Dagur - 12.03.1952, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 12. marz 1952
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudcgi.
Argangurinn kostar kr. 40.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
i
Prentverk Odds 'Björnisonar h.f.
Þegar mótvægið brestur
í»AÐ MUN hafa komið í ljós, þegar lokið var
við að vinna úr manntali því, er tekið var um sl.
áramót, að fólki hefur fækkað hér í bænum á liðnu
ári. Hér er ekki um háar tölur að ræða, en samt
boða þær þáttaskil. Um langan aldur hefur fólkinu
fjölgað á Akureyri. Hér hefur þróast allfjölbreytt
atvinnulíf. Samvinnufélögin hófu að gera bæinn að
mikilvægri iðnaðarmiðstöð fyrir áratugum og hafa
haldið þeirri uppbyggingu áfram. Margvíslegur
annar iðnaður hefur þróast hér, enda liggur bær-
ftnn vel við samgöngum, hefur átt kost raforku og
er mikilvæg verzlunarmiðstöð. Erfiðleikar út-
gerðarinnar á síðustu árum fóru að nokkru leyti
fram hjá Akureyri, því að útgerðar gætti hér
hlutfallslega minna en víða annars staðar. En nú
hefur kreppt að iðnaðinum og þá eru verksum-
merkin fljót að koma í ljós. Vafalaust má telja, að
ef samdráttur verður áfram í iðnaðinum, muni
fólkinu enn fækka hér. Hvert hefur fólkið farið?
Engar skýrslur liggja fyrir um það. En líklegast er
— óg raunar víst — að langflest hefur farið til
.Reykjavíkur. Þangað liggur straumurinn enn,
þrátt fyrir allt.
IIÉR í BLAÐINU hefur áður verið bent á, að
aðstaðan, sem iðnaðinum hefur verið búin, hlýtur
að kreppa að Akureyri fremur en öðrum stöðum
áj landinu. Krafa bæjarmanna hér hlýtur því að
vera að ríkisvaldið endurskoði afstöðu sína til iðn-
aðarins og skapi þeim iðnaði, sem heilbrigður er og
á tvímælalausan rétt'til þroska, viðunandi starfs-
aðstöðu í þjóðfélaginu. Iðnaður Akureyringa
stendur á gömlum merg, er ekki stundarfyrirbæri
frá stríðsárum og vöruskortstímum, heldur á hann
að vera til frambúðar. Stærstu iðnfyrirtækin hér
nota innlend hráefni til framleiðslunnar að veru-
legu leyti, og um allan iðnað bæjarmanna má
segja, að sakir reynslu og kunnáttu, standist hann
sámjöfnuð við það bezta í innlendum iðnaði. Það
væri því tjón fyrir þjóðarbúskapinn í heild, ef
þessari atvinnugrein hnignaði .Við höfum ekkert
::é til þess að greiða erlendum mönnum vinnu
þeirra við iðnaðarframleiðslu á sama tíma og
starfsmenn og vélar hér hafa lítið verk að vinna.
Breytt viðhorf til iðnaðarins sýnist í alla staði
eftirsóknarverðara fyrir ríkisvaldið en að þessi
bær bætist í hóp þeirra bæjarfélaga, sem hafa fast-
ar hallærisnefndir við dyr ríkisstjórnarinnar allt
árið.
ATVINNUFRAMKVÆMDIRNAR hér á Akur-
eyri og vöxtur bæjarfélagsins hafa á liðnum árum
'skapað ofurlítið mótvægi í þjóðfélaginu gegn ægi-
valdi og ofvexti höfuðstaðarins. Fólksfækkunin
hér á sl. ári bendir til þess að þarna séu líka að
verða þáttaskil. Þrátt fyrir ofvöxt höfuðborgar-
innar, húsnæðisleysi hennar og atvinnuleysi þessa
stundina, er það samt staðreynd, að þar er tiltölu-
lega mest um framkvæmdir, þar er fjármagnið og
þar er valdið samþjappað. Fyrir dyrum standa
ýmsar stórframkvæmdir þar á vegum ríkisins. Að
auki eru svo sögusagnir um stórfelldar fram-
kvæmdir á vegum varnarliðsins. Allt þetta verkar
eins og segull á fólkið úti á landi, sem býr við vax-
andi atvinnuleysi og fjármagnsskort. Væntanlega
dylst stjórnarvöldunum ekki, hver hætta er þarna
á ferð. Ef mótvægið úti á landi
brestur nú að verulegu leyti,
yerður óstöðvandi straumur súð-
ur á bóginn. íbúatala höfuðstað-
arins hækkar þá um þúsUndir á
ári og innan tíðar verður mest allt
þjóðfélagið þar saman komið. Þá
er orðið fullseint að snúa við.
