Dagur - 18.02.1937, Blaðsíða 3

7. tbl.
DAGUE
27
Ólafur Jónsson
og afkvæðagreiðslan um farð-
ræktarlögin.
í „íslendingi“ 12. þ. m., ritar
Ólafur Jónsson enn um atkvæða-
greiðsluna um jarðræktarlögin í
Búnaðarsambandi Eyjafjarðar,
ekki af „miklum fjálgleik,“ en
töluverðum rosta og þó vonum
minni frá hans hendi í þessu máli.
Leitast hann við að telja mönnum
trú um, að hann hafi skýrt satt
og rétt frá öllu þessu viðvíkjandi,
en Dagur rangt. Þó gengur hann
alveg fram hjá mikilvægum atrið-
um, sem hann þurfti að taka til
greina, ef hann vildi gera málstað
sinn sennilegan. Hann minnist t.
d. ekkert á þá tillögu, er fram
kom á Ólafsfjarðarfundinum og
sem þótti sérstaklega úr skera um
afstöðu manna til jarðræktarlag-
anna, en atkvæðagreiðslan um þá
tillögu leiddi í ljós aðeins 15 and-
stæðinga laganna gegn 2. Hvers
vegna þegir Ó. J. um þetta atriði,
sem mestu máli skiptir? Auðvitað
af því að hann telur það málstað
sínum ekki hagkvæmt að minn-
ast á þetta, því þá hefði grund-
völlurinn undir fullyrðingu hans
um 30 atkvæða mótstöðu við jarð-
ræktarlögin í Ólafsfirði svikið, og
það sem enn var sárara: Þá hefði
hann orðið að viðurkenna, að
minni hluti í Búnaðarsambandi
Eyjafjarðar fylgdi honum að mál-
Ekki eru nú skrautíjaðrirnar
ljótar!
Þá gefst Ó. J. alveg upp við það
að finna þeim orðum sínum stað,
að menn hafi verið „ginntir til að
skrifa undir ályktanir, sem ekki
þoldu að koma fram á opinberum
fundi,“ eins og hann orðaði það,
og að málið hafi verið útlistað svo
„villandi sem unnt var“ fyrir
þessum mönnum. Hann gefst og
upp við það að skýra, hverjir hafi
beitt „skoðanakúgun“ í sambandi
við undirskriftirnar og í hverju sú
kúgun hafi verið fólgin. Ritstjóri
Dags hefir átt tal við ýmsa þeirra,
sem skrifuðu undir umrædda á-
lyktun, og þeir hafa allir borið
það, að þeir hafi skrifað undir af
algerlega frjálsum vilja og með
fúsu geði.
Öll ummæli og ámæli Ó. J. í
þessu efni verða því að dæmast
dauð og ómerk og um leið ómak-
leg eins og svo mragt fleira, sem
hann í sýnilegri skapæsingu hefir
skrifað um þetta mál.
Bókarfregn.
Brynleifur Tobiasson: Saga
bindindishreyfinga/rinnao• á
fslandi. Útgefandi Stórstúka
um.
Þá gengur Ó. J. einnig þegjandi
fram hjá því atriði, að á smölun-
arfundi íhaldsins á Akureyri hafi
ýmsir verið látnir eða þeim leyft
að greiða atkvæði gegn jarðrækt-
arlögunum, án þess þeir hefðu
rétt til þess; atkvæðin með öðr-
um orðum fölsuð.
Allt stefnir þannig að sama
marki: Ó. J. vill sem vandlegast
fela það, að hann sé raunverulega
kominn í minni hluta með mál-
stað sinn í Búnaðarsambandi
Eyjafjarðar.
En eitt getur hann þó alls ekki
falið: Hann hefir viðurkennt það,
sýnt og sannað með þeim tölum,
sem hann sjálfur hefir birt um
atkvæðagreiðslurnar um jarð-
ræktarlögin í Búnaðarsambandi
Eyjafjarðar, að hann er í veruleg-
um minnihluta meðal þeirra
manna, sem jarðrœktarlögin eru
jyrst. og fremst sett jyrir, þ. e.
hændanna sjáljra. í óþökk meiri-
hluta þeirra mætir hann sem full-
trúi á Búnaðarþingi. Það er sárt
til þess að vita að þetta skyldi
þurfa að henda Ólaf Jónsson, þvi
öllum kemur saman um að margt
gott sé um manninn að segja, þó
að pólitískt ofurkapp hafi nú leitt
hann út á glapstigu og í gönur í
einu mikilVægu landbúnaðarmáli.
