Dagur - 01.04.1948, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Fimmtudaginn 1. apríl 1948.
ÐAGUR
Ritstjóri: Ilaukur Snorrason.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Marínó H. Pclursson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi
Argangurinn kostar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júlí
ý Prentverk Odds Björnssonar h.f. Akureyri
í
Stóru máliu gleymdust
Eitthvert sunnanblaðanna hafði orð á því á dög-
unum, að útvarpsumræðurnar frá Alþingi fyrir
páskana mundi lengi í minnum hafðar. í þessum
ummælum felst mikið ofmat á þeim stjórnmála-
foringjum, sem létu ljós sitt skína við þessar um-
ræður, og vanmat á íslenzkum kjósendum. Sann-
leikurinn mun vera sá, að þessar útvarpsumræður
munu gleymast flestum fljótt. Þegar sleppt er
uppgjörinu við kommúnista — sem var hreinna
og beinna nú en nokkru sinni fyrr — voru þessar
umræður um of bundnar persónulegum ásökun-
um, gamálkunnu þrasi flokksforingjanna og upp-
rifjun gamalla synda, til þess að geymast lengi í
minni landsmanna. Þær báru sorglegan vott um
fátæktina í íslenzkri stjórnmálabaráttu. Þessi leik-
sýning í útvarpinu var alls ekki ný. Það var end-
urvakning á gömlu „stykki“ er eitt sinn þótti gott,
en er nú úr sér gengið. Menn hafa áður heyrt Ein-
ar Olgeirsson í hlutverki spámannsins, sem vill
frelsa „þjóð sína“. Gerfi hinna stjórnmálaforingj-
anna er líka gamalkunnugt. Þar ber mest á þrasi
í innsta hring ráðamanna í höfuðstaðnum. En það,
sem nýtt hefði verið og líklegt til þess að geymast
lengi með þjóðinni, var hulið að tjaldabaki. Þar má
til nefna stjórnarskrá lýðveldisins, sem tvær stjórn
ir hafa nú lofað að vinna að, en hvorug staðið
við. Sterkar stoðir renna undir þá skoðun, að ó-
farnaður sá, sem ríkt hefur í stjórnmálum lands-
manna á undanförnum árum, eigi að verulegu
leyti rót sína að rekja til ófullnægjandi stjórn-
lagaákvæða og úreltrar stjórnarskrár. En þetta
stóra mál var ekki á dagskrá í almennum umræð-
um um stjórnmál landsins.
Annað stórmál var hulið á hak við tjöldin. Það
er hin mikla röskun, sem orðin er á jafnvæginu
milli landsbyggðarinnar og höfuðstaðarins. Lands-
menn sannfærast nú æ betur um það, að hér verð-
ur ekki hafin allsherjar endurreisn á sviði at-
vinnu- og efnahagsmála, nema til komi gagngerð
skipulagsbreyting á stjórn ríkisins og skiptingu
fjármagnsins. Það verður ekki haldið áfram óend-
anlega á þeirri braut, að flytja fólkið og fjármagnið
suður að Faxaflóa, nema það hafi alvarleg tíðindi
í för með sér. Embættismannavaldið í höfuðstaðn-
um leggst með sívaxandi þunga á sjálfsbjargar-
viðleitni manna úti á landi, tækifæri byggðar-
laga til þess að skapa viðundandi lífskjör fyrir
íbúa sína og áframhaldandi sókn til menningar
fara þverrandi með minnkandi sjálfsstjórn og á-
hrifum á gang eigin mála. En þessum málum voru
ekki gerð nein skil í útvarpsumræðunum. Þar
með glötuðu stjói-nmálaflokkarnir tækifæri til
þess að láta þetta stjórnmálauppgjör úr sölum
Alþingis verða annað og meira en lesturinn, sem
landsmenn hafa hlýtt á, af minnkandi áhuga, nú
um langt árabil.