ALLT SÍÐAN á stríðsárunum
hefur æ meira af fé og valdi í
málefnum landsmanna sogast
suður. Miðdepillinn þar hefur sí-
fellt hlaðið utan á sig. Því lengur
sem líður, því meíri verður kraft-
ur hans að auka við sig. Þeir, sem
eiga að stjórna, sjá stundum lítið
annað en þörfina að halda hon-
um við og efla hann. En á sama
tíma hrakár lífsskilyrðunum
annars staðar. Þegar vissu marki
er náð í þessari þróun, verður
straumurinn suður óstöðvandi. —
Fólkið hefur flutt úr sveitunum í
bæina og þorpin. En þegar það
fer fyrir alvöru að flytja úr bæj-
um og þorpum úti á landi til
Reykjavíkur, er ljóst, að hættu-
stund er upprunnin fyrir þjóð-
félagið. Margt hjálpast að,að auka
þessa hættu. Hrörnun iðnaðarins
hér er eitt af því, sem þar er að
verki. Efling iðnaðar og atvinnu
héi' um slóðir er því tvöföld
nauðsyn. Það ættu valdhafar og
peningastofnanir að íhuga.
FOKDREIFAR
Hvers vegna fer enginn austur?
KOMMÚNISTABLÖÐIN hér
á landi leggja meginkapp á að
fræða okkur um sældarlífið aust-
an járntjaldsins og mannvonzku
vestrænna þjóða, sérstaklega
Bandaríkjamanna. — Kennir
margra grasa í þeim fréttaflutn-
ingi og er þai' margt skrítið ef að
er gáð, svo skrítið, að maður
undrast að sæmilega greindir
menn — sem blaðamenn komm-
únista óneitanlega eru — skuli
láta annað eins frá sér fara. En í
þessu efni verðui' að reikna með
ofsatrúnni — hinni blindu aðdá-
un. Hún lokar fyrir skynsemi og
rökvísa hugsun. Líklega finnst
vesalings mönnunum allur áróð-
urinn, sem þeir birta, sannleikan-
um ..líkastur. Þetta eru sorgleg
örlög fólki, sem gott upplag var
í, en þannig fer nú margur efni-
viðurinn forgörðum.
Kommúnistar hampa mjög
þeim fregnum um þessar mundir,
að ýmsir íslendingar hyggi á
burtflutning af landinu. Segja
þessar fyrirætlanir sanna eymd-
ai'ástandið hér og vonzku ríkis-
stjórnarinnar. Hvert skyldi svo
þetta fólk ætla að fara? Maður
skyldi ætla, að þegar kommúnisti,
eða einhver honum nákominn,
vill flytjast af landi burt, hyggi
hann helzt á sæluvist austan
járntjaldsins. En hver er reynsl-
an? Aðeins einn íslendingur mun
hafa leitað eftir því að fá að flytja
til Rússlands. Skorti hann ekki
trúna, en landvistaríeyfi fékkst
ekki fyrir því. Rússnesk stjórnar-
völd sögðu þvert nei. AJlir aðrir,
sem horfið hafa af landi burt eða
hyggjast gera það, sækja í aðrar
áttir. Langflestir til Bandaríkj-
anna og Kanada og til annarra
engilsaxneskra byggða. Skyldi
rétttrúnaðarmönnunum ekki
þykja það skrítið, að þrátt fyrir
allar lýsingar á dýrðinni í austri
og eymdinni í vestri, er eins og
engan langi til kommúnistanna
en marga að kynnast hinu voða-
lega fólki vestan Atlantshafsins?
Rýr árangur virðist þetta af ára-
tuga látlausu prédikunarstarfi.
Eitt rekur sig á annars horn.
