Dagur - 16.09.1943, Blaðsíða 2

2
DAGUR
Fimmtudaginn 16. september 1943.
ÞRIÐJA LEIÐIN
í fjárlagaræðu sinni á dögun-1 arnrálsins heldur beittist fyrir
um mælti fjármálaráðherra á
þessa leið undir ræðulokin:
„Þótt afkoma ríkissjóðs virð-
ist mjög sæmileg eins og sakir
standa, eru allar áætlanir fram í
tímann byggðar á sandi, rneðan
þjóðin hefir ekkert fast undir
fótum í dýrtíðarmálunum. Sú
óvissa, sem nú liggur eins og
móða yfir öllum atvinnurekstri
þjóðarinnar, torveldar allar
framkvæmdir, dregur úr viljan-
um til starfa, örvar eyðslusemi og
gerir menn tómláta um framtíð-
ina. Þjóðin þarfnast fjárhagslegs
öryggis til að geta starfað, og
hún verður að fá það.
Það er annað og meira í húfi
en sparifé landsmanna, sem þeir
hafa dregið saman á áratugum
og nú er hið lifandi blóð at-
vinnurekstursins í landinu. í
húfi er einnig það, sem mikill
hluti þjóðarinnar þarf að bíta og
brenna, af þeirri einföldu
ástæðu, að verðbólga, sem engar
skorður eru settar, mundi stöðva
alla útflutningsframleiðslu
landsins. Til þess má ekki koma,
ef nokkur kostur er að fyrir-
byggja það.
Nú er gerlegt að setja skorður
við frekari vexti verðbólgunnar
og þar með tryggja þann at-
vinnurekstur í landinu, sem
starfað getur með núverandi
verðlagi.
Eg efast um, að til sé nokkur
maður í þessu landi, sem vildi
taka á sig þá ábyrgð, eins og sak-
ir standa, að opna nú flóðgáttir
dýrtíðarinnar, meðan nokkur
von er um að halda öldunni í
skefjum".
Jafnframt upplýsti ráðherr-
ann, að það myndi kosta ríkis
sjóð um 10 milj. kr. að halda
verði á kjöti og mjólk í núver
andi vérðlagi á innlendum mark
aði, en ef sett yrði verð á þessar
framleiðsluvörur samkvæmt til-
lögum sex manna nefndarinnar
myndi það hækka vísitöluna um
17 stig.
Loks gat ráðherrann þess, að
ef innlenda verðið á kjötinu ætti
að bera uppi erlenda verðið, svo
að bændur fengju það verð. sem
sex manna nefndin ákvað, þyrfti
hvert kg. að kosta 11—12 kr., en
það hefði í för með sér um 30
stiga hækkun vísitölunnar, sem
þá kæmist upp í 280 stig.
Svarræðu sína endaði fjár
málaráðherrann á þá leið, að þó
dýrt væri að halda vísitölunn
niðri með greiðslum úr ríkis
sjóði, þá yrði þó enn dýrara fyrir
þjóðina að sleppa dýrtíðinni
lausri.
Ekki orkar það tvímælis, að
dýrtíðin og úrlausn hennar er
mikið vandræðamál. Menn hafa
áþreifanlega reynzlu fyrir því
að það er auðveldara verk að
koma dýrtíðinni upp en færa
hana niður aftur. Menn vita
hver er aðalorsök þessara vand
ræða. Eysteinn Jónsson talaði a:'
hálfu Framsóknarflokksins, þeg
ar fjárlagaumræðan fór fram. M
a. mælti "hann á þessa leið:
„Þau undur gerðust vorið
1942, að ný ríkisstjórn kom tis
valda, er taldi sig engu skipta a:-
drif langstærsta málsins, dýrtíð'
tvennum kosningum til að koma
fram öðru ótímabæru máli, kjör-
dæmamálinu. Sjálfur forsætis-
áðherra þeirrar stjórnar hefir
lýst yfir því, að hann hafi þegið
stuðning kommúnista með því
skilyrði að efna ekki til neins
ágreinings við þá, þó allra sízt í
dýrtíðarmálunum. Afleiðingin
er öllum kunn. Vísitalan hækk-
aði á örskammri stund úr 183 í
272 stig“.
Það var ógæfustjórn Sjálfstæð-
isflokksins með Ólaf Thors í
rroddi fylkingar, sem magnaði
svo dýrtíðardrauginn, að síðan er
hann illviðráðanlegur.
