Dagur - 22.07.1937, Blaðsíða 3

36. tbl.
DAGUR
151
Sameining Alþýðuflokksins
og Kommúnistaflokksins
í einn sameinaðan alþýðuflokk.
Síðastl. íimmtudag var fundur
haldinn í verklýðsfélaginu Dags-
brún í Reykjavík. Mættu á fundi
þessum hátt á 5. hundrað félags-
menn. Á fundinum bar Héðinn
Valdemarsson fram svohljóðandi
tillögu:
„Verkamannafélagið Dagsbrún
lýsir því yfir, að það telur hvers
konar klofning í hinum faglegu og
pólitísku samtökum alþýðunnœr
vera stórhœttulegan og óverjandi
að affhafast nokkuff, er viðurkenni
og staðfesti slíkan klofning. Hins-
vegar telur félagið lífsnauðsyn aff
undinn sé bráffur bugur aff því að
ná takmarki verkalýðsins um ein-
ingu alþýðunnar í einu faglegu
sambandi, Alþýðusambandi Is-
lands, og einum pólitískum, lýð-
ræðissinnuðum flokki, hinum sam-
einaða flokki alþýðunnar.
Félagið skorar því á stjórnir og
meðlimi Alþýðusambands Islands,
Alþýðuflokksins og Kommúnista-
flokksins, að ganga nú þegar til
endanlegra samninga um tafar-
lausa sameiningu flokkanna í einn
sameinaðan alþýðuflokk, er starfi
á lýðrœðisgrundvelli, án innbyrðis
flokkadráttar og í einu stjórnmála-
félagi í hverju kjördæmi, að sigri
og valdatöku alþýðunnar. Nú þeg-
ar verði því skipulagi komið á hin
faglegu og pólitísku samtök alþýð-
unnar, að þau verði sem styrkust í
baráttunni og engum háð, nema
meðlimum þeirra, íslenzkri al-
þýðu.“
Alþýðublaðið skýrir frá því, að
tillögu Héðins hafi verið tekið
með dynjandi lófataki um allan
fundarsalinn og hafi hún að um-
ræðum loknum verið samþykkt í
einu hljóði.
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að kommúnistar hafa að
undanförnu verið með hvert sam-
íylkingartilboðið á fætur öðru til
annarra ílokka, en enga áheyrn
fengið, þar til nú, að Héðinn
Valdemarsson fær feikna áhuga
fyrir sameiningu Alþýðuflokksins
og Kommúnistaflokksins. Að lík-
indum stafar þessi mikli áhugi
mannsins frá bágri útkomu flokks
hans við síðustu kosningar. Hér á
ekki að vera um sanifylkingu
tveggja flokka að ræða, heldur
sameiningu tveggja flokka í einn
flokk á lýðræðisgrundvelli. Verð-
ur þetta ekki skilið á annan hátt
en þann, að í raun og veru eigi
Kommúnistaflokkurinn sem slíkur
að leggjast niður og hverfa inn í
Alþýðuflokkinn. En það, sem sér-
staklega einkenndi kommúnista
hér áður, var byltingaandi, ofbeld-
ishneigð og hnefaréttarstefna. Öllu
þessu munu þeir ætla að varpa
fyrir borð, fái þeir að sameinast
Alþýðuflokknum. Þetta er svo
mikil hugarfarsbreyting, að mönn-
um er vorkunn, þó að þeir efist
um raunveruleik hennar. Það er
hvorki meira eða minna en það, að
kommúnistar hætti að vera komm-
únistar og gerist lýðræðissinnaðir
umbótamenn.
Sé þetta svo í raun og veru, er
ekki annað en gott um það að
segja.
Nl liiðabók.
Sigfús Elíasson: BERGMÁL.
Ljóð. Útgef. Þrír Vestfirff-
ingar. Akureyri 1937.
Ljóðhneigð íslenzkrar alþýðu
hefir löngum verið umrædd, sem
sterkur og afgerandi kraftur í lífi
og störfum alþýðunnar á hinum
ýmsu tímum.
