Dagur - 06.06.1940, Qupperneq 2

96
Ð A G U R
23 tbl.
Árna frá Múla farast m. a. svo
orð í „ísl.“ 24, f. m. um fram
kvæmd hinnar margnefndu höfða-
tölureglu:
„Eins og menn vita, er Kaup-
félag Eyfirðinga, K. E. A„ voldug-
asta kaupfélagið á landinu. Starfs-
svæði þess er Eyjafjarðarsýsla og
Akureyrarkaupstaður. Félagatal
þess er samkvæmt skýrslu Sigurð-
ar Kristinssonar 2987. En auk
þess er starfandi á Akureyri
Kaupfélag Verkamanna með 160
félagsmenn. Kaupfélagsmenn í
Eyjafjarðarsýslu og Akureyri eru
þannig:
K. E. A............ 2987
Kaupfélag Verkam. 160
Alls 3147
Samkvæmt höfðatölureglunni
eiga þessir félagsmenn í K. E. A.
og Kaupfélagi Verkamanna heimt-
ingu á innflutningi fyrir félags-
mannatöluna margfaldaða með
fjórum. Það er 4X3147 eða 12588
manns. Mér þótti þetta furðuleg
tala og fór þess vegna að athuga,
hve margir menn væru á þessu
félagssvæði. Samkvæmt manntals-
skýrslum 1938 er mannfjöldinn á
félagssvæðinu sem hér segir:
Eyjafjarðarsýsla ........... 5390
Akureyrarkaupstaður .... 4674
Alls 10064
Útkoman verður því sú, að þótt
gert sé ráð fyrir, að hver einasta
sál í Eyjafjarðarsýslu og Akureyr-
arkaupstað sé í kaupfélagi, þá
eiga þessi tvö nefndu félög samt
heimtingu á innflutningi handa
2524 manns fram yfir alla íbuatöl-
una á félagssvœðinu“.
í þessum útreikningi Árna frá
Múla eru tvær herfilegar villur,
eins og bent var á í síðasta blaði.
Félagsmenn í K. E. A. eiga EKKI
heimtingu á innflutningi fyrir
félagsmannatöluna margfaldaða
með fjórum, heldur sem næst
margfaldaða með 3Vg. Þetta skipt-
ir ekki litlu máli, því sé félags-
mannatala K. E. A. margfölduð
með 4, verður útkoman tæp 12
þús., en sé hún margfölduð með
hinni réttu tölu (3%) er útkoman
innan við 10 þús.
Þá er það alrangt er Árni frá
Múla segir, að félagssvæði Kaup-
félags Eyf. sé aðeins Eyjafjarðar-
sýsla og Akureyrarkaupstaður.
Utan þessa svæðis eru 9 félags-
deildir. Þær eru þessar: Mývetn-
ingadeild, Bárðdæladeild, Eyja-
deild, Kinnardeild, Fnjóskdæla-
deild, Útdæladeild, Strandardeild,
Höfðhverfingadeild og Akradeild í
Skagafirði.
í öllum þessum deildum utan
Eyjafjarðarsýslu eru félagsmenn
svo hundruðum skiptir. í skrifum
sínum um þessi efni stendur Árni
frá Múla í miklum mannflutning-
um; hann flytur alla félagsmenn
úr fyrgreindum félagsdeildum og
setur þá niður í Eyjafjarðarsýslu
og Akureyri. Að þeim mannflutn-
ingum loknum hrópar hann gust-
mikill: Eg hefi sannað, að kaup-
félögin á Akureyri eiga sam-
kvæmt höfðatölureglunni heimt-
ingu á innflutningi handa miklu
Það er ekki svo sjaldan, að í ís-
lenzkum blöðum og h'maritum sjáist
skrif, þar sem brýnt er fyrir mönnum
að auka hina eða þessa framleiðslu.
