Dagur - 07.05.1947, Page 4

4
DAGUR
Miðvikudagur 7. maí 1947
DAGUR
Hiístiórl: Haukur Soorradoti
Af<jr«iðsla, auglýsinqar, innheimta:
Marínó H. Pótursson
Skrifstoía í Hainai'stræti 87 — Sími 166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Bjömssonar

Hvers vegna er ekki sameinast um
raunverulegar kjarabætur?
F'YRIR NOKKRU greindi útvarpið frá því, að
utrunninn væri umsóknarfrestur um 9 hér-
aðslæknisembætti í dreifbýlinu, er nú væru lækn-
islaus oghefði ENGINN sótt. Um Hafnarfjarðar-
hérað, sein auglýst var laust á sama tíma, sóttu 10
læknar. Þessi fréttalestur brá upp skyndimynd af
þjóðfélagslegu misrétti, sem hér liefir þróast á síð-
ustu árum og fer sífellt vaxandi, þrátt fyrir allt
hið háfleyga tal um jafnrétti og öryggi þegnanna.
í þjóðfélagi, sem státar af „fullkomnasta almanna-
tryggingakerfi í heimi“ er langt í frá, að allir búi
við það lágmarksöryggi, að geta vitjað læknis til
sjúkra ástvina og fengið hjúkrun og aðhlynningu,
er sjúkdómar og vandræði berja að dyrum. Þess
eiga þeir ekki kost, sem búa í hémðunum, sem
enginn vildi sækja um. í milli þeirra og kaup-
staðabúans ber þarna langa dagleið og mörg
hundruð krónu útgjöld. jÞessi ókjör flýta óhjá-
kvæmilega fyrir því, að menn taki saman föggur
sínaroglialdi til þeirra staða, sem betra líf hafa að
bjóða. Læknisskorturinn í dreifbýli nú er hörmu-
legur vottur þess, að mjög skortir á að samræmi sé
milii orða og athafna þegar talað er um menning-
arríki hér og það réttlæti, sem mörg háfleyg laga-
setningin á að hafa búið þjóðinni. En misréttiðer
ekki bundið við þetta öryggisleysi eitt. Hvar sem
litið er, blasir sama myndin við, þéttbýlið og þá
alveg sérstaklega höfuðstaðurinn — býður meira
öryggi, hærri tekjur og meiri þjóðfélagsleg völd
en dreifbýlið. Og straumurinn er þangað, sem
glaðast logar. Fólkinu fækkar í sveitunum. Það er
á allra vitorði. Hitt er ekki eins kunnugt — og tal-
ar þó skýru máli — að í sumum helztu kaupstöð-
unum fækkar fólkinu líka, t. d. hér á Akureyri.
En í Reykjavík fjölgar um þúsundir innflytjenda
áári.
IjESSA DAGANA. heyrast háværar kröfur um
„bætt kjör“ handa alþýðu manna í þéttbýlinu.
Þessi krafa á upptök sín í Reykjavík, í hópi þeirra
manna, er hafa hvort tveggja á hendinni, æðsta
vald í kommúnistaflokknum og Alþýðusambandi
íslands. Látið er í veðri vaka, að verkafólk í bæj-
unum þurfi að fá kauphækkun til þess að mæta
hækkuðum tolli á ýmsum varningi. Á það hefir
verið rækilega bent, að þetta er aðeins tylliástæða.
