Dagur - 22.08.1940, Qupperneq 2

146
Ð A G U I<
34. tbl.
Eins og kunnugt er, hafa Sjálf-
stæðismenn stjórnað málefnum
Reykjavíkur á undanförnum ár-
um. Margt hefir verið að þeirri
stjórn fundið af andstæðingum
Sjálfstæðisflokksins, en blöð hans
hafa alltaf verið þar til varnar,
aldrei viljað taka bendingar eða
tillögur til úrbóta til greina, ef
þær hafa komið frá andstæðingum
flokksins, og jafnan fullyrt, að
Reykjavík væri stjórnað bezt
af öllum bæjum og sérstaklega
lofað „hina ágætu fjármálastjórn“
höfuðstaðarins.
Þann 13. þ. m. birtist svo grein
í „Vísi“ um þessi málefni, eftir
einn af forsprökkum Sjálfstæðis-
flokksins, Björn Ólafsson stór-
kaupmann, og kveður þar við
nokkuð annan tón en menn hafa
átt að venjast úr herbúðum Sjálf-
stæðisflokksins. „Vísir“ fylgir
grein B. Ó. úr hlaði með nokkrum
formálsorðum og skýrir m. a. fra
því, að greinarhöfundur hafi kom-
izt að niðurstöðum sínum „eftir
rólega íhugun, með víðsýni hins
reynda fjármálamanns“.
En hverjar eru þá aðalniður-
stöður „hins víðsýna fjármála-
manns“, sem hann hefir komizt að
„eftir rólega íhugun “
Til þess að sýna fram á það,
skulu hér tilfærð nokkur megin-
atriði úr grein B. Ó.
Um afstöðu ritstjóra Sjláfstæð-
isflokksblaðanna og annara
flokksmanna til flokks síns og
andstæðinganna segir hann:
„Mönnum hættir við að syngja
gagnrýnislaust lofsöng sínum eig-
in flokki, ef hann situr við stýrið,
og telja tillögur andstæðinganna
fávíslegar og einkis nýtar. En
vandamálin verða ekki leyst á
þann hátt. Þau verða aðeins leyst
með því að gera sér ljósa grein
fyrir hvar skórinn kreppir að og
hafa fulla einurð til að gera það
sem þarf til úrlausnar, jafnvel þó
bjargráðið komi frá andstæðing-
unum“.
B. Ó. hefir stórmikið að athuga
við stjórn Reykjavíkur, einkum
fjármálastjórnina. „Allir eru sam-
mála um, að skattarnir fari langt
úr hófi fram“, segir hann. Aðal-
ástæðuna fyrir hinu bága ástandi
og þungu skattabyrðum gjald-
þegnanna telur hann vera of mik-
ið aðstreymi fólks til höfuðstaðar-
ins. Um það efni segir hann m. a.:
„Mest öll fólksfjölgun landsins
hefir streymt til Reykjavíkur og
myndað þar sívaxandi ölmusulýð“.
Það er þessi „sívaxandi ölmusu-
lýður“, sem að dómi greinarhöf-
undar er að sliga bæjarfélagið
fjárhagslega og verði því nú þeg-
ar að reisa skorður við fólks-
straumnum til Reykjavíkur.
Þá segir B. Ó., að verði ekkert
verulegt gert til úrbóta á stjórn
bæjarmálanna, þá muni „fyrst
bresta gjaldþolið, svo lánstraust-
ið, síðan traustið á þeim sem
stjórna og trúin á framtíðina". B.
Ó. lítur meira að segja svo dökk-
um augum á ástandið í Reykja-
vík, að verði ekki skjót lækning
framkvæmd, þá muni það sýkja út
frá sér, „dreifast sem eitur um
þjóðarlíkamann og veikja starfs-
krafta þjóðarinnar“. Þess vegna sé
lífsnauðsyn „að reyna nýjar leið-
ir, nýjar aðferðir, nýjar hugmynd-
ir, nýja menn, til þess að leysa úr
vandamálunum“.
