Dagur - 12.09.1946, Blaðsíða 2

2
DAGUR
Fimmtudaginn 12. september 1946
Mikið hefir nú gengið á milli
sf jórnarflokkanna síðan fyrir
kosningar og allt fram að þess-
um tíma. Morgunblaðið hefir
aldrei þreytzt á að lýsa því,
hversu óendánlega auðvirðilegur
og skaðleg.ur flokkur kommún-
ista væri. Hann hefði aðeins eitt
sjónarmið: að miða allt við hags-
muni og vilja stjórnarklíkunnar
i Moskvu. Þetta sagði Mbl. fyrir
kosningarnar, og þetta segir það
einnig eftir kosningarnar. Eftir
þeim vitnisburði að dæma, sem
aðalmálgagn Sjálfstæðisflokksins
liefir gel'ið 'kommúnistum und-
anlarna mánuði, mætti ætla, að
það væri ekki eftirsóknarvert að
vera í stjórnarsamvinnu við þá.
Víst er um það, að margfaldur
meiri hluti þjóðarinnar liallast á
sveil með Mbl. u-n það að for-
d.ema Rússadekur kcinmúnista
og telja það eitt ógeðfelldasta
íyrirbrigði í stjórnmálasögu ís-
lands. Flestum ber saman um, að
þeim, sem eru haldnir af þvi, sé
ekki trúandi fyrir velférðarmál-
um þjóða’rinnar. Veldur þar um
blind dýrkun á gráðugu og
grimmlyndu stórveldi, sem ekki
skirrist við að læsa klórn sínum í
hverja smáþjóðina á fætur ann-
arri og svifta þær frelsi og sjálfs-
forræði. Kommúnistar hafa það
fyrir fasta venju að lýsa alla gagn-
rýni í garð Rússa haugalýgi, og
alla, sem henni beita, nazista,
fasista eða Gyðinga. Það er að
sjálfsögðu skynsamlegt að taka
gagnrýninni með hæfilegri var-
færni, því að ýmsu kann að vera
logið á langri leið, eða eins og
kerlingin sagði, þegar rætt var
sannleiksgildi guðspjallanna, að
stundum væri logið á skemmri
leið en austan úr Gyðingalandi,
þegar logið væri milli búrs og
baðstofu. En hitt er óðs manns
æði að loka eyrum fyrir öllu því,
sem sjónar- og heyrnarvottar
hafa frá að skýra um stjórn-
arfarið og allt ástandið í Rúss-
landi.
—o—
Það bar eitt sinn á góma, að
Framsóknarflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn gerðu tilraun til
stjórnarmyndunar méð komm-
únistum. Það var á þeim tíma.
þegar kommúnistar þóttust vera
lausir af klafa valdhafanna í
Moskvu og léku frjálslynda um-
bótamenn. Tilrauninvargerð, en
leiddi ekki til árangurs. Eftir að
kommúnistar höfðu verið krafð-
ir til mergjar, varð niðurstaða
Framsóknarmanna og Alþýðu-
flokksforingjanna sú, að komm-
únistar væru ekki samstarfshæfir
í stjórn. Sjálfstæðismenn notuðu
síðan tilraunina fyrir vo-pn á
Framsóknarmenn og töldu hana
bera vott um dálæti þeirra á
Rússadýrkurunum. Gekk svo,
þar til Ólafur Thors myndaði
sjálfur stjórn með kommúnist-
um ásamt Alþýðuflokknum. Þá
mun foringjum þess flokks liafa
þótt kommúnistar samstarfs-
hæfir, af því að burgeisar Sjálf-
stæðisflokksins tóku jrátt í sam-
spilinu, en Sjálfstæðismenn af-
sökuðu sig með því, að kommún-
is'ar ætluðu að vera svo góðir að
lyfta undir „nýsköpun" atvinnu-
veganna nteð jreim. .
