Dagur - 26.11.1942, Side 2

DAGUR
Fimmtudagur 26. nóvember 1942
IÐRUN EÐA PÍLATUSARÞVOTTUR.
Það er athyglisvert, hvernig
málgögn Sjálfstæðisflokksins tala
um ástand lands og þjóðar um
þessar mundir. Þau keppast við
^að ræða um, að allt sé að fara um
þverbak og enda í öngþveiti.
Þau tala um hættulegt niðurlæg-
ingarástand, sem skapazt hafi í
atvinnumálum og íjárhag þjóð-
arinnar á undanförnum mánuð-
um. Þau leggja áher/.lu á. að
dýrtíðarmálin þurfi að fá skjóta
úrlausn, ef þjóðin á að halda
sjálfstjórn og fjáriiagslegu sjálf-
stæði sínu. Þau tala fjálglega um
það, að nú verði að stýra þjóðar-
skútunni undan boðaföilum dyr-
tíðarinnar, ef allt eigi ekki að
færast í bólakaf. „Þolinmæði
landsmanna yfir aðgerðaleysinu
í dýrtíðarmálunum er á þrot-
um,“ segja hin virðulegu niál-
gögn Sjálfstæðisflokksins.
En þessi virðulegu málgögn
gera meira en að iýsa ástandinu,
þar sem allt er að snarast af og
færast í kaf. Þau skýra jafnframt
einstaklega hispurslaust frá or-
sök hins hryggilega niðurlæging-
arástands, sem skapazt hefir á
undanförnum mánuðum. Orsök-
in er sú, segja blöð Sjálfstæðis-
flokksins, að forustumenn þjóð-
arinnar hefir skort manndóm og
víðsýni til að standa saman um
lausn vandamálanna. Ennfrein-
ur segja þessi sömu blöð, *að
sundiungin um lausn vanda-
mála þjóðfélagsins eigi rót sína
að rekja til þess, að hagsmunir
þjóðarinnar hafi verið settir skör
lægra en flokkshagsmunir.
Hver maður veit, að allar þess-
ar lýsingar Sjálfstæðisblaðanna á
niðurlægingarástandinu og or-
sökum þess eru réttar, það sem
þær ná. En sá galli er bara á gjöf
Njarðar, að þær ná of skammt.
Undir yfirborði hinna almennu
orðatiltækja Sjálfstæðisblaðanna
um öngþveiti, skort á mann-
dómi, hættulegt niðurlægingar-
ástand, flokkastreitu o. s. frv.,
felast pólitískar stórsyndir
Sjálfstæðisflokksins.
Vegna þess að forustumenn
Sjálfstæðisflokksins skorti mann
dóm og víðsýni, féllu þeir fyrir
þeirri freistingu að meta meira
„steiktu gæsirnar", sem Alþýðu-
flokkurinn bauð þeim, heldur
en lausn vandamála þjóðarinn-
ar á hinum hættulegustu tímum
í minni nútímakynslóðarinnar.
Þess vegna slitu þeir samstarfi
við Framsóknarflokkinn og
stofnuðu til innanlandsófriðar
og harðvítugrar kosningabaráttu
tvisvar á yfirstandandi ári. Með
þessu sköpuðu þeir öngþveitið
og hið hættulega niðurlægingar-
ástand í atvinnu- og fjármálum
þjóðarinnar, sem Sjálfstæðis-
blöðunum verður nú svo star
sýnt á og tíðrætt um.
Ekki hafa forustumenn Sjálf-
stæðisflokksins sér það til afsök
unar, að þeim hafi ekki verið
bent á hættuna af friðslitum
þeitra. Það gerðu Framsóknar-
menn rækilega mörgum sinnum
Framsóknarmenn sáu og sögðu
fyrir niðurlægingarástandið, sem
mál vor myndu lenda í, yrði svo
áfram haldið, er til var stofnað
En allt kom fyrir ekkir Minni'
hluta-þingmenn til handa Sjálf-
stæðisflokknum skyldu sitja fyr-
ir úrlausn dýrtíðarmálanna og
annara vandamála þjóðarinnar,
hvað sem tautaði. Á þenna hátt
setti Sjálfstæðisflokkurinn hags-
muni þjóðarinnar ofar flokks-
íagsmunum, sem Sjálfstæðis-
blöðin prédika nú að sé brýn
skylda.
En hvað vann svo Sjálfstæðis-
flokkurinn við allt þetta flokks-
hagsmunabrölt sitt? Ekkert.
