Dagur - 21.01.1937, Qupperneq 2

10
D AGTJR
3. tbl.
Er mögulegt að hita
Aknveyrarbæ með
laugarvaini?
Svo sem flestum mun kunnugt,
er nú unnið ósleitilega að því að
bora eftir laugarvatni á Reykjum
í Mosfellssveit. Er ætlunin að hita
alla Reykjavík upp með laugar-
vatninu. Telja kunnugir, að nú
þegar hafi fengizt meiri hluti þess
vatns, sem þarf til upphitunar
öllum húsum í höfuðstað landsins,
y og gera menn sér góðar vonir um
að það, sem til vantar, fáist áður
en langt líður. Þetta má vera
gleðiefni ö 11 u m landsmönnum.
Því þótt stofnkostnaður hitaveit-
unnar verði vafalaust nokkuð
mikill, þá mun hún spara þjóðinni
stórkostleg kolakaup á hverju ári
og ætti því að svara kostnaði á
skömmum tíma. Þar að auki er
mjög mikilsverð trygging fyrir
þjóðina í heild, ef ófriður brýzt út
í Norðurálfunni, að laugarhitun
sé sem víðast, þar sem landsmenn
eiga hvort tveggja á hættu, að
kol verði afar dýr og að erfitt
verði að fá þau. Þá má heldur
ekki gleyma þeim óhreinindum og
óhollustu, sem af kolakyndingu
stafar, einkum í bæjum, þar sem
reykháfur er við reykháf. Er það
óhugnanleg sjón að sjá kolareyk-
inn grúfa eins og svörtustu þoku
yfir bæjunum, og má nærri geta
hver óhollusta það er öllum bæj-
arbúum, þegar andrúmsloftið er
blandað sóti og kolsýringi.
Þá kem ég að því, sem er höfuð-
tilgangur þessarar greinar, að at-
huga lítilsháttar hverjir mögu-
leikar séu fyrir hendi til að hita
Akureyrarbæ upp með laugar-
vatni. Koma þá fyrst til athugun-
ar jarðhitasvæðin að Reykhúsum,
Hrafnagili, Hóli, Syðra-Laugð-
landi og Uppsölum. Hitasvæðið að
Reykhúsum virðist í fljótu bragði
álitlegast til jarðborunar allra of-
angreindra hitasvæða. Reykhúsa-
laug er heitasta laugin framan
Akureyrar (um 75° á C.) og jarð-
hitasvæðið er stórt. Og þær lítil-
fjörlegu tilraunir, sem gerðar hafa
verið til að grafa eftir heitu vatnl
þar, hafa borið góðan árangur.
Það mæla því allar líkur með því,
að takast mætti að fá mikið vatn
með jarðborunum í Reykhúsa-
landi. Og það er styttri leiðsla til
Akureyrar frá Reykhúsum, en frá
nokkru öðru jarðhitasvæði, er
nefnt hefir verið hér að framan.
Það sem fyrst liggur fyrir að
gera til undirbúnings þessu máli,
er að rannsaka hve mikil kol eyð-
ast til upphitunar öllum húsum á
Akureyri, og gera áætlun um hita-
virkjun og leiðslukostnað frá þvf
jarðhitasvæði í grennd við bæinn,
sem álitlegast þætti, að dómi
sérfróðra manna. Kostnað við
jarðborun mun vera erfitt að á-
ætla, þótt ef til vill mætti eitthvað
styðjast við reynslu þá, sem feng-
izt hefir við jarðboranir fyrir
sunnan. Þá þarf að athuga, hve
mikið vatnsmagn muni þurfa til
að hita upp öll hús hér í Akureyr-
arbæ. Ætti að mega gera ráð fyrir
að minnsta kosti eins heitu vatni
og fyrir væri í laug þess jarðhita-
svæðis, sem valið yrði til jarðbor-
unar.