Það mun sannast mála, að meðan þessi stóru
mál eru óleyst, og engin veruleg viðleitni sjáan-
leg til þess að leysa þau, fyrir forgöngu núverandi
Alþingis, finnst æði mörgum stjórnmálaþvargið
þar — eins og það birtist í útvarpsumræðunum —
vera að verulegu leyti utan og ofan við hin mestu
úrlausnarefni þjóðfélagsins, að með þessum hætti
sé leitað langt yfir skammt og tækifærum til þess
að leiða þjóðina til raunhæfra, lýðræðislegrar
uppbyggingar af samheldni og trú á góðan mál-
stað, séu ekki notuð. Meðan þessu
fer fram, verða stjórnmálafor-
ingjarnir, sem töluðu í útvarps-
umræðunum á dögunum, að
sætta sig við að orð þeirra gleym-
ist fljótt, áhugi fyrir þessu þvargi
fari minnkandi og menn í öllum
flokkunum brjóti heilann um
það, hvernig lyfta eigi íslenzkum
stjórnmálum upp fyrir hring
nokkurra valdamanna í höfuð-
staðnum og meting þeirra, og
sameina alla lýðræðisfylgjendur
gegn einræðisflokkum, með raun-
hæfri upbyggingu um land allt.
Utvarpsumræðurnar hafa orð-
ið til þess helzt, að leggja áherzlu
á nauðsyn þess.
Getið skal þess, sem gert er.
Eg hefi stundum gerzt allhvass
yrtur um stjórn bæjarins og seina
ganginn, sem mér virðist vera á
ýmsum bæjarframkvæmdum.
Ekki ætla eg að afturkalla neitt
af því, sem eg hefi áður um þau
mál sagt, en vil þá einnig geta
þess, þegar mér þykir bæjaryf-
irvöldin vera viðbragðsfljót að
taka ábendingar til greina. Svo
er t. d. um fráfall hestshússins á
Kaupvangstorgi Eg drap á nauð-
syn þess á dögunum, að ganga frá
því verki, sem hafið var þar, og
eigi leið á löngu áður en hafizt
var handa á lóðinni og er nú mik-
ill munur að líta á grunninn. En
væri ekki ráð að laga ofurlítið
austurhlið hússins, sem eftir
stendur? Ekki mundi saka, þótt
hún væri máluð. Eins og hún nú
er, er hún ljótari en orð fá lýst.
Og svo eru það holurnar í göt-
unum. Eg get ekki betur séð en að
mestallt það svæði, sem malbikað
var hér á árum áður, sé að grotna
niður og verða ónýtt. Það er alls-
endis ófullnægjandi að bera fok-
sandinn í holurnar. Það sannar
reynslan á syðri mótum Hafnar-
strætis og Kaupvangstorgs. Upp-
fylling sú dugði í tvo daga, en
ekki stundinni lengur. Og nú eru
holurnar eins stórar og Ijótar og
þær áður voru. Lítill ávöxtur
hefur því orðið af fé því og fyrir-
höfn, sem til þess fór að gera
þessa bráðabirgðalagfæringu. Og
svo mun því miður vera um fleiri
slíkar lagfæringai'. Fé og fyrir-
höfn fýkui' með vindirtum út í
buskan svo að ekkert sést eftir.
Einhver ráð hljóta vei'kfræð-
ingar bæjarins að geta fundið til
þess að fé það, sem árlega er var-
ið til gatnaviðhalds, komi að
meiri notum en þessi fram-
kvæmd.
Þeir ætluðu „að laumast burt“
frá frelsinu!
