Dagur - 20.08.1942, Side 3

Fimmtudaginn 20. ágúst 1942
DAGUR
3
lega í þessum makalausu nafnaskrám
og tölulestri. — Friður sé með þeim!
TTTVARPIÐ á auðvitað að taka upp
W sérstaka íþróttaþætti, svo sem
einu sinni í viku — og ætla þeim þá
sæmilegan tíma á dagskránni, en
blanda slíkum málum alls ekki inn í
almennan fréttaflutning, nema þá
sjaldan þeir hafa almennt fréttagildi,
— þ. e. þegar alveg óvenjuleg afrek
eru unnin á sviði íþróttanna. Að öðru
leyti óskum við, almennir hlustendur,
að vera í friði fyrir slíkum sálar-
háska! Þá væri það jafnvel hóti
skárra, að Björn Franzson segði okk-
ur útlendar fréttir undir yfirskini hins
rómaða hlutleysis þessarar frægu
stofnunar!"
þÓTT hér sé ef til vill nokkuð harka-
lega að orði komizt á stöku stað,
telur blaðið, að allur almenningur
muni samdóma þessum „útvarpshlust-
anda“ í meginatriðum.
HnndadagaF,
Iiíhíf meiri
(Framh. af 1. síðu).
boðið var upp á samstarf um hin brýnu
vandamál, sem bíða úrlausnar. Flokkarn-
ir tækju upp þræðina, þar sem þeir féllu
niður, sneru sér að því að leysa málin nú
þegar, áður en allt botnsykki í fen vit-
leysunnar. Þessu tilboði var hafnað. M.il
málanna var ennþá efst í hugum stjórn-
vitringanna á þingi. Þjóðin varð að fá
fleiri þingmcnn. Vitleysan varð að halda
áfram. Landið varð að vera stjórnlaust
enn um sinn. ÖIlu varð að fórna fyrir
ímyndaðan stundarhag einnar fjölskyldu
og nokkurra stjómmálaspekúlanta.
XjJÓÐARSKÚTUNA rekur á reiðanum.
Iíoðar eru á bæði borð. Skipstjórinn
sefur á verðinum og hann dreymir um
hækkað kaup og meiri fríðindi. Háset-
arnir rífast um hlutaskipti frá fyrri ár-
um. En ekkert er gert til þess að sigla
fleyinu mcð stjórnsctni og dug í örugga
höfn. Þeir sem það vilja, eru kveðnir
niður með hrópunum: Hærra kaup, meiri
fríðindi! Skipstjórn Ólafs Thors mun
minnzt, mcðan nokkur maður man nafn
Jörundar liundadagakonungs. Englend-
ingar tóku af honuin ráðin áður en allt
sökk.
Hvert er hinn síðari hundadagakon-
ungur að leiða þjóðina? Reyna menn að
gera sér það ljóst?
Norðlendingur.
rnBjwa^fwnffTiBiffw ■ ——
KHKHKKWKHJtKHKHKHKHKHKHKHKHJWJÍHKHKHKHJíHKHKHKHKHKHÍÍHKHJ
Við þökkum innilega þeim, sem glöddu okkur með skeytum,
gjöíum og heimsóknum á 50 ára hjúskaparafmæli okkar, 14. þ. m.
Akureyri, 17. ágúst 1942.
Aðalheiður Jóhannsdóttir, Guðmundur Sigurgeirsson,
Hólabraut 17.
WWKHKHKHWHKHKHWKHKHMWHKHKHKHKHKHWKHKHWKHKHKHKHKHKttH
Innilegustu þakkir sendum við öllum þeim, sem sýndu okkur
vinsemd og hluttekningu við andlát og jarðarför móður okkar,
fíergljótar Sigurðardóttur.
Systkinin.
■wanii'WMWBM———wanamMi■n|ii iiiiiin i 'iiniiiiin a
Innilega þakka eg öllum þeim, er auðsýndu mér samúð og hlut-
lekningu við andlát og jarðarför sonar míns, Jóhanns Sigurgeirs
Ualdvinssonar. — Guð blessi ykkur öll.
Margrét Jónsdóttir.
ReKstur AKureiirarspltaia
Fratnh. af 1. síöu.
berklasjúklinga dvelur að stað-
aldri hér á sjúkrahúsinu. Mun
það m. a. stafa af því, að engar
handlæknisdeildir eru nú í sam-
bandi við berklahælin sjálf.