B. Ó. kemst ekki hjá því að
benda á, að þetta ástand hafi
skapazt undir stjórn Sjálfstæðis-
manna, en af skiljanlegum ástæð-
um gerir hann misheppnaða til-
raun í þá átt að velta sökinni af
flokksmönnum sínum og kenna
öðrum um ófarirnar. Er þetta
gömul og ný saga meðal þeirra, er
eitthvað ferst óhönduglega. Hverj-
um öðrum er það t. d. að kenna
að Reykjavíkurbær er „raun-
verulega forystulaus“, að því er
Það sannast á ritstjóra íslend-
ings, að „Oft fer sá villt, er geta
skal“. í svari sínu til mín grípur
hann til þess óyndisúrræðis, sem
stundum hendir rökþrota menn,
að smokka sér út úr klípunni með
því að hengja bakara fyrir smið.
Hefir slíkur verknaður þó aldrei
verið talinn stórmannlegur. Þessu
hreystiverki lætur hann svo fylgja
fremur óviðkunnanlegan munn-
söfnuð, svo sem: „rægikarl“,
„marðareðli“ og „marðartennur“.
Þar með telur hann málið afgreitt
og hengingunni lokið.
En málið er ekki svona einfalt.
Það er ekki hægt að hlaupa frá
sínu eigin umkomuleysi með því
einu að búa til persónu til að
skeyta skapi sínu á. — En þetta er
nú kannske vorkunnarmál. Mál-
staður ritstjórans er erfiður. Það
er þungur róður að fá fólkið of-
anaf því, að ráða sínum eigin við-
skiptamálum. Það verzlar þar,
sem það telur sig fá bezt kjör.
Þar ber þróun Kaupfélags Eyfirð-
inga síðustu 30 ár órækast vitni.
Hitt gegnir meiri furðu, að ritstj.
skuli ekki hafa komið auga á það,
að almenningur 1 landinu hafi
kallað þá Kristinssyni og Vilhjálm
Þór til alþjóðastarfa. Eg hélt þó,
að þessir 14—15 þúsund félags-
menn samvinnufélaganna að við-
bættum öllum þeirra framfæring-
um, væri töluverður hluti af þjóð-
inni. Og ekki mun eg vera einn
um þá skoðun, að ef gæfa íslenzku
þjóðarinnar hefði verið svo mikil,
að hún hefði getað notið hinna
skapandi krafta Hallgríms Krist-
inssonar lengur en raun varð á,
þá hefði hún skipað honum í fylk-
ingarbrjóst í framfarabaráttu
sinni, þrátt fyrir það þótt rit-
stjóra „íslendings“ kynni að hafa
þótt hann litill maður, Úr hörð-
B. Ó. segir? Hverjir eiga að
„hreinsa burt það sem er sofandi
og óstarfhæft“ í stjórn málefna
Reykjavíkur, „en setja í staðinn
dugnað, framtak og árvekni“, ef
ekki sá meiri hluti, sem öllu ræð-
ur — Sjálfstæðismenn? Og hvers
vegna þarf að dómi B. Ó. að fá
„nýja menn“ til þess að leysa úr
vandamálum Reykjavíkur? Auð-
vitað vegna þess að B. Ó. álítur
„eftir rólega íhugun“, að þeir, sem
hingað til hafa stjórnað Reykja-
vík, hafi ekki haft til brunns að
bera „dugnað, framtak og ár-
vekni“. Er ekki von að vel hafi
farið, þegar alla þessa kosti
vantar.
Ef þessi dómur um stjórn bæj-
armála Reykjavíkur hefði komið
frá andstæðingum Sjálfstæðis-
flokksins, mundi hann hafa verið
kallaður rógur í blöðum flokksins.
