Dagur - 19.03.1952, Blaðsíða 6

6
D A G U R
Miðvikudaginn 19. marz 1952
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími li66
Blað'ið kemur út á hverjum miðvikudegi
Argangurinn kostar kr. 40.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Samgöngumál Eyfirðinga
og Þingeyinga
UM FÁTT ER NÚ meira rætt austan Vaðlaheið-
ar um þessar mundir en þörfina á að koma betra
lagi á samgöngurnar í milli Þingeyingá óg Eyfifð-
inga. Annars staðar í blaðinu í dag er ágæt grein-
argerð um málið eftir kunnan Fnjóskdæjing. Leið-
ir hann þar rök að því, að mun meirá mætti gera
til þess að koma á vegarsambandi yfir Vaðlaheiði
að vetrinum en reynt hefur verið um sinn. Eyfirð-
ingar og Þingeyingar hafa alltof lengi horft þegj-
andi upp á það, að þessi samgönguleið sé lokuð
meirihluta ársins. Sterkar líkur eru fyfir þvf, ’áð
leiðin mundi miklu lengur fær ef vegurinn Væri
lagður öðruvísi, ekki um mestu snjóakistu heiðár-
innar, ekki í gegnum stóra skaflinn í heiðarbrún-
inni heldur fram hjá honum. Sú framkvæmd, ein,
að breyta vegarstæðinu á þessum . kafla,. mundi
gera heiðina akfæra miklu lengur en nú er. En
úrbæturnar fást ekki, ef menn halda að sér hönd-
um. Það er því gagnlegt, er menn kveðja sér hljóðs
um þetta málefni. Vetrarleið yfir Vaðlaheiði er
þýðingarmikið úrlausnarefni fyrir fjölda fólks,
bæði í sveitunum austan heiðarinnar og hér á Ak-
ureyri. Bæjarmenn hafa mikil skipti við Þingey-
inga þegar samgöngur eru greiðar og hefur vegar-
sambandið því mikla þýðingu ■ fyrir bæinn, ekki
sízt fyrir iðnaðarfyrirtækin hér. Akureyringum og
Eyfirðingum ber því skylda til að taka undir-með
Fnjóskdælingum og öðrum, sem vilja vinna að
bættum samgöngum í milli héraðanna. Áður er á
það bent hér í blaðinu, að heppilegt væri að for-
ráðamenn Akureyrar og Húsavíkur athuguðu
sameiginlega, hvað unnt er að gera til þess að bæta
samgöngur í milli bæjanna og sýslufélaganna,
bæði á sjó og landi. Strjálar siglingar í milli bæj-
ann á yfirstandandi vetri hafa valdið almenningi,
og verzlunar- og iðnaðarfyrirtækjum, miklum erf-
iðleikum. Hér er til mikils að vinna og engu hætt,
þótt samvinna tækist með bæjunum um að vinna
að úrlausn þessara mála. Blaðið vill því ítreka
fyrri tillögu sína um þetta efni. Rúm er heimilt ef
fleiri vilja kveðja sér hljóðs um þetta málefni.
1
Aðstaða iðnaðarins
FRAMSÓKNARMENN í Reykjavík samþykktu
nýlega áskorun til ríkisstjórnarinnar að láta fram-
kvæma allýtarlega rannsókn á aðstöðu iðnaðarins
í landinu og vildu fela Fjárhagsráði þetta starf.
