Dagur - 12.03.1952, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 12. marz 1952
DAGUR
5
Sigurjón Helgason
Um aldamótin 1800 áttu þeir
Árni Helgason og Jón Þorleifs-
son bú á Fjalli, SólKeimum og
Skarðsá í Sæmundarhlíð. Voru
þeir miklir búhöldar báðir tveir
og fjáðir vel. Árni og Margrjet
Björnsdóttir kona hans bjuggu á
Fjalli og höfðu Sólheima jafn-
framt til ábúðar frá 1802—1809,
Hafa Sólheimar upp frá því til
þessa dags verið í eigu og ábúð
sömu ættar. Árni á Fjalli var
„einn bezti bóndi í Seyluhreppi“,
segir Gísli Konráðsson í ævisögu
sinni. Tvær kvíar voru á Fjalli í
Árna tíð, og 90 ær í hvorum
þeirra. Það hefir verið mikil mál-
nyta úr 180 ám. Árni bóndi var
fjármargur, sem sjá má af því. að
hann hafði tvær góðar jarðir und-
ir í einu, og svo fjárglöggur var
hann, að eindæmum sætti. Sú var
trú manna, að hann þekkti ullina
af sauðum sínum. Var hann eitt
sinn á ferð í fjarlægri sveit, kom
þar á bæ, sá ullarhár í rúmi
þreifaði á og sagði: „Hjer er þá ull
af honum Surt mínum,“ en það
var einn sauður hans. Kom þá á
daginn, að förumaður hafði fengið
ull gefna á Fjalli, og var eitthvað
af henni þarna niður koinið. —
Árni var Helgason bónda á Fjalli
og áður í Þverárdal Jónssonar,
forsjármanns mikils, og konu
hans, Sigþrúðar Árnad.óttur. Seg-
ir Gísli Konráðsson um Helga
Þverárdal í Húnvetningasögu, að
hann haíi verið bæði vinsæll og
tryggur. — Margrjet kona Árna
var Björnsdóttir bónda í Mjóadal,
Arasonar, systir Ólafs á Litlu-
Giljá, málafylgjuinanns mikils, er
merkar ættir eru komnar af
Húnaþingi.
Mikill ættbogi er kominn af
þeim Fjallshjónum. Hafa margir
niðjar þeii'ra verið gildir bændur.
Margrjet Björnsdóttir dó háöldr
uð í Sólheimum 1858, og átti hún
þá 171 afkomanda. Árni bóndi
hennar andaðist 1831, og hafði
hann þá einn um sjötugt. — Jón
Þorleifsson, bóndi á Skarðsá.
andaðist sama ái'ið sem granni
hans,.Árni á Fjalli, en fjórum ár-
úm yngri en hann. Foreldrar Jóns
voru Þorleifur Þorleifsson, bóndi
á Skarðsá, og kona hans, Kristín
Sveinbjarnard. bónda í Stóru-
GrÖf, Helgasonar. Var hún systir
Ásgríms bónda í Víðinesi og öko-
nomuss á Hólum, föður Halls
Geldingaholti, föður Jóns prófasts
í Glaumbæ og hans mörgu syst-
kina. Kona Jóns á Skarðsá var
Guðrún Oddsdóttir bónda á Sól-
heimum, Jónssonar, en bróðir
hennar var Jón Oddsson, hrepp-
stjóri á Bessastöðum, langafi Jóns
dbrm. og hrstj. á Hafsteinsstöðum
og systkina hans. Var Jón Þor-
leifsson búmaður mikill, einn
bezti bóndi í Staðarhreppi, eins
og Árni á Fjalli í Seyluhreppi.
Þótti mjög jafnræði með þeim og
börnum þeirra. Tvær dætur Árna
voru gefnar soniim Jóns á
Skarðsá, og einn sonur Árna
fjekk dótiur Jóns. Jón Jónsson
frá Skarðsá kvæntist 19. oktbr.
