Dagur - 27.07.1949, Page 1

Áskrifendur eru minntir á, «6
gjalddagi blaðsins var 1. júlí
Dagur er aðeins 4 bls. að þessu
sinni vegna sumarleyfa í
pr entsmið j unni.
XXXII. árg.
Akureyri, miðvikudagiim 27. júlí 1949
30. tbl.
r
Islendingar hafa tapað Suður-
Ameríku markaði fyrir saitfisk á
sama tíma og Norðmenn ef!a hann
Markverðar umræður um saltfisksverzlun í
norsku blaði
Noregs Handels- og Sjöfartstidende birti nú nýlega viðtal við
norskan fiskikaupmann frá Rio de Janeiro, einn stærsta saltfiskinn-
flytjanda í Brasilíu, um salfiskmarkaðinn þar og í Suður-Ameríku
yfirleitt. Kaupmaður þessi er einn hinna fjölmörgu Norðmanna, sem
reka innflutningsverzlxm í erlendum hafnarborgum og eru hin mesta
stoð fyrir útflutningsverzlun Norðmanna.
í þessu viðtali segir þessi inn-
flytjandi, að ástæðulaust sé að
óttast að eftirspurn eftir saltfiski
á heimsmarkaðinum muni þverra
í framtíðinni. í sambandi við
saltfiskkaup Brasilíumanna upp-
lýsir hann, að á árunum fyrir
stríðið hafi norskir saltfiskút-
flytjendur átt í erfiðleikum með
að komast inn á markaðinn. Bret-
ar hafi þá verið umsvifamestir
þar, en íslendingar hafi sífellt
verið að sækja á og hafi verið
búnir að vinna fiski sínum álit
þar syðra. Á stríðsárunum gátu
Norðmenn vitanlega ekki haldið
uppi útflutningsverzlun yfir út-
höfin, en eftir stríðið hafi hvorki
Bretar né íslendingar gert neitt
til þess að viðhalda markaðinum
í Brasilíu og þá hafi Norðmenn
fengið gullið tækifæri og það hafi
þeir notað vel. Á 10 árum hafi
þeir sextánfaldað saltfiskútflutn-
ing sinn til Brasilíu.
íslendingar tapa 90%.
Árið 1939 komu 320 tonn af
norskum saltfiski til Rió,
en árið 1946 1770 tonn, árið
1947 3570 tonn og árið
1948 5260 tonn. Bretar seldu
Brasilíumönnum 3340 tonn árið
1939 ,en árið 1948 ekki nema 1340
tonn. Lakari er þó útkoman hjá
íslendingum, segir þessi kaup-
maður frá Brasilíu. Þeir seldu
1470 tonn árið 1939, en ekki nema
147 tonn árið 1948.
Nú er svo komið, að norskur
saltfiskur er talinn bezta varan á
markaðinum í Brasilíu. Og verð
lagið er hátt, eða fimmfalt á við
það, sem var fyrir stríð. Árið 1930
kostaði kassinn (58 kg.) 40 shill-
inga, en sama magn í dag ko«t«r
200 shillinga.
Þessi norski innflytjandi, sem
starfað hefir í Brasilíu síðan 1912,
leggur í viðtalinu megináherzlu á
nauðsyn þess, að Norðmenn láti
þennan mikla ávinning á Brasil
íumarkaðinum ekki úr hendi
sleppa og haldi áfram að vinna að
því af kostgæfni, að auka mark-
aðinn þar og annars staðar í Suð-
ur-Ameríku. Mjög mikil tæki
færi séu enn ónotuð til þess að
selja þessa þrautreyndu og ágætu
útflutningsvöru, saltfiskinn, til
Suður-Ameríkulandanna. Norð
menn mega ekki láta það henda,
að saltfiskframleiðslan dragist
svo saman, að ekki sé hægt að
fullnægja þeim mörkuðum, sem
þegar eru tryggir, jafnframt því
sem hægt sé »ð vinna öfluglega
að því að koma fiskinum inn á
nýja markaði.