Hann fékk að vísu fjóra minni-
hluta-þingmenn upp úr haust-
kosningunum, en tapaði í stað-
inn fjórum uppbótarþingmönn-
um. Það eina, sem ávannst var,
að kommúnistar græddu.
Það er engu líkara en að Sjálf-
stæðisblöðin hafi dálítið órólega
samvizku eftir allt saman. Ekki
er það neitt undrunarefni og
alltaf er gott að iðrast, ekki sízt
ef það er gert í tíma. En lakast
er, að iðrun Sjálfstæðisblaðanna
kemur nokkuð seint. Þó að þessi
málgögn prédiki nú fagurt um,
að nú verði allir flokkar að
standa saman um lausn vanda-
málanna og lækningu dýrtíðar-
innar, þá er meira en hætt við,
að tækfærin til úrbóta séu liðin
lijá og sesija rnegi þ\ í við blaða-
menn Sjálfstæðisflokksins: Þið
komið of seint til þessa móts,
litlir sveinar.
Öll fagurmæli Sjálfstæðisblað-
anna um nauðsyn á samstarfi
allra flokka í þjónustu fóstur-
jarðarinnar eru gé»ðra gjalda
verð, ef þau eru sprottin af
sannri iðrun og yfirbótarlöng-
un. En ef þau eru ekki annað en
Pílatusarþvottur, sem fram-
kvæmdur er af hræðslu við það,
að þolinmæði landsmanna yfir
aðgerðarleysi Sjálfstæðisflokks-
ins í dýrtíðarmálunum sé á þrot-
um, þá horfir málið nokkuð
öðruvísi við. Pílatusi tókst ekki
með hahdaþvotti sínum að sýkna
sig í gegnum aldaraðir.
KARLMANNA-
Alfatnaðir
Buxur, stakar
Rykfrakkar
BRAUNS VERZLUN
PÁLL SIGURGEIRSSON
Dugleg stúlka
óskast í vetrarvist til Siglufjarð-
ar. Kaup 300 krónur á mánuði.
Afgreiðsla blaðsins vísar á.
Kvenfélagið „HJÁLPIN“
í Saurbæjarhreppi heldur hluta-
veltu og dans í samkomuhúsinu
við Saurbæ, þriðjud. 1. des. n. k.
Skemmtunin byrjar kl. 9 e. h.
NÆGAR BIRGÐIR
af snyrtivörum
og sólgleraugum.
STJÖRNU APÓTEK
Rekstur Akureyrarspítala.
(Framhald af 1. sSðu).
krónur. Gefur að skilja, að ofan
á háan byggingarkostnað kemur
eigi til mála, að bæjarsjóður geti
einn borið slíkan reksturskostn-
að. —
Nú er það svo, og hefir ein-
lægt verið, að sjúkrahúsið veitir
móttöku öllum sjúklingum, er
til þess leita utan af landi, og við
athugun kemur í ljós, að legu-
dagar utanbæjarsjúklinga eru
fleiri en legudagar sjúklinga af
Akureyri. — Fer hér á eftir sund-
urliðun á því, livað margir legu-
dagar eru úr hinum ýmsu lands-
hlutum.
Árið 1941 skiptust legudagar
þannig:
Legudagar
1. Akureyri 8187
2. Eyjafjarðarsýsla 6349
3. S.-Þingeyjarsýsla 1712
4. Reykjavík 941
5. N.-Þingeyjarsýsla 646
6. N.-Múlasýsla 539
7. Árnessýsla 322
8. Skagafjarðarsýsla 289
9. Hafnarfjörður 177
10. S.-Múlasýsla 169
11. A.-Skaftafellssýsla 155
12. Borgarfjarðarsýsla 146
13- V,.lmfj*rðir«ýiU ISO
14. N.-ísafjarðarsýsla 121
15. Siglufjörður 114
16. Snæfellsnessýsla 112
17. Útlendingar 78
18. Strandasýsla 60
19. Gullbr. og Kjósarsýsla 58
20. A.-EIúnavatnssýsla 36
21. V.-Húnavatnssýsla 14
Samtals á árinu 20335
Er af þessu ljóst, að Akureyr-
arbær notar aðeins 40% af
sjúkrahúsinu.
Þá skal þess getið, að af þess-
um 8187 legudögum á Akureyri
eru berklasjúklingar 504 legu-
dagar, sem ríkissjóður greiðir
fyrir og ættu þeir að réttu lagi
að vera á berklahæli.
