Dagur - 22.04.1942, Page 2

DAGUR
Miðvikudagur 22. apríl 1942
RéttlætisþrenniDgin
Þrír þingflokkamir, Alþýðu-
flokkurinn, kommúnistar og
Sjálfstæðisflokkurinn, sem al-
drei koma sér saman um neitt
nýtilegt mál, hafa nú skriðið
saman í kjördæmamálinu. í
nafni réttlætisins heimtar þessi
þrenning hlutfallskosningar í
tvímenningskjördæmum áþeim
grundvelli, að það sé óþolandi
óréttlæti að minnihluti kjós-
enda í 6 kjördæmum, Eyja-
fjarðarsýslu, Múlasýslum,
Rangárvalla-, Árnes- og Skaga-
fjarðarsýslu, fái ekki jafnan rétt
við meirihluta í þessum kjör-
dæmum. Á hitt minnast bylt-
ingasinnar í kjördæmamálinu
ekki, að ef óréttlæti ríkir í fyr-
greindum tvímenningskjör-
dæmum í þessu falli, þá er sama
óréttlætið uppi í öllum ein-
menningskjördæmum, nema
hvað það er miklu víðtækara,
þar sem einmenningskjördæm-
in eru 20 að tölu, en tvímenn-
ingskjördæmin aðeins 6.
Hvaða réttlæti er t. d. í því
að veita minnihluta í Eyjaf jarð-
arsýslu jafnan rétt við meiri
hlutann þar, en láta minnihluta
í Austur-Húnavatnssýslu vera
réttindalausan? Hið sama má
segja um öll hin kjördæmin.
Þvi á minnihluti í Rangárvalla-
sýslu að vera rétthærri en
minnihluti í Vestur-Skaptafells-
sýslu, því á að veita minnihluta
1 Árnesssýslu meiri rétt en
minnihluta í Borgarfjarðar-
sýslu o. s. frv.P
Hvernig sem menn velta fyr-
ir sér kröfu réttlætisþrenning-
arinnar um hlutfallskosningar í
tvímenningskjördæmum, hljóta
þeir að komast að einni og
sömu niðurstöðu: Hún er ekki
fram komin af réttlætiskennd,
og framkvæmd hennar skapar
nýtt óréttlæti og er röskun á
réttindajafnvægi milli kjör-
dæmanna.
Hitt er rétt, að með hinu
nýja fyrirkomulagi eru líkur til
að andstæðingar Framsóknar-
flokksins græddu nokkur þing-
sæti á kostnað flokksins. Það er
þetta, sem fyrir byltingamönn-
um i kjördæmamálinu vakir, en
ekki löngun eftir auknu rétt-
læti, því að það fæst ekki með
hlutfallskosningum í tvímenn-
ingskjördæmum, auk þess að
það fyrirkomulag stríðir á móti
heilbrigðri skynsemi.
Andstæðingar Framsóknar-
flokksins klifa jafnan á því, að
hver flokkur eigi að fá þing-
mannatölu í samræmi við at-
kvæðamagn sitt við kosningar.
Það er höfðatölureglan ein,
sem þeir vilja að ráði um tölu
þingmanna hvers flokks og
annað ekki. Þetta lítur nú nógu
fagurlega og meinleysislega út
á yfirborðinu. Samkvæmt þessu
er það persónuréttur einstakl-
inganna, sem einn á að gilda.
En þröngsýn er þessi ályktun.
Til er annar réttur en per-
sónuréttur einstakra manna, er
taka verður tillit til. Það er
sameiginlegur réttur félags-
heilda, sem í þessu falli mætti
ef til vill kalla héraðarétt.
Hvert sýslufélag er samsafn
einstaklinga, sem hafa sameig-
inlegra hagsmuna að gæta. Hið
sama er að segja um bæjarfélag.
Mjög er það varhugavert að
binda þenna rétt við höfðatölu
einvörðungu. Með því móti get-
ur hlutur hinna smærri eða fá-
mennari félagsheilda orðið
mjög fyrir borð borinn, og ætti
það sízt að vera að skapi for-
sprökkum Alþýðuflokksins og
kommúnista, sem jafnan segjast
bera velferð hinna veikari og
smærri mjög fyrir brjósti.
