Dagur - 11.04.1951, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Miðvikudaginn 11. apríl 1951
Óráðshjal kommúnisfa á sér djúp
sfæðar sálarlegar skýringar
Kommúnistískur réttírúuaður
stöðvar audlegan þroska
Dagskrármál landbúnaðarins:
Árbók landbúnaðarins 1950
í formála, sem brezki þing-
maðurinn Richard Ci-ossman
(ritstjóri frjálslynda blaðsins
New Statesman and Nation“, sem
kommúnistapressan vitnar stund
um í) ritar fyrir bókinni „Guð-
inn, sem brást“, segir hann m. a.
svo:
„Kommúnistanýliðinn, sem
beygir sál sína undir yfirvald
Kremls, fann til álíka hugar-
léttis og kaþólskan veitir þeim
andans mönnum, sem eru
þreyttir og áhyggjufullir vegna
forréttinda frelsisins.
Þegar menn eru búnir að af-
sala sér því, hættir hugurinn að
starfa af eigin rammleik og
verður þjónn æðri, óvéfengds
tilgangs. Þjónustan er fólgin í
því að draga sanrjeikann í efa.
Af þeirri ástæðu stafar það,
vitanlega, að ekki er unnt að
íæða neina sérstaka hlið
stjórnmála við kommúnista.
Hvers konar andlegt samneyti,
sem menn hafa við hann, ögrar
undirstöðutrú hans, baráttu
fyrir sál hans. . . . “
Kommúnistum þykir stundum
hentugt að vitna í skoðanir þessa
brezka ritstjóra — um önnur efni
en kommúnisma. En þeir hafa
ekki lagt í að rökræða við hann
um þessa kenningu hans, né held-
ur að véfengja frásögn uppgjafa-
kommúnistanna, sem rita bókina
um guðinn, sem brást. Þeir vilja
helzt sem minnst um þessa hluti
tala. En hver hugsandi nútíma-
maður ætti að lesa þessa bók.
(Hún er til í góðri, íslenzkri þýð-
ingu). Þar er að finna fróðleik,
sem varpar birtu á stjórnmála-
atburði líðandi stundar og á þá
stefnu, sem nú hótar mannkyn-
inu tortímingu.
Trúin á óskeikulleikann'.
Mönnum gengur illa að ótta sig
á því, hvernig það mó vera, að
menn, sem taldir eru góðir og
gegnir í daglegum störfum og
umgengni, geti varið það fyrir
sálu sinni og samvizku að kalla
svart hvítt í stjórnmálunum, geti
stangist .gersamlega við það, sem
tajið var gott og rétt af þessum
mönnum í gær eða fyrradag. Það
er til dæmis til geigvænleg
kommúnistasynd, sem hefur orð-
ið örlagarík fyrir suma kommún-
istaforingja fyrir austan járntjald.
Hún er það sem rétttrúnaðar-
mennirnir kalla að hafa verið
„andfasisti fyrir tímann“. Þessum
ógæfumönnum, sem nú er varpað
út í hin yztu myrkur, varð það á,
að telja fasismann glæpsamlega
stefnu gagnvart mannkyninu
meðan Hitler og Stalín voru enn
í formlegu bandalagi. Slíkar
kenningar voru „frávik“ frá
stefnu flokksins og fyrir þær er
hegnt. Við hér úti á íslandi höfð-
um lítið að segja af þessum „and-
fasistum fyrir tímann". Komm-
únistaflokkurinn íslenzki snerist
heilan hring með þýzk-rússneska
vináttusamningnum, og aftur í
hring, þegar nazistar réðust á
Rússa. Fólk hér um slóðir leit á
viðbrögð kommúnistanna sém
leikaraskap gegn betri vitund,
sem pólitískt áróðursbragðogvott
um mórallaus sniðugheit, sem eru
hátt metin í þeim herbúðum. En
ekkert gæti verið fjær sanni, a.
m. k.‘ um þá menn, sem hlotið
hafa flokksvígslu og hina réttu
trú. Þetta var sannarlega enginn
leikaraskapur, heldur birtist
þarna trúin á óskeikulleika yfir-
boðaranna, þarna kom í ljós af-
leiðing þess, er menn, sem nutu
andlegs frelsis, afsöluðu sér því.
