Dagur - 12.04.1945, Síða 2

2
D A © U R
Mestu framfaraár ísl. landbúnaðar
Fimmtudaginn 12. apríl 1945
ERLEND TIÐINDI:
VESTRÆNT OG AUSTURLENZKT LÝÐRÆÐI
Atburðirnir í Rúmeníu

j
Það orkar ekki tvímælis, að
langsamlega stórstígasta fram-
faratímabil í landbúnaðarsögu
þjóðarinnar eru árin 1927—
1942. Gildir þetta bæði um
aukna tækni og aukna fram-
leiðslu. Sú raunalega staðreynd
blasir þó við, að einmitt á þessu
tímabili fækkaði fólki í sveitum
úr 52 þús. niður í 46 þúsund.
Á kyrrstöðutímum hefði af-
leiðing fólksfækkunar í sveitum
hlotið að verða á þá lund, að bú-
stofn bænda og framleiðsla hefði
dregizt saman. Þessi hefir þó
ekki orðið reyndin að þessu
sinni, þvert á móti hefir fram-
leiðsla landbúnaðarins stórauk-
izt þrátt fyrir minnkaðan vinnu-
kraft. Auknar framfarir og auk-
in tækni í sveitum hafa gert
miklu meira en vega upp á móti
fólksfækkpninni. Árið 1927 vom
taldir 29 þús. nautgripir í land-
inu, en 1942 voru þeir taldir 41
þúsund. Á 15 árum hefir þeim
því fjölgað um 12 þúsund eða yf-
ir 40%. Á þessu tímabili hefir
skæð pest herjað sauðfjárstofn-
inn, og þó hefir sauðfjáreignin
nokkurn veginn haldizt við.
Uppskera garðávaxta hefir tvö-
faldazt og uppskera grænmetis i
gróðurhúsum margfaldazt.
Töðumagn hefir um það bil
'tvöfaldazt á þessum tiltölulega
fáu árum og heyvinnuvélar a. m.
k. tífaldazt á sama tíma. Þá hafa
miklu meiri byggingafram-
kvæmdir átt sér stað en á nokkr-
um jafnlöngum tíma áður og
þannig mætti lengi telja.
Þegar á allt þetta er litið, er
það alveg undarlegt, hve miklu
fáliðaðir bændur hafa getað af-
kastað á undanförnum árum, en
þeir gera heldur ekki kröfu um
8 stunda vinnudag og húsfreyj-
urnar þaðan af síður! En á þetta
er sjaldan minnst í samanbuiði
á kaupgjaldi sveitabænda og
verkamanna kaupstaðanna.
Það er ekki tilviljun ein, að
framfarir í landbúnaði hafa orð-
ið mestar á árunum 1927—1942.
Þetta tímabil fellur saman við
yfirstjórn Framsóknarflokksins á
málum landbúnaðarins. Þar
mættist framfaraáhugi bænd-
anna og velvilji og skilningur
þingflokksins á málefnum sveit-
anna. Það var því í alla staði
eðlilegt, að vaxtarþróun sveit-
anna yrði mest á þessu árabili.
Þetta hafa bændur líka skilið til
fullnustu, og þess vegna hafa
þeir að mestu fyllt Framsóknar-
flokkinn, og þó að ekki hafi ver-
ið sparað að rægja ráðamenn
flokksins í augum bænda, þá
hefr það engan árangur borið.
„Höfðingjar*1 hins eiginlega í-
halds í Sjálfstæðisflokknum og
*þjónar erlends valds í kommún-
istaflokknum hafa löngum lagst
á eitt með að beita þessum rógi.
Látum svo vera, því að það
þurfti engum að koma á óvart.
Hitt er enn fyrirlitlegra, þegar
menn úr flokki bænda ganga á
mála hjá andstæðingum þeirra í
því skyni að blekkja bændur og
villa um fyrir þeim undir yfir-
skyni bændavináttu. Þessa mála-
menn er stundum illt að varast
fyrir hrekklausa stéttarbræður
þeirra, Áð vísu eru þeir sjald-
gæfir, en þó eru þeir til og hafa
jafnvel komizt í trúnaðarstöður.
En yfirleitt eru bændur stað-
ráðnir í því að láta hvorki póli-
tíska æfintýramenn né vikapilta
íhaldsins ná nokkurs fangstaðar
á sér. Þeir eru fastráðnir í því
að beita sér fyrir málefnunr og
nrálstað sveitanna. Sá flokkur er
Framsóknarf lokkurinn.