Framsóknarmenn sögðu það
fyrir þegar í upphafi, að þessi
samsteypa auðvalds og kommún-
ista hlyti að leiða til ófarsældar
fyrir Jtjóðina, og hafa Jreir orðið
sannspáir um það, þó að betur
eigi eftir að koma í ljós. Þeirn
mönntim fjölgar nú daglega inn-
an stjórnarflo’kkanna, sem sjá
hrunið á næstu grösum, sem sjá,
'að atvinnuvegirnir eru að drag-
ast saman í illleysanlegan eða
óleysanlegan rembilinút vegna
verðbólgu og dýrtíðar og eyðslu-
sukks, sem stjórnarstefnan hefir
ýtt undir og örvað með illa und-
irbúnu og flumósa nýsköpunar-
pjakki. Hvatningar til sparnaðar
og forsjálni, sem áður voru tald-
ar borgaralegar dyggðir, eru nú
crðnar að rógsefni í herbúðum
stjórnarinnar. Allar aðvaranir
um hrun og öngjjveiti, ef menn
ekki gæta sín, eru túlkaðar sem
illvilji og fjandskapur gegn ,,ný-
sköpuninni". Þar við bætist, að
svo að segja allar tillögur stjórn-
arandstæðinga til úrbóta á
ófremdarástandinu hafa Verið
hundsaðar af stjórnarliðinu, og
þeir svívirtir, er borið hafa slíkar
tillögur fram.
—o—
Eftir tóninum í blöðum Sjálf-
stæðisflokksins annars vegar og
blöðum kommúnista hins vegar
á undan kosningunum mátti
ætla, að þessir tveir flokkar'yrðu
Jjeirri stundu fegnastir, þegar
Jreir gætu slitið stjórnarsamvinn-
unni. Landráðabrigzlin gengu á
víxl á báðar hliðar. Fáum dögurn
fvrir kosningar fóru kommúnist-
ar fram á, að gerður væri nýr
májefnasamningur um framháld-
andi stjórnarsamvinnu milli
stjórnarflokkanna. Kommúnist-
ai töldu Jrað móðgun við kjós-
endur, að Jjeir fengju ekki að
vita um stefnu stjórnarinnar í
framtíðinni, áður en þeir gengju
líI kosninga. Af þessu mátti ráða,
að kommúnistar hygðu á breyt-
ingu á fyrrverandi stjórnar-
srefnu. En Jiar sem Jjeir báru
þessa málaleitun ekki fram fyrr
en í ótíma, eins og Ólafur Tltors
tók fram í svari sínu, verður
þeirri hugsun ekki varist, að á
l)ak við málaleitunina hafi ekki
búið mikil alvara.
Sameinaðir fengu stjórnar-
f lokkarnir sterkan meirihluta í
kosningunum. Það töldu foringj-
ar þessara flokka og blöð þeirra
sönnun þess, að þjóðinni líkaði
\el ríkjandi stjórnarstefna og Jjví
bæri að lialda lienni og stjórnar-
samstarfinu áfram óbreyttu.
Kosningarnar hefðu sýnt, að það
væri vilji meiri hluta þjóðárinn-
ar. Þetta eru ekkert annað en
1 alsrök. Það var alls ekki kosið
um stjórnarstefnu í síðustu kosn-
ingum. Kosningarnar voru ein-
ungis flokkastreita milli stjórnar-
flokkanna, þar sem liver þeirra
togaði af alefli í sinn skækil og
* ' O j
brigzluðu liver öðrum um allar
° . I
vammir og skammir í stjórnmála-;
lífinu, Framsóknarflokkurinn:
einn hélt fram hreinni, ákveð-!
inni umbótastefnu. Hann einn
barðist á móti hrunstefnu stjórn-
arflokkanna. En meiri hluti
kjósenda skellti þar við skolla- j
eýrunum og sogaðist af gömlum
vana inn í áróðurshringiðu sinna
gömlu flokka. Tími vakningar-
innar var enn ekki kominn.
—o—
Eftir að Mbl. liafði svo mánuð-
um skipti fyrir og eltir kcsningar
ausið svívirðingunum um svik
og landráð yfir forustumenn
kommúnistaflokksins og rökstutt
Lrigzlyrði sín með tilfærðum
dæmum og tilvitnunum, þótti
kommúnistum sér nóg boðið og
fóru að ympra á Jn í að réttast
mundi að slíta stjórnarsamstarf-
inu. En þá kiknuðu Mbl.kemp-
urnar í knjáliðunum og tóku að
viðhafa blíðskap og kjassinæli
við kommúnista og leiða þeim
fyrir sjónir, að ef þeir ryfi stjórn-
arsamstarfið, Jiá væri það svik
við þjóðina. Áður hafði Jjó Mbl.
lýst kommúnistum þannig, að
hver rétt hugsandi, heilbrigður
maður hlaut að líta á það sem
hina mestu vanvirðu og þjóðar-
skömm að hafa kommúnista í
stjórn.