Nú eru þrjár leiðir fyrir hendi
dýrtíðarmálunum, í fyrsta lagi
að sleppa dýrtíðinni lausri sem
kallað er, láta verðlagið hækka í
samræmi við niðurstöður land-
!)únaðarvísitölunefndar og dýr-
tíðarvísitöluna hækka í samræmi
við það. Þessa leið munu flestir
eða allir telja ófæra, jafnvel þeir,
sem mest hafa unnið að aukn-
ingu dýrtíðarinnar með ráðslagi
sínu á árinu 1942, hrópa nú há-
stöfum á samtök um að bjarga
rjóðinni úr þeim ógöngum, er
reir sjálfir hafa skapað.
í öðru lagi er sú leið fyrir
hendi að halda vísitölunni í
ikefjum og jafnvel lækka hana
með framlögum úr ríkissjóði.
Þessa leið_ hefir núverandi ríkis-
tjórn farið, og fjármálaráðherra
.etlast sýnilega til, að hún verði
enn farin um sinn. En hér er
ekki urn neina fttllnægjandi
lausn að ræða fyrir framtíðina,
þó að ekki verði hjá því komizt
að grípa til hennar í bili til þess
að sporna við frekari hækkun
dýrtíðarinnar. Þegar til lengdar
lætur, hlýtur ríkissjóður að
spyrna fótum við, trénast upp á
hinum miklu fjárframlögum í
þessu skyni og jafnvel reynast
ófær um að inna þau af hendi.
Og þó að hægt væri að borga
dýrtíðina niður á þenna hátt, þá
er það í raun og veru blQkking,
því að fjárframlögin til þess
koma ekki annars staðar frá en
úr atvinnulífinu, sem verið er að
reyna að bjarga. Niðurgreiðslu-
leiðin er því ekki annað en neyð-
arráðstöfun, sem gripið er til á
neyðaraugnabliki, eða eins og
Eysteinn Jónsson sagði í fyrr-
greindri ræðu: „Hún leysir mál-
ið aðeins um stundarsakir og
skilar því svo í sömu sporin, eft-
ir að búið er að eyða miklu fé“.
Þar sem fyrsta leiðin kemur
ekki til greina og önnur leiðin
er neyðarúrræði, vaknar sú
spurning, hvort engin þriðja leið
sé finnanleg til varanlegrar úr-
lausnar. Og sú leið er vissulega
til. Það er sú leið, sem Fram-
sóknarmenn hafa benf á og er í
því fólgin að færa niður verðlag
og kaupgjald í réttum hlutföll-
um. Þetta er eina lausnin til
frambúðar og hún er réttlát, því
lnin gengur hvorki á hlut fram-
leiðenda eða launþega. Setj-
um svo að framleiðslukostnaður
landbúnaðarvara lækki um
helming vegna hlutfallslega
lækkaðs kaupgjalds, leyfir það
tilsvarandi lækkun á verðlagi
framleiðslunnar, án þess að
bændur missi nokkurs í við það,
en 50 kr. í vasa kaupandans gera
sama gagn og 100 kr. áður, með-
an varan var í tvöföldu verði.
Almenn niðurfærsla kaup-
gjalds og verðlags er því eina
Œramhald á 3. síðu).

WJJXXXAC’JStXnHXJll BmiMHtaeaHMg!

Er of mikið til af kjöti —
og of fáir verkamenn á
vinnumarkaðinum?
■^ÝLEGA stóð svohljóðandi klausa
í „Þjóðviljanum", málgagni Sam-
einingarflokks alþýðu — sósíalista-
flokksins:
„Ekkert væri meira i sam-
ræmi við hagsmuni t. d. kjöt-
tramleiðenda sveitanna, en ef
hægt væri að útvega nokkrum
hundruðum þeirra (þ. e. bænda)
öruéga atvinnu í bæjum lands-
ins, svo að þeir yrðu neytendur
kjöts, sem markað skortir iyrir,
í stað þess að vera framleiðend-
ur kjöts, sem oí mikið er til aí“.
Jæja. Er þá svo komið, að „flokk-
ur verkamanna“ sjái þá leið greiðfaer-
asta út úr vandræðunum, að hvetja
ríkisvaldið til þess að flytja „nokkur
hundruð" bænda í „örugga atvinnu“ í
bæjum landsins, svo að þeir geti
keppt um vinnumarkaðinn við verka-
menn þá, sem þar eru fyrir? — Það
rifjast upp fyrir oss í þessu sambandi,
að bæjarstjórn Reykjavíkur taldi sig
nýlega sjá ástæðu til að kjósa nefnd
manna til þess að athuga, hvaða ráð-
stafanir bæjarfélagið gæti gert til
þess að koma í veg fyrir atvinnu-
leysi, sem fyrirsjáanlegt væri þar þeg-
ar á næsta vetri. Og sjálfsagt væri
fleiri bæjarfélögum þarft og gott að
athuga það mál hjá sér í tæka tíð. En
kommúnistar virðast kunna ráð við
vandanum á sína vísu: „Blessaðir
flytjið þið bara „nokkur hundruð"
bænda hingað til okkar á mölina, og
látið þá umfram allt hætta þeirri
bölvaðri vitleysu að framleiða svona
mikið af kjöti og mjólk, sem ekkert
er framar við að gera í heiminuml!