Ungnr listamaður
sýnir málverk í
Gagnfræða-
skólanum
„Jörundur46 kemur
í dag
Hinn nýi glæsilegi t»gari
Guðmundar Jörundssonar út-
gerðarmanns hér í bæ, „Jör-
undur“, lagði af stað frá
Lowestoft á Bretlandi s. I.
laugardag og er skipið vænt-
anlegt hingað í dag. Þetta er
þriðji togarinn, sem héðan er
gerður út, og er „Jörundur“ af
annarri og nýtízkulegri gerð
en aðrir togarar landsmanna.
Hefur skipið vakið mikla at-
hygli á Bretlandi.
Útgerðarmannafélag Akur-
eyringa gengst fyrir móttöku-
athöfn á hafnarbryggjunni við
komu skipsins. Verður skip-
inu fagnað með ræðu og hljóð-
færaleik.
Líklegt að Haag-dómstóllinn dæmi
deilumál Norðmanna og Breta
um 4 mílna landhelgina
Eretar bjóða sættir á grimdvelli málamiðlunar
Eins og fyrr hefir verið greint frá hér í blaðinu, tilkynntu Norð-
menn upp úr stríðslokum, að landhelgi þeirra framvegis væri 4 mílur
frá ströndinni í stað 3. mílna áður. Þessa breytingu töldu þeir mikla
nauðsyn til vemdar fiskimiðum og fiskistofni og framtíð norskrar
útgerðar. Norðmenn hafa ekki fcngið viðurkenningu annarra þjóða
á þessari rýmkun landhelginnar, en Bretar munu hafa mestra hags-
muna að gæta í því sambandi.
Ungur listamaður sýnir 40-50
málverk um þessar mundir í
Gagnfræðaskólahúsinu hér í bæ.
Listamaðurinn heitir Gunnar
Magnússon og hefur þegar vakið
athygli í Reykjavík með mynd-
um sínum. Má í því sambandi
minna á ummæli Jóhannesar
Kjarval um listamanninn í Vísi í
vetur, en Kjarval lét svo ummælt
m. a.: „Listamaðurimi Gunnar
Magnússon sýnir myndir sínar í
listasal Ásmundar Sveinssonar.
Þar eru allskonar hrifnæmi frá
listformi og bein áhrif frá náttúr-
unni. Fyrirmyndir af fólki og list-
dreymi, uppstillingar, djúp
skyggni lagar eða grunnsævis.
Fjölbreytt er efnisvalið. Sýning-
in er falleg, full af fjöri og dirfsku
og saklausri áhættu. Er laus við
allt skólanöldur um stíla og stefn-
ur, en hefur í för með sér allmikla
kunnáttu."
Gunnar sýnir hér allar mynd-
Framhald á 4. síðu.
Finnsku hjónin kosna til Ákur-
eyrar í kvöld
Halda samkomu í kirkjunni annað kvöld
Með áætlunarferðinni í kvöld
frá Reykjavík koma þau hjónln
A. J. Rintala og frú frá Finnlandi.
— Saga þeirra er merkileg. —
Þau urðu að flýja heimili sitt í
stríðinu. — 1 þrjú ár hafa þau
ferðast um Svíþjóð og Noreg til
þess að halda söngskemmtanir.
Frúin hefir simgið og leikið á
hið gamla, þjóðlega hljóðfæri
Finna, Kantele, og hr. Rintala
flutt erindi um líf og sögu Finna.
Þau hjónin efna til samkomu í
Akureyrarkirkju annaðkvöld kl.
hálf níu, þar sem frúin syngur og
leikur undir á Kantele og maður
hennar talar. — Séra Friðrik J.
Rafnar vígslubiskup mun bjóða
hjónin velkomin. Jakob Tryggva
son leikur á orgelið en Jóhann
Konráðsson syngur eitt eða tvö
lög.
Það er aldagamall siður íslend-
inga að reyna að taka vel á móti
gestum, sem að garði bera.
Hér eru gestir langt að komnir í
göfugum tilgangi, og vér í þess-
um söfnuði skulum reyna að taka
vel á móti þeim með því að fjöl-
menna í kirkjuna annað kvöld.
Allir eru velkomnir. P.
Rússar og Bandaríkjamenn
hafar rýmkað landhelgi sína
miklum mun meir en þetta, en
ekkert erlent fiskiskip vogar sér
inn fyrir þau nýju takmörk, því
að þau eru öfluglega varin með
hervaldi, sem smáþjóðimar hafa
ekki ráð á.