1819 Margrjeti Árnadóttur frá
Fjalli. Dvöldust þau næsta vetur
á Skarðsá, en vorið 1820 reistu
þau bú á Hryggjum á Staðarfjöll-
um, og.er erfitt að sjá, hvað þess-
um efnabændum, feðrum ungu
hjónanna, hefir gengið til að setja
börn sín niður á svo afskekkt býli
á fjöllum uppi. Að vísu er þar
landgott og landrýnii mikið. En
miklar ráúnir 'steðjuðu að heima-
sætunni frá Fjalli á þessu afdala-
býli. — Snjóflóð tók 'bæinn á
Hryggjum 1827, milli jóla og ný-
árs, er bóndi hennar var ekki
heima ’við. Fórst þar barn og
bóndi í Geldingaholti
nær dauða en lífi, þar sem hún
lá skorðuð á annan sólarhring í
bænum og fjekk sig hvergi hrært,
unz henni vár bjargað, og var
hún þá mjög þrekuð orðin. Eftir
seytján ára hjónaband missti hún
mann sinn, en bjó á Hryggjum
eftir það á sjötta ár. Á þessu
fjallabýli hafði Margrjet þá búið
22 ár, en fluttist þá í átthaga sína,
að Syðra-Skörðugili á Langholti,
og dvaldist síðan þar og í Sól-
heimum. Sonuj; þeirra Margrjetar
og Jóns á Hryggjum, — ið eina
barn þeirra, er upp komst — var
Helgi, f. 28. nóv. 1828, bóndi á
Sólheimum og á Syðra-Skörðu-
gili, d. í Geldingaholti 5. febr. 1911
hjá Sigþrúði dóttur sinni. Kona
hans var-. Margrjet Jónsdóttir
bónda á Varmalandi, Vík og víð-
ar, Þórðársonar. Var hann Svarf-
dælingur að ætt, en kom ungur að
aldri vestur í Skagafjörð og fjekk
þar Ingiríðar Benediktsdóttur
bónda í Hróarsdal, Vilhjálmsson-
ar, föðursystur Jónasar bóndá,
læknis og skálds í Hróarsdal.
Þeim Margrjeti og Helga varð 9
búfjárins. Hann gerði sjer einnig
far um að afla sjer þekkingar á
meðferð og kýnbótum búfjár, og
kom sú þekking honum að góðu
haldi. — Jeg gæti trúað því, að
Sigurjón hefði verið líkur um
margt langöfum sínum undir
Grísafelli og Reykjaskarði:
Glöggur á fje sitt, heppinn um
hirðingu þess, árvakur, hygginn,
samvizkusamur, kappsamur með
forsjá, glaður og góður bæði
mönnum og málleysingjum. Já,
hann var glaður og reifur! Heið
ríkjan yfir svip hans gleymdist
ekki þeim, sem þekktu hann, ið
milda og fagra bros og ástúð, er
úr augum skein. En þó að hann
væri mikill búhöldur og verk
fjelli honum varla úr hendi, var
hann þó ekki allur þar. Honum
var gefin góð greind og frábært
minni. Kunni hann vel að segja
frá. Einkenndi hann oft löngu
liðna menn með fám orðum. er
hann hafði eftir þeim. Mátti hann
ættfróðan kalla, og fjölda vísiia og
kviðlinga kunni hann. Fór hann
oft með þá til að varpa ljósi á þá
Var þó mikil ómegð þeirra um
skeið og gestanauð mikil. Þau
voru glaðir gestgjafar. — Sigur-
jón var ekki einn við búskapinn.
Kona hans er bráðdugleg, hygg-
in og tápmikil. Minntist Sigurjón
sál. þess oft! viðtali við þann, er
)etta ritar, hve ómetanlegur lífs-
förunautur kona sín hefði verið 13ans heitins Sigurðssonar, er
sjer. Unnust þau alla sína löngu ienS* var verzlunarstjóri og síðan
hjúskapartíð og virtu hvort annað kaupmaður hér í bæ. Dvelur frú
mikils. — Það er nú orðin mikil Sigurlaug nú hjá dóttur sinni
breyting á högum Sigrúnar við Huldu og tengdasyni sínum Viggó
fráfall ins elskaða eiginmanns. Jessen vékeftirlitsmarmi í Rvík
Enginn getur bætt henni þann I ^rú Sigurlaug er fædd að
missi nema Guð einn ,og þó a hún
mörg góð börn. Þeim hjónum
varð 7 barna auðið, fimm sona og
tveggja dætra. Eru þau öll á lífi
nema önnur dóttirin, Margrjet föður sínum séra Jóni Reykjalín,
Helga, er andaðist 10 vikna göm- er þa var prestur í Fjörðum. í
ul, og var hún jörðuð 8 dögum uPPvexh dvaldi Sigurlaug lang-
eftir að móðurafi hennar andað- dvölum hjá irióðurbróður sínum.
ist, en samt reiddi hann lík henn- Árna hreppstjóra Guðmundssyni
ar til grafar. Börnin sem eftir lifa á Þórustöðum á Svalbarðsströnd.