Hinn raunverulegi tilgangur kommúnista með
þessu atferli er að framkalla stöðvun í atvinnulíf-
inu, upplausn og atvinnuleysi. í slíkum jarðvegi
ætla þeir að bezta uppskeran fáist. Ekki mun það
neitt undrunarefni þeim, sem fylgst hafa með
starfsemi kommúnista, að slík ráð séu brugguð í
innstu herbúðum þeirra þar syðra. Hitt gegnir
mikilli furðu, hversu leiðitamir verkamenn úti
um landið eru við forustu kommúnista og liversu
lítinn skilning samtök launþeganna hafa á nauð-
syn þess, að losa dreifbýlið úr því pólitíska kverka-
taki, sem Reykjavíkurstefnan hefir á afkomu alls
almennings. Hin kommúnistiska verkfallsáætlun
stefnir ekki að því marki .Hún mun verða til þess
að þjappa valdinu ennþá þéttar í höfuðstaðnum,
takist að framkvæma hana. En hvarvetna blasa við
verkefni til þess að bæta kjör alþýðunnar úti um
landið. Breytt siglinga- og innflutningsfyrirkomu-
lag mundi raunveruleg kjarabót, en sem væri
verkalýðnum meira virði en allur bægslagangur
kommúnista. Meiri dreifing fjármagnsins um
byggðir landsins mundi verða til þess að efla fram-
kværadalífið og auka afkomuöryggið. Aukin af-

„Allt er það eins, liðið hans
Sveins.“
¥»AÐ upplýstist í eldh úsumræðunum
* á dögunum, að mjóu hefði munað
að Áki Jakobsson hefði komið einu
meiriháttar ríkisfyrirtæki á hausinn í
stjórnartíð sinni með endemislegri
ráðsmennsku. Eitt af fyrstu verkum
nýju stjórnarinnar var að útvega
Landsmiðjunni 1 millj. króna lán, til
þess að forða því, að gengið yrði að
fyrirtækinu í þann mund, er Áki var
að taka saman föggur sínar í stjómar-
ráðinu. Eitt með öðru, er komið hafði
Landsmiðjunni í þessa klípu, voru eik-
arkaupin frægu og liggur smiðjan nú
með eik fyrir 2 milljónir króna og mun
vandséð til hvers hún er nothæf. Svo
frámunalega vitlaus voru innkaupin.
Líklega hefir Áki ætlað að nota eikina
í bátana, sem rokið var til að smíða
fyrir reikning ríkisins í þann mund er
völlurinn var mestur á „nýsköpun-
inni,“ en ekki reyndist hún nothæf til
þess. Varð því að útvega annan efni-
við í „munaðarleysingjana", en svo er
nú almennt farið að kalla þessa báta
ríkisins, því að hörgull er á útvegs-
mönnum, sem vilja taka nýsmíðina að
sér. En Áki var ekki búinn að ganga
frá Landsmiðjunni, eins og honum lík-
aði bezt, með eikarkaupunum. Hann
lét stofnsetja skipasmíðastöð í sam-
bandi við fyrirtækið og var því falið
að smíða nokkurn hluta ríkissjóðsbát-
anna. Útkoman á þeim reikning er
sögð vera sú„ að tapið á hverjum bát
sé 200 þúsund krónur, er ríkið verður
að taka á sig ,því að enginn útgerðar-
maður vill líta við stærri bátunum fyr-
ir meira en 700 þúsund kr. verð, en
þeir munu hafa kostað 900 þúsund kr.
Þegar kommúnistar útdeila
Akureyri réttlætinu.
¥ TTKOMAN á þessum skipasmíðum
um kommúnista er lærdómsrík
fyrir þjóðina og sýnir hvað það kostar,
að fela ábyrgðarlausum gösprurum
skipti dreiíbýhsins af stjórn ríkis-
ins — en hún er nú nær eingöngu
höndum Reyk'víkinga — mundi
st.órt skref til þess að bæta úr því
þjóðfélagslega misrétti, sem hér
er að þróast. Þannig mætti lengi
telja.
B>EYNSLAN hefir sannað, að
hinir reykvísku forustumenn
kommúnista hafa engan áhuga
fyrir þessum endurbótum. 1 tvö
ár sátu þeir í stjórn án þess að
beita sér fyrir raunhæfum kjara-
bótum af þessu tagi til handa
launþegum úti um landið. !
stjórnartíð þeirra komst verzlun-
arólagið í hámark og þeirra tíð
safnaðist fjármagnið hvað örast í
alls konar braskstarfsemi í höfuð-
staðnum. í þeirra stjórnatíð lá
fólksstraumurinn frá dreifbýlinu
til höfuðstaðarins með meiri
þunga en nokkru sinni fyrri. Það
gegnir furðu, að samtök launþeg-
anna úti um landið skuli ekki
láta sig þessi mál meiru skipta en
raun ber vitni. Á þessum vett-
vangi er stærstu sigrana að vinna.
