Dagur - 07.02.1946, Blaðsíða 3

Fimmtudaginn 7. febrúar 1946
DAGUR
3
Stjómin er á hraðri leið til gengislækkunar
segir ÚTSÝN, rödd úr Alþýðuflokknum
STEFNA RÍKISSTJÓRNARINNAR
HEITIR MEÐ RÉTTU „FJÁRGLÆFRA-
STEFNA“ - segir Jón Blöndal, hagfræð-
ingur, bæjarfulltrúi Alþýðufl. í Rvík
Ifrest, helzt fram yfir kosningar í af stríðsgróðanum
vor, í von um að þá verði auð-
veldara að leysa þau.
Á meðan dragast þessi vanda-
mál saman í hnút, sem ekki verð-
ur leystur af núverandi stjórnar-
flokkum í sameiningu, hvorki
fyrir né eftir kosningar í vor.
Þess: vandamál eru fyrst og
lermst kauplags- og verðlagsmál-
in innanlands og herstöðvamálið
út á við.
Rétt fyrir kosningarnar kom skeytasendingar, sem eru háska-
út í Reykjavík 1. thl. 2. árg. legastar eindrægni flokkanna í
„Útsýn“, sem ýmsir
bví
Útilokað, að stjórnarflokkarnir
geti leyst vandann.
vikurilsins „Lltsýn", sem ýnrsir núverandi rikisstjorn og valda Það þarf hvorki svartsýnan
menn í Alþýðuflokknum standa því, að þeir, sem reyna að gera stjórnarandstæðing né sérlega
að. Blað þetta hefir nokkrum sér grein fyrir því, sem raunveru- skarpvitra I jármálamenn til að
sinnum áður verið all-harðort í lega er að gerast í stjórnmálun-
garð ríkisstjórnarinnar og þeirr- um, ld jóta að komast að þeirri
ar stefnu, sem hún fylgir í dýr- niðurstöðu, að núverandi stjórn-
tíðar- og fjármálum, en í þessu
tbl. er þó deilt harðaát á stjórn-
ina úr hópi þeirra manna, sem
ekki hafa hingað til verið taldir
beinir stjórnarandstæðingar. Er
svo að sjá, sem dýrtíðar- og fjár-
gróðaölvíman sé nú sem óðast
að renna af hinum gætnari
mönnum innan Alþýðuflokksins,
en þeir eru þó ennþá í miklum
minnihluta!
Flokksforingjarnir í ráðherra-
stólunum hafa, ennþá að
minnsta kosti, meirihlutavald í
llokknum, hvað sem síðar kann
að verða, og styðja þá stefnu að
skjótu öllum erfiðustu viðfangs-
efnum yfirstandandi tíma á frest
fram yíir kosningarnar í sumar.
1 ritstjórnargrein, sem nefnist
,,Á hraðri leið til gengislækkun-
ar“, segir Útsýn:
Stjómairstarfið á fallandi fæti.
Engan spámann liefði þurft til
þess að sjá það fyrir, að ágrein-
ings mundi verða vart milli
flokkanna, sem standa að núver-
andi ríkisstjórn, nú um áramót-
in.
Alli: vissu, að harðar deilur
mundu verða milli þeirra vegna
bæ ja rs t j ór n a r kosn i ngan n a og
hætt við að snurða kynni að
hlaupa á þráðinn í stjórnarsam-
vinnunni af þeint völdurn.
Morgunhlaðið hefir nú marg-
sannað, að Sósíalistaflokkurinn
sé einræðisflokkur sem, í engu
er trúandi, með því að honum er
stjórnað frá Rússlandi, þar sem
„skipulag sósíalismans“ hefir
beðið skipbrot, en þjóðskipulag
einkaauðsöfnunar og auðvalds
(sem sumum hefir hingað til
þótt bezt allra þjóðskipulaga), er
komið í staðinn. Þjóðviljinn hef-
ir margoft sýnt Iram á, að Sjálf-
stæðisflokkurinn allur sé gagn-
sýrður af fasisma og nazisma.
Heildsalavaldið (sem ýmsum
skildist að hefði verið steypt af
stóli með „Coca-Cola-stjórn-
inni“) ræður þar öllu, en „frjáls
lyndi hluti Sjálfstæðisflokksins“,
sem stjórnin var mynduð méð,
fyrirfinnst nú hvergi.