Þesgir ' komraúrsistar, gengu; um
með álíka ró í sálinni og kaþólsk-
ir menn, sem hafa nýlega tekið
við fyrirmælum páfa um nýjani
skilning á meyjarfæðingunni.
Þeim er létt í huga, þeir þurfa
eklci að hafa fyrir því að skapa
sér neina skoðun á málunum,
þeir höfðu meðtekið skoðunina
vel merkta og þokkalega inn-
pakkaða og það var þeim nóg. Og
sérhverri tilraun til þess að leiða
þá á braut sjálfstæðrar hugsunar
á ný, var tekið með fjandsamlegri
varúð, því að þar skynjar komm-
únistinn jafnan ögrun við undir-
stöðutrúna og hótun um það erf-
iði, að þuifa að skapa sér skoðun
sjálfur. Hann vill ekki sleppa
sinni „frelsun".
Óráðshjalið skiljanlegt.
Því fyrr, sem menn taka
kommúnistatrúna, því fyrr stöðv-
ast andlegur þroski þeirra. Þegar
fögnuður rétttrúnaðarins og
óskeikulleikans hefur gripið sál
þeirra, lokast líka leiðin til þess
að kryfja mál til mergjar á sjálf-
stæðan hátt. „Hugurinn hættir að
starfa af eigin rammleik og
verður þjónn æðri, óvéfengds til-
gangs“. Þegar menn hafa skilið
— verður þeim óráðshjalið, sem
stundum sést í kommúnistablöð-
unum, skiljanlegt. Menn skilja þá
einfeldni hjartans, sem varð þess
valdandi að Þórir Daníelsson rit-
stjóri skrifaði um það langar
greinar að einhver rússneskur
Popoff hefði fundið upp flugvél-
ina á öldinni sem leið og birti
mynd til sönnunar. Hann sá auð-
vitað ekki að mynd flugvélar
hafði verið límd ofan ó aðra
mynd og aðalsönnunargagnið
var því falsað. Hann hafði aldrei
litið á þau gögn, sem honum voru
fengin, með snefil af gagnrýni.
Gagnrýni átti blát:. áfram ekki
við, því að upplýsingarnar komu
„að austan“.
Ekki spurt um sannleikami.
Á sama hátt er hægt að skýra
óráðsspjall sem þetta, úr síðasta
tbl. Verkamannsins:
„Hér ó Akureyri ér hið svo-
nefnda „samvinnublað" notað
til að biðja um að styrjöld
« verði háð á íslandi, líklega ger-
ir ritstjórinn það þó frekar fyrir
hina voldugu hergagnasala í
Ameríku en fyrir konu sína og
börn.“
(Framhald á 7. síðu).
Er afurðamesta kýr
landsins, 1950,
á Akureyri?
í kúabúinu að Galtalæk, eign
tilraunastöðvarinnar á Akur-
eyri, cr kýr, sem Gráskinna
hcitir. Fædd 1945, grá að lit,
rólynd, hraust og mjólkaði
árið 1950 4841 kg. með 5.74%
fitu, en það samsvarar til
27.787 fitueiningum. Ilún bar
10. okt. sl. og átti 2 kálfa, naut
og kvígu.
Fóðrið, sem hún fékk, var
um 32 hestar af toðu, 756 kg.
| fóðurblanda og um 15 tunnur
j af kartöflum.
Gráskinna komst í 28 kg. á
I dag að jöfnum mjöltum. Var í
j 10 vikur yfir 20 kg. á dag. Hún
var mjólkuð með vélutu, en
handmjólkuð á eftir og telur
Kristdór Vigfússon fóðtir-
meistari á Galtalæk að vélam-
ar geti aldrei þurrmjólkað
Gráskinnu og að hann fái að
jafnaði 4—5 merkur í eftir-
mjaltir, þann tíma, sem hún
mjólkar t. d. 12 merkur eða
meira í mál.
Hjólbörur
nýkomnar.
ELDAVÉLAR koma
bráðlega.
Timburhíis Kea.
sem hafa beðið mig að út-
vega nýtízku íbúð, bið ég
að hitta mig sem fyrst.
Björn Halldórsson.
r
Alnavara
er í óskilum í
Bögglageymslu Kea.
Lindarpenni,
mrkt. Helga Hrönn, fund-
inn í þingvallastræti. Vitj-
ist á skrifstofu verkalýðs-
félaganna, gegn greiðslu
þessarar auglýsingar. Símar
1503 og 1831.