Ef Akureyri á ekki að hnigna á
næstu árum, þá verða íbúarnir að
vera samhentir um þau mál, sem
mestu varða fyrir framtíð bæjar-
ins. Akureyrarblöðin mættu gjarn-
an verja ögn meiru af rúmi sínu
til að ræða í bróðerni um helztu
framfaramál bæjar og byggðar,
og möguleika til að hrinda þeim i
framkvæmd. Því þótt ekki blási
byrlega fyrir bænum sem stendur,
þá má samt ekki hætta að hugsa
um þær framkvæmdir, sem mættu
verða til mikilla hagsbóta. Hitt er
heldur ráð, að mæta erfiðleikun-
um með þreki og karlmennsku,
gera allt, sem unnt er að gera til
að bæta atvinnuleysið og ástandið
yfirleitt, og trúa síðan á bjartari
framtíð.
AXEL MUNTHE:
Frá San Michele lil Parísar.
Útg'. ísafoldarprent-
smiðja h/f. Rvík 1936.
Bók þessi, sem kom á markað-
inn skömmu fyrir jólin, er falleg
bæði að efni og útliti. Höfundur
hennar er hinn góðkunni sænski
læknir, Axel Munthe, sem kunn-
ur mun fjölda íslenzkra lesenda
af sögunni um San Michele, er út
kom fyrir nokkrum árum. Sú bók
fór á sínum tíma sigurför land úr
landi.
Þessi bók, er nú birtist í ís-
lenzkri þýðingu, er að mörgu leyti
með sama svip og hin fyrri og bú-
in sömu kostum. Efni hennar eru
endurminningar og ævintýri höf-
undarins, sem sögð eru á hinn
fagra og seiðandi hátt, sem hon-
um er laginn. Lesandinn skilur
trauðlega við bókina, fyrr en
henni er lokið, og hann grípur
hana aftur og aftur og les með
sömu ánægjunni. Enda þótt ævin-
týrin gerist í fjarlægum löndum,
þá lifir lesandinn með í frásögn-
inni, kemst við eða reiðist, rétt
eins og hann væri sjálfur þátttak-
andi í atburðunum.
Hér er eigi kostur á að rekja
efni bókarinnar, enda er það
margþætt, og víða komið við. En
eigi verður þessarar bókar þó svo
getið, að ekki sé minnzt mannúðar
höfundarins og ástar hans á dýr-
unum. Hún kemur hvervetna
fram og er löngum hinn rauði
þráður frásagnarinnar. Skilningur
hans á eðli dýranna, gleði þeirra
og þjáningum er frábær, og ætti
að geta vakið margan mann til
umhugsunar á því, að dýrin, sem
við umgöngumst, eru lifandi ver-
ur með hugsun og tilfinningu.
Það hefir geysimikla fjárhags-
lega þýðingu fyrir Akureyrarbæ,
og hag þjóðarinnar í heild, ef
hægt væri að hita upp öll hús í
bænum með laugarvatni. Þetta
mál þarf að athugast sem allra
fyrst. Ákjósanlegast væri að geta
hafið leit að heitu vatni strax og
búið verður að nota borvélarnar í
þarfir hitaveitu Reykjavíkur, sem
verður væntanlega áður en mjög
langt líður. Stríð getur brotizt út
fyrr en varir, og þá hækka kol
vafalaust stórkostlega í verði og
verða ef til vill ófáanleg. Allar
þjóðir, sem vettlingi geta valdið,
hervæðast nú sem ákaflegast. Við
íslendingar verðum líka að her-
væðast eftir mættiáþanneinahátt,
sem vit er í, og það er að fylkja
öllum einstaklingum til ítrustu á-
taka fyrir bættum hag lands og
þjóðar með friðsamlegum störfgm.
Við verðum að hervæðast á þann
hátt, að flýta sem allra mest nauð-
synlegum framkvæmdum, svo sem
upphitun bæja og byggða með
laugarvatni, þar sem því verður
við komið. Slíkar framkvæmdir
munu spara þjóðinni milljónir
króna á fáum árum, og vera henni
til mikils öryggis í framtíðinni.