★
Þrátt fyrir allar þær umbætur
og framfarir, sem orðið hafa á
sviði landbúnaðarins á tveim
síðustu áratugum, fer því þó
fjarri að nokkru lokatakmarki
sé náð. 1 hverju atriði blasa við
vaxtarmöguleikar þessa atvinnu-
vegar og óleyst verkefni..Fram-
leiðsla landbúnaðarins getur
enn margfaldast. á ýmsum svið-
um með aukinni tækni við rækt-
un lands og heyöflun, kynbótum
búfjárins og að mörgu öðru.
Öll heyöflun Jrarf að fara fram
á vel ræktuðu, véltæku landi,
eins og Framsóknarflokkurinn
berst fyrir að hrundið verði í
framkvæmd á næstu árunr.
Margvíslegar nýjungar Jrurfa að
ryðja sér til rúms. Skal hér af
mörgum bent á eina, sem nú er
til athugunar og rannsóknar
meðal áhugamanna, og sem haft
getur stórkostlega þýðingu og
faldan ávöxt. Er það heyþurk-
unaraðferð, sem talið er að taki
hinum eldri aðferðum langt
fram og nefnd er súgþurkun.
Þessi heyverkunaraðferð er tek-
in til notkunar bæði í Ameríku
og í Svíþjóð og er í því fólgin,
að heyið er flutt hrátt í hlöðu
og þurkað þar með til gerðurn
útbúnaði með því að hleypa
loftstraum í gegnum það. Hér
við vinnst tvennt. í fyrsta lagi
verða menn óháðir veðráttu um
heyþrírkun, og í öðru lagi helzt
krafturinn í heyinu betur en
með þeirri aðferð, sem venjulega
hefir tíðkast.
Síðasta þing Búnaðarfélags ís-
lands hafði m. a.þessa merkilegu
nýjung til merðferðar og mun
hafa ákveðið að taka málið til
ýtarlegrar rannsóknar, til þess að
komizt verði að raun um, hvort
Jressi heyverkunaraðferð getur
ekki orðið okkur hagkvæm. Til
Jiess Jrarf auðvitað að gera til-
raunir, og verður harla fróðlegt
*að vita til hvers Jrær leiða.
Menn geta naumast gert sér í
lmgarlund, hversu mikill léttir
og vinnusparnaður yrði því sam-
fara að verða óháður veðrátt-
unni, þegar um heyþurrkun er
að ræða, að losna við allt það
stríð og allt Jrað hugarangur er
því fylgir að berjast við óþurrk-
ana í rigningasumrum og verða
svo að lokum að sætta sig við að
koma heyfengnum eftir allt
amstrið í garð hálfónýtum eða
meira en það. Mikið gleðiefni
væri það, ef vökumönnum
landbúnaðarins tækist með
hjálp búvísinda að losa menn
við þetta stríð, sem háð hefir
verið oft nreð stuttu millibili í
þúsund ára landbúnaðarsögu ís-
lands.
Aukin tækni í þágu landbún-
aðarins er mjög mikils virði og
er því sjálfsagt að efla hana eftir
föngum. En bætt vinnubrögð
eru ekki nóg. Það þarf á ýnisan
hátt að gera sveitirnar vistlegri
en ennþá er orðið. Það þarf að
hraða byggingaframkvæmdum
og bættum húsakynnum, þar
sem þeirn ennþá er ábótavant.
Það þarf að vinna bug á ein-
angrunni með bættum samgöng-
um, bættum farartækjum og
símalagningum, og umfram allt
þarf að vinna ötullega að raf-
magnsmálum sveitanna, til þess
að útiloka kuldann og myrkrið
óg létta undir með heimilisstörf-
in. Þéttbýli í sveitum á að auka,
þar sem hentar bezt. Félags- og
skemmtanalíf Jrarf að efla eins
og föng eru til. Stefna ber í þá
átt að gera sveitalífið að fjöl-
breytni, ánægju og þægindum
sem líkast því og í kaupstöðun-
um, án þess Jró að skuggahliðar
kaupstaðalífsins fylgi Jiar með.
Þetta er hið eina, sem hamlað
getur á móti fólksstraumnum úr
sveitunum til kaupstaðanna.
★
Nú kunna einhverjir trúar-
sterkir menn að spyrja: Hvað er
verið að bollaleggja um allt
þetta, Jregar blessuð ríkisstjórnin
hefir í málefnasamningi sínum
lofað „nýsköpun“, jafnt á sviði
landbúnaðarins sem annars
staðar?
