Dagur - 24.01.1942, Blaðsíða 3

Laugardagur 24. jan. 1942
3
DAGUR
Laust og fast
Verkin (ala
Rindils þáttm.
Aö ráði Guðmundar ríka lét Rind-
ill flugumaður hans „allvesalliga", er
hann kom blautur og hrakinn í vás-
viðri mxklu til húsa Þorkels háks að
Oxará, þeirra erinda að níðast á
gestavináttu Þorkels og svíkja hann
í tryggðum. Þó skyldi hann bera sig
alidrygindalega í aðra röndina og
vera vel framfærinn. Þorkell tók
honum ekki vel; leizt honum maður-
inn „heldr úsæiligr" og kvaðst vilja
sjá „fargagn" hans, áður en hann
leyíöi honum húsin. Þó kom þar
niður oröræðum þeirra, að Þorkeil
bað „íretkarl“ þaim ganga í bæinn.
Kosmngaplagg þeirra bkjaldbyrg-
inga íer iiat ao og Kindill toroum,
er það falast nú eitir kjortylgx okk-
ar Akureyringa. Það lætur „all ves-
alliga“, þorir raunar á engu að taka,
en notar dylgjur í staö röksemda.
En í hma rondxna er þaö þó ail-
borginmannlegt og ber væmiö og ó-
smeaklegt lot á sma eigxn hófunda.
Kjósendur hér munu þó gjartxan
vtlja skoða fargogn þeirra Ixarla
nokkru nanar, áður en þeir bjóða þá
velkomna í bæjarstjórnina og íela
þeim Skjaldbyrgingum umboö sitt
og forsjá bæjarmatanna,
Hvar eru tillögur þeirra Skjald-
þyrginga í bæjarmálum?
Skjaldborgin kallar sig „bæjar-
málatelag", og gefur með því í skyn
að hotuotxlgangur félagsins sé sá,
að hafa ánrií a gang bæjarmálanna.
Félagið hetir nú staríað hér i bæn-
um hátt á fjórða ár. Er þó ekki
kunnugt um exna einustu tillogu, er
frá þvt hafi borizt til bæjarstjornar.
né heldur að formaður þess, er átí
hefir sæti í bæjarstjórn s. 1. kjör-
tímabil, hafi boriö fram eina einustu
tillögu þar, er nokkru máli h.tíi
skipt, eða átt þar frumkvæði að
neinu. Ekki er það heldur vitað, aö
hann hafi beitt sér á móti tillögui .1
meiri hluta bæjarstjórnar í nokkru
markverðu atriði. Hann hefir þvi aö-
eins „stritazt við að sitja“.
Þar sem þeim Skjaldbyrgingum
hefir alveg láðzt að geta þess í
kosningablaði sínu og fregnmiða,
hvar tillögur félagsins og „foringj-
ans“ í bæjarmálum séu niður komn-
ar, væri ekki úr vegi, að þeir félagar
gæfu út annan fregnmiða nú fyrir
kosningarnar, þar sem þeir gerðu
kjósendum nánari grein fyrir þessu
mikilsverða atriðil
Vitnisburður B. T. um J. Sv.
— tyrr og nú.
„Dagur“ mun spara sér að þessu
sinni að kynna kjósendum nánar en
orðið er hin pólitísku „fargögn" Jóns
Sveinssonar, eða afrek hans í bæj-
armálum. Þó skal hér lítillega rifj-
aður upp vitnisburður „foringjans"
um þennan mann, sem þeir Skjald-
byrgingar telja svo ómissandi til að
hafa áhrif á gang bæjarmálanna,
liklega vegna þess, að „að það þarf
framúrskarandi samvizkusama >xg
vandaða menn til þess að falla ekki
í freistni, vegna eigin hags“. —
Brynleifur Tobiasson segir t „Degi“
15 .jan. 1934 um „vin sinn“ Jón
Sveinsson: „— — En það er álit
mjög margra og mætra borgara bæj-
arins, að við verðum nú að fá nýj-
an bæjarstjóra, sem hefir meiri á-
huga og dugnað um bæjarmál og
djarfari, einbeittari og markvissari
forustu en núverandi bæjarstjóri (þ.
e. J. Sv.) hefir haft--------Lífs-
venjur hans og skapgerð eru þannig,
að við getum ekki vel unað því, að
hann sitji áfram í því sæti, er hann
hefir bráðum skipað í fimmtán ár“.