A síðastl. ári Éom út bók með
ofangreindu nafni á vegum
Framleiðsluráðs landbúnaðarins.
Ritstjóri bókarinnar er Arnór
Sigurjónsson. Er þetta fyrsta bók
á vegum Framleiðsluráðs og er
með henni hafin skipuleg útgáfu-
starfsemi. í formála bókarinnar
segir svo m. a.: „Aðaltilgangur
ritsins er að gefa heildarmynd af
verkefnum landbúnaðarins, fram
leiðsluháttum og framleiðslu-
magni.“
Eg tel viðeigandi að vekja at-
hygli á þessari bók, því að hér er
hafinn nýr þáttur varðandi ís-
lenzkan landbúnað. í bókarforroi,
um mikilsverð, hagrræðileg efni,
er snerta bændur og búrekstur
þeirra. Erlendis eru hliðstæðar
bækur gefnar út árlega og má í
þær sækja margvíslegan, hag-
fræðilegan fróðleik varðandi
þennan atvinnuveg og er jafnan
kappkostað að birta allar nýjustu
niðurstöður, er beint og óbeint
snerta búrekstur.
Árbókin er 259 síður, er henni
skipt í 17 kafla og ritgerðir, og
kostar 30.00 kr. Margar nýjustu
tölur ná til ársins 1949, en því
miður ekki allar. Verður vafa-
laust hægt í næstu árbók að ná
nýrri tölum eða frá árinu áður
en bókin kemur út. Eg hef talið
eðlilegra að Árbókin ætti að bera
það ártal, sem tölur hennar ná
nýjast til og í staöinn fyrir að
lsenna þcssa árbók við 1950 hefði
hún átí ao bera heitið — Árbók
landbúnaðarins 1948 cða 1949,
sbr. skýrslu Landsbankans.
Árbókin mun ekki hafa verið
mikið auglýst og ekki munu held-
ur um hana hafa birzt margir rit-
dómar. Klemenz Tryggvason,
hagfræðingur, skrifar í október-
blað „Freys“, ritdóm um bókina
og bendir m. a. á, hvaða hag-
fræðilegt gildi hún geti haft.
Af hinu fjölþætta efni Árbók-
arinnar, verður hér aðeins rætt
um einn þáttinn — síðast kafl-
ann — Tekjur þjóðarinnar og
tekjur bændanna af landbúnaði.
Auk þess má nefna þátt um
verðlagsmál landbúnaðarins,
veðráttuna, allar eftir ritstjór-
ann. Þá skrifar Pálmi Einarsson,
landnámsstjóri, miög fróðlega
grein um — framkvæmdir í sveit-
um. Verður hér ekki frekar i-akið
efni bókarinnar, enda þótt fróð-
legt væri að ræða mörg atriði
nokkru nánar.
í síðasta þættinum, um tekjur
þjóðarinnar og bændanna af
landbúnaði, segir m. a. frá með-
altekjum bænda í 30 hreppum,
1948. Eru 15 þessnra hreþpa á
mjólkurframleiðslusvæöum og 15
á kjötframleiðslusvæðum. Með-
altekjur bænda í hinum 15 fyrr-
nefndu eru 41.117 kr. brúttó, en
19.479 kr. nettó. í kjötfram-
leiðsluhreppunum voru brúttó-
tekjur að meðaltali 27.507 kr., en
nettó 17.209 kr. Mismunur ó
brúttótekjur er um 13.500 kr., en
hins vegar er munurinn á nettó-
tekjum langtum minni, eða um
2.200 kr. Er því ljóst, að við
mjólkurframleiðsluna er umsetn-
ingin mikið meiri en við kjöt-
framleiðsluna, en jafnframt virð-
ist meðalbóndinn bera nokkru
meira úr bítum við mjólkurfram-
leiðslu.
Á grundvelli þessara rannsókna
kemst ritstjórinn að þeirri niður-
stöðu, að meðaltekjnr bænda
landsins 1948 hafi verið 18.970 kr.,
en það er um 4000 kr. lægra en
meðalbónda var áætlað sam-
kvæmt verðlagsgrundvelli sama
ár.
Þá segir ennfremur, að heildar-
tekjur þjóðarinnar af landbúnaði
hafi verið 1948 um 225 milljónir
króna .Skiptast tekjurnar þannig:
1. Tekjur framleiðenda land-
búnaðarafurða 170 milljónir kr.