barna auðið. Dóu 3 þeirra í barn- menn og atburði, sem hann skýrði
æsku, én 6 komust upp, þrjár
dætur og þrír synir. Dæturnar
voru: Sigþrúður, húsfreyja í
Geldingaholti, d. 1919, Ingiríður,
ógift, d. 1951, og Sigurbjörg,
ekkja í Blaine í Washington-fylki
í Bandaríkjunum, enn á lífi. Syn-
irnir voru: Sigurjón, bóndi í
Geldingaholti, d. 16. febr. 1952,
Sigurður, bóndi í Toi-fgarði, d
1931, og Jón, lengstum vinnu-
maður í Geldingaholti, d. í Holts-
koti 1951. Sjöunda barn Helga
bónda, er upp komst, var Árni,
sem hann átti áður en hann
kvæntist, með Guðrúnu Svein-
bjarnardóttur bónda á Skarðsá,
Jónssonar. Voru þau Guðrún og
Iielgi bræðrabörn. Árni hvarf til
Vesturheims og er nú látinn.
Sigurjón Helgason, sem hjer
segir frá, var fæddur 30. maí
1867 á Syðra-Skörðugili á Lang-
holti. Olst hann upp með foreldr-
um sínúm í stórum systkinahópi,
til 11 ára aldurs, er hann fór til
vandalausra, þá er foreldrar hans
brugðu búi, og tók nú að vinna
'fyrir sjer. Mikil harðindatíð gekk
yfir land vort á árunum milli 1880
og 1890. Fólkið flýði land vestur
um haf, og horfði til landauðnar í
sumum sveitum. Búfjenaðurinn
fjell í harðindaskorpunum og
sulturinn svarf fast að ungum sem
gömlum víða Um land. Var Sig-
urjón einn þeirra, er fjekk að
kenna á hallæri því, er þá dundi
yfir. Þungt vár ungum sveini
mörgum sinnum á vegum vanda-
lausra. Tíðum vár hann kaldur,
klæðlítill og svangur. Voru við-
brigðin sár að hverfa úr hlýjum
föðurgarði, frá ástríkum foreldr-
um, til ókunnugs fólks við þdu
kjör, sem nú hefir verið lýst
Sigurjón var snemma lagvirkur,
kappsamur og iðinn. Varð honum
því meira úr verki en mörgum
þeim, er tápmeiri voru en hann.
Sannaðist á honum, að „meira
vinnur vit en strit“, því að hann
var manna lagnastur við hvert
verk. Gerðist hann afbragðs fjár
maður, heyskaparmaður mikill
og einkar sýnt var honum um að
leggja veggi.' Mátti svo til orða
taka, að hvert verk, er hann tók
sjer fyrir hendur, ljeki í höndum
hans. — Sigurjón kunni manna
bezt hirðingu sauðfjár og alla
meðferð, bæði úti og inni. Hanh
umgekkst skepnur sínar með ná
kvæmni og ljet vel að þeim, svo
að þær 'fundu, að honúm þótti
vænt um þær. Skýringin á því, að
Sigurjón átti jafnan gagnsamt bú
kvenmaður einn, en húsfreyja var fólgin í þessu viðhorfi hans til
frá. Jeg fór ævinlega fróðari af
hans fundi en jeg kom. Var
ánægjulegt að eiga tal við hann.
Frásagnargleðin glampaði í aug-
unum. Hann var heill og hlýr.
Skapmikill var Sigurjón og
metnaðarfullur í beztu merkingu
þess orðs, en hversdagsgæfur og
prúðmenni ið mesta. Mjög ástsæll
var hann af hjúum sínum og svo
vinsæll í hjeraði, að jeg fullyrði
að hann átti engan óvin. Hann
var vinsæll og tryggur eins og
Helgi í Þverárdal.