Mörgum þvílíkum skrifum er of lítill
gaumur gefinn og menn sjá að jafn-
aði betur þá örðugleika, er standa á
móti aukinni framleiðslu, en verðgildi
afurðanna og mótbárum sem þessum
er hreyft: Það þýðir lítið að hvetja
menn til þeirra starfa, sem ómögulegt
er að framkvæma.
Fáir hlutir eru með öliu ómögu-
legir en margir örðugir.
Það, sem eg hér vil gera að um-
talsefni, er aukin ræktun á grænmeti,
hvers virði hún er og þá möguleika
er við íslendingar höfum fyrir henni.
Vér lifum á þeim tfmum, er sam-
göngur við önnur lönd eru mjög
örðugar og allir flutningar á sjó
óheyrilega dýrir.
Það dylst því engum, að nú, ein-
mitt nú, er um að gera að vera sjálf-
um sér nógur á sem flestum sviðum.
Það er því miður ekki á mörgum
sviðum sem við getum hælt okkur
af að við stöndum án stuðnings ann-
ara þjóða, en við þurfum að sýna
viðleitni í því með að notfæra okkur
þá möguleika, sem fyrir hendi eru.
Þetta gildir í mörgum atriðum um
ræktun á grænmeti.
Vér byggjum land norðast í öldum
Atlantshafsins og undir því loftslagi,
er talsverðan mótþróa veitir ýmiskonar
ræktun. En lítum við til nágranna-
þjóða okkar, t. d. Norðmanna, svo
sjáum við að eins langt norður frá
og norðar en ísland liggur á hnettin
um, rækta þeir með góðum árangri
þær matjurtir, sem við höfum tiltölu
lega lítið eða ekkert af. Þetta á sínar
orsakir að miklu leyti í því, að menn
hafa alið upp og ræktað bráðþroska
jurtaafbrigði, er þarfnast ekki svo
langs sumars né eins mikils hita.
Mótþrói veðurfarsins er því að nokkru
leyti yfirunninn.
Við íslendingar stöndum hér all-
mikið að baki nágrannalöndum vorum.
Vorræktun hefir viljað fara í handa-
skolum, sökum þess að almenningur
hefir ekki haft þekkingu sem skyldi á
fleiri mönnum en til eru á félags-
svæðinu.
En hið rétta er, að Árni frá
Múla sannar ekkert um þetta efni,
af því að undirstaðan, er hann
leggur, er tóm vitleysa. Hver
maður skilur, að þegar reikna skal
út hlutföllinn milli allra íbúa
Eyjafjarðarsýslu og Akureyrai
annarsvegar og tölu félagsmanna
í kaupfélögunum hinsvegar á því
sama svæði, þá verður að byrja á
því að draga öll þau hundruð
félagsmanna, er búa utan þessa
svæðis, frá heildartölu félaganna
á öllu félagssvæðinu. Þetta hefir
Árni frá Múla ekki gert, og þess
vegna er útkoman hjá honum
eintómur þvœttingur.
Með þessu skrifi sínu hefir þvi
Árni frá Múla sannað sinn eiginn
hundavaðshátt og ekkert annað.
Og af þessum þvættingi Árna
frá Múla verður ritstjóri „íslend-
ings“ svo hrifinn, að hann leiðir
hann til hásætis í blaði sínu!
þeim afbrigðum plantna, er bezt hæfa
vorum staðháttum, og jafnvel tegundir
og afbrigði, sem óefað myndu reyn-
ast vel hjá okkar, hafa verið ófáanleg.
Hér hittum vér fyrir tilfinnanlegt
skarð í íslenzkan landbúnað, sem ætti
og þarf að fyllast af tilraunabúum í
nánustu framtíð, og ekki sízt vantar
tilraunabú á sviði garðræktarinnar.
Tilraunabúin eiga að hafa á hendi
ræktun hinna ýmsu plöntutegunda og
geta gefið leiðbeiningar um hvaða
tegundir og afbrigði hæfa bezt við
islenzka staðhætti. Búum þessum þurfa
að veita forstöðu fagfróðir menn í
þessum efnum.