Jóni Svéinssyni virðist því hafa far-
ið stórlega fram um dugnað, áliuga
og siðferði allt síðan hann hætti að
hafa afskipti af bæjarmálunum,
fyrst hann er nú orðinn svo framúr-
skarandi vandaður og samvizkusam-
ur! Væri ekki ástæða til fyrir vini
hans að hlífa honum enn um skeið
frá hinum mannskemmandi áhrifum
bæjarmálaþvargsins, svo hann trufl-
ist ekki á þroskaleið sinni, en haidi
áfram að feta hinn „þrönga veg“
dyggðanna og sakleysisins?
„Tómthúsmaðurinn.“
Svafar bankastjóri Guðmundsson
er að kalla alinn upp á vegum Sam-
bands xslenzkra samvinnufélaga, þar
sem hann komst ungur í þjónustu
S. í. S. og hafði af því lífsuppeldi
sitt um langt skeið. Mun sá fram-
færslueyrir haáa verið allríflegur,
því að um eitt skeið var hann talinn
vera einn af tekjuhæstu mönnum
landsins, enda var hann þá samtím-
is þjónustu sinni hjá Sambandinu,
formaður skilanefndar Síldareinka-
sölunnar sálugu, um margra ára
skeið. Réði hann þar einn öllu er
hann vildi. Man nú enginn útvegs-
maður, sjómaður eða síldareigandi
þátttöku hans í því æfintýri, eða
hvað? Menn eru gleymnir á liðna
atburði, ef þeir eru reiðubúnir að
launa honum skilin með atkvæði
sínu á kjördegi.
En Svafari fannst þó engan veg-
inn hlutur sinn enn nógu góður,
heldur hugði hann á enn frekari
frama og mannaforráð. — Þegar
„Bændaflokkurinn" klauf Framsókn-
arflokkinn á sínum tíma, var hann
einn af klofningsmönnunum, og var
þá uppvís að því að vera höftmdur
að rætnum og ósvífnum skrifum um
húsbónda sinn og velgerðarmann,
Sigurð Kristinsson forstjóra S. í. S.
Hrökklaðist hann þá úr þjónustu
Sambandsins. — Nú er þessum
gamla og þrautreynda(l) samvinnu-
manni ætlað það hlutverk í Skjald-
borginni, og kveða niður gengi og
hagsmuni K. E. A. í bæjarstjóm, svo
að ekki þurfi til þess að koma, að
það standi merki „K.E.A. á hverju
húsi í bænum“(l) Þeir hafa víst tíma
til þess, þessir prúðu frambjóðendur
Skjaldborgarinnar, að sinna bæjar-
málunum fyrir „sérhagsmunapjakki“
sínu, eins og kosningaplagg þeirra
kemst að orði! — Eða trúir annars
nokkur vitiborinn kjósandi slíkum
mönnum bezt til óeigingjamrar for-
ustu i bæjarmálum Akureyrarbæjar,
sakir „einbeitni og skörungsskapar",
eins og blað þeirra félaga kemst að
orði um sjálfa þá?
Um „Crímubrekkur“.
Þegar Guðmundur ríki og menn
hans veittu Þorkatli hák atlögu um
nóttina, er Rindill dró lokur frá
hurðum að Öxará, spurði hann Guð-
mund, hverja leið þeir hefðu farið
þangað. Guðmundur kvaðst hafa far-
ið upp úr Garðsárdal um Grímu-
brekkur. Þorkell mælti: „Þú hafðii
bratta lei(S og erfiða og trautt kann
ek at ætla, hversu rassinn myndi
sveitask og erfitt hafa orðit í þesst
ferð.“
Þeir Skjaldbyrgingar hafa frá upp-
hafi starfs síns að bæjarmálum hér
rekið eins konar kafbátahemað og
sjaldan hafzt við á yfirborðinu. Nú
um kosningarnar munu þeir og hafa
haft mikil hlaup og umstang á kjós-
endaveiðum sínum. Hafa þeir farið
„Grímubrekkur“ en ekki almannaveg-
inn og haft sig lítt í frammi í opin-
berum sviftingum. Munu þeir hafa
átt „bratta leið ok erfiða“ og senni-
lega sveitzt mjög. — Bæjarbúar
munu una þeim góðrar hvíldar og
næðis, svo þeir geti jafnað sig eftir
ferðina og varpað mæðinni.