ÞAÐ ER GÖMUL SAGA, að
það sem þykir fullgott heima fyr-
ir er hneisa í annars garði. Nýlega
birti Þjóðviljinn stórletraða fyr-
irsögn um að negrasöngvarinn
Paul Robeson væri fangi í
Bandaríkjunum. Maður skyldi
ætla, að amerísk stjórnarvöld
hefðu stungið Robeson í tugthús-
ið. En í sjálfri greininni var skýrt
frá því, að „fangelsið" væri gjör-
völl Bandaríkin. Robeson mátti
lifa þar og leika sér að vild. En
stjómarvöldin vildu ekki fá hon-
um vegabréf til þess að ferðast úr
landi. Sögðu að hann gerði landi
sínu hvorki heiðúr né gagn á
kommúnistaráðstefnum í öðrum
löndum. Þjóðviljinn var ákaflega
hneykslaður á þessu athæfi og
þessari svívirðilegú fangelsun! En
hvað skyldu margir Rússar vera
fangar með þessum hætti? Þar í
landi geta menn ekki ferðast til
útlanda í einkaerindum. Það er
bláft áfram glæpsamlegt athæfi
að ætla sér úr landi nema í opin-
berum stjórnarerindum. Daglega
er skotið á flóttafólk á landa-
merkjum allra kommúnistaríkj-
anna. Þúsundir vilja fara, en leyfi
fást ekki. Þjóðviljinn er líklega
búinn að gleyma örlögum rúss-
nesku kvennanna, sem. giftust
brezkum borgurum á stríðsárun-
um, en fá ekki að fara úr landi.
Ráðstjórnin eyðilagði þessi hjóna
bönd. Neitaði alveg að veita kon-
unum fararleyfi. En þótt komm-
únistar þykist gleymnir geta þeir
verið vissir um, að almenningur
í öllum löndum man vel þessa at-
burði. Fregnin af „fangelsun"
Paul Robeson fer því heldur illa
á síðum Þjóðviljans og annarra
kommúnistamálgagna.
Skrítin iðja.
Kommúnistar hér hafa mikið
dálæti á kínversku kommúnista-
stjórninni og trúa henni betur til
allra góðra hluta en þeim ríkis-
stjórnum, sem okkur eru ná-
komnari hér í okkar álfu. Þjóð-
viljinn hefur t. d. birt með feitum
fyrirsögnum þær ásakanir kín-
verskra kommúnista, að herir
Sameinuðu þjóðanna í Kóreu
ástundi sýklahernað. Frásögn
blaðsins öll er þannig sniðin, að
ætlast er til þess að íslendingar
trúi því að vestrænar menningar-
þjóðir hafi framið þennan glæp,
enda þótt forustumenn þeirra
hafi lýst því yfir, að fregnin sé
uppspuni frá rótum. Það er skrít-
in iðja, að ætla að kenna íslend-
ingum að virða og meta mon-
gólska forustumenn meira en
leiðtoga nágrannaþjóða okkar
hér í álfu. En þessa atvirinu haf
samt nokkrir útvaldir kommún
istískir ofsatrúarménn. Blindin
og auðsveipnin ríður sannarlega
ekki við einteyming. Menningar
starfsemi friðarpostulanna í Kína
er samt sennilega betur og sannar
lýst í bréfi, sem hinn kunni ís
lenzki prestur og menritamaður
Jóhann Hannesson hefur nýlega
skrifað og er birt í 4. tbl. Bjarrna
þ. á. Bréf þetta er dagsett í Hong
Kong 17. janúar og þar segir séra
Jóhann m. a. á þessa leið:
Bréf séra Jóhanns Hannessonar.
„... . INNI ÍLANDINU (Kína)
fer ástandið stöðugt versnandi.
Samúð manna með hinni nýju
stjórn fer að sama skapi þverr-
andi. Því miður verður ekki sagt,
að samúð manna með gömlu
stjórninni á Formósu fari að sama
skapi vaxandi, því að það er
mörgum af hennar göllum kenna,
(Framhald á 7. slðu).

Sigurför súrmjólkurinnar
Mataræði og heilsufar er umræðúefni, sem tekur
vaxandi rúm í erlendum blöðum um þessar mundir.
