Dagur - 18.01.1940, Blaðsíða 3

3. tbL
DAGUB
11

t
I
Þakka Inntlega auðsýnda vináttu og samúð
við andlát og jarðarför móðar minnar
Valgerðar Earolínu Guðiuundlsdóítur.
F. b. vandamanna.
P
IngÍRKmdur Arna§on.
prjónavélarnar, sem gera það
kleift, þrátt fyrir fólksleysið, að
vinna úr ullinni. Nú er áhugi
einnig að glæðast fyrir vefnaði,
svo allt bendir til að notkun ullar-
innar fari vaxandi en ekki minnk-
andi í sveitum í framtíðinni. En
sveitirnar hafa nóg með sig. Þær
geta ekki framleitt neitt, sem
nemur, til sölu. Það er ekki nóg,
þó sveitafólkið klæðist ull. Ullar-
fötin þurfa að ná til allra, í bæj-
unum, við sjóinn og til þeirra,
sem á sjónum eru. Til þess þarf
framleiðslan að vera í stórum stíl,
svo að ávallt sé fyrirliggjandi það,
sem hæfir hverjum einum. Þetta
hlutverk verða verksmiðjur að
inna af hendi.
Nú má búast við, að margt verði
talið því til fyrirstöðu, að hægt sé
að nota eingöngu ull í nærfatnað
og sokka. Sumir kvarta um, að
þeir þoli ekki ullarnærföt, þau séu
óþægileg fyrir húðina o. s. frv.
Þeir, sem notað hafa ullarföt frá
blautu barnsbeini, þekkja ekki
slík óþægindi og þykir næstum
broslegt að heyra talað um þau.
Þá munu aðrir segja, að ullarnær-
föt séu of heit á sumrum. Það hef-
ir við nokkuð að styðjast. Ef hlý
sumur koma, eru þau of hlý fyrir
fólk, sem vinnur erfiðisvinnu. Þá
er sjálfsagt að klæða sig eftir því,
sem við á. Má þá t. d. nota nær-
föt úr flóneli. Sennilega mætti
einnig búa til föt, sem blönduð
væru ull og bómull eða líni. Lík-
lega þyrfti sérstakar verksmiðjur
til að framleiða þau, en mikið
væri unnið við það, að slíkur
fatnaður væri unninn í landinu,
þó að eitthvað þyrfti að sækja af
hráefnum í hann til útlanda. En
Ffalla
Fyv£ii«lus'
Ungmennafélag Svarfdæla mun
vera eitt hið merkasta ungmenna-
félag hér um slóðir og þó víðar
væri leitað. Á nýafstöðnu 30 ára
afmæli þess mátti heyra merki-
lega sögu sagða af menningarleg-
um afrekum þess, og ber t. d.
sundskálinn og samkomuhúsið á
Dalvík glöggt vitni um dáðríkt
starf.
En það, sem aldrei verður mælt
eður vegið í starfi U. M. F. Svarf-
dæla, eru hin hollu áhrif þess á
unga Svarfdæli um áratugi. Má
það í mörgu sjá. Og ánægjulegt
er að koma á samkomur þeirra á
Dalvík þar sem 1—2 hundruð
ungir menn og konur skemmta
sér án þess að vín sjáist á nokkr-
um manni. Það er meira en sagt
verður um samkomur annarsstað-
ar, almennt, því miður.
Það er og alkunnugt, að ung-
mennafélögin í Svarfaðardal, eins
og víðar, þar sem einhver þróttur
er í starfi þeirra, hafa aukið og
eflt félagsanda og framtak með-
lima sinna, er svo smátt og smátt
sem sagt, ullarnærfatnaður og
ullarsokkar ættu að vera aðal-
framleiðslan. Sumrin eru svo
stutt hjá okkur, stundum aðeins
nokkrar vikur. Meginhluta ársins
búa íslendingar við kalt loftslag,
og gegn því er ullin dýrmæt vörn
og hitagjafi.
Sveitakona.
hefir sýnt sig í athöfnum þalrra,
er þeir tóku við hlutverkum ráð-
andi manna í sveitarfélaginu.
Meðal starfsafreka U. M. F.
Svarfdæla má nefna það, að í s.l.
