Dagur - 20.08.1936, Page 1

DAGUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
XIX. ár.
Afgreiðslan
er hjá JÓNI Þ. ÞÓR, Norð-
urgötu 3. Talsími 112. Upp-
sögn, bundin við áramót, sé
komin til afgreiðslumanns
fyrir 1. des.
Akureyri 20. ágúst 1936.
34. tbl.
Pálmi Þórðarson
fimmfugur.
Hinn 13. þ. m. varð Pálmi Þórð-
arson bóndi og hreppsnefndarodd-
viti í Núpufelli fimmtugur að
aldri. Þann dag heimsóttu hann
margir af sveitungum hans, bæði
konur og karlar, og nokkrir vinir
af Akureyri. Var hinn fimmtugi
bóndi hress og reifur við gesti
sína og kona hans, frú Auður
Þorsteinsdóttir ekki síður. Veittu
þau hjón gestum sínum af hinni
mestu rausn og örlæti, og var
samsæti þetta á allan hátt hið á-
nægjulegasta og glaðværasta.
Voru allir gestirnir samtaka í að
eiga sem beztan þátt í afmælis-
fagnaðinum. Voru margar ræður
fluttar, þar á meðal af hrepp-
stjórunum Valdimar Pálssyni og
Davíð Jónssyni. Kom það skýrt í
ljós, sem áður var vitað, að þau
Verkleg
Verkleg menning birtist fyrst
og frerasti kunnáttulegri með-
ferð og góðri hirðu peirra
hluta — lifandi og dauðra —
sem vér höfum undir höndum.
VI. »JÁRNÖLD HIN MÝJA«.
Mikið hefir um hana verið ræti
og ritað og af henni gumað í
stjórnmálaerindum og ritgerðum.
Og síðast af meiri mælsku og
kappi heldur en af athugulli for-
sjá. Þingsályktanir og lagaákvæði
hafa verið samin i stórum stil til
þess að fleyta þjóðinni hraðfari
inn i blessaða paradis >járnaldar-
innar nýju«. Þar sem VÓIÍn og VÉI-
tækflin átti að vera hinn guðdóm-
legi gjafari og máttur og megin
alls þess, er gera þuríti. En hitt
gleymdist löggjöfunum — eða
sást a. m. k. yfir — að búa pjúöina
Sina undir þessa nýju undranna og
kraftaverka öld, svo að maður
gæti reynst fær og hæfur til að
drottna yfir vélunum, en verða
ekki þræll þeirra. Og þó er þetta
undirstöðu-alfiöiö og brýnasta skilyrð-
ið til þess, að maðurinn líði ekki
tjón á sálu sinni af einberum
skorti þeirrar menningar, sem
nauðsynleg er, ef landstjórn og
löggjöf leyfir sér að hugsa svo
hátt og ætlast til að frumstæð
þjóð í þeim efnum geti á einum
eða tveimur áratugum hoppað inn
i spánnýja tilveru? sem aðrar
Núpufellshjón eru einkár vinsæl
i héraði og njóta fulls trausts
ailra, er þeim kynnast. Mörg
heillaóskaskeyti bárust afmælis-
barninu þenna dag, og hreppstjór-
inn í Saurbæjarhreppi tilkynnti
að ákveðið væri af hreppsbúum
að sæma afmælisbarnið með út-
varpstæki sem heiðursgjöf í þakk-
lætis- og virðingarskyni fyrir
mikil og velunnin störf í þágu
Saurbæjarhrepps, en því miður
gæti gjöf þessi ekki orðið afhent
að þessu sinni, en vonandi yrði
það í haust.
Eftir að staðið var upp frá borð-
um, skemmtu menn sér við söng,
ræðuhöld, samræður o. fl. fram á
nótt og var gleðibragur á hverj-
um manni.
Pálmi Þórðarson hefir setið
menning.
þjóðir og þroskaðri hafa þurft og
notað mannsaldur eða jatnvel
heila öld til að vaxa upp í.
Hér á svo oft að taka framfar-
irnar í einu stökki — setja met,
helzt alheimsmet, með eintómu
íslenzku afbragði og ágæti án
þess að hafa látið sér detta i hug
að afla sér þeirrar þekkingar og
þroska, sem er undirstaða þess-
ara framfara. Og svo verður þrá-
faldlega forsjár- og fyrirhyggju-
laust flan úr öllu saman, unz allt
rekur í strand.
Það er eigi langt siðan — og
loðir eflaust við enn — að er-
lendis var almennt litið á íslend-
inga með góðlátlegu brosi eins
og á hvern annan óþroskaðan
ungling, sem lítils er vænst af;
»ungir áhugamenn« komu héðan
að heiman og ætluðu að »kynna<
sér ýmisleg störf og verklegar
framkvæmdir á fáeinum vikum
eða mánuðum — í mesta lagi —
er aðrar þjóðir töldu sig þurfa
3 — 4 ár að læra. — Lýsir þetta
flestu öðru betur því þroskastigi
er vér stöndum á í þessum efn-
um, — þvi að enn i dag eru þess-
ar »kynningar«-ferðir styrktar af
opinberu fé —og látið heita þannigl
Vér Islendingar höfum enn eigi
lært það almennt að bera virð-
ingn fyrir vinnunni sem menn-
inningarartæki og þroskaskilyrði.
jörð sína með sæmd og prýði,
húsað hana vel og bætt að rækt-
un. Kona hans hefir verið honum
samhent í öllu því, er gera mátti
garðinn frægan.