Fengi það virðulega ráð þar nokkurt verk að
vinna. Margir hafa ótrú á slíkum rannsóknum og
hafa það til síns máls, að oft hafa opinberar at-
huganir í nefndum verið harla yfirborðslegar og
ekki skilið eftir spor. En hafa þó kostað nokkurt
fé. Um það verður þó naumast deilt, að mikil þörf
sé á því að þjóðin geri sér grein fyrir aðstöðu iðn-
aðarins í dag og hver ráð séu til þess að láta hann
njóta eðlilegrar starfsaðstöðu. Virðist því sjálfsagt
að slík rannsókn fari fram. Um sum þau efni, sem
lagt var til að athuguð yrðu, er það að segja, að
ekki virðist þurfa stói-fellda fyrirhöfn til þess að
komast til botns í þeim.' Það er til dæmis hægt að
fá það upplýst strax hjá samtökum iðnrekenda og
hjá samvinnufélögunum, hvaða
iðngreinar hafa dregizt saman og
hvaða orsakir valda þeim sam-
drætti. Sömuleiðis ætti ekki að
þurfa mikla fyrirhöfn til að fá
upplýst, hvort iðnaðurinn á ís-
landi búi við eðlilegar tolla- og
skattaálögur eða ekki. Þessum
spurningum er fljótsvarað. Hins
vegar er nauðsynlegt að sérstök
athugun fari fram á því, hvaða
iðngreinar hafa mesta þýðingu til
aukinnar atvinnu og gjaldeyris-
sparriaðar, hve mikið fjármagn er
bundið í fasteignum og vélum
iðnaðarins, hve mörgu starfsfólki
iðnaðurinn hefur á að skipa nú og
fyrrum o .s. frv. Tímabær ábend-
ing er það og að safna beri
skýrslum um þróun iðnaðarins og
gefa út samhliða fiskiskýrslum og
búnaðar- og verzlunarskýrslum.
Má undarlegt heita, að það skuli
ekki komið í framkvæmd fyrir
löngu. í tillögum Framsóknar-
manna er vakið máls á miklu og
aðkallandi nauðsynjamáli. Þjóðin
þarf að gera sér ljóst, hverja þýð-
ingu iðnaðurinn hefur fyrir af-
komu hennar. Og hún þarf að
búa að þessari atvinnugrein á
þann veg, að hún eigi eðlileg
vaxtar- og þroskaskilyrði í þjóð-
félaginu. Eins og nú standa sakir,
skortir verulega á að svo sé.
FOKDREIFAR
Þraut fyrir þýðendur.
MAÐUR er nefndur Weston
MeÐanieí, á heima í New York
borg. Hann hefur mikinn áhuga
fyrir því að fá ljóð eftir sig birt á
íslenzku og hefur skrifað blaðinu
um málið. Segir ljóð sín þegar
hafa birzt á 100 þjóðtungum. Má
því ætla að maðurinn sé með safn
aranáttúru og safni erlendum út-
gáfum á andlegri framleiðslu
sirini, Mun slíkt ekkert einsdæmi.
McDaniel var svo hugulsamur að
lgta nokkur erindi innan í bréfið
tú Dags og biðja ritstjórann að
snara þeim á íslenzku fyrir sig og
birta. Mér sýnast þetta vera hálf-
gerð aiómljóð-og lízt ekki á að
leysa. þetta; ygrk af hendi. En eg
birti hér með. sýnishorn af kveð-
skapnum á frummálinu og getur
það þá heitið þraut fyrir þýðend-
ur og aðra andlega sinnaða les-
endur að koma Ijóðum þessum í
íslenzkan búning og heiti eg því
að ljá beztu úrlausninni rúm í
blaðinu. En hér kemur speki
McDaniels:
DUSK
Dusk Ás a witch’s broom
Sweeping webs of silver from the
sky
While ravens of night
fíuttér down quietly
To roost on the rim
Of the horizon.
BE AS THE EAGLE
If the mind tumbles
In whirlwinds of doubt
If the teeth clench
And the jaws lock in pain
Be as the eagle
Feather-torn eagle blown
violently
from perch in the crags
Ride in ecstasy
The storm!
Meira treysti eg mér ekki til að
birta af þessum kveðskap.
Mittisólin.
HÚSFREYJA skrifar blaðinu
bréf og kvartar sárlega yfir því,
hvernig búið er um brauð, sem
fólki eru afhent í brauðsölubúð-
um. Litlum pappíi'sbleðli er skellt
utan um mitt brauðið, en end-
arnir eru berir. Bleðillinn er
límdur saman með límbandi, en
tollir illa og oft er brauðið alls-
nakið þegar heim er komið. Þessi
háttur á umbúðum brauða mun
líka vera í Reykjavík og hafa
húsfreyjur þar kvartað yfir þess-
ari mittisól á brauðunum. Liggur
í augum uppi, að erfitt er að verj-
ast því að ryk og óhreinindi setj-
ist á svona umbúið brauð e. t. v.