2. Vinna framleiðenda við fjár-
festingar 10 milljónir kr.
3. Milliliðatekjur, s.. s. flutn-
ingamenn, iðnaðarmenn, skrif-
stofumenn, verzlunarmenn o. fl.
45 milljónir kr.
Samtals 225 millj. kr.
Af þessum tölum má sjá, að
söluverð landbúnaðarvöru er um
225 millj. og af þeim fara um 45
millj. til annarra en framleið-
enda sjálfra eða rúmlega 20%.
Ekki væri óeðlilegt að einhverj-
um þætti þessar 45 milljónir
nokkuð há tala og e. t .v. hafa
aðrir ekki hugleitt það, að út-
söluverð landbúr.aðarvöru er
ekki sama og framleiðsluverð eða
verð til framleiðenda. .
í nútíma þjófélagi eru gerðar
fjölþættar kröfur til búvörunnar.
Margur neytandirin í hinum
stærri bæjum gerir sér e. t. v.
ekki ljóst, hvað haft er fyrir
neyzluvörum, áður en neytand-
inn kaupir þær. Hvernig væri að
rifja upp ferðasögu kartöflunnar,
frá því að hinni eiginlegu fram-
leiðslu hennar er lokið, þ. e. búið
að taka kartöflurnar upp úr garð-
inum og fylgjast með þar til neyt-
andinn getur bitið í þessa hollu
og ljúffengu fæðu:
1. Kartöflurnar þarf að þurrka.
2. Þær eru sorteraðar með hönd-
um eða vélum. smælki og
skemmdar teknar frá. 3. Settar í
poka, þeir viktaðir, saumað fyíir
þá á sérstakan hátt og síðan
merktir. 4. Pokarnir eru fluttir
áleiðis á verzlunarstað, e. t. v. á
hestvagni, bílum, bátum eða skip-
um, allt eftir því hvar þær eru
framleiddar. Eftir þessa flutninga
hafna þær hjá Grænmetisverzlun
ríkisins eða umboðsverzlun henn-
ar. 5. Kartöflupokarnir eru nú
fluttir í geymsluhús eða pakkhús
viðkomandi verzlunar og þar
komið fyrir. 6. Kartöflurnar eru
metnar af opinberum matsmanni.
Hann fullvissar sig um að sorter-
ins sé í lagi með því að hella úr
hverjum poka, ef vel á að vera,
í þar til gerða grind. Ef allt er í
lagi eru kartöflurnar aftur settar
í poka, viktaðar, saumað yfir og
pokarnir merktir að nýju með
með matsstimpil. 7 Eru nú kart-
öflurnar tilbúnar til smásölu-
verzlana og þær þá enn fluttar
á einhverjum flutningatækjum
langt eða skammt eftir pöntunum
verzlana. 8. Afgreiðslumaður eða
kpna viktar nú um beðið magn
kaupandans í bréfpoka eða í öðr-
um umbúðum. Kaupandinn
greiðir kartöflurnar með smá-
söluverði og sþássérar nú heim til
sín glaður í bragði. með þessa ó-
missandi fæðu. Er nú ekki annað
eftir en að þvo kartöflurnar, sjóða
flvsja, og þá getur neytandinn
ráðist að kartöflur.um án frekari
vafninga og satt hungur sitt.
ÞARF NU NOKKUR að undr-
ast, þótt verð vöru hækki frá því
hinum beinu framleiðslustörfum
er lokið? Hver sem að þessari
vöru kemur, verður að sjálfsögðu
að fó laun fyrir sitt ómak, sam-
kvæmt taxta. — „Hver maður
sinn skammt."
Hitt er svo annað mál, að þessir
milliliðir gætu e. t. v. verið færri
oft og tíðum. Kartöflurnar eru
ekkert einsdæmi. Margar aðrar
búvörur fara tilsvarandi leiðir
áður en þær koma fram fyrir
búðarborðið og sumar enn meiri
krókaleiðir. Því er það, að neyt-
andi búvöru skyldi jafnari gera
(Frambald á 7. síðu).
varið og jafnvel dásamað hverja þessa sálarlegu veiklun, sem er
athöfn valdamanna í fjarlægu höfuðeinkenni hinna sanntrúuðu
landi, enda þótt þessar athafnir _ kommúnista — en jafnframt
styrkur flokkskerfisins og agans