Einhverjum kjósendum kynni
að virðast það ótrúlegt, að tveir
flokkar. sem þannig hafa sannað
það hvor um annan, að þeir séu
einræðisflokkar, óalandi og
óferjandi, vargar f véum lýðræð
isins, úlfar í sauðargærum o. s.
frv., geti setið saman f ríkis-
stjórn. Það eru þó ekki þessar
usamstarf sé á fallandi fæti.
Vandamálunum skotið á frest.
Þótt mörg og örðug vandræði,
sem stjórnin á ekki sök á, svo
sem markaðsörðugleikar o. 11.,
hafi steðjað að nú um áramótin,
þyrfti það ekki að verða henni að
falli.
En hreystiyrði forsætisráðherr-
ans um áramótin um að nýir
markaðir muni leysa öll fjárhags-
vandamál innanlands, og því
þurfi ekki að snúa sér að óvin-
sælum ráðstöfunum fyrr en út-
séð sé um að það takist, geta ekki
breitt yfir þá staðreynd, að nú-
verandi ríkisstjórn virðist hafa
tekið upp þá meginreglu, að
skjóta öllum erfiðustu ágrein-
ingsmálum stjórnarflokkanna á
sjá, að þar sem það er nokkurn
veginn útilokað, að betri mark-
aðsskilyrði en þau, sem við höf-
um notið á stríðsárunum, geti
fengist, en verðbólgan heldur
áfram innanlands, eru ekki
nema'tvær lausnir til í fjárhags-
hefir fallið
stórútgerðarmonnum og kaup-
sýslumönnum f skaut, en aðrar
stéttir hafa svo smám saman hert
sóknir.a, til þess að verða ekki
með öllu afskiptar. Ýmsir stjórn-
málamenn og hlöð hafa haldið
því fram, að það væri bara ágætt
að stríðsgróðanum hefði verið
dreift, að allir hefðu fengið tæki-
færi til að auðga sig. Morgun-
hlaðið hefir verið hinn helzti
boðberi þessara skoðana.
En þetta er háskaleg villu-
kenning. Það er ekki luegt að
umlýja afleiðingar dýrtíðarstefn-
unnar, sem nú var lýst, og. ekki
hægt að koma í veg fyrir hrun af
völdun. hennar, nema með mjög
róttækum fjármálaaðgerðum.
En við þessar staðreyndir hafa
stjórnarflokkarnir neitað að
horfast í augu og þess vegna er
allt þeirra hjartsýnis- og nýsköp-
unartal lítið meira en skýjaborg-
málum okkar: kauplækkun eða ir einav- Þetta var að V1SU auðséð
gengislækkun, nemá hvort
tveggj * sé, eða að ríkið gerði
stríðsgróðann upptækan og taki
uptanríkisverzlunina í sínar
hendur. Það er jafn útilokað, að
núverandi stjórnarflokkar geti
átt samleið um hvora þessa lausn,
sem væri að ræða.
En nú er hraðfara stefnt að
því, að auðveldari lausnin,, geng-
islækkttn, verði ofan á sem ör-
þrifaráð þegar í óefni er komið,
hverjir sem vilja verða til að
framkvæma hana.
Þetta er hið raunverulega út-
lit um áramótin 1946.
Grein Jóns Blöndal
þegar þann dag, sem ríkisstjórn-
in var mynduð og haldið fram af
þeim, sem þetta ritar, þó að hann
að öðru leyti væri fylgjandi ný-
sköpunarstefnu stjórnarinnar.
í rauninni eru aðeins til þrjár
fjármálastefnur: íhaldssöm fjár-
inálastefna, róttæk fjármálastefna
og f járglæfrastefna. Sameiginlegt
með báðurn hinum fyrrnefndu
er, að halda verðgildi og gen
peninganna nokkurn veginn
stöðugu, og að gera til þess nauð
synlegar ráðstafanir. Það hlýtur
að kosta nokkra áreynslu og
fórnir fyri reinhverja aðila eða
[stéttir í þjóðfélaginu. Frá þessu
sjónarmiði er aðalmunurinn sá,
'að hin íhaldssama fjármálastefna
leggur byrðarnar fyrst og fremst
fón Blöndal hagfræðingur,
bæjarfidltrúi Alþýðuflokksins í
Reykjavík, ritar í sama blað ára-
mótaluigleiðingu og gerir grein
fyrir viðhorfunum í fjármálun-
um í upphafi hins nýja árs. Þar
segir m. a.:
Stjórnin Jiorir ekki að horfast í
augu við ójiægilegar síaðreyndir.