En þó að húsa- og jarðabætur
séu mikils virði, þá er þó hitt
meira um vert, að Pálmi í Núpu-
felli er að allra dómi, er honum
kynnast, ágætisdrengur á alla
lund, hjálpsamur, sanngjarn, óá-
leitinn, en heldur þó fast á sínum
hlut, þegar á þarf að halda, og
kvikar aldrei frá þeim málstað,
er hann telur réttan og sveit
sinni og þjóð fyrir beztu.
Vér skoðum hana aðeins sem
nauðsyn — bölvaða nauðsyn,
segja allmargir nú á dögum —
til að afla sér lífsviðurværis, sem
ríkið væri þó fjandann ekkert of
gott til að sjá manni fyrir ó-
keypisl Virðast menn leggja
sama skilninginn í hið forna
spakmæli: »i sveita þíns andlits
skaltu brauðs þíns neyta,« —
eins og strákurinn, er svaraði
prestinum á húsvitjuninni: »Mað-
skal éta, þangað til maður kóf-
svitnar!«
Af þessu háskalega og alranga
mati á verðmæti vinnunnar staf-
ar, að hvorki einstaklingar né
löggjafar hafa fullan skilning á
nauðsyn og mikilvægi verklegrar
menningar sem lindÍrStÖÖU allra Vetk-
lepra Iramkvæmda og framlara. Mun
eg síðar vikja nánar að því, á
hvern hátt löggjöf vorri bæri að
snúa sér í þessum málum. — En
nú ætla eg að bregða upp nokkr-
um skyndimyndum af »Járnöld
hinni nýju« mönnum til skiln-
ingsauka og máli mínu til rök-
studdrar sönnunar.
VII. VÉLBÁTAR OG BÍLAR.
»Ég held, að helvítis rokkur-
inn (skrjóðurinu, trogið eða önn-
ur álíka viiðuleg nötn) sé ekkert
of góður til að snúast, meðan
hann geturN — Þessi og þessu-
lík orðatiltæki, sem enn eru al-
geng á íslenska tungu eftir lið-
uga þrjátíu ára notkun vélbáta
og um tuttugu ára bílkeyrslu, lýsa
greinilega því menningarleysi, sem
ræður allt of almennt í allri
meðferð og hirðu véla yfirleitt
enn þann dag í dag.
Það þarí nefnilega enga verk-
lega menningu til þess að »starta«
bíl eða vélbát og stjórna sæmi-
lega, breyta ganghraða, stöðva o.
þ. h. Þetta allt getur hver óval-
inn strákur lært á skömmum
nýja-bíó ■■
Sýnir fimmtudaginn 20.
þ. m., kl. 9:
Gull til
Singapore
Pessi spennandi mynd sýnd
í allra síðasta sinn.
Ni d ur s e tt v e r d.
tíma. En að þekkja vél sína til
hlýtar, unna henni eins og góð-
um félaga og lifandi veru — og
þetta hvorttveggja á hún að veral
— og hirða hana og meðhöndla
út frá því sjónarmiði, það gera
aðeins þeir, sem náð hafa all háu
stigi verklegrar menningar? Góð-
ur umhyggjusamur vélstjóri á bát
eða bíl leggur næm eyru við
hverju hljóði vélar sinnar — eins
og góð móðir við andardrætti
barnsins síns — og heyrir þegar
ef nokkuð ber út af og veit und-
ireins hvað að muni vera og gerir
að þvíl SÚ maður knýr ekki »bölv-
aðan skrjóðinn« áfram mílu eftir
mílu hóstandi, másandi og hvæs-
andi án þess að nokkuð sé að
gert, en lætur hann barasta
skrölla, meðan hann getur. En
þetta er þó alveg ótrúlega algengt
enn þann dag í dag.
Oss íslendingum er svo tamt
að láta allt »vaða á súðum«. Það
er hin kærulausa gleði stráksins
óþroskaða, sem lætur »truntuna«,
»rokkinn«, »trogið« og hvað eina
hreyfanlegt fara eins og það kemst
án alls tillits lil getu og meðferðar.
Útlendingar furða sig oft og tið-
um á ýmsum vinnubrögðum vor-
um í þessa átt. T.t. hvernig marg-
ir ísl. bílstj. stöðva bíla sína: koma
á sfullu blússi« og þverstansa
svo allt í einu, eins og verið sé
að forðast stórslys, svo ískrar og
skrækir í öllum hemlum, og
biilinn rennir SÉr fótskriöu fram eftir
veginum. Sama aðferðin er lika
notuð, þegar snúa á við í þrengsl-
um: »Fullt blúss« aftur á bak og
áfram naeðan snúið er, hvað sem
fyrir kann að vera. Eg ætla hér
ekki að fara að skýra það vél-
fræðilega, hvilik óhemju meðferð
þetta er á vélunum og öllum
tækjum. En eg ætla að nefna eitt
minnisstætt dæmi af ótal mörgum.
(Framhald á 4. siöu),