Dagur - 26.08.1943, Blaðsíða 1

Vikublaðið DAGUR
Ritstjórar: INGIMAR EYDAL,
JÓHANN FRÍMANN.
AfgreiÖsla, auglýsingar,' innheimta:
Sigurður Jóhannesson.
Skrifstofa við Kaupvangstorg.
Sími 96.
Argangurinn kostar kr. 8,00.
Prentverk Odds Bjömssonar.
IF*

GUR
XXVI. árg.
Akureyri, fimmtudaginn 26. ágúst 1943
35. tbl.
Afurðaverð til
bænda hækkar.
Vísitölunefnd sú, er skipuð
var síðastl. vor til þess að finna
vísitölu framleiðslukostnaðar a
landbúnaðarvörum, sem fara
. skyldi eftir við ákvörðun afurða-
verðsins, hefir skilað tillögum
sínum og áliti til ríkisstjornar-
innar á tilsettunr tínra. Varð
nefndin öll sanrmála um niður-
stöður sínar.
Nefndinni var ennfrenrur fal-
ið að finna hlutfall nrilli verð-
lags landbúnaðarvara og kaup-
gjalds stéttarfélaga, er miðast
skyldi við það, að heildartekjur
þeirra, er vinna að landbúnaði,
yrði í senr nánustu sanrrænri við
tekjur annarra vinnandi stétta.
Nefndin komst að þeirri nið-
urstöðu, að bóndi við meðalbú
þyrfti að lrafa í atvinnutekjur
kr. 14.500. Til að ná þessu nrarki
þarf afurðaverðið til bóndans að
vera sem lrér segir: Mjólk kr.
1.23 1., nauta- og dilkakjöt kr.
6.20 kg., kýrkjöt kr. 3.00 kg., kýr-
húðir kr. 1.60 kg., kjöt af dilk-
um, veturgömlu fé og sauðum
kr. 6.82 kg., kjöt af öðru fé kr.
3.50 kg., gærur kr. 3.50 kg., ull
kr. 8.50 kg., kartöflur kr. 106.00
tunnan, hrossakjöt kr. 3.00 kg.,
hrosshúðir kr. 1.60 kg.
Hér við bætast svo kostnaðar-
liðir við dreifingu og sölu var-
anna, geymsla þeirra o. fl. Verð-
ur því útsöluverðið ákveðið af
þeim aðilum, sem lög mæla fyr-
ir um.
Eitt er auðsætt: Verð á land-
búnaðarvörum hlýtur að hækka
allverulega samkvæmt þessu. Það
hækkar hina almennu vísitölu,
en það hefir hækkað kaup í för
með sér. Dýrtíðin eykst því frá
því, sem hún er nú.
Það, sem ávinnst er þetta: Dýr-
tíðin á að geta haldizt í föstum
hámarksskorðum, fyrst um sinn
frá 15. n. m. til jafnlengdar
næsta ár, og deilur um hlufall
Framhald á 4. síðu
FRIÐLEIEUR JÓHANNSSON
Fáoætur stórtiugur,
ræður í stærsta útgerðar-
bænum við Eyjafjörð.
Ólafsfirðingar byggja rafveitu, hitaveitu og ágæta, nýtízka sund-
laug og gufubaðstofu í senn, og hefjast samtímis handa um stor-
fellda hafnargerð, til þess að koma í veg íyrir þann aðsteðjandi
t anda, að höfn þessarar stóru verstöðvar kefji í sandi. Allir verk-
tærir Ólafsfirðingar og starfandi íyrirtæki í kauptúninu hafa í
sumar og í fyrrasumar gefið allar atvinnutekjur sínar „hafnarsjóðs-
daginn“ til þessa mannvirkis og hyggjast gera það árlega eftirleiðis.
Útgerð í verstöðinni færist enn í aukana.
Samtal við Jón Þorsteinsson, kennara.
gLAÐIÐ hefir haft spurnir af
því, að Ólafsfirðingar standi
í miklum stórræðum um þessar
mundir, og greip því tækifærið,
þegar Jón Þorsteinsson kennari
og útgerðarmaður í Ólafsfirði
var hér á ferðinni nti á dögun-
um, og spurði hann frétta af þess-
um hamförum.
— Jú, satt er það, sagði Jón
Við Ólafsfirðingar höfum ýmis-
legt á prjónunum eins og stend-
ur: Rafveitu, hitaveitu, sund-
laug og hafnargarð. En hvað hið
síðasttalda mannvirki snertir má
með sanni segja, að ill nauðsyn
reki þar á eftir okkur að hefjast
handa um svo stórt og dýrt
útgerðarmaður ‘á Siglufirði varð sjö-
tugur 15. þ. m. (S.br. grein Berrtharðs
Stefártssonar alþm. í síðasta „Degi".