Til þess á ekki að auka vald höf-
uðstaðarins og fámennrar klíku
þar, eins og kommúnist-
arnir vinna nú að. Alþýðan úti
um landið þarf að hnekkja því
valdi og taka upp raunhæfa bar-
áttu fyrir eigin hagsmunamálum
— baráttu fyrir því að afnema hið
þjóðfélagslega misrétti, sem skip-
ar mönnum í deildir eftir því,
hvar þeir eiga hcima á landinu.
mikilvægar framkvæmdir. Alveg sér-
staklega er tilefni fyrir Akureyringa
a3 hugleiða þetta. Áður en Áki og
kommúnistargripu inn í skipasmíða-
iðnaðinn voru framkvæmdar hér á Ak-
ureyri Vs hluti allra skipasmíða lands-
manna. Með tilkomu nýsköpunar-
stjórnarinnar varð hér snögg breyting
á. I stað þess að láta framkvæmdir
ríkisins stuðla að eflingu þessa iðnað-
ar hér, varð reyndin sú, að Akureyri
fékk ekki að smíða nema 1/15 hluta
nýju bátanna. Ný skipasmíðastöð var
sett á stofn í Reykjavík, þar sem fiski-
bátar höfðu ekki áður verið byggðir
— og henni fengið það hlutverk, að
j smíða alla 55 tonna bátana. Skipa-
j smíðastöðvar hér fengu að smíða f jóra
35 iesta báta. Nú er upiýst
að stærsta skipasmíðastöðin hér hefir
smíðað 55 tonna bát og selt fyrir 700
þúsund krónur, en bátarnir sem smíö-
aðir voru syðra, kosta 900 þúsund.
Þannig útdeildu kommúnistar réttlæt-
inu í sinni stjómartíð og þessi varð
hagur útvegsins og þjóðarinnar af
ráðsmennsku þeirra á þessum vett-
vangi.
Nýstáilcg sigling á Poliinum.
NÚ ÞESSA síðustu daga hafa Akur-
eyringar verið áhorfendur að ný-
stárlegri siglingu hér um Pollinn. Einn
af nýju bátunum hefir verið í reynslu-
íör hér og ýmsir sérfræðingar að sunn-
an hafa dvalið hér við athuganir á
þessari nýsmíði. Það þykir nú hafa
komið í ljós, að fleiri ókostir séu við
þessa báta en það, að þeir eru óheyri-
lega dýrir og þess vegna hörgull á
kaupendum. Athuganirnar hér munu
hafa verið gerað til þess að komast að
raun um hvað valda muni því að bát-
amir eru ekki eins hraðskreioir og ætl-
að var. Er um tvennt að ræða, að vél-
arnar séu ekki nægile^a sterkar eöa —
sem líklegra er — að svarið liggi í
gerð bátanna. Nú var ekki sá háttur
viðhafður í tíð „nýsköpunarinnar", að
prófa sig áfram með gerð þessara báta
og láta reynsluna skera úr. Aöferö
„nýsköpunarinnar“ var sú, að dreifa
teikningum af þessum bátum til
skipasmíðastöðvanna og láta byggja
þá alla eins. Enn er ekki séð hvað
þessi ráðsmennska á eftir að kosta, en
alltaí vex Áki að dýrleika, eftir því
sem betur er skoðað í hreiðrið hans og
dýr mun hann allur, þegar komið er að
síðustu afglöpunum, en langt mun í
land, að þangað sé náð ennþá.
Hin fyrirhugaða uppstigning
lieildsalans.
EGAR stjórnarferill kommúnista er
hugleiddur, gegnir furðu að þeir
skuli þora að ásaka aðra um brask og
fjársóun, svo sem þeir gera nú í um-
ræðum um hina nýju ríkisstjórn. Það
er táknrænt um blygðunarleysi komm-
únista, að þeir kenna nýju stjórnlna
jafnan við „heildsölu" í blöðum sín-
um. Óheppnari gátu kommúnistarnir
naumast verið, því að hér heíir ekki
setið nema ein stjóm að völdum, sem
á það nafn skilið. Frá árslokum 1944
til ársbyrjunar 1947 tókst að koma'í
lóg hvorki meira né minna en 1300
millj. króna af erlendum gjaldeyri og
aðeins 300 millj. af þessari upphæð
fóru til svokallaðrar nýsköpunar. Hitt
gufaði upp, að verulegu leyti í hönd-
um heildsala. Allan þennan tíma sátu
kommúnistar í ríkisstjórn og höfðust
ekki að. Þá gekk mesta gróðatímabil
íslandssögunnar yfir íslenzka heild-
sala. Þegar nýja stjórnin tók við völd-
um í febrúar átti þjóðin engan erlend-
an gjaldeyri til kaupa á lúxusvarningi
og þá fyrst fór að þrengjast í búi hjá
heildsölunum. Það er frægt, er Áki
! Jakobsson hafði við orð í þingræðu að
1 „skera heildsalana niður við trog“. Um
: sama leyti og þessi hreystiyrði féllu,
var hann og sálufélagar hans að vinna
að því, að gera einn af forríkustu
heildsölum landsins að framkvæmda-
(Framhald á 5. síðu).