Setjum svo, að meira en
helmingur þjóðarinnar þyrpist
saman í þéttbýli á tiltölulega
litlum bletti landsins, sem allar
horfur eru á að geti orðið, sam-
kvæmt höfðatölureglunni ætti
þessi rúmur helmingur þjóðar-
innar að fá rúman helming allra
þingmanna og komast þannig í
þá aðstöðu að geta ráðið lofum
og lögum yfir öllu hinu víðáttu-
mikla dreifbýli landsins og íbú-
um hinna dreifðu byggða, sem
enn berðust sinni baráttu í
heimahögunum. Væri þetta
réttlæti? Væri þetta sann-
gjarnt? Þeim spurningum svar-
ar hver á þann hátt, sem hann
hefir vit og upplag til.
Mál þetta er margþætt og
krefst rólegrar yfirvegunar, en
ekki flausturslegrar skyndiaf-
greiðslu, eins og Alþýðuflokkur-
inn og kommúnistar krefjast í
hamskiptum sínum. Lang-
skynsamlegast og heppilegast
væri því að fara að ráðum
Framsóknarmanna og taka
málið að þessu sinni til sameig-
inlegrar og framhaldandi athug-
unar og rannsóknar af öllum
ábyrgum flokkum, en fresta
framkvæmdum þar til að stríð-
inu loknu í þeirri von, að við
getum þá um frjálst höfuð
strokið. Aðeins eftir þessari
leið má vænta þess, að málið
fái happasæla úrlausn.
Vandir að
¥inui
f
Síðasti „íslendingur" ræðir
nokkuð um „lýðræðisást vinstri
flokkanna“. Hvað kommúnista
snertir segir blaðið:
„Um kommúnista er það vit-
að, að þeir dansa eftir pípu er-
lends stjómmálaflokks, sem
komið hefir á í heimalandi sínu
því „lýðræði“, að enginn annar
stjórnmálaflokkur en hann má
hafa mann í kjöri við almennar
kosningar. . . .“
Um Alþýðuflokkinn segir
„ísl.“:
„Eitt af kjörorðum hans er:
„Lýðræði, skipulag, vinna“. En
lýðræðisást hans kom einna
gleggst í ljós innan verklýðsfé-
laganna, þar sem ekki mátti
kjósa verkamenn á stéttarþing
hans, Alþýðusambandsþingið,
nema hann væri í Alþýðu-
flokknum. Þar gilti því sams-
konar lýðræði og í Rússlandi“.
Sjálfstæðisflokkurinn segist
vilja efla og styrkja lýðræðið.
Samverkamenn sína við það
göfuga starf hefir hann valið
kommúnista, sem blað hans
segir að „dansi eftir pípu er-
lends stjórnmálaflokks“, og Al-
þýðuflokkinn, sem sama blað
segir að vilji að samskonar lýð-
ræði gildi og í Rússlandi.
Þeir eru vandir að vinum í
lýðræðisást sinni, foringjar
Sjálfstæðisflokksins!
1101
loll
hefi ég opnað í Skipagötu 8.
(Gengið inn í portið hjá reið-
hjólaverkstæðinu.)
Þeir, sem hugsa sér að fá
hjá mér fermingargjafir,
eru vinsamlega beðnir að
athuga það sem allra fyrst.
Sigiryggur Helgason
gullsmiður.