Nú skal þar til máls taka, er
fyrr var frá horfið, að Sigui-jón
var inn níunda tug 19. aldar
vinnandi á ýmsum stöðum, og
eftir því sem hann þroskaðist
meir, varð hann eftirsóttari til
allra starfa. — Einn sá maður, er
Sigurjón dvaldist með um hríð
var Árni Jónsson, hrstj. og dbrm
á Þverá í Hallárdal, og þótti hon-
um mikið til hans koma. Hefi jeg
og fyrir satt, að Árni hreppstjór
hafi einnig haft mikið álit á inum
uriga Skagfirðingi. Vorið 1894
fluttist S. H. frá Þverá að Geld
ingaholti í Skagafirði, og var
hann sjálfs sín fyrst, en þar á bæ
var þá gift fyrir fimm árum Sig
þrúður systir hans Tobiasi Ei-
ríkssyni. Kom Sigurjón upp
nokkrum fjárstofni á þeim miss
irum, og fór hann vaxandi ár frá
ári fyrir dugnað hans og ráðdeild
— Það var 12. febr. 1897, að hann
steig eitt sitt mesta gæfuspor
lífinu, en þá gekk hann að eiga
Sigrúnu Tobiasdóttúr bónda
Geldingaholti Eiríkssonar. Var
hún þá 19 vetra, en brúðguminn
29. — Tobias hafði átt Sigrúnu 12
árum áður en hann kvæntist. Var
móðir hennar Guðrún Jónasdótt
ir, er lengi bjó á þriðjungi Geld
ingaholts, og voru foreldrar
hennar Jónas Einarsson, bóndi
Geldirigáholti, og kona hans Arn
fríður Árnadóttir á Stóru-Seylu
Árnasonar.
Þau Sigrún og Sigurjón bjuggu
í Geldingaholti fyrst til vorsins
1908 á þriðjungi jarðarinnar,
Keyptu þau þá Gil í Svartárdal
og fluttust þangað frá Geldinga
holti og bjuggu þar til 1922, að
þau fluttust aftur að Geldinga
holti, en þar bjó Sigurjón síðan
til æviloka. Búskaparár hans
voru orðin 55 eða rúmlega það
þegar hann ljezt, og samverutími
hjónanria 55 ár og fjórum dögum
betur. Gullbrúðkaup sitt hjeldu
þau veturinn 1947, og var þá fjöl
mennt í Geldingaholti. Búnast
hafði þeim hjónum sjerlega vel,
Frú
Sigurlaug Jakobsdóttir
Sjötug varð 6. þ. m. frú Sigur-
laug Jakobsdóttir, ekkja Krist-
er
Þönglabakka í Þorgeirsfirði, og
voru foreldrar hennar, Jakob
Jónsson og Guðbjörg Guðmunds-
dóttir, þá til heimilis hjá fóstur-
eru þessi: Tobias, bóndi í Geld-
ingaholti, formaður Kaupfjelags
Skagfii-ðinga, Sigurður, sjálfs-
I Rétt eftir aldamótin fluttist hún
I til Akureyrar og giftist árið 1905
Kristjáni Sigurðssyni kaupmanni.
eignarbóndi á Marbæli, Þórður, sem um skeið var meðai
sjálfs sín í Geldingaholti, Ingi- nafnkunnustu borgara Akureyr-
mar, bóndi í Holtskoti, Kristín arksejar. Sat hann lengi í bæjar-
Sigþrúður, gift kona á Sauðár- stí,órn °S gengdi mörgum fleiri
króki, og Brynleifur, bílaeigandi frunaðarstörfum, sat meðal ann-
og bílstjóri í Reykjavík. Börn og ars lengi 1 sjórétti Eyjafjarðar
barnabörn Sigrúnar og Sigurjóns sýsiu-
eru nú 22 á lífi. Samheldni mikil Var heimili þeirra hjóna eitt
og ástúð hefir jafnan verið með meðal mestu myndarheimila bæj-
lessari fjölskyldu. Börnin eru arins ,enda átti húsfreyjan sin:i
reglusöm, atorkusöm og í stuttu góða þátt í því, að svo var. Hún
máli sagt dugandi fólk og sómi er óvenjulega myndvirk, smekk-
sinnar stjettar. — Jeg get varla vís og mikilvirk hannyrðakona
hugsað mjer betri eiginmann og svo að telja má ýms hannyrða-
fjölskylduföður en Sigurjón, enda verk hennar listaverk, enda mun
harmar ekkjan hann, bömin hún kunn hér í bænum og víðar
trega góðan föður, barnabörnin fyrir sitt listræna litaval ög
sjá eftir elsku afa og aðrir frænd- handbragð á hannyrðum sínum. í
ur og vinir. Eitt barna þeirra mtt hennar hafa víða komið fram
Helga og Margrjetar lifir-nú eft- listrænir hæfileikar, og þá kvn-
ir, og það er Sigurbjörg, ekkja fylgju hefur hún erft í ríkum
Ágústs Teitssonar úr Vestur- mæli. Hún hafði mikinn áhug
Húntvatnssýslu, bráðum 84 ára, fyi'ú garðyrkju og munu margii
heimilisföst vestur á Kyrrahafs- °ft hafa stanzað, er þeir geng:
strönd. | fram hjá garði henriar sunnan ög
vestan við hús þeirra hjóna
Sigurjón sál. hafði jafnan verið I Hafnarstræti 29, og orðið hrifni.