Hér var ekki nema tvennt til;
Annað hvort var Jjetta óbein yf-
irlýsing frá Mbl. um það, að
blaðið hefði ekki meint skamm-
irnar um kommúnúista alvarlega
og ætti því ekki að taka neitt
mark á skrifum þess, ellegar að
Mbl. teldi það svik við velgengni’
þjóðarinnar að losa ríkisstjórn-
ina við landráðamenn og föður-
landssvikara. Hvor skilningur-
inn, sem í þetta er lagður, er til
háðungar fyrir Mbl. og Sjálfstæð-
isflokkinn. En menn vita nú
raunar, livar fiskur liggur undir
steini. Mbl. liefir viðhaft óvenju-
lega vel rökstuddar skammir um
kommúnista, og þær hafa komið
frá hjartanu. En Jregar blaðið
verður þess vart, að skammirnar
verka Jjannig, að Ólafi Thors
getur verið hætta búin sem for-
sætisráðherra, Jjá snýr Jjað við
tlaðinu, fer að klappa kommún-
istum og sárbiðja þá og grátbæna
að yfirgefa ekki Ólaf og samstarf-
ið við Sjálfstæðisflokkinn á-hætt-
unnar stund.
—o—
Hættunnar stund er áreiðan-
lega í aðsigi fyrir stjórnina og
fylgilið hennar. Æ fleiri í Jjví liði
sjá hana framundan. Hingað til
lafa Framsóknarmenn einir
bent á og varað við f járglæfra-
srefnu ríkisstjórnarinnar og dýr-
tiðaröngþveitinu. Þvf hefir verið
svarað með fáryrðum um fjand-
skap við stjórnina og „nýsköp-
un“ hennar. Dýrtíðin hefir átt að
vera eitthvert undralyf, sem
verkaði til blessunar öllum lands-
lvðnum. En raunveruleikinn
sjálfur er nú farinn að láta til sín
taka heldur óþægilega. Mörg
hundruð miljóna gjaldeyrir, sem
stjórnin'tók við, er senn á þrot-
um. Atvinnuvegirnir berjast í
bökkum. Fylgismenn stjórnar-
innar hefja nú upp raust sína
hver á eftir öðrum og flytja þann
! boðskap, að dýrtíð og verðbólga
séu að sliga allt og alla. Jafnvel
, Mbl. er farið að taka í sama
r
A spítalalóðinni á Eyrarlandstúni
Finnur Jónsson, heilbrigðismálaráðh. og Valmundur Guðmundss.,
vélsmiður, handleika blýhólkinn, sem geymir sögu spítalamálsins,
áður en hann var lagður í hornsteininn.
Barnaheimili og barnaleikvellir
Það er sagt, að þekkja megi
menningu þjóðanna að miklu
leyti á því, hvernig þær búa að
börnum sínum. Ef ókunnur gest-
ur kæmi hingað til Akureyrar og
skyggndist um í þessu efni,
mundi hann eflaust hugs'a sem
svo: Hér eru miklir og reisulegir
skólar, nýtt íþróttahús og góð
sundlaug. En hvar eru barna-
heimilin og leikvellirnir?
Skal nú leitast við að svara
Jjeirri spurningu í fám orðum,
en hún hljóti að sjá það nú, að
efni, að svo miklu leyti, sem mér
er kunnugt.
Ekkert barnaheimili utan Ak-
ureyúar er nú starfrækt -fyrir
börn héðan og ekkert dagheimili
í bænum. Sannleikurinn er sá, að
streng. Bjarni Snæbjörnsson
læknir og fyrrv. þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins segir m. a. í Mbl.