Þessi ljóðhneigð hefir ekki ein-
ungis komið fram í þrá til að
hlýða á lestur og söng fagurra
ljóða, heldur og líka í hinu, að
skapa ljóð, yrkja, eins og það er
nefnt í daglegu tali. Það verður
sjálfsagt heldur ekki á móti því
borið, að margt af þessari andlegu
framleiðslu hefir ekki mikið gildi
frá listrænu sjónarmiði séð. í þeim
efnum kemur hver til dyranna
eins og hann er klæddur og ástæð-
ur standa til. Enda mun mikið af
hinum íslenzka alþýðukveðskap
hafa orðið til sem dægrastytting
og hugarhægð, en ekki til að skapa
glæsta drauma og fögur fyrirheit
um gull og græna skóga eða aðra
velmegun. Hitt verður aftur á
móti ekki um deilt, að mörg af
hinum ungu nútíðarskáldum eru
oft og tíðum helzt til fljót á sér
með að birta kvæði sín á prenti.
Við því er að vísu ekkert hægt að
segja og verður sjálfsagt seint
hægt að koma í veg fyrir það, að
minnsta kosti ekki á meðan til eru
svo efnalega sjálfstæðir menn, að
þeir geta kostað útgáfu kvæða
sinna sjálfir. Og allir hafa vitan-
lega rétt til að reyna krafta sína á
hvaða sviði sem er, og sýni þeir,
að afl vaxi með átökum, hefir á-
reiðanlega í flestum tilfellum ver-
ið betur farið en heima setið.
Gagnrýnendur íslenzkra ljóða
hafa margir hverjir nokkuð tak-
markaðan skilning á þessum efn-
um. Það er eins og þeir geti stund-
um ekki litið unga höfunda 'réttu
auga, nema þessir byrjendur séu
brynjaðir hreinni list í fyrsta sinn
sem þeir koma fram á sjónarsvið-
ið. Er þá líka alla jafna því léleg-
asta af verkum þeirra hampað, en
hitt, sem skárra er, grafið í þögn-
inni. Fyrir slíkan réttlætisskort
hefir margur góður efniviður ver-
ið að velli lagður og það oft til
mikils tjóns. Hér er ekki þar með
sagt, að gagnrýni eigi ekki full-
kominn rétt á sér, þó hún stundum
geti komið harkalega við. Það er
vitanlegt mál, að gagnrýni er
nauðsynlegt þroskaskilyrði, sé hún
á réttmætum rökum byggð og sé
henni beitt af sanngirni og rétt-
sýni.
Enginn mun geta á móti því
.orið, að á þessu vill verða nokk-
ur misbrestur, og oft er ráðizt á
garðinn þar sem hann er lægstur
og minnst um varnir, en öðrum,
sem síður skyldi og meiri við-
námsmöguleika hefir, er hlíft.
Sigfús Elíasson er alþýðumaður,
sem í uppvexti sínum .hafði ekki
skilyrði til að njóta mikillar
menntunar og á fullorðinsárum
hefir crðið að láta baráttuna fyrir
aaglegu brauði sitja fyrir flestu
öðru.
En tómstundir sínar hefir Sig-
fús notað til að yrkja. Fyrsta
ljóðabók hans, Urðir, kom út árið
1934. Sú bók gaf að vísu engin
stór fyrirheit. Kvæðin voru flest
með byrjandablæ og ekki tilþrifa-
mikil. Nú er hér komin ný bók, og
það meira að segja stór bók, 184
bls. að stærð, og hefir inni að
halda rúm 70 kvæði. Maður verð-
ur fljótt þess var við lestur þessar-
ar bókar, að hún hefði að meina-
lausu mátt vera nokkru minni. En
þrátt fyrir það, þó margt sé þar af
kvæðum, sem gjarna hefðu mátt
bíða, eru líka innan um prýðileg
kvæði, sem bera þess augljósan
vott, að um stórkostlegar framfar-
ir er að ræða hjá höfundinum.
Yrkisefnin eru að vísu ekki stór-
fengleg, en yfir flestum kvæðun-
um hvílir mildur. og hugnæmur,
ljóðrænn blær, sem vekur hlýju og
góðvild hjá lesandanum.
Af beztu kvæðum bókarinnar
má nefna: Heim, Siglufjörður,
Systir þjóðskáldsins, Ég veit eitt
leiði, Þar sem — og fleira mætti
nefna af góðum kvæðum.
í kvæðinu Heim kemur heimþrá
skáldsins greinilega í ljós, það er
auðfundin ástin til átthaganna. í
niðurlagi kvæðisins er þetta er-
indi:
»Nú lít ég frá óbyggð nm ArnarfjönV
í anda ég blessa þig, bvita jörð.