X.
Höfundurinn lýsir afstöðu sinni
í þessu efni svo: „Það væri lygi,
ef ég segðist elska mennina. En ég
er dýravinur og elska allar ánauð-
ugar og fyrirlitnar skepnur. Menn
mega brosa að mér fyrir að una
betur hag mínum í hópi þeirra en
flestra manna, sem ég hefi mætt
á lífsleiðinni.“ Raunar mun nú
höf. þarna ekki lýsa afstöðu sinni
til mannanna alls kostar rétt, eða
að minnsta kosti fær maður þá
hugmynd um hann af lestri bók-
arinnar, að samúð hans ríái til
allra, sem eru lítilsmetnir og van-
megnugir, eða órétti beittir á ein-
hvern hátt. Hann er alls staðar
málsvari lítilmagnans. En hann
fyllist gremju þegar hann sér
mennina kreppa ljónið, konung
dýranna, inni í búri og hlæja að
vanmætti þess, og óskar þá, að það
brytist út og hefndi sín. Þeir
menn, einkum unglingar, sem
stunda dýraveiðar sér til gamans,
ættu að lesa kaflann: „Rödd hróp-
andans.“ Þar segir svo:
„íslendingur“, sem út kom 15.
þ. m., birtir ósk frá útvarpsnot-
anda hér í bænum. Er hún á þá
leið að Jón Eyþórsson, veðurfræð-
ingur „færist frá ,Um daginn og
veginn1 og verði heldur látinn
spila plötur fyrir ,stjórn hinna
vinnandi stétta* í -grammófóntím-
anum.“ Svo mörg eru orðin í
hinni fáránlegu ósk.
Þeir, sem hlustað hafa á Jón
Eyþórsson, annaðhvort í útvarp-
inu eða utan þess, munu furða sig
stórlega á því, að slík ósk geti
komið fram. Meginhluti íslenzku
þjóðarinnar mun áreiðanlega
ljúka upp sama munni um það, að
tæplega sé hægt að hugsa sér
skemmtilegri, fróðari eða sann-
gjarnari mann við útvarpið en
hann. Hefir Jón Eyþórsson, þann
tíma sem hann hefif starfað við
þessa menntastofnun, unnið sér
almennar vinsældir, fyrir erindi
„Veiðiþorstinn er ástríða mann-
anna til að drepa dýr, sem enn
lifa frjáls. Líkamlegt íþrójtagildi
dýraveiðanna er aðeins tálgylling
— að baki þeirra öskrar morðfýsn
villidýrsins, sem menningin hefir
tamið og mótað í óafvitandi eðlis-
hvöt.“ Síðar í sama kafla segir
hann: „Mannkynið er ekki lengur
ungt. Enginn veit, hve mörg
hundruð þúsund ár það hefir að
baki sér. Er ekki kominn tími til
að renna huganum yfir farinn veg
og reyna að bæta í ellinni fyrir
harðýðgi liðinna ára.“ Þannig and-
ar blær friðar og mannúðar frá
bók þessari, og ber að fagna slík-
um ritum á þeim óróatímum og
fjandskapar, sem nú ríkja.
En eins og fyrr er sagt, þá er
ekki kostur á að rekja hér efni
bókarinnar eða tilfæra úr henni
kafla, þótt freistandi væri, enda er
þetta bók, sem menn eiga að lesa
og það vandlega.
Þýðinguna hefir gert Haraldur
Sigurðsson, og virðist hún vera
góð. Og útgefandinn, ísafoldar-
prentsmiðja, hefir til bókarinnar
vandað á allan hátt, og á þakkir
skilið fyrir að hafa komið henni á
íslenzkan markað.
Akureyri, 10. jan. 1937.
Steindór Steindórsson frá Hlöðum.
gmmmmnmmnm
| Cítrónur |
I stórar og góðar. |
Kaupfélag Eyfirðinga.
Nýlenduvörudeild.
a
m® Nýlenduvörudeild.
MnummmiMUiuim