En í þessu fylgisleysi sínu með-
al bændanan reynir Ó. J. að gylla
sig með nokkrum kaupmannaat-
kvæðum og fylgdarliðs þeirra x
kaupstöðunum, og er þó nokkur
hluti þessara atkvæða talinn ó-
gildur.
íslands. Prentsmiðja Odds
Björnssonar. Akureyri. 1936.
Af öllum þeim mikla fjölda
bóka, sem árlega berst á íslenzk-
an bókamarkað, eru harla fáar, er
um bindindismál fjalla, eða sögu
þeirrar hreyfingar. Og þó hefir
starf íslenzkra bindindismanna
síðastliðin 50 ár, að minnsta kosti,
verið snar þáttur í viðleitni þess-
arar þjóðar til að lifa menningar-
lífi. Það litla, sem um þessi mál
hefir verið skrifað, hefir verið á
víð og dreif í blöðum og bækling-
um, svo það hefir verið miklum
erfiðleikum bundið fyrir þá, sem
áhuga hafa á þessum málum, að
afla sér fræðslu þar um. En nú er
loksins fengið samfellt yfirlit yfir
sögu þessara mála með bók þess-
ari, er að ofan getur, og er út-
koma hennar tvímælalaust merk-
asti viðburðurinn í sögu bindind-
ismálanna hér á landi á því herr-
ans ári 1936.
Bók þessi er allstór, nær því
200 blaðsíður í stóru broti, prent-
uð á ágætan pappír og allur frá-
gangur hinn prýðilegasti. — En
hvað svo um innihaldið? — Ég
gæti trúað að þeir menn væru til,
og líklega allmargir, sem ekki
þyrðu að opna þessa bók af ótta
við það, að þetta sé leiðinleg bók
um leiðinlegt efni. En ég held að
mér sé óhætt að fullyrða, að jafn-
vel útfrá almennu sjónarmiði, er
hér á ferðinni fróðleg og skemmti-
leg bók. Auk þess, sem hún er
rituð á þróttmiklu, fallegu máli,
hefir höfundinum tekizt prýðilega
að blása lífsanda í efnið og gera
það skemmtilegt, jafnvel fyrir þá,
sem engan sérstakan áhuga hafa á
þessum málum.
Höfundurinn skiptir bókinni í 7
höfuðkafla:
Upphafsorð.
Tilskipanir og tillögur til að
draga úr áfengisnautn til loka 18.
aldar.
Fyrri hluti 19. aldar.
Tímabilið frá 1854—1884.
Tímabilið frá 1884—1909.
Tímabilið frá 1909—1923.
Tímabilið frá 1923—1935.
Hverjum kafla er svo aftur
skipt í smáþætti, og það, meðal
annars, gerir bókina enn læsilegri.
Saga þess'i er baráttusaga, þar sem
sigrar og ósigrar skiptast á. Fjöldi
manna kemur þarna við sögu.
Sumir þeirra eruþjóðkunnirmenn,
en allir eru þeir samherjar til að
vinna á móti veldi Bakkusar í
föðurlandi sínu. Fyrstu 60 blað-
síðurnar eru saga bindindismál-
anna, áður en Góðtemplarareglan
tekur að sér forystuna í þeim efn-
um, og það er eftirtektarvert, hve
drykkjuskapur og ómenning ein-
veldis- og einokunartímabilsins
eru óaðskiljanleg. Að tala um
bindindi og áfengisvarnir þá, er
eins og rödd hrópandans í eyði-
mörkinni. En með vaxandi upp-
iýsingu og frelsisdraumum þjóðar-
innar spretta upp menn, sem sjá,
að áfengið er ekki hættuminni ó-
vinur íslenzku þjóðinni en danska
einveldið og einokunarkaupmenn-
irnir. Og fyrir atbeina þessara
manna var nú lagt út í stríð við
áfengið og drykkjusiðina — stríð,
sem stendur enn þann dag í dag.
Þótt Góðtemplarareglan sé virk-
asti aðilinn í stríði þessu hin síð-
ustu fimmtíu ár, komu hér margir
aðrir við sögu, bæði félög, einstak-
lingar og stofnanir, og frá öllum
þessum mönnum, málefnum og
stofnunum er sagt með hlutleysi
sagnaritarans og fræðimannsins,
sem um leið hefir verið einn höf-
uðleiðtogi þessara mála um langt
skeið.
Ég las bók þessa með mikilli á-
nægju, og ég vil með þessum fáu
línum hvetja sem flesta til að
kaupa hana og lesa. Ég skrifa ekki
oft um bækur, og aldrei nema ég
með góðri samvizku geti hvatt
rnenn til að lesa þær.
Hannes J. Magnússon.