Heimþráin bar mig um háloftin blá,
lijartkæra fjörðinn minn aftur að sjá.
En, það er liljótt yfir byggðunnm heima,
þeim sem grafþöglar minningar geyma.«
Máske er kvæðið um Siglufjörð
eitt kraftmesla kvæði bókarinnar.
Þar segir m. a.:
»Á sumrin, er siglunum fjölgar
og sólin nseturlangt skín,
þá iðar þar allt af lífi,
en íshafsstormurinn dvín.
Þá starfa þar menn og meyjar
við mararins dýrti föng,
niðjar íshafsins eyjar,
sem tinna ljóðum og söng.«
I kvæðinu ,Systir þjóðskáldsins1
ei skáldið að lýsa gamalli konu,
sem sniðgengur glaum lífsins,
konu, sem fórnar blómum og
trjám ást sinni. Hún hlúir að garð-
inum sínum, sem orðinn er bæjar-
prýði. Niðurlag þessa gullfallega
kvæðis er svona:
»Hún er dýranna vinur, hún er
blómanna barn,
við bjarkiritar þöglar og reynirinn hjalar.
Hún er mönnunum fálát, um ylríkan arn
með augunum skýru sálin talar.
Hún er huldukonan, sent hjarta sitt dyiur
en sem heimsbarnið hvorki sér né skilttr.«
Það er freistandi að taka fleiri
sýnishorn úr þessari nýju bók Sig-
fúsar, en vegna rúmleysis skal nú
staðar numið.
Frágangur bókarinnar er allur
hinn prýðilegasti og höfundi og
útgeiendum til sóma.
Sigfúsi Elíassyni er óhætt að
halda áfram að yrkja. Hann hefir
sýnt með þessari bók, að afl hefir
vaxið með átökum og enn á hann
vonandi eftir að bæta við.
Og vegna þess að Sigf. er búinn
að sýna að hann getur ort, og það
meira að segja prýðilega, þá er
líka réttmætt að gera þá kröfu til
hans, að hann láti aldrei frá sér
fara nema góð kvæði.
Valdemar Hólm Hallstað.
Landskjörstjórn kom saman á
fund 14. þ. m. til þess að úthluta
uppbótarþingsætum.
Atkvæðatölur flokkanna reynd-
ust ekki nákvæmlega þær sömu og
birtar hafa verið í útvarpi og blöð-
um. Atkvæðamagnið er nákvæm-
lega eins og hér segir:
Alþýðuflokkur .... 11084y2 atkv.
Bændaflokkur .. .. 3578% —
Framsóknarflokkur 14556V2 —
Kommúnistaflokkur 4932 Vz —
Sjálfstæðisflokkur . 24132 —
Þjóðernissinnar ... 118 —
Utan flokka....... 13 —
Samtals gild 58415 atkv.
Uppbótarþingsætin skiptast milli
flokkanna á þann hátt, að at-
kvæðamagni flokks er deilt með
tölu kjörinna þingmanna flokksins
i kjördæmum, fyrst að viðbættum
I, síðan að viðbættum 2 o. s. frv.
Flokkarnir hljóta svo uppbótar-
þingsæti eftir því, hversu margar
af 11 hæstu atkvæðatölunum þeir
eiga.
Uppbótarþingmenn flokkanna
eru þessir:
1. landskj. Brynj. Bjarnason (K.)
2. — Guðrún Lárusdóttir (S.)
3. — Sigurjón Á. Ólafsson (A.)
4. — Stefán Stefánsson (B.)
5. — Jón Ólafsson (S.)
6. — ísleifur Högnason (K.)
7. — Þorsteinn Þorsteinsson (S.)
8. — Emil Jónsson (A.)
9. — Garðar Þorsteinsson (S.)
10. — Magnús Guðmundsson (S.)
II. — Jón Baldvinsson (A.)
Varamenn eru þessir:
A Iþýðuflokkur:
1. Erlendur Þorsteinsson.
2. Sigfús Sigurhjartarson.
3. Jónas Guðmundsson.
Bœndaflokkur:
1. Hannes Jónsson.
Kommúnistaflokkur:
1. Steingrímur Aðalsteinsson.
2. Arnfinnur Jónsson.
Sjálfstœðisflokkur:
1. Eiríkur Einarsson.
2. Árni Jónsson.
3. Magnús Gíslason.
4. Bjarni Benediktsson.
5. Gunnar Thoroddsen.