Bækur
Jörð, 4. h. II. árg., er út kom-
in og fjallar a'ð þessu sinni ein-
göngu um Noreg og Norðmenn.
Meðal þeirra rithöfunda, er
leggja til efni í heftið, má
nefna Sigurð Nordal, Stefán
Jóh. Stefánsson, Arnór Sigur-
jónsson, Ragnar Ásgeirsson,
Skúla Skúlason, Jóhann Kuld
og Kristmann Guðmundsson.
Ennfremur eru þar ritgerðir
eftir , norska menn. Heftið er
myndum prýtt.
Eivireiðin, 4. h. f. á., er kom-
in út. Ritið er mjög fjölbreytt
að vanda. M. a. flytur það rit-
gerð um Guðmund Friðjónsson,
eftir Böðvar frá Hnífsdal. Lár-
us Sigurbjömsson ritar grein
um Gunnþórunni Halldórsdótt-
irr leikkonu og fylgja henni 7
myndir. Tvær sögur eru í heft-
inu og nokkur kvæði.
Landkönnun og landnám ís-
lendinga í Vesturheimi, ritverk
Jóns Dúasonar, 3. og 4. hefti 1.
bindis, er nýlega komið út. Er
þetta merkilegt ritverk, og
ættu sem flestir íslendingar að
kynna sér það rækilega.
Áskriftasöfnun áð þessu mikla
ritverki er enn haldið áfram.
Grjót og gróður nefnist ný-
lega út komin skáldsaga, gefin
út á ísafirði. Höfundurinn heit-
ir Óskar Aðalsteinn Guðjónsson
og er ekki óþekktur, því fyrir
tveim árum sendi hann frá sér
fyrstu sögu sína, er hann
nefndi „Ljósið í kotinu“. Á
henni var ærinn viðvanings-
bragur, enda var höf. þá aðeins
18 ára að aldri. Þessi síðari
saga tekur hirrni stórum fram,
og haldi svo áfram þróuninni,
getur vel svo farið, að þessi
tvítugi unglingur eigi eftir að
verða merkilegt söguskáld.
Nýja Bíó
sýnir í kvöld kl. 9:
MAÐURINN, SEM LIFÐI
TVISVAR.
Sunnudaginn kl. 3:
HERTU ÞIG, GEORGE!
Kl. 5: KYRRAHAFSBRAUTIN.
Kl. 9: JARLINN AF CICAGO.
Á mánudaginn kl. 9:
MAÐURINN FRÁ DAKOTA.
Vísitalan. Hagstofan hefir nú birt
vísitöluna fyrr janúarmánuð, sam-
kvæmt verðlaginu t desember. —
Reyndist hún vera 183, og er það
6 stigum hærra en í desember. Rík-
isstjómin hefir látið þess getið í
þessu sambandi, að hún muni verja
fé úr ríkissjóði til þess að spoma
við áframhaldandi vístöluhækkun.
Eldur kom upp í aukaskipi Eim-
skipafélagsins, þar sem það lá við
hafnarbakkann í Reykjavík. Eyði-
lagðist mest af þeim vörum, sem
voru í afturlestinni, en uppskipun
var ekki hafin. K. E. A. átti allmikið
af vörum í skipi þessu, og er óvíst
um afdrif þeirra.
Blöð jafnaðarmanna og komm-
únista hér í bæ munu bæði
túlka þá skoðun leiðtoga sinna,
að þýðingarmestu málin fyrir
þetta bæjarfélag séu atvinnu-
máli. Sá, sem þetta ritar, er
sömu skoðunar, því vitað er að
önnur mál, sem varða sameigin-
legar þarfir bæjarbúa, mótast
fyrst og fremst af atvinnulífi
viðkomandi bæjarfélags.