Þá vil ég og einnig benda á
og taka til athugunar afstöðu
ríkissjóðs til sjúkrahússins und-
anfarin nokkur ár.
Árið 1938 var kostnaður hér á
sjúkrahúsinu 565,52 aurar á
legudag. Árið 1939, 555,92 aur-
ar, árið 1940, 695 aurar. .
Árið 1938 voru legudagar
berklasjúklinga 3216 og greiddi
rikissjóður fyrir þá kr. 5.00 á
líguáif, Arlð 1939 vor« legu-
Ungir Sjálfstæðismenn scnda foringjum
flokks síns kaldar kveðjur.
Stúdentar í háskólanum, er fylgja „Sjálf-
stæðisflokknum" að málum, gáfu fyrir
skemmstu út blað, er þeir nefndu „Blað
lýðræðissinnaðra stúdenta". Kom það út
í tilefni af kosnhrgum i stúdentaráðið, en
þcssir félagar komust þar enn í meiri-
hluta og gumaði „Morgunblaðið" og önn-
ur málgögn „Sjálfstæðismanna" mjög af
„sigrinum". Hins var þar að engu getið,
að kttnnugir telja að sigurinn sé eingöngu
að þakka því, hve djarflega hinir ungu
menn tóku til máls gcgn leiðtogum fiokks
síns f blaði þessu og svörðu vendilega
fyrir alla samábyrgð á „þróun" þeirri, er
stefna flokksins hefir tekið ttndir forustu
þessara herra nú á síðari árum. — í grein
cinni í blaðinu segir svo um þetta efni
m. a.:
„Fylgi flokks þessa hefir stórlega hrak-
að á síðustu árum, og af hverju?
Jú, því er fljótsvarað. I>að er vegna
valdagræðgi og forheimsku örfárra manna,
sem illu heilli hafa komizt til of mikilla
metorða innan flokksins.
Þessi flokkur hefir við nokkrar undan-
farnar kosningar til Alþingis boðið kjós-
endum sfnum upp á að kjósa, það sem
rnenn einna helzt gætu kallað fuglahræð-
ur eða „lifandi lík“ — og þannig verið
merkisberar löngu liorfinnar eymdar og
volæðis.
Ungu og starfshæfu fólki innan flokks-
Ins er rutt til hliðar á meðan örvasa gam-
almcnnum er otað fram. Einhverjum
kynni nú að detta í hug, að flokksstjóm-
in ynni kannske í anda þeirrar setningar:
„að fíflunum skuli á foraðið etja“l
Haldi þessú gamalmennadekri áfram,
Ifður ckki á löngu þar til flokkur þessi
verður orðinn pólitiskt hræ og segja sum-
ir, að jafnvel nú þcgar sé nágustinn farið
að leggja af honum.“
Ekki þætti þetta nú sérlega fögur eða
prúðmannleg lýsing á heimilisháttum á
fhaldsbúinu né húsbændunum þar, cf hún
hefði fyrst birzt f Dcgi eða öðrum and-
stöðublöðum. Væri hún þá vafalaust köll-
uð svívirðilegt níð og álygar einar. Þótt
ritháttur hinna ungu Sjálfstæðismanna sé
að vísu ekki sérlega hógvær eða gætilegur,
hefir hann þann mikla kost, að hann er
skilmerkilegur, svo að ekki verður á því
villzt, livað fyrir þeim mun vaka. Og
vafalatist verður meira mark tekið á þess-
ari einörðu rödd en annars, þar sem hún
kemur upp úr innya koppi í búri „sjálf-
stæðisæskunnar" í æðstu menntastofnun
landsins.
Fleiri gerast nú hreinskilnir en
unggæðingarnir einir.
Nýlega vildi Bjarni borgarstjóri Bene-
diktsson og fleiri „Sjálfstæðismenn" í
bæjarstjórn Reykjavíkur, að bærinn
keypti „Sænská frystihúsið" og efndi til
bæjarreksturs á því. Urðu um þetta deil-
ur nokkrar í bæjarstjórn, og mælti Árni
frá Múla einn á móti þessari ráðstöfun
en ýmsir íhaldsmenn utan bæjarstjórnar
— og jafnvel þorri þeirra — voru þcssu
andvfgir og töldu það fullkomið brot á
einu helzta stefnumáli flokksins. Gerðist
„Vísir" málsvari þessarar skoðunar. Fór-
ust ritstjóra blaðsins þannig orð í for-
ustugrein um þetta efni:
„Fari þessu svo fram, sem til er stofnað,
verða þeir menn. scm sjálfstæðismenn
hafa talið sig, að fara að endurskoða
stefnu sína. Hér er um nýtt fyrirbrigði að
ræða, sem þekkt er hjá kommúnistum og
sósíalistum, en ekki Sjálfstæðisflokknum
allt tU þessa."