J'okdreifar. |
„Oddeyrméui'1 skrifar blaðinu:
TjAÐ VAR hérna eitt kvöld um
daginn, að eg þurfti að skrifa
tengdamóður minni nokkrar línur. Eg
var í ágætu skapi, eins og alltaf þeg-
ar svo ber undir, og skrifaði því langt^
bréf og hjartnæmt. Jæja, nú þurfti eg
að koma því í póstinn. Eg leitaði í
öllum vösum mínum, í tösku konu
minnar, fór í tvö næstu hús, en allt
kom fyrir ekki. Það var hvergi frí-
merki að fá. Póstferð var snemma að
morgni næsta dags, bréfið var áríð-
andi, en eg gafst upp, því að heldur
léti eg hengja mig eða gengi í Skjald-
borgina en láta tengdamútter kaupa
út bréf frá mér. Bréfið komst því ekki
með þessari ferð, þó að eg hefði ver-
ið búinn að lofa því símleiðis, og eg
sofnaði þetta kvöld út frá blótsyrðum
um vissa menn. Það versta er þó, að
bréfið er ekki farið enn, eg stein-
gleymdi því, er næsta ferð féll, og nú
er gamla konan orðin svo reið við
mig, að hún hringdi af í eyrað á mér
í gær, eg fékk skammarbréf í dag, og
nú hefi eg ekki nokkra von um aö
hún skrifi upp á víxil fyrir mig, sem
eg þarf þó nauðsynlega á að halda á
næstunni, og þar að auki hefir konan
mín tekið upp þykkjuna fyrir móður
sína, svo að eg helzt varla við á. heim-
ilinu.
I stuttu máli sagt: eg er senn í fjár-
kröggum, eg er óhamingjusamur mað-
ur, og allt er það pósthúsinu að
kenna. Það á að hafa sjálfsala fyrir
frímerki á aðgengilegum stað í bæn-
um. Þannig er paö í Kvík. Hamingjan
hjálpi yður, Oli póstmeistari, et eg
kemst ekki í sátt við tengdamóðui
mína áður en víxillinn fellur og kon-
an hetir hlaupizt frá mér!“
Kaili úr bréfi.
T^EGI" hefir borizt bréf frá Þár-
halli Sigtryééssyni kaupfélags-
stjóra á Húsavík, þar sem hann ræðir
um tillögu séra Björns Stefánssonar
á Auðkúlu um útgáfu á æfisögu Jak-
obs Hálfdánarsonar, fyrsta kaupstjóra
K. Þ. — En eins og lesendur blaðsins
munu minnast, var þessari hugmynd
séra Björns hreyft hér í blaðinu fyrir
skemmstu. — „Mér þótti mjög vænt
um þessa uppástungu" segir framkv.-
stjórinn í bréfi sínu, „því að Jakob
Hálfdánarson er að mínu áliti svo
sérstakur maður í sögu samvinnu-
hreyfingarinnar hér á landi, að yfir-
gefa orf sitt, til þess að vinna þessari
stefnu fylgi hjá þjóð sinni, og hafa
þar ekki, að nútíma hætti, hátt kaup
né dýrtíðaruppbót sem sjónarmið,
heldur eldlegan áhuga, og offra sjálf-
ur fé og tíma. Vil ég geta þess, að
böm Jakobs eru nú að láta semja
æfisögu hans. Herra ættfræðingur
Sverrir Kristjánsson er að rita hana,
og dvaldi hann hér í sumar alllengi,
til þess að safna gögnum í skjalasafni
K. Þ. Árið áður var dóttir Jakobs,
Herdís búin að dvelja hér í sömu er-
indum, sem og til þess að ná í það,
sem unnt var, hjá þeim eldri mönn-
um, sem enn eru á lífi, um föður sinn
og starf hans. Vona eg því, að þetta
mál sé komið í trygga höfn og mátti
exki seinna vera. Hins vegar vona eg,
aö þaö veröi ekki misskinö, þó aö K.
P. eigi hér ekkx nemn vxrkan hlut að
maii, par sem ou ara saga pess er nú
x prentun og Jakoos par getiö að
maklegxeikum. Atu pað (,K. P.J ekki
gott nieo ao taka par einn mann ut ur,
og gexa ut hans æxxsogu serstakiega,
pvi aó margxr tlexri attu svo vxrkan
patt x stoinuii pess.
Nýja Bíó
Sumardaginn fyrsta kl. 5:
Stúlkan frá Kentucky
Kl. 9:
Flughetjur Kyrrahaisins
Eöstudaginn kl. 6 og 9:
Söngvasetrið
Laugardaginn kl. 6 og 9:
Flughetjur Kyrrahafsins
Sunnudaginn kl. 3:
(allra síðasta sinn).