Höfuðsmaður
skátareglunnar
80 ára.
Fann 22. þ. m. verður höfuðsmað-
ur og stofnandi skátareglunnar, Baden
Powell lávarður, áttræður. Er hér um
að ræða mikilmenni f fremstu röð og
sem vart á sinn líka á sviði uppeldis-
málanna, hvorki fyrr né síðar. Er þess
vert að hans sé getið við þetta tæki-
færi, alveg eins hér heima eins og f
öllum öðrum löndum, þar sem skáta-
hreyfingin hefir náð að festa rætur og
verið til uppbyggingar fyrir æskulýðinn.
Robert Stephenson Smyt Baden Po-
well er fæddur í Lundúnum, Stanhope
stræti 6, 22. febrúar 1857. Móðir
hans var dóttir W. H. Smyts yfir-
Ionilegt hjartans þakklæti fær-
um við hér með öllum þeim
mörgu, sem auðsýndu okkur svo
innilega hluttekningu og samúð,
við fráfall elsku drengsins okkar,
Árna V. Jóhannessonar.
Pórisstöðum 9. fehrúar 1937.
Nanna Valdimarsdóttir.
Jóhannes Árnason.
flotaforingja, en faðir hans þekktur
náttúruskoðari og Teolog, prófossor
við háskólann í Oxford. Þau eignuð-
ust 10 börn, eina dóttur og 9 syni
og var Robert þeirra yngstur.
19 ára útskrifaðist hann úr Carter-
hous (í apríl 1876), en það er gam-
all lægri skóli, einn af hinum svo-
nefndu kostskólum og ekki um stór-
menntun að ræða, en hann átti það
sem betra var en hálfmeltur lærdóm-
ur, nefnilega hraustan og þjálfaðan
líkama af vinnu og íþróttum, heil-
brigða og lífsglaða sál, og hann kunni
það sem hann kunni.
Eftir að hann hafði dvalið mörg ár
í nýlendum Breta, hverfur hann heim
til Englands og er skipaður umsjón-
armaður riddaraliðsins. Hann verður
þess fljótt áskynja að það er eitthvað
meir en lítið bogið við æskulýðinn,
hér sátu tugir þúsunda og horfðu á
íþróttir nokkurra manna. Hvað gekk
að þessu fólki? Pað lifði í raun og
veru ekki. Pað horfði aðeins á lífið,
en veðmál, vín, tóbak og aðrar nautnir
virtust vera þess hugsjónir, þetta veldur
honum áhyggjum. Er ekki Englands
mesta verðmæti að fara þarna forgörð-
um, vantar hér ekki leiðandi hönd,
þegar æskan stendur á krossgötum
lífsins og vegurinn liggar til gæfu eða
ógæfu? B. Powell ritar og talar um
þetta, en hann gerir meir, hann leggur
hönd á plóginn. í ágúst 1907 safnar
hann saman hóp drengja af öllum
stéttum, legst út með þeim, og skáta-
hreyfingin er hafin.
Baden Powell sýndi með byggingu
skátareglunnar, að hann var hygginn
maður og frjáls í anda, með þvf að
tjóðra ekki þennan félagsskap við trú-
málastefnu, þjóðerni, pólitík eða önnur
ofstækisefni, ekki heldur við vín- né
tóbaksbindindi. Petta hefir af nokkrum
verið talinn ókostur á reglunni, en
hann mun hafa litið svo á, að skátinn
yrði að vera algjörlega frjáls á líkama
og sál, og að það leiddi af sjálfu sér,
að hann væri þá ekki lengurgóður skáti
ef hann væri þræll einhverra nautna.
í árslok 1936 voru í skátareglunni
2,592,832 skátar, 400,000 foringjar
í 49 löndum og fjöigun á árinu
86,889. Hér fyrir utan er svo kven-
skátareglan og ýmisl. greinar af skáta-
starfsemi, er ekki heyra aðalreglunni til.
Baden Powell er einstaklega viðfeld-
inn og blátt áfram, maður hýr og
vingjarnlegur í viðmóti, hann lifir mjög
einföldu og óbrotnu lífi, er hófsmaður
í öllu og neytir ekki víns né tóbaks,
hann er starfsamur og mikill mælsku-
maður, hefir ritað margar bækur, mest
um uppeldismál, sem þýddar hafa
verið á nær 50 tungumál. Hann hefir
hlotið heiðursviðurkenningu frá öllum
þeim löndum, sem skátareglan starfar
í — nema frá íslandi — (hann er
riddari af Dannebrog). — Hann hefir
ekki verið maður auðugur af fé fremur
en aðrir hugsjónamenn, en 1925 sendu