Þar til er því að svara, að
bændur eru ekki sterktrúaðir á
,,,nýsköpun“ stjórnarinnar og
treysta hvorki á Kveldúlf eða
klíku komnrúnista sér og nrálum
sínum til fulltingis. Þeir atburð-
ir, er gerzt hafa í vetur, eru held-
ur ekki vel fallnir til að styrkja
trúna á þessa aðila. Bændur gáfu
eftir 9.4% af verðlagi landbún-
aðarafurða á síðasta hausti í
trausti þess, að tilsvarandi lækk-
un færi fram á öðrum sviðum.
Síðan hefir stjórnin og flokkar
lrennar jafnt og þétt unnið að
hækkun kaupgjalds í landinu og
þar með aukningu dýrtíðarinn-
ar, sem girðir fyrir alla nýsköp-
un atvinnuveganna. Á Alþingi
voru flest stórmál landbúnaðar-
ins annað hvort drepin eða þeim
vísað frá. Þessi er nú reynslan af
nýsköpunar-plötuslættinum frá
því í haust.
I annan stað hefir svo land-
búnaðarfræðingur kommúnista,
sex þúsund kr. skáldið, H. K.
Laxness, skrifað nýja grein í
Tímarit máls og menningar.
Samkvæmt búvísindum hans
borgar sig ekki að heyja, ef ekki
fást 100 þurheyshestar eftir
manninnn á dag, eða 200 hestar
eftir karl og konu. Þá stendur
skáldið á því fastar en á fótun-
um, að matvælaframleiðsla
bænda, sem á markaðinn kemur,
sé óæt öllunr siðuðunr mönnurn,
en ekki lreldur þó skáldið því
fram, að hún sé „hreinn skítur“,
heldur eitthvað blandaður eftir
orðaskýringu Björns Sigfússon-
ar. Með slíkri fyrirlitningu lítur
H. K. L. túnræktina í sveitum
landsinsy að hann velur túnun-
um hið smekklega nafn „túðr-
ur“. Loks fræðir H. K. L. lesend-
ur sína, á því, að mesti búvís-
indamaður á Norðurlandí vilji
aðeins láta nota við landbúnað-
arvinnu hin söinu verkfæri og
notuð voru á íslandi á 10. öld!
Það er engin ástæða til, að
bændur og aðrir landbúnaðar-
vinir treysti þeim mönnum fyrir
Meðal erlendra blaðamanna
og stjórnmálamanna er nú mjög
rætt urn nauðsyn Jress, að góð
samvinna takizt með vestrænu
lýðræðisríkjunum og Sovét-Rúss-
landi eftir stríðið. Hinar daglegu
blaða- og útvarpsfréttir bera með
sér, að ýmsar snurður eru á
þræðinum, og ekki verður enn
séð hvernig takast muni að binda
band trúnaðar og hreinskilnis
vinfengis í milli stórveldanna.
Hinn 25. marz sl. birtist athyglis-
verð grein um Jiessi mál í hinu
frjálslynda, brezka blaði „The
Observer", og er þar gripið á Jrví
meininu, sem djúpstæðast er, og
líklegt til Jiess að reynast erf-
iðast í sambúðinni. Það er' hin
minsmunandi merking, sem
Vesturlandabúar og Rússar
leggja í orjðið ,,lýðræði“. Atburð-
irnir í Rúmeníu, sem gefa blað-
inu tilefni til Jress að ræða þessi
mál, en þar urðuð svo sem
kunnugt er, stjórnarskipti ný-
lega. Stjórn Radescu hrökklaðist
frá völdum, en Rússar komu á
fót „lýðræðisstjórn“ á sína vísu,
en Radescu flúði á náðir brezka
sendiherrans og baðst ásjár, þar
sem setið væri um líf sitt. Dr.
Groza myndaði nýju stjórnina,
með aðstoð Vyshinsky, aðstoðar-
utanríkisráðherrá Rússa.
Segir svo í greininni m. a.:
„Meðan Vyshinsky, aðstoðar-
utanríkisráðherra Sovétstjórnar-
innar dvaldi í Rúmeníu hélt
hann margar ræður, sem eru
þess virði, að þeim sé veitt at-
hygli. Hann lagði einkum
áherzlu á, að með myndun
Groza-stjórnarinnar hefði verið
brotið blað í sögu landsins.
Hann skoraði á þjóðina, að
fylkja sér um stjórnina og bætti
við: „Munið það ævinlega, að
við hlið þjóðar ykkar, sem telur
18 milljónir, stendur sterkt ríki,
sem telur 190 milljónir".