mjög heilsugóður. Gekk hann til I af hinum smekklega og vel hirtn
vinnu jafnt vetur og sumar til 83
ára aldurs og langt fram á 84. ár-
ið. Heyskap sótti hann t. d. inu
mesta kappi 84. sumarið, sem
hann lifði. Fann hann fyrst til
vanheilsu í fyrravetur ,og upp
garði. Sigurlaug er söngelsk kona
og var um margra ára skeið í
kirkjukór Akureyrar. Hún tó';'
og um skeið mikinn þátt í starfi
kvenfélaga hér í bænum og sat í
stjórnum þeirra. Mann sinn
frá því mátti hann ekki ganga til missti Sigurlaug fyrir rúmum 10
vinnu. Þótti honum þungt undir
því að búa, því að vinnan hafði
alltaf verið honum líf og yndi.
árum. Frú Sigurlaug er trygglynu
og vinföst. Hún er í sjón sem raun
drengileg og myndarleg kona.
Samt hjelt hann nokkurn veginn þi'átt fyrir árin 70 heldur hún
innvortis heilisu fram um síðustu | ser enn vei-
áramót, en upp úr því tóku kraft-
arnir mjög að þverra, einkum þó
upp úr Kyndilmessu. Var hann
Á fundi Kvennadeildar Slysa-
fluttur í spítala á Sauðárkrók varnafélagsins á Akureyri, sem
skömmu síðar, og þar andaðist haldinn var 29. f. m., var frú
inn tápmikli og starfsíeifi öld-
ungur í svefni laust fyrir mið-
nætti 16. febr. síðastliðinn, nær-
fellt hálfníræður að aldri.
Jarðarför Sigurjóns Hélgasönar
fór fram laúgardaginn 1. fnarz við
fjölmenni, þó að mikil væri. , . , , , *
..... 7 , ,. * , avarp fra deildinm og þakkað
snjoalog og þvi erfitt-að komast , . . . . ,
Guðný Björnsdóttir kjörin fyrsti
heiðursfélagi deildarinnar. — Frú
Guðný hefur verið ritari deildar-
innar frá stofnun hennar, en
báðst úndan endurkosningu á
síðösta aðalfundi, sém haldinn
var 8. febrúar. Stjórn félagsins
færði frú Guðnýju skrautritað
um jörðina. Sóknarpresturinn, sr.
Gunnar Gíslason, flutti hús-
henni vel unnin störf í þágu slysa
varnanna. Stjórn félagsins skipá
nú: Frk. Sesselja Eldjárn, form.,
kveðju heima, og kvæði frumort frú Sigríðul. Arnadóttir, gjald
við þetta tækifæri flutt við kistu kerij frú Fríöa Sæmundsdóttir,
hans undir nafni eins barnabarns ritari- Meðstjórnendur eru: Frú
hans. I kirkju flutti Jóharin Sig- Dóroíhea Ki'istinsdóttir, frÚ Mar-
urðsson, bóndi á Lörigumýri,
kveðju- og minningarofð. — Af
þeim, sem bjuggu búi sínu í
Seyluhreppi á morgni þessarar
aldar, var Sigurjón cinn eftir,
þégar öldin var hálfnuð.
grét Sigurðardóttir, frú Valgerð-
ur Franklín og frú Söffía Jó-
haririesdóttir.
Leikfélag Akureyrar biður þess
getið, í tilefni af hlaupamiða sem
Dagsverkinú er lokið. Því er I Var á ferðinni í bænum í gær frá
skilað með dyggð og tryggð við Jóni Norðfjörð leikstjóra L. M.
niðja og samfjelag. | A., að leikhús bæjarins sé ekki
upptekið á næstunni vegna leik-
Kvaddur er í fögnuð herra sins I sýninga félagsins eins og sagt er
vökumaðurinn, sem þráði morg- á miða þessum, heldur vegna
hirina árlegu skémmtana skóla-
barria bæjarins.
Guð blessi oss mihningu háris.
B. Y.
Strandarkirkja. — Áheit frá
| óriefndum kr. 100. Mótt. á afgr.
I Dags.