Og ekki eta þeir svo sem neitt kjöt,
meðan þeir eru að þessu hokri uppi í
sveitinni, (nema þá kjöt af gamalám
og pestarrollum, þegar bezt gerist).
Blessaðir flytjið þá sem fyrst til okk-
ar, piltar, til þess að þeir geti farið að
borða gott kjöt, eins og aðrir neyt-
endur. Og umfram allt: Fleiri neyt-
endur — færri framleiðendur! Það er
okkar pólitik".
Fróðlega spurt — og svarað!
SÍÐASTA tbl. „Verkamannsins“
getur að líta svohljóðandi spurn-
ingu, sem einhver frómur lesandi
blaðsins, sem auðsjáanlega hugsar
mikið og djúpt um gang heimsstyrj-
aldarinnar, hefir stunið upp við rit-
stjóra blaðsins. Sem betur fer, kemur
hann ekki að tómum kofunum hjá
þeim karli, enda er hann einhver
helzti sérfræðingur okkar Akureyr-
inga um allt það, er lýtur að hernað-
arrekstri og heimspólitík, og er þá
mikið sagt, en ekki ofmælt þó! Og
ritstjórinn er hjálpfús maður og til-
lögugóður í hvívetna og kippir með
krafti fróðleiks síns og góðvildar
þessu slæma „Þ“ (þorni) vanþekk-
ingarinnar tafarlaust úr auga sam-
ferðamanns síns!
Greinin nefnist: „Hvar eru hinir
7?“ og hljóðar á þessa leið:
Hr. ritstjóri!
í útvarpsfréttum og blöðum,
er sifellt talað um brezka 8. her-
inn, ef minnst er á hernaðarað-
gerðir Bandamanna. Mér skilst,
að augljóst sé, að Bretar eigi þá
að mirmsta kosti 7 aðra heri.
Hvar eru þeir og hvers vegna eru
þeir ekki sendir til irmrásar á
meginlandið? Þ.
Svar: Það mxm vera rétt, að
Bretar eigi aðra 7 heri, og þeir
eiga jafnvel fíeiri. Hvar allir
þessir herir eru niðurkomnir, er
ÓSKAPLEGT LEYNDARMÁL,
en það eitt er víst, að þeir eru
ekki í Berlín.
Þeir munu ekki hafa verið
sendir til innrásar etm, sökum
þess, að afturhaldið ræður ríkj-
um í Stóra-Bretlandi og leggur
það auðsjáanlega meiri áherzlu
á, AÐ RÚSSUM BLÆÐl SEM
MEST, heldur en að frelsa
JÓNAS JÓNSSON:
1 1S-
HNEFI ÓFESGS í SKÖRÐUM
Ófeigur í Skörðum er einhver hugðnæmasta söguhetja
.lenzku fornbókmenntunum. Hann er höfuðsmaður Reykhverf-
inga í Þingeyjarsýslu. Guðmundur ríki á Möðruvöllum á þar
nokkra valdaaðstöðu og beitir sér þar með yfirlæti þess manns,
sem veit, að hann hefir valdið og fjármagnið. Bændum í Reykja-
hverfi þykir illt að búa undir yfirlætisframkomu goðans á Möðru-
völlum. Ófeigur í Skörðum ásetur sér að bæta úr þessum vanda.
Hann skipuleggur ekki uppreist gegn Guðmundi ríka. En liann
vill lægja ofsa hans, og það gerir hann með því að láta hann sjá,
alveg áþreifanlega, að til sé annað vald og annar kraftur, sem bezt
sé fyrir hann að taka tillit til. Ófeigur byrjar að setja Guðmund
ríka í réttar skorður með því að leggja hnefa sinn á borðið fyrir
framan hann og spyrja nokkurra spurninga um þennan hnefa,
bæði stærð hans, og líkur fyrir því, hversu þung högg hans myndu
vera. Guðmundur athugaði vel hnefann og tók síðan skynsam-
legar ákvarðanir gagnvart bændunum í Reykjahverfi, á þann veg
sem hæfði réttdæmi hans. Ófeigur beitti hnefanum aldrei móti
Guðmundi ríka, og dró ekki heldur sverð úr slíðrum móti hon-
um. En hann skipulagði valdið, móti ofbeldinu, en beitti síðan
vitsmunum og réttlætiskennd til að korna málum samherja sinna
í rétt og gott Korf, án þess að þurfa að ganga lengra en að sýna
sterkan hnefa.