Sérstaka athygli vekja ummæli
Vyshinskys um réttindi stjórnar-
andstöðunnar og lýðræðisins. í
ræðu, í Búkarest, liinn 9. marz,
sagði hann m. a.:
„Það væri misskilningur að ætla,
málefnum sínum, sem á þenna
veg tala og breyta. Hitt vita þeir
aftur á móti fullvel, að þing-
flokkur Framsóknarmanna hefir
af heilum hug stutt landbúnað-
arframfarir með ráðum og dáð
síðustu tvo áratugi og að á því
verður áframhald í enn stærri
stíl en áður. En til þess að stuðn-
ingur Framsóknarflokksins við
landbúnaðinn komi að fullum
notum og beri tilætlaðan árang-
ur, þurfa bændur og allir frjáls-
huga menn að fylkja sér einhuga
um llokkinn og efla hann til
nýrra og aukinna átaka, ekki að-
eins á sviði landbúnaðarmál-
ann, heldur hvarvetna annars
staðar þar sem þörf er viðreisn-
ar og umbóta til fullkomnara og
betra lífs þjóðarheildarinnar og
einstaklinga hennar.
að myndun Groza-stjórnarinnar hafi
tekizt án þess að ýms and-lýðræðis-
leg þjóðfélagsöfl reyndu að sporna í
móti. Aðalhlutverkið í þessari and-
stöðu léku hinir svonefndu sögulegu
flokkar, réttara væri að nefna þá for-
tíðarflokka og ennþá betra að kalla
þá flokka, sem tilheýra skjalasöfnum
eða ruslakistum. Eins og kunnugt er,
bauð dr. Groza fulltrúum þessara
flokka að taka þátt í stjórnarmynd-
uninni við sömu skilyrði og þau, sem
i gildi voru þegar þessir flokkar höfðu
leiðsögu rikisins með höndum, en til-
boð dr. Groza var miðað við það, að
þeir fengju aðstöðu í stjórninni, sem
væri í samræmi við núverandi að-
stöðu þeirra í rikinu. En þeir höfnuðu
þessu tilboði og dróu sig í einangrun.
Rúmenskt lýðræði varð sigursælt
.... Til þess að tryggja og efla í
sessi þau lýðræðisöfl, sem komu
þessu í kring, er aðeins eitt ráð: Að
láta ekki glepjast af umræðum um
„lýðræði“. Slíkar umræður gerast nú
tíðar. Blekkingar-lýðræðissinnar eru
manna hættulegastir, og þá verður að
forðast".
í ræðu, í Cluj, hinn 13. marz, vék
Vyshinsky aftur að þessu atriði og
sagði:
„Groza-stjórnin er réttilega nefnd
stjóm allra lýðræðissinna, þvl að að-
eins þeir, sem engan rétt hafa til þess
að kalla sig lýðræðissinna, eru í
stjómarandstöðu".
Því næst gerði hann eftirfarandi
skilgreiningu á „lýðræði".
„Lýðræðismenn eru þeir, sem
vinna fyrir fólkið og em reiðubúnir
að fórna lífi sínu fyrir það, ef með
þarf — starfa fyrir bændur, verka-
menn og menntamenn, og alla þá, sem
með starfi skapa þau verðmæti, sem
þeir eiga fyrsta rétt á að nota“.
'Um þessa skilgreiningu segir
„Observer“:
„Á vestrænan mælikvarða er
þetta ekki skilgreining á lýðræði.
Það er líkara því, að vera skil-
greining á einræði öreiganna.
Meðal lýðræðisríkjanna í vestri
er það talið til kjarnans í lýðræð-
inu, að ríkjandi sé frelsi ti!
stjórnarandstöðu og frjálsrar
samkeppni margra flokka um at-
kvæði allrar þjóðarinnár (þar
með taldar mið- og efristéttirn-
ar).
Skylt er að játa, að í einu til-
felli hefir Sovétstjórnin ekki vé-
fengt Jiessa vestrænu skilgrein-
ingu lýðræðisins. Í .Finnlandi
eru nýlega um garð gengnar
kosningar, þar sem þátttöku-
frelsi var jafnt fyrir „lýðræðis-
bandalagið", sem kommúnistar
réðu yfir og samsvarar „Jijóðlega
lýðræðisbandalaginu" í Rúmen-
íu, sem styður Groza, — og hina
gömlu ,,sögulegu“ flokka. Úrslit-
in sýna, að 3/4 kjósendanna í
Finnlandi fylgja „sögulegu"
flokkunum. Sovétstjórnin leyfði
frjálst lýðræði í finnsku kosning-
unum og það er þakkarvert.
En enginn skyldi láta Jiað
dragar úr ummælum Vyshin-
skys, því að þau eru þung á met-
(F.ramhald á 3. síðu).