„Eins og aðrar þjóðir höfðu ís-
lendingar þráð endalok ólriðar-
ins. En Jjað er ekki laust við, að
við horfum fram lil friðartímans
með nokkuð öðrum hugblæ en
aðrar Jrjóðir. Fyrir flestar þeirra
liafa ófriðarárin verið ár skorts
og örbirgðar, blóðs og tára. Við
höfum einnig fært dauðanum
fórnir, sem eru hreint ekki litlar
á okkat mælikvarða, en hins veg-
ar höfum við svo að segja baðað
i rósum efnahagslega. Islenzka
þjóðin hefir aldrei lifað við jafn
góð efnahagsleg lífskjör og í
þessu stríði. Allir hafa haft næga
atvinnu, nóg að bíta og brenna
og allmargir getað leyft sér margs
konar munað og óhóf. Við erum
í dag miklu auðugri Jjjóð en
nokkru sinni áður. Við, sem áður
skulduðum tugi milljóna erlend-
is og höfðum af Jdví miklar
áhyggjur, eigurn nú mörg hundr-
uð milljónir króna sem innieign-
ir í erlendum bönkum.
Við ættum Jjví að hafa alla
ástæðu til bjartsýni, og það vant-
ar heldur ekki. að þjóðinni hafi
verið boðuð bjartsýni af núver-
andi ríkisstjórn og stuðnings
flokkúm
vorliuti'u
ai
hennar.
hinnar alfrjálsu
þjóð-
og fleiri falleg orð hafa verið
viðkvæðið í ræðum he.lztu stjórn
málaleiðtoga Jtessara flokka.
Nýsköpun, á fátækari hluta þjóðarinnar
1 með sköttum, tollum og atvinnu-
leysi, því að venjulega er ekki
hægt að reka íhaldssama fjár-
málapólitík til lengdar án þess
Eg ætla ekki að.boða Jjjóðinni að skapa atvinnuleysi. Hin.rót-
svartsýni, en eg álít þá bjartsýni, , tæka 1 jármálastefna leggur
sem hyggist á stéfnu ríkisstjórn- ! byrðarnar fyrst og fremst þar,
arinnar í fjármálum og við- [sem bfjkin eru breiðust, en hefir
skiptamáhun, ekki annað en 'sem sitt aðalsjónarmið að tryggja
óraunhæfar skýjaborgir eða óska- það, að allir geti haft næga at-
drauma, eða blekkingar manna, . vinnu, og það ekki aðeins á líð-
andi stund, heldur einnig til
Irambúðar. Þess vegna hlýtur
sem þora ekki að horfast í augu 1
við óþægilegar staðreyndir. En
meðan rnenn neita að horfast í róttæk fjármálastefna einnig að
augu við staðreyndirnar, er eng- gera nauðsynlegar ráðstafanir til
in rökstudd ástæða til bjartsýni, I þess að koma í veg fyrir verð-
bólgu.
Stefna núverandi ríkisstjórnar,
þvert á móti; með slíku fram-
lerði er steliit hröðum skrefum
í áttina til hruns, atvinnuleysis 'sem að vísu er í beinu áframhaldi
og fátæktar. Það væri hörmulegt, |af þeirri f jármálastefnu, sem
ef hið stutta velmegunartímabil
íslenzku þjóðarinnar ætti að
enda þannig, ef hið gullna tæki-
færi til raunhæfrar nýsköpunar,
til varanlegrar velmegunar, væri
,átið úv greipum ganga.
En nú Jtegar hefir verið skrif-
að: Mene, tekel á vegginn.
Stefna ríkisstjórnarinnar er
fjárglæfrastefna.