Hér á Akureyri hafa báðir hin-
ir tilgreindu flokkar starfað
mörg ár, og mætti því ætla að
þeir hefðu komið mörgu og
miklu til leiðar í atvinnumálum
bæjarins. En þegar litið er um
öxl, verður raunin önnur, því
ekki verður séð að þeir hafi að-
hafst neitt, er bæjarfélaginu hafi
orðið björg að í atvinnulegu til-
liti.
Þegar kosningar eru framund-
an, byrja þessir flokkar að hrópa
til Iýðsins, að það vanti í þetta
bæjarfélag þetta oghitt,sem þeir
tilgreina, og skiptir í þeirra aug-
um litlu máli hvort bæjrfélagið
er þess megnugt að veita sér
„þetta eða hitt“, sem þeir óska
að komi, aðalatriðið er bara að
slá þessu fram fyrir kosningarn-
ar til að blekkja fólkið.
Merki samvinnuhreyfingar-
innar hér á landi hefir verið lyft
hvað hæst hér á Akureyri.
Stærstu og sterkustu stoðirnar,
sem renna undir atvinnulíf bæj-
arbúa, eru beint og óbeint til-
komnar vegna starfsemi sam-
vinnuhreyfingarinnar hér. Næg-
ir í því efni að benda á eftir-
greind fyrirtæki: Kaupfélag Ey-
firðinga og alla þá stórbrotnu
starfsemi, er það hefir með
höndum í þessu bæjarfélagi,
verksmiðjur S. í. S., Gefjuni og
Iðunni, o. fl. Það mun nú skipta
miljónum króna, sem þessi fyr-
irtæki greiða árlega í kaupgjald
til bæjarbúa og fer vaxandi með
hverju ári sem líður.
í landsmála- og bæjarmála-
baráttunni hefir Framsóknar-
flokkurinn barizt fyrir stefnu
samvinuhreyfingarinnar, frá því
hann var stofnaður og fram á
þenna dag, og svo mun enn
verða um langan tíma,
í mótsetningu við starfsað-
ferðir jafnaðarmanna og komm-
únista hafa samvinnumenn tal-
að minna, en framkvæmt því
meira. í þessu bæjarfélagi hafa
þeir hrundið í framkvæmd
hverju fyrirtækinu eftir öðru,
sem nú veita þúsundum bæjar-
búa lífsafkomu sína.
Kjósandi góður, er ekki kom-
inn tími til að glöggva sig á því
hvað er raunhæf pólitík og hvað
ekki?
Samvinnumaður.
Akureyrl —
Keykfavik
t desemberbyrjun varð mjólk-
urverðhækkun í Rvík. Við vísi-
töluútreikninginn í desember var
gengið út frá 92 aura mjólkur-
verði.
Mjólkurverðið á Akureyri er
aðeins 70 aurar.
Akureyringar haía því fengið
verðlagsuppbót, sem er miðuð við
Reykjavíkurmjólkurverð, — 22
aurum hærra en hér. Brauðaverð
á Akureyri er ennþá 10—15%
tægra en í Reykjavík. — Sykur-
verð hjá K.E.A. er 25 aurum
lægra hvert kg., en meðalverð í
Reykjavík.
Verkamenn og aðrir launþegarí
Munið, að það er gengið út frá
Reykjavíkurverði en ekki Akur-
eyrarverði, þegar vísitalan er út-
reiknuð. Munið, hvaða þýðingu
það heíir, að fyrir titverknað
samvinnumanna er Akureyri latig
ódýrasti verzlunarstaöur á tand-
inu. —
B-listinn
er listi
samvinnumanna
Kjósendur
B-listans!
Sækið fast kosninguna á sunnndag-
inn. Enginn stuðningsmaður listans
má láta undir höfuð leggjast að njóta
atkvæðisréttar síns, ef hann er heill
°g ferðafær. Enginn þeirra^ má
hugsa svo: Það munar ekkert um
mitt atkvæði. Það er háskalegur
hugsunarháttur. Á einu einasta at-
kvæði geta úrslit kosninganna oltið.
Munið það!