á langri leið, og hvergi er hægt
að leggja brauð svona umbúið frá
sér án þess ?ð óhreinindi komizt
á það. Ástæðan til þess að svona
er farið að mun sú, að mikill
skortur er á umbúðapappír, en að
sjálfsögðu fer mikill pappír utan
um öll matarbraUð. Auk þess er
pappír gífurlega dýr og mikil
pappírsnotkun mundi því vera
verulegur kostnaðarliður, sem
ekki er tekið tillit í verðákvörð-
un brauða. Hér er samt ástand,
sem þarf að breytast. Eg held að
við ákvörðun brauðaverðs verði
að taka tillit til þess, að umbúða-
pappír þarf áð fylgja brauðunum,
enda munu neytendur ekki
kvarta yfir því að greiða þann
óhjákvæmilega kostnað, sem af
því hlýtzt. Eg sendi því umkvört-
un húsfreyjunnar til verðlagsyf-
írvalda og brauðgerða í von um
að unnt sé að bæta úr þessu
ástandið innan tíðar. — í viðtali
því við Arthur Gook og frú, sem
birt er í þessu blaði, segir frú
Kristín m. a. frá því, að í Grikk-
landi hafi brauð kostaðlOOOdrök-
mur og umbúðirnar Í00 drökmur.
Umbúðavandamálið er því víðar
þekkt en hér. Grikkir hafa leyst
það með þessum hætti, en tæp-
lega verður það talið til fyrir-
myndar.
Sérstæður sauðburður.
Bolli Sigtryggsson á Stórahamri
skrifar blaðinu:
„í FYRRAVETUR setti eg
smágrein í „Dag“, þar sem eg
sagði frá grákollóttri rollu hér á
heimilinu, sem 3 síðastliðin ár
hafði borið snemma í janúar og
alltaf tvílembd.
Ekki datt mér þá í hug hvaða
framhald yrði á þeirri sögu. En
eftir að eg skrifaði greinina bar
önnur rolla, líka tvílembd. Öll
lömbin þrifust vel og lifðu til
hausts. Auk þess urðu hrútarnir
undan Grákollu dálítið frægir
fyrir það, að þeir voru báðir
mannýgir, og það var fyrsta verk
annars þeirra, þegar hann kom í
réttina í haust, að ráðast heiftar-
lega á mann, sem stóð þar og átti
sér einkis ills von.
Svo skeði dálítið einkennilegt í
vetur, þegar farið var að leiða
hrút til ánna.
Margar ær vildu alls ekki þýð
ast bekrana og voru algjörlega
ónæmar fyrir öllum þeirra ástar
brellum. Var það hvorki meira né
minna en rúmlega fjórði hluti
ánna, sem þannig höguðu sér.
Enginn kippti sér upp við það,
þótt Grákolla hagaði sér þannig
því að hún var búin að sýna það
að hún fór sínar eigiri götur :
þeim málum.
En að hún væri búin að hafa
svona siðspillandi áhrif á stall
systur sína, það datt mönnum
ekki í hug.
OG SVO byrjaði sauðburður
inn. Grákolla reið auðvitað á vað
ið og bar eins og áður snemma í
janúar, tvílembd að venju.
(Framhald á 11. bls.).

Hvernig eiga rúmin að vera?
Kaupmannahöfn í marz.
Undanfarna daga hafa menn þyrpzt út í stóra
sýningarskálann Forum, en þar hefur verið hús-
gagnasýning, sem vakið hefur mikla athygli. Að
þessu sinni ætla eg aðeins að gera að umtalsefni
rúmin og rúmbúnaðinn og nýjustu rannsóknir á því
sviði. Það er ekki svo að skilja, að rúm væru áber-
andi á sýningunni, þótt einstaka svefnherbergi væri
til sýnis í hinum mörgu vistarverum, sem þar var
komið fyrir. En ein nýjung vakti athygli mína ein-
mitt í málefnum rúmbúnaðarins og þó aðallega
skrif, sem birtust í skrá sýningarinnar um nýjustu
rannsóknir á rúmum og því, hvernig þau eigi að
vera.