— Myndin varð á seinni skipunum
og gat þvf ekki fyl$t $reinirmi þá).
Forstöðukvenna-
skipti við Lauga-
landsskóla.
J7RK. Dagbjört Jónsdóttir, er
verið hefir forstöðukona hús-
mæðraskólans að Laugalandi i
Eyjafirði síðustu árin, hefir sagt
starfi sinu lausu frá 1. september
næstkomandi.
— Okkur þykir ntjög slæmt að
missa hana frá skólanum, hún
hefir í alla staði reynzt prýði-
lega í starfi sínu, sagði formað-
ur skólaráðs, Davíð Jónsson
á Stóra-Kroppi, í símtali, er blað
ið átti við hann í gærmorgun. —
En það er bót í máli, að við ger-
um okkur beztu vonir um hina
nýju forstöðukonu, er nefndin
hefir ráðið í hennar stað næsta
ár. Hún heitir Svanhvít Frið
riksdóttir frá Efri-Hólum í
Núpasveit og er nýkomin heim
eftir fjögra ára námsdvöl erlend-
is. Hefir luin stundað nám í hús-
stjórnar- og hannyrðaskólum í
Svíþjóð og Noregi (ekki Dan-
mörku eins og útvarpið sagði).
Kom loftleiðis frá Svíþjóð til
Englands og þaðan með togara
út hingað. Eins og stendur dvel-
ur hún heima í fæðingarsveit
sinni, en tekur við starfi sínu á
Laugalandi 1. sept. n. k.
— Skólinn er auðvitað full-
skipaður í vetur?
— Npfndu ekki ósköpin. Þeg,
fyrirtæki á þessum erfiðu verð-
bólgutímum. Svo er mál með
vexti, að hafnarskilyrði í Ólafs-
firði — sem þó mun einhver
stærsti útgerðarbær á Norður-
landi nú orðið — hafa ávallt ver-
ið mjög ill, eins og mörgum er
kunnugt. Við höfurn orðið að
flýja með allan veiðiflota okkar
af legunni inn á Eyjafjörð eða
Akureyrarpoll á haustin og langt
fram á vor, og hvenær sem hvesst
hefir að mun eða brimað veru-
lega af norðaustri á öðr-
um tímum árs. Og þó hefir stór-
tjón og slys jafnan vofað yfir
skyndilegum stórviðrum og
kviku. Mun t. d. mörgum minn
isstætt, þegar 13 smærri bátar og
7 stærri fórust á höfninni í Ó1
afsfirði á hvítasunnudag 1935.
— En nú kastar þó fyrst tólfun-
um, því að eina bryggjan, sem
nú er til í kauptúninu, er óðum
að færast á þurrt land, sökum
aðburðar þar af sandi og grjóti
úr tveim áttum. Kveður svo
ramt að þessu, að ekki hefir þótt
viðlit að salta síld í Ólafsfirði í
sumar, þar sem fullfermdir bát-
ar fljóta nú naumast framar upp
að bryggjunni, nema með há-
flóði.
— Hvað hefir verið gert til
þess að bæta úr þessu?
— Við höfum þegar fengið
(Framh. á i. síðu).
ar skólanefndin í desember s. 1.
ráðstafaði þessum 32 heimavist-
arplássum, sem til eru í skólan-
um, höfðu þegar borizt um 150
umsóknir um skólavist að Lauga-
landi. Síðan hafa auðvitað marg-
ar bætzt við.
— Hvernig líkar þér tíðar-
farið?
— Þetta er hörmung að kalla
— næst kaldasta sumar, sem ég
man eftir. En „mislingasumar-
ið“ svonefnda, 1892, var þó stór-
um verra; alger óáran þá, gras-
brestur, þurkleysi og harðindi,
en nú er þó sprettan sæmileg
orðin allvíða, og öðru hverju
þornar úr flekk — seinast í vik-
unni sem leið. Nú veltur á því,
segja sumir, hvernig hann bregzt
við upp úr höfuðdcRÍnum.
Anna Kristjánsdóttir
húsfreyja á Víðivöllum í Fnjóska-
dal á áttræðisafmæli næstkomandi
mánudag, 30. ágúst. — Anna er fædd
á Úlfsá í Bárðardal 30. ágúst 1863.
Anna er alþekkt hér norðanlands
sem mikill áhugamaður um öll félags-
mál. — Það mun vera leitun á þeirri
konu á landi hér, ef hún er þá nokk-
ur, sem tekur Onnu fram um þekk-
ingu og góðan skilning á íslenzkum
kvenfélagsmálum. — Hún hefir jafn-
an lesið mikið, og þókakostur er mik-
ill á Víðivöllum, þau hjón og börn
þeirra eru bókamenn miklir. — Lík-
lega er það nær eins dæmi, að kona,
sem nú stendur á áttræðu, fylgist
jafnvel með öllu, sem gerist í félags-
málum þjóðarinnar og Anna á Víði-
völlum. — Anna er góð kona og
heimili þeirra hjóna hefir jafnan ver-
ið fyrirmynd að reglusemi og prúð-
Framhald á 4. síðu.
