Dagur - 18.01.1946, Blaðsíða 7

Föstudaginn 18. janúar 1946
D AG U R
7
Frá bókamarkaðiiium
Bækur og rit vestan um haf
1 öllu bókatlóðinu her heirna,
hæuir oss við að gefa útgáfustarf-
semi landa vorra vestan liafs
minni gaunr en skyldi ,og er það
illa farið, því að á engan hátt
gætum vér betur styrkt vasklega
baráttu þeirra fyrir þjóðerni og
Lungu, en að kaupa bækur
þeirra og blöð og lesa. Að sjálf-
sögðu er útgáfa íslenzkra bóka
og blaða í Vestúrheimi miklum
örðugleikum háð, því að meðal
þjóðarbrotsins þar týna þeir óð-
um tölunni, senr yndi hafa af
lestri íslenzkra bóknrennta. Auk
#
þess er dreifingin svo nrikil, að
erfitt er að lralda slíkum bókum
til markaðar þar, tii þess að út-
gáfan geti borið sig. Hins vegar
ætti það ekki að vera áhugalaust
fyrir oss, að fylgjast með"þvi, senr
þar er lrugsað og starfað nreðal
ættbræðra vorra, því að enn eiga
þeir ýmsa ágæta ritiröfunda,
skáld og vísindamenn, er skrifa
á ísienzka tungu. Vikublöðin
Heinrskringla og Lögberg eru
nú bæði farin að nálgast sextíu
ára aldurinn og koma stöðugt út
og hafa duglegunr og gáfuðum
nrönnum á að skipa við ritstjórn.
Eru þau jafnan fréttafróð og
fjölskrúðug að efni, og hafa ver^
ið ómetanlegur þáttur í viðhaldi
þjóðernisins og veitt ótæpan
fróðleik urn stefnur og strauma
andlegs Lífs og unr alnrennan
gang nrála lrér Jreinra. Er það vel
farið, að blöð þessi njóta nú
nokkurs styrks af íslenzka ríkinu,
til að létta undir nreð útgáfu
þeirra.
Hér verður getið nokkurra
bóka og rita, er mér hafa nýlega
borizt í hendur.
•
Hunangsflugur, nefnist ný
Ijóðabók eftir Guttornr J. Gutt-
ormsson, skáld í Nýja-íslandi,
gefin út af Columlria Press Ltd.,
Winnipeg 1944. Eru þetta ljóð,
senr höfuridurinn hefir ort síðan
seinasta Ijóðabók hans: Gaman
og alvara, konr út 1930, ekki
mjög nrikil að vöxturn, en þeinr
mun betri að gæðum. Guttorm-
ur er eitt af frumlegustu og ein-
kennilegustu ljóðskáldum ís-
lendinga, tröllaukinn að anda
og efni, djúpvitur og hárhvass í
ádeilu, er hann sveiflar sinni
bitru andans sk*álm yfir ávirðing-
um samtíðar sinnar. Gamans
hans er venjulega grátt, háð hans
logandi og kímnimagnað, en
undirstraumur tilfinninganna
heitur og sterkur. Ekki verða
ellimörk séð á þessum Ijóðum,
þó að höfundurinn fari að nálg-
ast sjötugsaldurinn, og eru þau
öll af hinum sama málmi steypt
- og fyrri kvæði hans, hvert öðru
sn jallara. Set eg hér til bragð-
bætis niðurlagið af kvæði hans
um Júdas frá Kariot:
Þú skilaðir aftur því eina, sem fékkst
í arð þinn af Júdasarkoss,
og festir ei kaupin í framtíð, en gekkst
þig frá því, sem öðrum er hnoss;
af svikurum öllum hins saklausa
blóðs
varst sjálfsagt, þótt níði þeir þig,
sá eini, með samvizku glæpamanns
góðs,
sem gekk út og hengdi sig.
Guttormur mun ávallt skipa
merkilegan sess í íslenzkum bók-
menntum. Harin er einn af þeim
kynlegu kvistum, sem er ramís-
lenzkur að eðli, en hefir hlotið
óvenjulegt víðskyggni af að vera
gróðursettur í framandi mold.