Vordragt
Eldd er eg' vi.s's
Lim að öllum
muni falla þetta
dragtarsnið.
Pilsið er hvítt
„crepe“efni smá-
Eellt (,,plíserað“),
blússan úr dökk-
bláu prjónaefni
og jakkinn úr
hvítu ullarefni
með dökkbláum
bryddingum.
Skemmtilegur
klæðnaður til að
vera í í sumarleyf-
inu, segir Vera.
Garðstörf - vorsáning
Strax og snjóa leysir fer fólk að litast um í görð-
um sínum, og kemur þá margt í 1 jós, sem lagfæra
þarf og hreinsa, áður en sáning hefst og annað af
því tagi.
Það er um að gera að byrja nógu snenuna og
undirbúa allt vel, ef góðs árangurs á að vænta.
Ef mála á girðingar, áburðartunnur o. s. frv., er
bezt að gera það, áður en trén iaufgast og grasið
fer að gróa.
Hreinsa þarf burt allar feiskjur og ýmis konar
rusl, sem fokið hefir inn í garðinn úr öskutnnn-
um nágrannans — eða kannske úr þínum eigin
öskuhaug.
Það er hreingerning af ýmsu tagi, sem verður að
fara fram í garðinum á vorin, engu síður en í stof-
um þínum. — Þrifin húsmóðir og hirðusöm lætur
sér ekki á sama standa um útlit garðsins, eigi hún
einhvem á annað borð.
Margar húsmæður hafa þegar sáð grænmetis-
og sumarblómafræi í kassa inni, og sumar hafa
sennilega séð fyrstu blöðin teygja sig upp úr
moldinni. En þetta er hægt að gera ennþá, þótt
með seinna móti sé.
Það er ekki nauðsynlegt að hafa mikla ná-
kvæmni við sáninguna, þegar sáð er í kassa, því að
umplantað er, þegar plönturnar eru orðnar það
stórar, að komin eru á þær 4—6 blöð. Þær eru þá
teknir ,upp úr moldinni með varúð, og þeim
plantað niður aftur með ca. 3 cm. millibili.
Levkoj, morgunfrú og nemensía er ágætt að sá
inni og koma þeim vel til, áður en þær eru settar
út.
Valmúa, nemopliolia og blönduðu sumar-
blómafræi, er aftur á móti bezt að sá beint í garð-
inn um miðjan maí. Af grænmetisfræi er bezt að
sá grænkáli og pínati inni. Salati, hreðkum og
gulrótum aftur á móti úti.
Gulrótarplöntur þola illa umplöntun, en þær
þarf að grisja eftir að plönturnar eru komnar vel
upp. Gulrótarfræi má sá, þótt frost sé ekki alveg
komið úr jörðu.
Gott er að láta guirótarfræ liggja í bleyti a. m.
k. í vikutíma, áður en sáð er, en þurrka verður vel,
á dagblaði, svo að fræin tolii ekki saman, þegar
farið er að sá.
Húsmæður ættu að muna eftir, að ætla græn-
kálinu góðan stað og stóran í garði sínurn. — Það
lifir af frost og hörkur, og er hægt að hafa það í
garðinum alfan veturinn, og hollusta þess er með
eindæmum, þar sem það er talið auðugast allra
grænmetistegunda af vitamínum og málmsöltum.
Garðarnir okkar eiga að vera fallegir á að líta —
Sumarblómin eiga að skipa stóran sess, en með því
að rækta þar einnig grænmeti verður gagnið og
gleðin tvöföld — sem sé næring bæði fyrir líkama
og sál. „PUELLA".