Kristján Guðlaugsson."
Embættismaður á kjósendaveiðum.
Páll Kolka, skáld og héraðslæknir í A.-
Húnavatnssýslu, er ákveðinn Sjálfstæðis-
maður, svo sem kunnugt er. Sfðustu dag-
ana fyrir kosningar f haust dreifði hinn
atliafnasami og frumlegi líkamshirðir út
löngu áróðursbréfi meðal kjósenda gegn
frambjóðanda Framsóknarmanna f hérað-
inu, Hannesi Pálssyni, og til stuðnings
við Jón á Akri. Bréf þetta mun einstætt
f sinni röð og væri vel þess vert að birta
það hér f heilu lagi, en þvf miður er þess
þó enginn kostur rúmsins vegna, og verð-
ur þvi látið nægja að birta nokkur sýnis-
horn um hversu drengilega(l) læknirinn
hyggst nota aðstöðu sfna sem cmbættis-
maður til áróður6 og pólitískra áhrifa f
héraði sínu. í bréfi þcssu segir svo m. a.:
dagar berklasjúklinga 4880. Það
ár greiddi ríkið einnig kr. 5.00 á
Iegudag. Árið 1940 voru legu-
dagar berklasjúklinga 5809, þá
greiddi ríkissjóður kr. 6,22. Ef
'nú þessar tölur hér að ofan eru
athugaðar, þá kemur í ljós, að í
þessi þrjú ár hefir sjúkrahúsið
skaðast um kr. 9.076.59 á berkla-
sjúklingum. Þetta tel ég óviðun-
andi.
Þá er vert að geta þess, að hér
á sjúkrahúsinu liggja geðveikir
rnenn árum saman. Eer það
tvennt saman, ranglæti og óþæg-
indi. Ranglætið liggur í því, að
þessir geðveikissjúklingar eru
útilokaðir frá ríkisstyrk, vegna
þess að þeir liggja á almennum
spítala, en sem þeir annars
fengju 4/5 hluta sjúkrakostnað-
ar greiddan, ef þeir dveldu á
Kleppi. En um óþægindin er
það að segja, að með öllu er það
óverjandi, hversu þeir oft raska
ró almennra sjúklinga.
Nú er það vitað mál, að ríkis-
sjóður greiðir á berklahælum og
geðveikrahælum 4/5 dvalar-
kostnaðar af ákveðnu daggjaldi,
og ef það daggjald eigi hrekkur
fyrir reksturskostnaði, þá greið-
ir ríkið reksturshallann. En ef
ofangreint er tekið til saman-
burðar, þá er það Akureyrarbær,
greiðir rek»tnr»h*U* »f dvöl
berklasjúklinga héðan og þaðan
að af landinu, þeiiTa, sem á
sjúkrahúsinu liggja. Þess vegna
verður hér um tvennt að ræða.
1. Að ríkissjóður taki alveg að
sér sjúkrahúsið og reki það á
sinn kostnað eins og Landsspít-
alann.
2. Eða þá, að ríkið greiði hlut-
fallslega byggingar- og reksturs-
kostnað sjúkrahússins, þannig,
að utanbæjarsjúklingar og
berklasjúklingar allir séu settir í
hluta ríkissjóðs.
Reykjavík hefir verið látin
sleppa við að reka sjúkrahús.
Það eina réttláta í þesari grein
heilbrigðismálanna væri auðvit-
að, að landið ræki öll sjúkrahús,
og mætti rita um það langt mál.“
Almenningur hér Norðan-
lands mun áreiðanlega einróma
þeirrar skoðunar, að Alþingi
beri skylda til að taka á þessu
máli með skilningi og rpggsemi,
eins fljótt og auðið er.
Þetta mál er eitt af mest að-
kallandi nauðsynjamálum bæjar
og nærliggjandi sýslna og er vel,
að bæjarstjórn hefir einum rómi
beint því inn á þessa braut, sem
mun, að allra þeirra dómi, sem
málið hafa kynnt sér, hin eina
rétta lausn.