Kommúnistai' eru stundum svo
áfjáðir að birta fréttir frá hinum
einu og sönnu heimildum austan
járntjaldsins, að þeir gæta sín
ekki og gera sjálfa sig að at-
hlægi. Þannig fór fyrir „Þjóð-
viljanum" á dögunum, þegar
að hann fræddi lesendur sína á
því, samkvæmt heimildum „að
austan“, að tveir fyrrverandi ráð-
herrar í stjórn Tékkóslóvakíu
hefðu verið handteknir á flug-
velli nokkrum, þar sem þeir
hefðu ætlað að „laumast úr landi“
Þannig er það í landi „frelsisins og
alþýðunnar“, að menn fá ekki
frjálsir ferða sinna að fara úr
landi. Það er glæpur, sem kostar
tugthús. Þar með er frelsið kom-
ið á sama stigi í þessu nýja landi
„lýðræðisins“ og í Rússlandi. Þar
er það líka glæpur að ferðast úr
landi. Slíkt geta almennir borg-
arar ekki. Þeir mega auk heldur
ekki ganga í hjónaband með
annarra þjóða fólki, énda þótt
hvítt sé. Þar skákar þetta mikla
„lýðræðisríki” alveg frásögnum
Þjóðviljans af ófrelsinu í Banda-
ríkjunum, þar sem blaðið segir
að hvítar stúlkur megi ekki ganga
að eiga svarta menn. 1 Rússlandi
mega rússneskar stúlkur ekki
ganga að eiga nokkurn mann,
sem ekki er Rússi!
— Frá erlendum
bókamarkaði
Framhald af 2. síðu
an frá fyrirstríðsárunum síð-
ustu endurtaka sig: Þær láta
undan fjandsamlegu stjórnar-
kei'fi vegna þess að þær telja
sér trú um að stjórnarkerfi
þetta sé e. t. v. ekki eins slæmt
og af er látið. En þegar það er
vel á veg komið til heimsyfir-
ráða, þá rennur upp fyrir þeim,
að það er miklu verra en þær
álitu áður og þá er ákveðið að
verjast. En þegar hér er kom-
ið hefur árásarstefnan fengið
svo mikinn byr undir vængi að
hún verður ekki stöðvuð í
skyndingu. Hægt hefði verið
að stöðva árásarmennina fyrr
ef þeim hefði verið gert full-
ljóst að þeir mundu mæta
harðsnúinni andspyrnu. Stefna
sem ráðin er snemma, getur
forðað stríði, þótt hún megni
ekki að gera það, ef hún er
upptekin á síðasta augnabliki.
Ályktun Sir Normans er, að
vestrænu þjóðirnar þurfi að taka
upp nánara og traustara sam-
band sín í milli.
Það væri freistandi að rekja
fleiri kafla þessarar merku bók-
ar, t. d. þar sem höfundur ræðir
um sósíalisma og kapitalisma og
bendir á að hvorugt hagkerfið sé
takmark í sjálfu sér heldur mis-
munandi leiðir að takmarki. Saga
síðustu áratugana ber það með
sér, segir hann, að hvert skref,
sem tekið he/ur verið í vestrænu
lýðræðisríkjunum til þess að
vernda menningarlegt og stjórn-
málalegt frelsi, hefur haft í för
með sér bein eða óbein afskipti
ríkisvaldsins. Aðalverkefnið er
þá að viðhalda lýðræði ríkisins
og vernda og útfæra hið pólitíska
frelsi að því marki, að innan þess
verði öll vandamál leyst, efna-
hagsleg eigi síður en stjórnmála-
leg. En rúmið leyfir ekki lengri
frásögn af þessari bók. Hér er um
merkilegt rit að ræða og athygl-
isverð umhugsunarefni fyrir alla
frjálsa menn. Mikill fengur væri
að þessu verki í góðri íslenzkri
þýðingu. A.
Girðinganet -
Sá, sem getur útvegað mér
ca. 60 metra af girðinganeti
(smáriðnu), gengur fyrir um
kaup á ca. 57 metrum af
gólfdúk.
Guðmundur Guðmundsson.
Sími 263 og 592.

Sunnan-stúlkiirnar
• komu — sáu og sigruðu
Á hinu nýafstaðna landsmóti skíðamanna voru
það sunnan stúlkurnar, sem fóru með flest sig-
urverðlaunin og það var sunnan stúlka, sem hlaut
titilinn íslandsmeistari kvenna 1948, fyíir beztan
árangur í svigi og bruni.
Hún heitir Inga Árnadóttir (í. B. R.) frá Rvík,
og þegai’ ég í bítið moi'guninn eftir landsmótið ætl-
aði að ná tali af henni, var hún, ásamt félögum sín-
um að sunnan, lögð af stað landleiðis suður fjöll.