•
Soffanias Thorkelsson iðju-
höldur í Winnipeg, sendir frá
sér Ferðahugleiðingar, tvö mikil
bindi, myndum skreytt. Soffani-
as er Svarfdælingur að ætt, fædd-
ur á Ytri-Másstöðum og alinn
upp þar á Hofsá í sömu sveit. —
Varð hann snemma að berjast
harðri lífsbaráttu, er liann gerð-
ist fyrirvinna á erfiðu heimili
foreldra sinna um fermingarald-
ur, þegar faðir hans missti sjón-
ina, og mun hann aldrei hafa
dregið af kröftum sínurn fyrr
eða síðar um ævina. Um tvítugs-
aldur flutti hann til Ameríku,
árið 1898, og brauzt þar áfrain
með harðfylgi rniklu og dugnaði,
unz hann kom upp arðvænleg-
um stóriðjurekstri og gerðist vel
fjáreigandi. Þá sneri hann sér að
íslenzkum félagsmálum með
sama dugnaði, og var m. a. um
tíma forseti Þjóðræknisdeildar
innar Frón í Winnipeg, og hefir
hann aflað sér góðs álits og vin
sælda nteðal landa vestra. Eitt af
því, sem hann hefir átt góðan og
mikinn hlut'að, er að hafizt var
handa um samningu og útgáfu á
Sögu íslendinga í Vesturheimi,
sem Þorsteinn Þ. Þorsteinsson,
skáld, hefir ritað, og komin eru
út tvö bindi af. Fór Soffonias til
íslands vorið 1940 og dvaldi hér
lengi sumars meðal annars til að
sjá um útkomu fyrsta bindisins,
og fjallar bók hans um þessa
ferð, og það ,sem fyrir augu bax
hér heima. Lýsir ferðásaga Soffa-
niasar einlægri ást hans á landi
og þ'jóð og tryggð við ættar
stöðvarnar, og jafnframt lýsir
hún höfundinum, sem einörðum
og drenglyijdum skapfestu-
manni, sem ávallt hefir fulla
hreinskilni til að segja það, ef
honum býr í brjósti og benda á
það, er honum þykir aðfinnslu-
vert. Eru athugasemdir hans þó
yfirleitt bornar fram með mikl-
um góðvilja og margar hinar at-
hyglisverðustu, þó að sums stað-
ar kenni nokkurs misskilnings,
svo sem við er að búast við fljóta
yfirsýn. Auðséð er,’ að höfundur-
inn hefir gert sér meira far um
að kynnast landi og þjóð, en títt
er um ferðalanga, og lrefir hann
aflað sér furðu mikillar þekking-
ar um hag þjóðarinnar og menn-
ingu í heild. Frásögnin er yfir-
leitt fjörleg og skemmtileg. Er
Soffanias Thorkelsson góður
sonur ættjarðar sinnar, og mun
hann vita það manna bezt, að
hið harða uppeldi, er hann
hlaut hér heirna, reyndist hon-
um, eins og mörgum, býsna
haldkvæmt fararefni í hinu fram-
andi landi.
•
Almanak Ólafs Thorgeirsson-
ar 1945, er enn sem fyrr stór-
merkilegt heimildarrit fyrir alla
þá, sem fylgjast vilja með lífi og
örlögum laftda vestra. Aldrei
hefi eg séð rit þetta í bókaverzl-
unum hér heima, og skil eg þó
ekki í öðru, en að margir vildu
taupa það, ef það væri hér á
boðstólum. Að þessu sinni flytur
Almanakið margar greinar eftir
ritstjórann, dr. Richard Beck,
meðal annars um lýðveldishátíð-
ina á íslandi og heimsókn for-
og
seta og biskups vestur um haf.
Um þessi efni hefir dr. Beck
einnig ritað ýtarlegri greinar í
Tímarit Þjóðræknisfélagsins og
í Nordmanns Forbundet, norskt
mánaðarrit, sem gefið er út í
New York. Auk þessa skrifar rit-
stjórinn grein um Jón Friðfinns-
son, tónskáld, yfirlit yfir helztu
viðburði rneðal Islendinga í
Vesturheimi 1944 og hina venju-
legu ártíðaskrá yfir mannalát á
því ári, ög fylgja stundum stutt
æviágrip. Ágætur fræðimaður,
próf. Stefán Einarsson, John
Hopkins University, Baltimore,
Maryland, skrifar um Breiðdæli
fyrir vestan haf. Enn eru þarna
greinar eftir Kristján Ólafsson
og G. J. Oleson, allar hinar læsi-
légustu. Almanakið er ómiss-
andi handbók fyrir alla þá, er ís-
lenzkri mannfræði unna og hefir
þar verið haldið til liaga miklurn
fróðleik, sem jafnan mun verða
undirstaða að sögu Vestur-ís-
lendinga.