Væri vafalaust þörf á að bæta
úr þessu hið bráðasta, því að
sjálfsagt eru ýmis vandkvæði á
því, að vista þá, sem haldnir eru
berklum, innan um aðra sjúkl-
inga.
Þess er. að vænta, að heil-
brigðisstjórn ríkisins og aðrir
ráðamenn í þeim efnum, taki
allt þetta til vandlegrar athug-
unar og endurbóta, í sambandi
við byggingaframkvæmdir þær,
sem nú eru á döfinni fyrir Ak-
ureyrarspítala, og ræddar eru á
öðrum stað hér í blaðinu í dag.
n$ busging tyrir SjflKra
nos Ahureyrar
(Framhald af 1. síðu).
dýrasti hluti byggingarinnar
þegar verið fullgerður, sem er
röntgendeild með mjög vönd-
uðum tækjum, skurðarstofa,
ljósastofa, berklavarnastöð o. fl.
Auk þess hafa verið keyptar
tvær húseignir með lóðum, sem
nauðsynlegar voru sjúkrahús-
inu, lagður vegur og mikið verk
lagt í að prýða lóðir stofnunar-
innar. En brýna nauðsyn ber til
að reisa húsið að öðru leyti sem
allra fyrst.
Spítalanefndin mun nú þeg-
ar hafa gert ýmsar ráðstafanir,
til þess að tryggja kaup og að-
drætti á nauðsynlegu bygging-
arefni, og framkvæma annan
þann undirbúning, sem hægt er
að gera á þessu sumri. Húsa-
meistari ríkisins hefir og þegar
gert frumdrætti að skipulagi
væntanlegrar byggingar í sam-
ráði við yfirlækninn og spítala-
nefnd.
Omuriegt ðstanu r sigting-
armðlum pjðöarinnar
en áskyldu sér rétt til þess að
bera fram nýjar kröfur, ef þókn-
un yfirmannanna yrði hækkuð.
Um fyrri helgi fóru yfirmenn-
irnir fram á, að áhættuþóknun
þeirra yrði hækkuð upp í 100 kr.
á dag í millilandasiglingum, en
15 kr. í strandferðum. Mikið lá
við, að skipin yrðu ekki stöðvuð,
er kröfur þessar komu fram, og
! samþykkti Eimskipafélagsstjórn-
in að láta undan, en áskyldi sér
rétt til þess að taka upp heildar-
samninga um kjörin öll við stétt-
arfélög sjómanna. Ylirmennirn-
ir neituðu þessu, því að sérstak-
ar nefndir skipshafnanna hafa
samið fyrir þeirra hönd, en stétt-
árfélögin hafa hvergi komið^ná-
lægt. Eimskipafélagsstjórnin, að
þeim Jóni Arnasyni og Jóni Ás-
björnssyni undanskildum, sam-
þykkti þá að ganga að kröfum
yfirmannanna, enda ráðlagði
Ólafur Thors forsætisráðherra
stjórninni að ganga að skilmál-
unum orðalaust. En auðvitað
er málið jafn ófeyst eftir sem
áður. Því að nú hafa undirmenn
komið fram með nýjar kröfur.
Uppboðið heldur því áfram og
er enginn endir sjáanlegur á því.
Meðan þessu fer fram hér
heima á íslandi, með aðstoð
upplausnarstjórnar Ólafs Thors,
er Eimskipafélagið svipt nokkr-
um leiguskipum, sem það hefir
haft til flutninga frá Ameríku,
og hefir flutt með nærri því
50% af þeim vörum, sem kornið
hafa hingað til lands frá Amer-
íku.
Afleiðing þessa liggur í aug-
um uppi, en ekkert skal sagt um
ástæðuna, að svo komnu máli.
Meðan seðlaflóðið og dýrtíðar-
vitleysan eykst með degi hverj-
um, án allra afskipta hinnar
máttlausu ríkisstjórnar, minnka
að kaupa fyrir seðlana, er menn
berjast nú um að handleika,
byggingaframkvæmdirnar stöðv-
ast og ýmsar nauðsynjar gerast
fátíðari á markaðinum en áður
var. Allt þetta er látið sigla sinn
sjó afskiptalaust, af því að Sjálf-
stæðisflokkinn langar í nokkra
viðbótarþingmenn, — gæsir, —
og má ekki vera að því, að sinna
aðkallandi vandamálum og
reyna að spyrna við fótum áður
en allt sekkur í kaf!