81. ágúst sh:
„Ríkisstjórnin hliðrar sér hjá
að taka föstum tökum á jafn
óvinsælu máli og það er að ldífa
aftur niður dýrtíðarstigann og
liefir máske haldið, að hægt yrði
í ð bæta þetta með kaupum á nv-
lízku framleiðslutækjum, sem í
sjálfu sér var sjálfsögð ráðstöf-
un. En eg get ekki skilið annað,
en hún hljóti að sjá það nú, að
þetta kemnr ekki að því haidi,
sem nauðsynlegt er. Margir hafa
augun opin fyrir háskanum, en
vilja lieldur þegja en eiga það á
hættu að vera stimplaðir sem
svartsýnir afturhaldsseggir eða
valin önnur álíka hrópyrði af
pólitískum spekúlöntum."
Víst er um það, að mörg og
óþvegin hrópyrði hafa Fram-
sóknarmenn ldotið fyrir Jjað að
bera sannleikanum vitni, en Jjeir
hafa heldur kosið það hlutskipti
en að stunda þau þöglu svik að
Jjegja við öllu röngu.
Nú er sýnilega að bresta fló'tti
í lið stjórnarinnar frá stefnu
liennar. Kommúnistar hafa við
orð að yfirgefa hið sökkvandi
skijj eins og rotturnar gera.
Stjórnin riðar til falls með stefnu
sína, en mun þó sitja meðan flýt-
ur. Hinir „pólitísku spekúlant-
ar“ munu halda áfram hrópum
sínum enn um stund, meðan
nokkrir ljá þeim eyra.
eftirspurn frá , íöreldrum eftir
sumardvöl fyrir börn sín á barna-
heimilum hefir ekki verið mikil
undanfarin ár. Nokkur þöiif er
þó eflaust hér fyrir hendi. En al-
mennt mun svo álitið* að þörfin
fyrir dagheimili barna fari vax-
andi eftir því sem bærinn stækk-
ar. Nokkur áliugi mun því fyrir
hendi til 'að bæta úr þessari þörf.
Má hér geta þess, að kvenfélag-
inu „Hlíf“ hefir nýlega verið
gefið tún ofan við bæinn ásamt
meðfylgjandi mannvirkjum í
Jjessu skyni, og mun þar fyrir-
huguð bygging á næsta sumri. —
Til samanburðar skal þess getið,
að á Siglufirði, sem er nærfellt
helmingi minni bær en Akur-
eyri, er í sumar starfrækt dag-
heimili fyrir 80—90 börn.
Þá eru það leikvellirnir. Barna-
leikvöllur er starfræktur úti á
Oddeyrinni í sumar eins og áð-
ur. En ef litið er nokkur ár aftur
í tímann, sézt fljótt, að hér er um
afturför að ræða, hvað aðbúð
bæjarins snertir, að þessum eina
leikvelli. Leikvöllurinn hefir
verið minnkaður og verið er að
taka allmikinn hlut'a hans undir
byggingar. Hann er sama sem
ógirtur og öll tæki Jjví þar notuð
án eftirlits utan Jjess tíma, sem
hann á að vera opinn. Skýlí það,
sem börnin og umsjónarmaður
vallarins höfðu, hefir verið tekið
til íbúðar, og er Jjví íbúð á vell-
inum. Litlum geymsluskúr fyrir
áhöld hefir verið komið upp
Jjarna að nýju, en hann er alveg
ófullnægjandi bæði fyrir um-
sjónarmanninn og bömin. Að-
eins öúfá börn komast þar inn,
þegar eitthvað er að veðri. Að-
búð leikvallarins frá bæjarins
hálfu er Jjví mjög bágborin. . .
A hinum nýja skipulagsupp-
drætti af þessum bæjarhluta,
mun leikvellinum ætlaður stað-
ur á sam'a stað að mestu leyti. Þó
hefir mér skilizt, að hann muni
‘yltjast eittlivað til norðurs. Þarf
Jjví sennilega að flytja öll áhöld
úr stað.
Fyrir næsta sumar Jjarf því að
gera leikvöllinn úr garði eins og
hann á að vera í framtíðinni
samkv. skipulagsuppdrættinum.
Girða hann vel og byggja þar
(Framhald á 3. síðu).