2G ár hefir það jafnan-æft ogsýnt
einn sjónleik á hverju ári. Vitan-
lega voru skilyrðin slæm fyrstu
árin, en þegar á fyrstu árum lét
það byggja leiksvið við fundahús
sitt, og er það reyndist of lítið,
reisti það samkomuhús, sem í
senn er því og allri sveitinni til
mikils sóma. í þessu húsi hefir
fél. sýnt ýmsa vandasama leiki
hin síðustu ár og nú Fjalla Eyvind
eftir Jóh. Sigurjónsson.
Það er vandasamt verk að taka
slíkan leik til sýningar á litlum
stað og á þann hátt er Svarfdælir
gera það. Því þeir búa allt út
sjálfir, fái ekkert að láni, og þeir,
sem sjá leiktjöldin, munu undrast
getu þeirra. Og það verður þá
jafnframt ljóst, að allur útbúnað-
ur leiksins er merkilega góður og
sannur, einfaldur og óbrotinn,
kannske einmitt eins og höf. hefir
ætlast til, og þó stílhreinn og
fagur.
Hinn ungi listamaður þeirra
Svarfdæla, Steingrímur Þorsteins-
son, hefir málað tjöldin og séð um
allan útbúnað leiksins og æft
hann. Steingr. hefir stundað list-
málaranám í Khöfn undanfarið.
Hann fer og með hlutverk Ey-
vindar í leiknum af næmum
skilningi, og eru blæbrigðin í leik
hans og fasi furðulega listræn.
Þá sýnir ungfrú Freyja Antons-
dóttir Höllu, og hefði verið
ánægjulegt ef einhver viðurkennd
ieikkona hefði fengið að sjá
Freyju í þessu hlutverki, því að
minni hyggju er leikur hennar
ágætur. Henni skeikar aldrei með
að skilja hlutverk sitt, og þess
vegna nýtur áhorfandinn leiksins
svo vel. Og manni getur dottið í
hug að e. t. v. hafi höf. hugsað
sér Höllu einmitt svona, ýtur-
vaxna konu, holduga, þróttmikla
fríðleikskonu með festu og mildi
í svip og fasi og með logandi hit-
ann ,í tinnudökkum augum. Og
því er persóna Freyju mjög sam-
boðin þessu hlutverki.
Arnes er sýndur af Kristjáni
Jóhannessyni íshússtjóra og er
leikur hans einnig mjög góður.
Þessar höfuðpersónur leiksins
þrjár, verðskulda því lofsamlega
dóma þegar litið er á allar að-
að tengja hana við hvítan skálann
með stórri, blárri brú, hefir skap-
azt mikið litaósamræmi, og enda
eru byggingar þessar svo fjar-
skyldar og ólíkar, að engin tilraun
ætti að vera gerð til þess að
tengja þær saman eða reyna að
skapa heild úr þeim.
Þegar komið er að aðalskáladyr-
unum, er snúa fram að torginu,
blasir við stytta Rasmussens af
Ólafi konungi Tryggvasyni, og
segir áletrunin, að hann hafi ver-
ið konungur Norðmanna á þeim
tíma, er Leifur Eiríksson fann
Ameríku, enda hafi Leifur siglt
að boði konungs! Þetta þykir okk-
ur íslendingum skrítin framsetn-
ing, og er ekki langt úr þessu að
stökkva og segja blátt áfram, að
Ólafur hafi fundið Ameríku!
Maður minnist þess þá einnig, að
Zpztckz var konungur í Zúlu-
landi um sama leyti og „Gula
höndin“ stjórnaði Sioux Indiánum
vestur undir Klettafjöllum!
Þegar komið er inn úr aðaldyr-
unum, blasir við stórt og fagurt
fordyri, — einskonar formáli að
sýningunni. Veggir þar eru mál-
aðir daufbláum lit, og stórt kort
af Noregi í dekkri lit blasir við
augum úr dyrunum. Forskáli
þessi er á parti þakinn með alu-
minium-plötum, og eru málaðar á
málminn myndir af bláum fjöllum
og snjóþöktum tindum annars-
vegar og hinsvegar í þyrpingu
norskar atvinnuhátta-myndir.
Málmgrunnurinn gerir myndirnar
bjartar og skemmtilegar. Á gólfi
er stór ábreiða, ofin myndum af
forn-norskum rúnasteinum, og er
hið mesta listaverk. Forsetafrúin,
Eleanor Roosevelt, dáðist mjög að
fegurð ábreiðunnar er hún heim-
sótti norsku sýninguna fyrir
nokkru síðan.