Aldrei hefir ábyrgðarlausara
atbæfi verið frarnið í íslenzku
þjóðlífi en það, sem nú er fram-
kvæmt fyrir forgöngu stjórnar-
flokkanna þriggja. Og enn
munu ekki öll kurl komin til
grafar.
vörurnar í landinu, sem hægt er
Tilkyimiog
frá ríkissljórninni.
Brezka flotastjórnin hefir tilkynnt íslenzku ríkisstjórninni að
natiðsynlegt sé að öll íslenzk skip, 10—750 smál. að stærð fái end-
urnýjuð eins fljótt og hægt er eftir 1. september 1942, ferðaskír-
teini þau, sem um ræðir í tilkynningu ríkisstjórnarinnar, dags. 7.
ma'rz 1941.
Skírteini þessi verða afgreidd sem hér segir:
I Reykjavík hjá brezka aðalkonsúlnum, á Akureyri hjá brezka
vice-konsúlnum, á Seyðisfirði hjá brezku flotastjórninni og í
Vestmannaeyjum hjá brezku hernaðaryfirvöldunum.
Atvinnu- ög samgöngumálaráðuneytið, 12. ágúst 1942.
vera framkvæmanleg, — en fór
út um þúfur vegna hinna örð-
ugu kringumstæðna okkar.
Vagninn var svo þungur, að
allir þurftu að taka á til þess að
nokkur von væri um að honum
yrði þokað um fet, en skothríðin
var svo áköf að mennirnir hop-
uðu ósjálfrátt undan og í skjól.
Þegar Búar sáu að gagnskothríð
okkar var úr sögunni, gerðust
þeir nærgöngulir og nú mátti
ljóslega sjá hópa þeirra í nokk-
urri f jarlægð. Við komum okkur
saman um, að eimreiðin skyldi
halda af stað heim á leið með
þá, sem verst voru særðir inn-
anborðs, en hinir skyldu ganga
með eimreiðinni og skýla sér
eftir því sem kostur væri á, en
hún skyldi aka með gönguhraða.
Um það bil 40 særðir menn
voru settir upp í eimreiðina og
síðan var haldið af stað. Eg var
í stjórnklefanum hjá lestarstjór-
anum, en hann hlýddi fyrirmæl-
um mínum nú möglunarlaust.
Ástandið í eimreiðinni var
allt annað en glæsilegt. Særðir
menn lágu þar í blóði sínu í
einni kös, en fallbyssuskothríð-
in dundi á brautinni í næsta ná-
grenni og jós grjóti og mold yfir
eimreiðina og hina sárþjáðu
farþega hennar.
Brátt fór svo, að fótgöngulið-
ið dróst aftur úr. Áður en eg
fékk ráðrúm til þess að láta
lestarstjórann stöðva ferðina
var fótgönguliðið 250 metra frá
eimreiðinni. Skammtframundan
var brúin yfir Krantzfljótið. Eg
sagði lestarstjóranum að aka
yfir brúna og bíða okkar þar, en
stökk sjálfur út úr eimreiðinni
og hélt í áttina til félaga minna.
En meðan þessu fór fram í
eimreiðinni hafði öðru vísi skip-
azt málum hjá þeim en eg hafði
ætlað. Eg hafði vart gengið 200
metra, þegar eg kom auga á
nokkra dökklædda menn á
sporinu. Eg hélt fyrst að þetta
væru einhverjir af mönnum
Haldanes, en allt í einu áttaði
eg mig „Búar!“
Eg sneri við og hljóp í áttina
til eimreiðarinnar, — en riffil-
kúlurnar þutu fram hjá mér
báðum megin teinanna. Mér
fannst stundum að ekki mun-
aði þumlung að þær hæfðu í
mark.