Ég hefi leyft mér að vitna til Ófeigs í Skörðum, þegar ég hefi
leitazt við að skýra hinn nýja þátt í félagsmálum landsmanna, þar
sem bóndinn rnarkar afstöðu sína glögglegar en áður. Menn, sem
ekki þekkja fornsögurnar, hafa sýnt nokkra fáfræði, er þeir hafa
rætt um þetta sögudæmi. Þeir hafa haldið, að Ófeigur 1 Skörðum
hafi fellt Guðmund ríka með þungum hnefahöggum. Þeir vissu
ekki, að Ófeigur er í íslenzkri sögu tákn styrks, sem stendur að
baki friðsömum og viturlegum félagslegum ráðstöfunum.
íslenzkir kommúnistar hafa flutt hina trylltu og löglausu vald'
boðsstefnu inn í þjóðlífið, Þeir viðurkenna, að það séu þeirra vinnubrögð. Þeir eru ófáanlegir til að byrja á ofríki og ójöfnuði.
fyrirfram ráðgerðu vinnubrögð, að koma máli sínu fram með
ofbeldi. Þeir segjast ætla að brjóta niður þjóðskipulag íslendinga
með byltingu. Þeir segja, bæði hér og erlendis, að þeir ætli að
viðhalda völdunum í landinu með ofbeldi, eftir að þau eitt sinn
eru fengin. Þeir segja, að í þeirra ríki eigi minnihlutinn að ráða
fyrir meirihlutanum og neyta til þess allra þeirra tækja, sem fylgja
skipulegu ofbeldi í stjórnarháttum. í því eina landi, þar sem
kommúnistar ráða, hafa þeir staðið við öll heit sín um harðstjórn,
kúgun og grimmd.
Kommúnistar hafa unnið sína fáu sigra hér á landi með yfir-
gangi og ofbeldi. Sumarið 1942 riftuðu þeir öllum samningum
sem þeir náðu til og sköpuðu gegndarlausa upplausn. Þeir hafa
barizt með grjótkasti við skipavinnu á Siglufirði. Þeir liafa tvisvar
í sumar látið fámennan hóp verkamanna á Siglufirði rjúfa gerða
samninga og liótað að eyðileggja sumaratvinnu þúsunda af stall-
bræðrum sínum. Það voru kommúnistar, sem létu skip með hita-
veituefni liggja óafgreitt í Reykjavíkurhöfn með þeim árangri,
að við borð lá, að þjóðin missti stórfellda aðstöðu til að draga að
sér lífsnauðsynjar frá Ameríku. Kommúnistar hafa nú um nokk-
urra ára skeið gengið um hér á landi eins og endurfæddir Þjóst-
ólfar, með öxi reidda um öxl, stöðvað vinnu og hindrað iðjusamt
fólk frá að vinna, ef það hentaði ekki duttlungum hinna rúss-
nesku umboðsmanna hér á landi.
Kommúnistar hafa gert ofbeldi og hótanir um ofbeldi að föst-
um lið í starfskerfi sínu. Átökin 9. nóv. 1932 voru lítils háttar
æfing. Næstu höfuðátök hugsa þeir sér þegar verðfallið kemur
við lok stríðsins.
Nú kemur vandinn að dyrum framleiðenda í landinu. Á und-
angengnum árum hafa þeir orðið að búa við sífellt ofbeldi komm-
únista. Þeir eiga meira í vændum. Mér virðist, sem þolinmæði
borgaranna sé að þrotum komin. Mér er kunnugt um merkis-
presta, hámenntaða friðsemdarmenn, sem álíta að bændur og
aðrir framleiðendur verði að minnast þess, að sjálfsákvörðunar-
rétturinn er óvéfengjanlegur. Sama virðist vera orðið nokkuð
útbreidd hugsun meðal bænda í landinu.
Bændastéttin íslenzka mun í þessu fylgja fordæmi hins gilda
bónda í Skörðum. Guðmundur ríki byrjaði ójafnaðarleikinn.
Ófeigur tók upp vömina. Islenzkum bændum eru kærust þessi