Fordyrið er aðskilið frá hinum
hluta skálans með heljarstórri
„relief“ höggmynd eftir norska
listamanninn Schiöll. Á hún að
sýna myndir úr sögu norsku þjóð-
arinnar frá fyrstu tíð og fram til
þessa dags.
í fordyrinu er einnig upplýs-
ingaskrifstofa sýningarinnar. For-
salurinn er rúmgóður, og blái lit-
urinn veitir augunum hvíld, og
því ánægjulegt að litast um og
skoða með gaumgæfni þá fáu, en
fallegu, sýningarmuni, sem þar
eru hafðir.
Úr forsalnum liggur stigi upp á
svalir, þar sem helzta deildin er
helguð siglingum Norðmanna.
Þar eru líkön af víkingaskipum,
seglskipum 18. og 19. aldanna og
af hinum ágætu hafskipum
Norsku-Ameríku línunnar. —
„Fram“, líking hins fræga skips
Nansens, liggur þar við festar
milli gerfiísjaka og minnir gestina
í einni svipan á hin stórkostlegu
afrek hins norska landkönnuðar.
Þarna rekst maður aftur á landa
vorn, Leif Eiríksson, og er sagt frá
því ósköp ísmeygilega, að „Norð-
maðurinn11 Leifur hafi fundið
Ameríku. í öðrum sal er komið
fyrir upplýsingum um menningar-
mála-þróun Norðmanna á síðustu
áratugum, og hafa þær framfarir
verið stórstígar. Þá eru sýningar
helgaðar helztu borgum Noregs,
svo sem Oslo, Bergen o. s. frv.
Þá er ferðamönnunum ekki
gleymt og þeim tjáð, að miðnæt-
ursólina sjái þeir helzt hvergi,
nema í gamla Noregi!
Eftir því sem innar kemur í
sýningarskálann, hverfa þau ró-
andi og hvílandi áhrif, sem maður
varð fyrir með því að litast um í
hinum fábrotna forskála, því nú
er svo margt sem þarf að sýna og
sýnt er, að ekki er gott að vita á
hvað skal líta eða hvert halda.
Norsk silfursmíði, kerasmíði, út-
skurður, húsgögn, o. s. frv. Þá er
statistikkin geigvænleg upp um
alla veggi; — þetta „starir“ á gest-
inn úr öllum áttum, svo að hann
verður eiginlega hálffeginn að
sleppa inn á brúna, sem liggur
yfir í „Stabur“ bygginguna. Brúin
er löng og heldur lítið skemmti-
leg, prýdd ljósmyndum af norsk-
um byggingum og bæjum. Norð-
menn hafa fengið allharða dóma í
heimagarði og hjá löndum sínum
hér vestra fyrir það, að sýning
þeirra væri víðast of margbrotin
og óskipuleg, og væri reynt að
segja svo mikið og koma svo
miklu að, að gestirnir rugluðust í
ríminu og færu af sýningunni án
nokkurrar heildarmyndar af landi
og þjóð í hug sér. Vera má að
eitthvað sé rétt í þessu, en nú er
bezt að halda áfram, því að ennþá
er bezti hluti sýningarinnar
óskoðaður.
Mestur hluti „Stabur“ bygging-
arinnar hefir að geyma fiskveiða-
sýninguna, sem er meistaralega
vel gerð, enda feikna fé til hennar
varið. Þegar komið er inn úr dyr-
unum, er sem staðið sé á hafs-
botni og allt í kring er hálfrokkið.
Hér og þar sjást fiskar og fiska-
torfur á sundi og glampar á búk-
ana, því að sérstakur ljósaútbún-
aður varpar birtu á þá. Þarna er
mikill botngróður og þangstöngl-
ar ná langt upp í „sjó“. Ef litið er
hærra, þá sjázt kilir fiskibátanna
með net sín og línur, og gamlir
virðulegir sjómenn beygja sig út
yfir borðstokkana. Lengst í fjarska
sjást í gegnum „tært vatnið“
snjóþakin, snarbrött fjöll báðu
megin „fjarðarins“. Þarna á hafs-
botni er sVo komið fyrir upplýs-
ingum um fiskveiðar Norðmanna
og sýnd sýnishorn af norskum
niðursuðuvörum. Þetta æfintýri
(Framhald á 4. síðu)