Skýrslur yfir fenginn árangur þarf
að gefa út ár hvert, og vera nauð-
synlegar almenningi.
Öll ræktun þarf að byggast á til-
raunum en ekki neinu fálmi út í blá-
inn, gildi hinna fyrnefndu búa er því
hverjum manni Ijóst og fáum við á
næstu árum tilraunabú í sem flestum
héruðum lands vors, er stigið langt
skref fram á sviði garðræktarinnar.
Þá maður dvelur utanlands, er ekki
svo sjaldan að sagt er við mann:
»Þið á íslandi, sem hafið svo mik-
inn hita í jörðinni, hljótið að hafa
mikla garðrækt.« Okkur dylst ekki,
að hér höfum við möguleika fram
yfir flestar aðrar þjóðir, en eigi að
síður höfum við ekki notfsrt okkur
þá sem skyldi. Að vísu eru þessi
verðmæti á mörgum stöðum tekin i
þjónustu ræktunar á grænmeti, og
auðvitað með góðum árangri, en samt
rennur ennþá margur heitur dropi í
reiðuleysi, er betur væri leiddur að
vermireit eða gróðurhúsi. En nú er
ekki þessi jarðhiti allsstaðar fyrir
hendi, en það er ekki þar með sagt,
að þeir, sem fara hans á mis, séu úti-
lokaðir frá því að auka garðræktina
með hagkvæmum árangri.
Nei, sólin er orkugjafi alls jurta-
lífs, og hennar erum við öll aðnjót-
andi, og margur góður jarðarblettur í
skjóli og á móti sól hefir ennþá ekki
vakið eftirtekt manna á gildi sínu í
þágu ræktunarinnar, t. d. sem ofur-
Iftili matjurtargarður.
Frá hafi til dala í okkar litla landi
eru möguleikarnir fyrir aukinni garð-
rækt ennþá ónotaðir, hvort sem um
er að ræða jarðhita eða eigi.
Vér flytjum til landsins mikið af
grænmeti ár hvert, og vörur þessar
eru í svo háu verði, að það er að-
eins efnaðra fólk, sem hefir ráð á að
neyta þeirra að nokkrum mun.
Grænmetið er hér bara »luxus«-
vara, aðeins höfð til hátíðabrigðis,
sem mörg heimili bæði í bæjum og
sveitum landsins verða að neita sér
um. Vér unum ekki lengur við þannig
kjör.
Rœktun grœnmetis i landinu sjálfu
og neyzla þess verður að aukast.
Hér er um að ræða mjög verðmæt
næringarefni, ómissandi hverjum lík-
ama til vaxtar og viðhalds, og mörg
þau mein, er þjóð vor þjáist af,
myndu eflaust bætast, ef neyzla græn-
metis yrði meiri. Með aukinni fram-
leiðslu tryggjum við okkur langtum
ódýrari vöru, og okkar eigin vara
þarf ekki að neinu leyti að standa að
baki þeirri, er við kaupum frá öðr-
um löndum.
Hér fyrr á árum þótti eitthvað svo
dýrslegt að vera grasæta eins og fólk
kallaði það, og mörgu eldra fólki
stendur enn í dag stuggur af græn-
meti á borðum, og á erfitt með að
venjast neyzlu þess.
En unga kynslóðin leysir hina eldri
frá störfum, hún á ekki að halda sig
of mikið að hinum gömlu venjum,
heldur að innleiða nýjar aðferðir, er
miða að velmegun lands og þjóðar.
Þú unga íslenzka kynslóð, hér er
óunnið verk, sem þarfnast starfskrafta
þinna.
Bæði þið, sem ætlið að stofna
(Framh. á 3. síöu).
WHHlllimt
Prjóna-
silkiskyrtur
með hálfermum
nýkomnar.
Kaupfélag Eyfirðinga.
SNI Vefnaðarvörudeild. I
ÍlHIMIllii i IftSilftiiÍiÍ
Meiru grænmeti.