Ceorg getur allt
Kl. 5:
Fjörutíu þúsund riddarar
Kl. 9:
Söngvasetrið
SamgöngumálOlafsfjarðar
Sterk átök eru nú hafin meðal allra
Olafsfirðinéa um að komast á aðat
bílveéakerfi landsins, um Láéheiði til
Skaéafjarðar. — Samvinna fenéin við
Fljótamenn um framéané málsins. —
Þórður Jónsson, bóndi að Þórodds-
stöðum í Ólafsfirði, var sendur til
Reykjavíkur til að éreiða fyrir mál-
inu við þiné oé stjórn.
Ólafsfjörður er einn hinna
afskekktari sveita á landi hér.
Byggðin er fjöllum lukt, nema
til norðausturs, — er veit að
sjó, — utarlega við Eyjafjörð,
vestanverðan. Fjallvegir allir til
nærliggjandi sveita eru brattir
mjög og fremur seinfærir, nema
um svonefnda Lágheiði til
Fljóta. Þessi heiði mun hvergi
vera yfir 200 m. yfir sjávarmál
og er talið mjög ódýrt að ryðja
bílfæran sumarveg yfir hana.
— Eins og nú standa sakir, er
bílfær vegur frá Ólafsfjarðar-
kauptúni um 9 km. fram eftir
sveitinni. Er síðan um 5 km.
vegur ólagður að fremsta bæn-
um við Lágheiði, en heiðin það-
an mun vera ca. 9 km. milli
bæja. Tekur þá við Stífla í
Skagaf jarðarsýslu og er þar enn
nokkur vegarspotti ólagður nið-
ur undir svokallaða Stífluhóla,
en þaðan liggur vegurinn óslit-
inn upp í Skagafjörð og í sam-
band við aðalbílvegakerfi
landsins.
Sameiginlegur fundur hrepps-
nefndar Holtshrepps í Skaga-
fjarðarsýslu og tveggja fulltrúa
frá hreppsnefnd Ólafsfjarðar-
hrepps, haldinn 17. febr. s.l.,
samþykkti áskorun til Alþing-
is um að vegurinn yfir Lágheiði
yrði gerður bílfær nú á næsta
sumri, eða ekki seinna en á
tveim næstkomandi sumrum.
Ennfremur skoraði hrepps-
nefnd Ólafsfjarðar á þing og
stjóm, að veita nú á næstu ár-
um nægilegt fé til þjóðvegarins
í Ólafsfirði, svo hann gæti orðið
fullger jafnframt heiðarvegin-
um.
Kjöri svo hreppsnefndin einn
sinna manna, Þórð Jónsson frá
Þóroddsstöðum, til að fylgja
þessum sanngirnikröfum okkar
Ól.f. til þings og stjórnar. Mun
hann í þeirri ferð hafa fengið
hina beztu áheyrn hjá öllum
þeim, er um þessi mál þurfa
helzt að f jalla og fól þau að lok-
um umsjá þingmanna okkar,
sem við fyllilega treystum til að
sjá þeim svo vel borgið, sem
unnt er. Og næst okkur Ólafs-
firðingum sjálfum, er ég viss
um, að þeim er fyllilega ljóst,
hve afar örðuga aðstöðu við
höfum átt við að búa, hvað
samgöngurnar snertir. Og það
mega hreint og beint teljast
undur, að þrátt fyrir alla þá erf-
iðleika, sem samgönguleysið
hefir orsakað, skuli þó vera vax-
ið hér upp í Ólafsfirði eitt af
fjölmennustu kauptúnumlands-
ins. Já, og það aðeins á 30 ár-
um. En það er einungis að
þakka þrautseigju og dugnaði
þeirra, er sjávarútgerðina
stunda hér.
Menn hafa hér sótt fang sitt
til Ægisdætra með slíku harð-
fengi og ofurkappi að dásama
má. Höfn er hér engin. Sam-
göngur á sjó eru því mjög ó-
fullkomnar. Ekkert strand-
ferðaskip á hingað áætlun.
Fólksflutningar að og frá Ólafs-
firði fara því eingöngu fram á
mótorbátum. Landbúnaðaraf-
urðir margar, svo sem mjólk,
sláturafurðir og hey verðum við