA EN ÞAÐ ÁÐ-
UR VAR og STUÐLA AÐ ÞVf, AÐ
ÞAÐ VERÐI FÉLAGSSKAPUR
BÆNDANNA SJÁLFRA.
Bernh. Stefánsson.
Kímileg villa hefir slæðst inn í frá-
sögn um silfurbrúðkaup hjónanna á
Pagverðareyri í síðasta tölublaði. Eru
þau talin að hafa átt 50 ára hjúskap-
a.rafmæli, en átti auðvitað að vera
25 ára.
£!f Vff«!???!!! Vfff?f!f! !■
Apricosur
Rúsínur
Gráfíkjur
Kaupfélag Eyfirðflnga,
'fifl NýlendavttrudeUd.