Eyfirzkar bergvafn§-
ár og bleikfurækt.
Merkilegur árangur af friðun
veiðiTatna.
Fiskiræktarráðunautur ríkisins, Ólafur Sigurðsson frá Hellu-
landi, er nýkominn úr eftirlitsferð austan úr Fnjóskadal og Höfða-
hverfi, þar sem hann hefir gert athyglisverðar athuganir á aukn-
ingu bleikjustofnsins í Fnjóská við friðun undanfárinna sex ára.
Enskur vísindamaður og aðal-veiðimálaráðunautur Bretlands, sem
skoðaði ána fyrir sex árum, hefir látið þau orð falla, að vöxtur
íiskistofnsins í Fnjóská sé eins dæini í heiminum, og sé áin að verða
ein bezta bleikjuá í víðri veröld. — í eftirfarandi grein gerir Ólafur
nokkra grein fyrir þessum athugunum og þeirri skoðun sinni, að
með réttum aðferðum sé auðvelt að auka stórum fiskimergð í ey-
firzkum bergvatnsám, og geti Eyjafjörður þannig á fáum árum
orðið eitt hið frægasta bleikjuveiðisvæði, en sú veiði er nú í mikl-
um metum og mjög eftirsótt með d veiðimanna úti um allan heim.
Ritstj.
j EYJAFJÖRÐ falla nokkrar
bergvatnsár, sem sumar hverj-
ar gætu orðið hinar ágætustu
veiðiár, ef rétt og viturlega væri
að þeim búið.
Þessar ár eru: Gljúfrá og
Fnjóská í Höfðahverfi, Eyja-
fjarðará, Öxnadalsá og Hörgá,
Þorvaldsdalsá, Svarfaðardalsá og
árnar tvær í Fjörðunum, Hólsá
og Gilsá.
Eg á hér við, að þeim leifum
af bleikjustofni, sem enn er eft-
ir í þessum ám, sé leyft að vaxa
eins hratt og eðlilega og hann
hefir möguleika til. Mundi þá
eftir nokkur ár, t. d. 10—12 ár,
verða það mikil bleikjuveiði í
þessum ám, að engin dæmi yæru
til slíks, síðan á landnámsöld.
Bleikjustofninn eykst miklu
hraðar en t. d. lax, sem stafar af
því, að bleikjan hrygnir oftar
en einu sinni — jafnvel 3—4
sinnum.
Vil eg nú færa franf nokkrár
staðreyndir fyrir þessari fullyrð-
ingu.
Síðastliðna viku hefi eg verið
að athuga Fnjóská með hinum
enska veiðimanni,Mr. Fortescue,
sem leigir hana. Áin hefir verið
alfriðuð í 6 ár og auk þess dálít-
ill partur af sjónum báðum meg-
in ósanna, eða frá No]]i að K,ljá-
strönd. Þó var einnig í upphafi
friðunartímabilsins gerður fisk-
vegur upp yfir Laufásfossa.
Arangurinn af þessari aðgerð
á ánni og 6 ára friðun, er alveg
stórkostlegur og mörgum sinn-
um meiri en bjartsýnustu kunn-
áttumenn þorðu að vona. Ensk-
ur vísindamaður og aðalveiði-
málaráðúnautur Bretlands í
fiskirækt, sem skoðaði ána fyrir
6 árum, hel ir látið þau orð falla,
að vöxtur fiskstofnsins í
Fnjóská sé alveg einsdæmi í
heiminum; telur hann, að
Fnjóská sé á leiðinni að verða
ein bezta bleikjuá í víðri veröld.
Laufásgljúfrin frá fossi og nið-
ur þar til áin slær sér út, eru
tæpir 2 km. á lengd. Sjónarvott-
ar hafa sagt mér, að í júlí í sum-
ár liafi stórir partar af ánni í
þessum gljúfrum verið bókstaf-
lega fullir af fiski. Fiskmergðin
hefir efalaust skipt mörgum þús-
undum. — Nú síðustu daga hefi
eg verið að athuga fiskmagn og
hreyfingar fisksins frá degi til
dags í Laufásgljúfrum og kom-
izt að þeirri niðurstöðu, með
því að telja.það, sem eg gat séð
með þar til gerðu áhaldi, að í
gljúfrunum væri ekki minna en
12—1500 fiskar, en gætu verið
(Framhald A 3. síðn).