í fyrra kom út bók í Bandaríkjunum, sem varð
fljótlega metsölubók: Look Younger — Live Longer,
eftir Gaylord Hauser, én hann ér JónasKristjánsson
þeirra Bandaríkjamanna. Hauser þessi segir margt
um mataræðið, sem minnir á okkar náttúrulækn-
ingavísindi hér heima, og svo sitt hvað fleira. Bók
hans hefur verið þýdd á -margar tungur, og sum
erlend blöð hafa birt þætti úr henni daglega, t. d.
eitt af dagblöðum Kaupmannaháfnar. Eitt af því,
sem Gaylord Hauser kennir er súrmjólkurát. Súr-
mjólk sú eða gerlamjólk er hlaup af gerli og er hún
sama og þjóðarréttur Júgóslafa og Búlgara, yughort
eða jugort. Júgóslafar og Búlgarar verða allra
manna elztir og það er að þakka súrmjólkuráti
segja þessir kennimenn. Nú er farið að Jramleiða
jugort í stórum stíl í Bandaríkjunum og selja til-
búna í cellophane-umbúðum. Þykir þetta fínt fæði
og í samræmi við tízku. Það hljóp heldur betur á
snærið hjá súrmjólkurframleiðendunum þegar
blaðamaður nokkur Ijóstaði því upp, að Eisenhower
væri súrmjólkurmaður og þættist engan starfsdag
geta byrjað nema borða sína súrmjólk. Eftir það
vai'ð súrmjólkurát fínt í París. Þangað kom líka
einn af framleiðendunum tfrá Bandaríkj unum og
talaði fyrir vörunni m. a. í viðtali við Parísarútgáfu
New York Herald Tribune. Allir segja þeir, að súr-
mjólkin sé hin heilsusamlegasta fæða og ekki verð-
ur komið neinni tölu á allar þær bakteríur í maga
og þöi'mum, sem hún vinnur á. Hún eykur bæði
langlífi og vellíðan segja þeir. Ekki hef eg séð þess-
um fullyrðingum andmælt með rökúm. En hvað
sem sannleiksgildi þeirra alli'a líður er víst, að
gerlamjólk, súi'mjólk eða jugort eða hvað menn nú
vilja kalla þetta mjólkux-hlaup er ágætis morgun-
matur eins og margir íslendingar þekkja af reynslu.
Ekki þai-f heldur að kaupa vöruna í neinum cello-
phane-umbúðum, heldur er tilbúningurinn á færi
hverrar húsmóður. Galdurinn er sá einn, að ná í
geril, og hann er víða til. Volgi’i mjólk er hellt á
gerilinn og látið standa sólarhring. Þá er gerillinn
tekinn úr, en hlaupið af mjólkinni borðað, t. d. með
púðursykri út á. Þetta er í senn hentugur og hollur
morgunmatur, og hver veit nema maður bæti við
sig svo og svo mörgum ævidögum með þessum
hætti í leiðinni. Look Younger — Live Longer?
Hver vill ekki öðlast þau hnoss? Vafalaust er sig-
úi-för 'súi’mjólkui'innar tengd þeirri ósk, en hvað
sem henni annars líður er hér á ferð fæðutegund,
sem hætt er að mæla með, og nóg um.það í bili.
KAFFI!
í danska Berlingi stóð þessi klausa í sl. viku:
— Þér verðið að afsaka kaffið, 'kagði eg við
franska gestinn, eg er hrædd um að það sé í þynnra
lagi. En það er kaffinu sjálfu að kerina, því að eg
nota ekki kaffibæti.
— Kaffið sjálft er nógu gott, — betra en franska
kaffið, — sagði hann um leið og hann sáup á boll-
anum, en eg er hræddur um að þér hafið ekki farið
rétt að við tilbúninginn.
— Jæja, — sagði eg ofurlítið súr á svipinn, því að
eg hafði látið eina matskeið fyrir hvei-n bolla og
hellt pokann þrisvár fullan.
— Hve lengi ei'uð þér að búa til kaffið? Fimm
mínútur? Þér hellið öllu vatninu á í einu, er það
ekki? Með því móti fer ekki nema 10% af því í
gegnum sjálft kaffið ,en 90% út um hliðar pokans.
Og hið sama skeður er þér hellið upp á aftur. Mað-
ur má nefnilega ekki hella meii'a vatni á í einu en
kaffið sýgur í sig á stundinni — svo bíður maður
þangað til það er runnið í gegn. Og svo koll af kolli.
Vatnið vei'ður auðvitað að sjóða allan tímann. Það
tekur 20 mínútur að búa til kaffið. En það borgar
sig.
Þetta ráð virðist ósköp leiðinlegt við fyrstu sýn.
(Framhald á 7. síðu).