Rúm á hjólum.
Rúm það, sem eg rak sérstaldega augun í og ekki
líður mér úr minni, var á hjólurn. Hvernig lízt ykk-
ur á? Rúm á hjólum — þetta er tilfellið og uppá-
tækið finnst mér alveg stórsnjallt. Hjólin eru sett
undir rúmið til þess að auðvelt sé að færa það úr
stað. Hugsið ykkur, hve létt og þægilegt það mundi
vera að geta stjakað svolítið við rúminu um leið og
gert er hreint, og sjá — rúmið rennur léttilega og
liðlega undan átakinu. Og hugsið ykkur, hve
þægilegt er að geta fært rúmið úr stað, t. d. út að
glugga eða upp að miðstöðvarofni, allt eftir því,
hvort við erum í þörf fyrir birtu eða yl. Og þetta er
hægt án nokkurrar fyrirhafnar. Það þarf ekki leng-
ur karlmannshjálp til þess að flytja rúmið, nú getur
konan það sjálf og meira að ségja með annarri
hendi.
Rúmin eiga að vera stór og mjúk.
í myndskreyttri skrá, sem gefin e.r út í tilefni sýn-
ingarinnar er athyglisverð grein um nýjar rann-
sóknir, sem gerðar hafa verið í Svíþjóð á i’úmum.
Það- er sænska „slöjdforeningen11, sem staðið hefur
fýrii' rannsóknum þessum, en þær hafa farið fram
undir handleiðslu Erik Berglund arkitekts. Félagið
hefur nú gefið út bók um niðurstöður rannsókn-
anna.
Rannsóknirnar hófust með því að láta fara fram
athugun á því, hvers konar rúm væru á markaðin-
um og í sænskum heimilum í dag. Þessi athugun
leiddi í Ijós, að í Svíþjóð eru nú gerðar mörg hundi'-
uð tegundii' af stærðar rúmum. Með rannsóknunum
hefur félagið komizt að raun um, að aðeins 1/3 af
fullorðnum fjölskyldumeðlimum Stokkhólmsborgar
sefur í almennilegum rúmum. Hinir sofa í sófum og
ýmsum öðrum svefngögnum, og 11% sofa í eldhús-
inu á einhvers konar bekkjum. Að fengnum þessum
niðurstöðum hófst vísindaleg lannsókn á því,
hvernig rúmið ÆTTI að vera.
Umfangsmiklar rannsóknir.
Eftir margendurteknar og margvíslegar rann-
sóknir kom í ljós, að maðurinn breytir um stellingu
í svefni fi'á 20 og upp í 60 sinnum á nóttu. Rúmið
þarf að vera nægilega stórt og rúmgott til þess að
losa svefninn. Teknar voru myndir af sofandi fólki
í tilraunaskyni og eftir þessar rannsóknir var
ákveðin stærð rúmsins. Rúm, sem er 90 cm. breitt,
er nægilegt fyrir 90% af kai'lmönnum, 85 cm. breidd
er nægileg fyrir 50% og 80 cm. breidd nægii' ekki
nema um 20% af öllum karlmönnum, en er aftur á
móti nógu stór handa flestum konum. Um lengdina
er það að segja, að naúðsynlegt er talið, að hún sé
16—20 cm. lengri heldur en maðurinn, sem nota á
rúmið. Samkvæmt rannsóknum þessum á 190 cm.
rúm, sem er all algeng stærð á rúmum nú til dags,
að vera of stutt fyrir 61% af öllum karlmönnum, og
segir í áframhaldi af þessu, að æskilegast sé að
rúmið sé 2 m. á lengd. Þó geta konur komizt af ineð
10 cm. styttra rúm. Síðan hófust rannsóknir á því,
(Framhald á 11. síðu).