Járnbrautarlínan lá um
dæld á þessum stað og voru
bakkar beggja vegna, um það
bil 6 feta háir. Eg kastaði mér
til jarðar við rætur bakkans. En
ekkert skjól var að því. Eg leit
við, í áttina til hinna dökklæddu
manna, og sá einn þeirra krjúpa
með riffilinn sinn og miða
gaumgæfilega á mig. Snögg
hreyfing virtist mér eina björg-
in; eg þaut af stað á ný og aft-
ur heyrði eg kúlnahvininn við
eyrun á mér, — en ekki hæfðu
þeir enn! Eg varð að komast út
úr dældinni, hvað sem það kost-
aði. — Eg stökk upp í vinstri
bakkann og klöngraðist yfir
brúnina. Eg var enn ósærður.
Eg kastaði mér niður í dálitla
laut og reyndi að átta mig á
því, hvað hyggilegast mundi að
gera.
Skammt frá mér var dálítill
bjálkakofi. Þar var skjól að fá í
bráð, — en klettóttur farvegur
Krantzfljótsins var ekki nema í
150 metra fjarlægð og þar var
nóg um felustaði. Eg ákvað að
komast þangað. Eg stóð á fætur
á ný. En um leið var mér litið
til járnbrautarinnar. Skammt
handan hennar sá eg _ríðandi
mann þeysa með riffil í hend-
inni; hann stöðvaði hestinn á
augabragði þegar hann sá mig,
miðaði á mig og hrópaði skip-
unarorð til mín. Hann var í 30
metra fjarlægð á að gizka. Eftir
allt sem á undan var gengið um
morguninn hafði eg mesta löng-
un til þess að skjóta þennan
mann; eg var að vísu blaðamað-
ur, — en eg hafði þó'tekið
Mauser-byssuna mína með mér
ufn morguninn. Eg greip til
beltisins eftir byssunni, — en
hún var ekki á sínum stað. Eg
hafði lagt hana frá mér þegar
við vorum að bjástra við vagn-
ana. Byssan kom heim með
eimreiðinni og hún er í mínum
vörzlum nú! Eg var því al-
gjörlega óvopnaður á þessu
augnabliki. En riddarinn sat
örugglega á hesti sínum í nokk-
urra metra fjarlægð og miðaði
byssunni á mig. Eg leit til
fljótsins og svo til kofans. Mér
sýndist undankoma vonlaus.
Hann myndi áreiðanlega hæfa á
slíku færi ef hann hleypti af,
þótt hann kæmi hestinum ekki
strax yfir jámbrautina og gæti
veitt mér eftirför.
Eg rétti upp hendurnar og
gafst upp. Eg var fangi óvin-
anna. „Þegar maður er einn og
óvopnaður“, sagði Napoleon
mikli, „er stundum hægt að fyr-
irgefa uppgjöf". Þessi orð flugu
mér í hug næstu mínúturnar á
eftir. En kannske hefði hann
ekki hæft mig; fljótsgilið var
skammt undan.
En ekki þýddi að fást um það
héðan af. Riddarinn lagði riffil-
inn á hnakknefið og benti mér
að koma. Eg hlýddi. Brátt stóð
eg við hlið hans, þar sem hann
kraup í grasinu og sendi eim-
reiðinni og félögum mínum
hvert skotið af öðru, en hún var
nú að hverfa úr augsýn. Því
næst steig hann á bak á ný og
við héldum í áttina til hæðar-
innar, sem skýlt hafði gildru
óvinanna um morguninn. Þegar
þangað kom voru Haldane og
menn hans horfnir. Þeir voru
þegar í óvinahöndum. Við héld-
um áfram. Innan stundar vor-
um við komnir í hóp með stríðs-
föngum, en umhverfis okkur
voru þéttar fylkingar skot-
manna. Eg lét fallast niður í
regnvott grasið hjá félögum
mínum og reyndi að sætta mig
við orðinn hlut.
Þannig er í stórum dráttum
sagan af því, er Búar tóku mig
höndum þann 15. nóv. 1899.
Hér lýkur frásögn Churchills af
ferðalagi brynvörðu eimreiðarinnar
og því, er hann var tekinn höndum.
En æfintýrum hans í Suður-Afríku
var ekki lokið þar með. Hann var
fluttur fangi til Pretoria, en tókst að
strjúka þaðan og komast til brezkra
landa eftir mikla erfiðleika og r.Urg
æfintýri. E. t. v. gefst tækifæri til
þess að segja frá því innan skamms.