Málið til umrseðu í breaka
linginu.
Norsk blöð greina frá umræð-
um um þetta mál, sem fyrir
skömmu urðu í neðri málstofu
brezka þingsins. í þeim umræð-
um upplýsti Bevin utanríkisráð-
herra, að líklegt mætti telja að
brezka stjómin vísaði málinu til
aðgerða alþjóðadómstólsins í
Haag, nema ef norska stjórnin
samþykkti * málamiðlunartillögu,
sem brezka stjórnin hefði sent
henni. Tilefni þessara umræðna
nu er, að í sumar tók norskur
varðbátur brezka togarann „Lord
Nuffield" að veiðum við Norður-
Noreg, innan 4-mílna línunnar,
en utan 3-mflna línunnar, og fór
með hann til hafnar.
Sættir ekki útllokaðar.
Málamiðlunartillaga sú, sem
fyrr um getur, er sögð hafa verið
samin í janúar sl. með það fyrir
augum að finna millileið óska
Norðmanna um rýmkaða land-
helgi og fastheldni Breta við 3-
mílna línuna gömlu. Norsk nefnd
fjallaði um þessi mál í London
ásamt fultrúum brezku stjórnar-
innar. Tillagan var lögð fyrir báð
ar ríkisstjórnirnar.
Eftir því sem norsk blöð telja
sig hafa eftir góðum heimildum
mun brezka ríkisstjórnin vilja
fallast á málamiðlunartillögu
þessa, en hins vegar liggur ekk-
ert fyrir um það, hvaða afstöðu
norska stjórnin hyggst taka til
hennar. Talið er líklegast að Stór-
þingið muni fjalla um málið nú
innan skamms.
Aðgerðir Norðmanna rýmka
landhelgina.
Af þessari fregn er þegar ljóst.
að Norðmenn eru vel á veg
komnir að rýmka landhelgi sína
nokkuð og hljóta viðurkenningu
Breta á því. Samþykki Norðmenn
málamiðlunartillöguna, sem hlýt-
ur að taka verulegt tillit til sjón-
armiða þeirra, er aukinn réttur
þegar fenginn. Kjósi þeir hins
vegar að halda fast við ákvörðun
sína um 4-mflna landhelgi, mun
dómstóllinn í Haag fjalla um
málið og vissulega munu Norð-
menn ekki fara þá leiðina nema
æir telji sig hafa góðar líkur fyr-
ir því að málið gangi þeim í vil.
Þessar fregnir af aðgerðum
Norðmanna eru því hinar athygl-
isverðustu fyrir okkur. Þær sýna,
hvað hægt er að gera með einurð
í skiptum við ágæta og vinveitta
Djóð sem Breta. Mætti það verfia
okkur lærdómsríkt.
Tvö framboð
ráðin á Akureyri
Sjálfstæðisflokkurinn og
Kommúnistaflokkurinn hafa nú
ákveðið framboð sín hér á Akur-
eyri í næstu kosningum, hvort
sem þær verða í haust eða á til-
skildum tíma í júní næstkomandi.
Kommúnistar bjóða fram Stein-
gi-ím Aðalsteinsson alþm., en
Sjálfstæðisflo'kkurinn Jónas G.
Rafnar lögfræðing héf í bæ, í
stað Sigurðar E. Hlíðar alþm.,
sem nú dregur sig í hlé.
Héiaðsliátíð Fram-
sóknarmanna
verður 7. ágúst
Ákveðið hefur verið að héraðs-
hátíð Framsóknarmanna á Ak-
ureyri og í Eyjafjaryðarsýslu
verði haldin að skemmtistað fél-
aganna að Hrafnagili sunnudag-
inn 7. ágúst n. k. Eysteinn Jóns-
son menntamálaráðheiTa mun
flytja ræðu á hátíðinni en að
öðru leyti hefur dagskráin ekki
verið fullákveðin og verður hún
auglýst nánar í næsta blaði og í
útvarpinu.
Útvarpsstjórar Norðurland-
anna allra eru í heimsókn hér á
landi í boði íslenzka Ríkisút-
varpsins. í gær komu þeir hing-
að til bæjarins í fylgd með
forráðamönnum íslenzka út-
varpsins, á leið til Mývatns.