Hættan, sem vofir yfir fjármál-
um þjóðarinnar, stafar fyrst og
frentst af Jreirri stefnu, sem fylgt
hefir verið í dýrtíðarmálunum
öll stríðsárin og til Jressa dags. í
stuttu máli mætti nefna Jressa
stefnu stríðsgróðastefnuna; luin
einkennist af kapphlaupinu um
stríðsgróðann. Bróðurparturinn
fylgt hefir verið öll stríðsárin,
fidlnzegir að engu léyti skilyrð-
um hvorki róttækrar eða íhalds-
samrar fjármálastefnu. Hennar
grundvallarregla virðist vera:
Flýtur á nieðan ekki sekkur, og
Jjví á hún skilið nalfnið fjár-
glæfrastefna. (Leturbr. Dags).
Gegnislækkun eða gjörbreytt
fjármálastefna.
Á stríðsárunum höfum við haft
Jjá aðstöðu að hafa svo að segja
einokun á brezka fiskmarkaðin-
um og höfum því getað selt fisk-
inn fyrir margfalt (allt að tífalt)
hæ’rra verð en fyrir stríð. Stefna
stjórnarinnar virðist byggð á
pví, að við getum haldið þessari
aðstöðu svo að segja óbreyttri
eftir að stríðinu er lokið. Þetta
segja ráðamennirnir að vísu ekki,
en þeir hegða sér samkvæmt Jjví.
Lokunin á markaðinum fyrir
frysta fislþnn í Englandi urn ára-
mótin er fyrsta alvarlega aðvör-
unin um að ekki dugi að byggja.
fjármál okkar á slíkri undir-
stöðu.
í stuttu máli: Fjármál okkar
eru um þessi áramót kornin í jtað
horf. eftir 5 ára stríðsgróðá-
stefnu, að framundan er ekki
annað en verðhrun og atvinnu-
leysi eða stórfelld gengislækkun,
eða gjörbreyting fjármálastefn-
unnar. Úr því sem komið er, er
ekki hægt að komast hjá fyrr-
nefndum af.leiðingum nema með
mjög róttækum skattaaðgerðum,
þannig að hið opinbera taki
mjög verulegan hluta stríðsgróð-
ans úr umferð, hafi upp á þeim
stórfelldu f jármunum, sem svikn-
ir hafa verið undan skatti og taki
auk þess innflutningsverzlunina
að mjög verulegu leyti í sínar
hendur, til þess að koma í veg
fyrir áframhaldandi óhóflegan
stríðsg'óða verzlunarstéttarinn-
ar, til þess að geta lialdið verð-
laginu i skefjum og loks til þess
að nota nokkurn hluta af ágóð-
anum á innflutningsverzluninni
til verðjéfnunar á þeim útflutn-
ingsafurðum, sem kunna að falla
í verði á næstunni og hljóta að
gera það fyrr eða síðar á næstu
mánuðum. Á þennan hátt einan
er hægt að gera sér vonir um að
geta lækkað verðlag og kaup-
gjald innanlands, án Jjess að
skapa atvinnuleysi og kreppu.
Þetta er sú róttæka fjármála-
stefna, sem verður að taka upp,
ef á að horfast í augu við stað-
reyndii, ef nýsköpun og bjart-
sýni eiga að finna nokkra stoð í
veruleikanum, eiga að vera ann-
að en tóm orð til þess að fleyta
lélegum stjórnmálamönnum
áfram við kosningar.
Á Jjessum vegámótum stend-
ur íslenzka þjóðin nú um þessi
áramót i fjármálum sínum.“
Frá Happdrættinu
Endurnýjun til 2. flokks hefsl 10. februar og á að vera
lokið 20. febrúar. Drátlur fer fram 25. febrúar.
Athugió vel!
Þar sem allir miðar seldust í 1. flokki, verður mikil eftir-
spurn eftir miðum í 2. flokki Það er Jjví mjög áríðandi
að endurnýja sem fyrst, því að eftir 20. febrúar fellur
rétturinn til endurnýjunar, og ntá selja alla óendurnýjaða
miða eftir þann tíma.
Munið.
Aðeins 11 dagar til þess að endurnýja. — Ef yður er annt
um miða yðar, komið áður en Jreir verða seldir öðrum.
WKhkhkhkhíhkKhkhkhkhwkhkhwhkhwhKhkhjhkhkhkhkhíhKhkhkhkk