En nú er það kunnur sjálfstæðis-
maður, sem kveður upp dóminn,
og það „eftir rólega íhugun“ og
„með víðsýni hins reynda fjár-
málamanns“, að því er „Vísir“
segir.
ustu átt kemur það og hjá ritstj.,
að vekja upp hálfgleymdar end-
urminningar um sendimann
íhaldsins hér um árið, sem aldrei
fann Ameríku, með því að látast
ekki vita, að V. Þór hafi, af hálfu
þjóðarinnar, verið falin mikilvæg-
ustu trúnaðarstörf í Vesturheimi.
Sama gildir um þá kaldhæðni,
sem kemur fram í ummælum hans
um Garðar Þorsteinsson, þar sem
hann segir, að G. Þ. „hafi dyggi-
lega stutt hvert það mál, er til
heilla hafi horft fyrir Eyfirðinga11.
Nú veit eg ekki til, að G. Þ. hafi í
orði eða verki stutt samvinnumál
Eyfirðinga. Er því annað hvort að
hann er að gera gys að G. Þ., eða
þessi ummæli verða að skoðast
sem yfirlýsing ritstj. um það, að
samvinnufélagsskapurinn hér sé
óheillamál.
„íslendingur“ minnist með tví-
ræðum orðum á skilsemi K. E. A.
á opinberum gjöldum og hyggst
með því að réttlæta sleifarlag
íhaldsins í Reykjavík á útsvars-
greiðslum þar. En hér er áreiðan-
lega skotið yfir markið. Eg held
því fram, þar til annað reynist
sannara, að K. E. A. hafi ætíð
staðið við allar sínar greiðslu-
skyldur samkvæmt lögum og
samningum, og það hygg eg sé
meira en hægt er að segja um þau
fyrirtæki, sem munu vera ástfóst-
ur „íslendings“.
Og þá kem eg að því, sem er
mergurinn málsins, sem sé, þessu
þráláta nuddi „íslandings“ um
það, að samvinnumenn vilji við-
halda innflutningshöftunum ein-
göngu kaupfélögunum til fram-
dráttar. Þetta eru hin herfilegustu
öfugmæli. Innflutningshöftin eru
sérstaklega fjötur um fót kaup-
félaganna. En samvinnumenn hafa
þann þegnskap að vera þeim
fylgjandi, af því þeir skilja nauð-
syn þjóðarheildarinnar, eins og
ástatt er og hefir verið undanfar-
in ár. En þeir þrá jafnframt, að
viðskiptaástandið og afkoma þjóð-
arinnar breytist svo til batnaðai’,
að öllum þessum hömlum verði
hægt að létta af sem fyrst.
Kaupfélögin hafa sýnt það und-
anfarna áratugi, að þau hafa dafn-
að og þroskast í frjálsri sam-
keppni. Hvers vegna ættu þau þá
að þurfa innflutningshöft til að
geta starfað? Um þetta mætti
skrifa langt mál. En í þetta sinn
læt eg nægja, að varpa fram
nokkrum spurningum og drepa h
örfá atriði, sem ef til vill gæti
orðið „íslendingi“ íhugunarefni.
1. Hvernig stendur á því, að sala
S. í. S. á innlendum fram-
leiðsluvörum hefir á árunum
1916—1936 meira en tólffald-
ast og sala útlendra vara auk-
izt í hlutfalli við það?
Varð þessi aukning í skjóli
innf lutningshaf tanna ?
2. Hvernig stendur á því, að oft-
sinnis þegar K. E. A. hefir
skort vörur handa viðskipta-
mönnum sínum sakir synjun-
ar um innflutning, hefir það
getað fengið vörur hjá heild-
Á Ijósmyndastofunni í
GRÁNUFÉLAGSGÖTU 21
getið þér fengið nýmóðins
Kombinationsmyndir
og margar fleiri gerðir, sem hvergi
fást annars staðar
Guðr. Funch-Rasmussen.
JlfSlf!!!!!! f f ffffftffffl
*® Handklæði og
handklæðadreglar
nýkomið.
Kaupfólag Eyfirðinga.
Vefnaðarvðrudeild.
■IMHHiMHiHHiiW
Dauða höndin