— Það má því með sanni segja: Þær komu — sáu
— sigruðu — og fóru.
En það var annars myndarlegt af Reykvíking-
um að senda svo stóran hóp ágætra skíðakvenna á
landsmótið, og þeir sem þekkja til hinna erfiðu skil-
yrða til þess að stunda skíðaæfingar í Rvík, hljóta
að dáðst að árangri þessara sunnlezku skíðameyja.
Við þökkum þeim fyrir komuna og vonum að
þeim hafi fundizt snjórinn okkar engu lakari en
sunnlenzki snjórinn, þótt óvanalega lítið væri af
honum þessa dagana.
Fyrrverandi Islandsmeistari varð nr. 2 í svigi.
Af norðanstúlkum voru nokkrar sem stóðu sig
ágætlega og er þar fyrst að nefna frk. Aða,lheiði
Rögnvaldsdóttur frá Siglufirði.
Eg hitti Aðalheiði sem snöggvast,, áður, en hún
hélt heimleiðis og svaraði hún greiðlega gpurning-
-um mínum: .......
„Eg er úr Skíðafélagi Siglufjarðar, en það pru 2
skíðafélög heima, það og Skíðaborg.
Við Siglufjarðarstúlkurnar vol'um aðeins 3 á
landsmótinu, og hefir eflaust ýmsum þótt það lélegt
úr okkar mikla skíðabæ.
En það eru þó fjölmargar stúlþyr .pepr, stunda
skíðaíþróttina, en þær eru bara svo ragar við að
keppa. —• Þetta er slæmt fyrir okkur hinar, því að
þær sem eru í lægri flokkunum, fá ekki tækifærj
til að færast upp, nema 6 keppi ý fkjkknum. En
það hefir verið lítill snjór á Siglufirði í vetur aldrei
þesu vant, og æfingar því með minna móti.“
Varst þú ekki tslandsmeistari í fyrra?.
„Jú, eg varð íslandsmeistari bæði í þruni og
svigi í fyrra á landsmótinu, sem þá var haldið fyrir
sunnan. — Eg hefi raunar verið á skíðum frá því
eg var smátelpa og það er mín eftirlætisíþrótt og sú
eina, sem eg stunda að nokkru ráði“
Hvernig voru viðtökurnar hér og áðbúnaðurinn?
„Það var allt saman prýðilegt. Við höfðum kort
sem veittu okkur far með bifreiðum úr bænum upp
eftir og aðgang að skíðaskálunum. Þar var notalegt
að koma, nema daginn sem stökkin fóru fram var
þar svo mikill mannfjöldi, að þrengsli urðu geysi-
leg.“
Og svo skemmtuð þið ykkur á kvöldin?
„Já, það vöru kvöldvökur haldnar og ýmsar á-
nægjustundir áttum við þar að auki, og að lokum
hóf að Hótel Norðurlandi þar sem verðlaun voru
afhent. — En eitt þótti mér skrítið, og það var að
Inga, íslandsmeistai-inn, skyldi ekki fá neinn bik-
ar. — íslandsmeistari karla fékk bikar, og í fyrra
fékk eg tvo bæði fyrir brun og svig, og mér finnst
Inga hafi átt skilið bikar núna.‘
Eg er Aðalheiði sammála um það, að Inga hafi
átt að fá bikar engu síður en íslandsmeistari karla,
og svo kveð eg hana og þakka rabbið, en hún legg-
ur innan stundar af stað til Siglufjarðar — og er
heima eftir 20 mínútur.
Puella.
•—o—
FRÆÐSLUNÁMSKEIÐ
Athylgi skal vakin á því, að fræðslunámskeið það
um uppeldismál, sem auglýst er hér í blaðinu í dag,
hefst mánudaginn 5. apríl n. k., en ekki þriðjudag-
inn 6. apríl, eins og segir í ísl. í gær. Öllum er heim-
ill aðgangur.