•
Brautin. Rit um andleg mál
og skoðanafrelsi, nefnist ársrit
hins Sameinaða kirkjufetags Is-
lendinga í Norður-Ameríku, sem
nýlega er l'arið að gefa út. Hefir
mér borizt annar árgangur rits
þessa í hendur, myndarlega út
gefinn. Aðalritstjórinn er séra
Halldór E. Johnson, víðlesinn
maður og áhugasamur. Ritið er
yfirleitt læsilegt, kemur víða við
og er hressilega skrifað. Ekki er
ritstjórinn myrkur i máli um
það, er honum þykir miður fara,
er mjög á móti öllu „argvítugu
afturlialdi" 4 trúarefnum, bölv-
anlega við pápiskuna og lítið
betur við lútersku kirkjuna. —
Mikil firra þykir honum það, að
kristin trú hafi lagt betri skerf
til menningarinnar en heiðnin,
og telur, að „martröð kirkju-
vígðrar bókstafstrúar“ hafi næst
um verið búin að aleyða and
legu lífi á íslandi. Margt fleira
segir hann skemmtilegt. Yfirleipt
þykja honum við, félagar hans,
hér heirna á íslandi, heldur
þunnir í roðinu, og ekki rista
djúpt í „vísindalegum frjálstrú
arstefnum". Sú hætta sýnist mér
vofa yfir ritstjóranum, eins
mörgum þeim, sem steypa sér
geyst út í frjálslyndið, að hann
missi brátt sjónar á því, að nokk
ur verulegur inunur sé á trúmál
um og stjórnmálum, og kunni
þá svo að fara, að honum þyki
fullt svo góður boðskapur Stal
ins senr meistarans frá Nazaret
Agæt grein er-í ritinu eftir dr
Stefán Einarsson um afleiðingar
siðaskiptanna, og margvíslegan
fróðleik er þar áð finna um l'é
lagsmál vestra.
Benjamín Kristjánsson.
íhKHKbíiKhKbKbKbKbKhKbKbKhKHKbKhKbKKbKbKbKbkKbkbKbKhKh;
Hið nýkjörna
Iðnráð Akureyrar
er kvatt saman til fundar, í Gagnfræðaskólahúsinu,
þriðjudaginn 29. j). m. kl. 81/íj e. h.
Fundarefni:
Stjórnarkosning og fleira.
Guðm. Gunnarsson.
>rim>r>m>m>i>r>i><HKm>i>t>tKB>t>t>t>íB>t>t>r>ör>t>m><H>t><B>r>i>m>r>mcH><>m>í>é
Frá Happdrættinu
Verið á verði:
Til 24. jan. hafið þér rétt á sömu númerum og í fyrra.
| Þetta er endurtekið:
Undantekningarlaftst^allir miðar, sém ekki hefir verið
vitjað hinn 24. að kvöldi, verða seldir þeim, sem bíða |>
eftir nýjum miðum.
| Dregið 30. jan. — Kynnið yður breytinguna
®><M>€>^><»x^<SxSx»x»xS>^>^>^xSxS>^«$>«xí>^>«««>^x^<$><Sx^<S><Sx$><j-<«><SxS><S>^xSx4^><Sx$><s><Sxtx$><í>^:'
100 liestar af töðu
lil sölu
Magnús Kristjánsson
Sandhólum.
Fósturmóðir mín, HALLFRÍÐUR PÉTURS-
DÓTTIR, sem andaðist þriðjudaginn 15. janúar
sl., verður jarðsungin 22. janúar næstk. og hefst at-
höfnin kl. 12 á heimili hinnar látnu.
Jarðað verður í Lögmannshlíð.
Pétur Guðjónsson, Brávöllum.
Bændur
I Seljum nú og næstu daga, með vægu verði, síldaraf- ■ >
| skurð til skepnufóðurs. — Getum ekki lánað < >
tunnur.
Niðursuðuverksmiðjan SÍLI) H.F.
Oddeyrartanga
Höfum fengið kvenreiðhjól og
ýmsa varhlula, svo sem:
Sæti Pumpúslöngur
Þríhjól Dynauiopcrur
Framnöf Perustæði
Pedala Reiðhjólaolíur,
Xeina margar teg.
Gúimnibætuv Batterí, margar teg
Gúmmíltim Perur, smelltar og
Reiðhjólalakk, skrúfaðar
marga liti Kastperur
Haglaskot no. 12 og 16.
haglasUerð 2:21/2 og 3
Riffilskot 2 teg.
Riffilbursta.
Byssuoliur.
Brynjólfur Sveinsson hf.
Framvegis
verða dönsku, ensku og
amerisku hlöðin seld ein-
ungis í lausasölu en ekki í
áskriftum.
Bókaverzlun
Þ. Thorlacius
Námskeið
í útsaumi hefst 1. febrúar
n. k. ef næg þátttaka-.fæst.
Hallfriður Gísladóttir
Oddeyrargötu 32.
Sími 129
Pósthólf 125
Atvinna
Atvinnu geta fengið bifvéla-
virkjar, lagtækir menn, sem unn-
tð hafa við bifreiðaviðgerðir, og
einn til tveir lærlingar. Upplýs-
ingar hjá verkstæðisformanni,
Braga Svanlaugssyni.
B. S. A. verkstæði h.f.
Strandgötu 53—55. — Sími 309.
Píanókennsla
Til viðtals kl. 1—3 daglega.
Sími 344.
Ingibjörg Steingrimsdóttir,
Hrafnagilsstræti 6.
Gasluglir
sænskar gaslugtir,
með hraðkveikju,
200-300 kerta
Kaupfélag Eyfirðinga
Járn- og glervörudeild