Dagur - 09.04.1952, Blaðsíða 2

2
D AGUR
Miðvikudaginn 9. apríl 1952
Dagskrármál landbúnaðarins:
Samvinnubúskapur og byggðahverfi
Nýlega er sagt frá því í danska
blaðinu „Samvirke", að hafin sé
bygging peningshúsa í Danmörk
með það fyrir augum, að þar
verði rekið bú á samvinnugrund-
velli jafnskjótt og by.ggingum er
lokið. í „Udby“ í nágrenni
„Stege“ á Sjálandi var byrjað á
fjósbyggingu fyrir 60 kýr, til að
byrja með, fyrir nokkru síðan og
er þessari byggingu nú að miklu
leyti lokið.
Þessi mál hafa vakið allmikið
umtal og athygli í Danmörk að
undanfömu, bæði á meðal búandi
manna og lánsstofnana.
Nýlega var sparisjóðurinn
„Den sjællandske Bondestands
Sparekasse“ beðinn um að lóna
fé til þess að koma upp bygging-
um til að reka á samvinnubú-
skap. Að þessari lánsbeiðni stóðu
nokkrir bændur, sem ætla sér að
stofna samvinnubú. Svar for-
stöðumanna sparisjóðsins var á
þá leið, að ef venjulegar láns-
tryggingar væru fyrir hendi,
mundu lán úr sjóðnum fáanleg.
Fyrirkomulag þessara sam-
vinnubúa er hugsað þannig, að
ákveðinn fjöldi bænda myndi
með sér eins konar samvinnu-
félag á þann hátt, að t. d. allar
kýr eða aðrir gripir verði fluttir á
sérstakar byggingar, sem komið
er upp í þessu augnamiði og bú-
stofninn þannig lagður fram sem
eins konar hlutafé (,,kapital“) í
hið fyrirhugaða samvinnubú.
Gert er ráð fyrir að búskapur
hinna einstöku bænda hætti og
þeir láti samvinnubúinu í té nauð
synleg jarðarafiiot, t .d. í sam-
bandi við kúabúskap, en í stað
þess vinni þeir í sameiningu að
samvinnubúinu.
Ekki er gott að vita, hvernig
málum þessum fram vindur í
Danmörk né annai-s staðar, því
að oft áður hafa mál þessi verið
á dagskrá, og yfirleitt ekki fengið
hljómgrunn hjá sveiltafólkinu,
sem umráð hefur haft yfir jarð-
mæði og eins og víða er í Dan-
mörk hafa sömu jarðirnar verið
í eigu sömu ættarinnar um mjög
langan tíma, jafnvel fleiri aldir.
En það sem nú kemur nýtt fram
er það, að hafinn er undirbúning-
ur að framkvæmdum til þess að
fá reynslu á þannig búskapar-
formi. Um það er að sjálfsögðu
deilt nú sem áður, hvort hag-
fræiðlegur grundvöllum sé fyrir
hendi og sýnist þar sitt hverjum,
en meðmælendur samvinnubú-
anna vilja fullyrða að með þannig
búrekstri muni hlutaðeigandur
bera meira úr býtum og þá einnig
þjóðfélagið.
★
Eins og kimnugt er, þá er verið
allmiklu af opinberu fé 'til að
stofna byggðahverfi á nokkrum
stöðum hér á landi á Vegum
landnáms ríkisins. Er 'fyrir-
komulag þessa landnáms einkum
á þann veg, að stofnuð eru smá-
býli ætluð einni fjölskyldu til að
lifa á. Er landstærð um 40—50 ha.
Hvernig væri að landnámið
stofnaði í einhverju byggðahverf-
inu eitt samvinnubú í stað 4—5
býla, til þess að fá reynslu í þess-
um málum hér á landi í sambandi
við landnám sveitanna, en þar er
eins og öllum er ljóst óþrjótandi
möguleikar víða um land?Eins og
nú er háttað verðgildi peninga má
það heita útilokað fyrir eignalít-
inn mann að koma sér almenni-
lega fyrir á býli í byggðu hverfi
nema að landnámið gangi frá
ræktuninni að miklu leyti og að
opinberar lánsstofnanir láni fé
til framkvæmda með hagstæðum
lánskjörum, svo sem til bygginga,
véla- og bústofnskaupa.
Mér finnst að það væri full-
komlega þess vert fyrir þá opin-
beru aðilja, sem framkvæmd þess
ara mála hvílir fjárhagslega á og
ekki sízt af því, að líklegt má telja
að stofnkostnaður bygginga verði
mun minni, án þess að fram-
leiðslumöguleikar minnki.
Hér skal engu um það spáð,
hvemig samvinnubúskapur
mundi henta íslenzkum staðhátt-
um og íslendingseðlinu, en á það
mó benda, að á fjölmörgum býl-
um eru bú rekin á eins konar
samvinnugrundvelli, þar sem
fleiri systkini hafa tekið við jörð
foreldra sinna, en hitt mun vera
fótítt, að því að mér er kunnugt,
að bændur hafi slegið jörðum
sínum saman í samvinnubú og
unnið síðan að samvinnubúinu.
Það hefur verið ráðandi skoðun
hér, að heppilegast sé að skipta
jörðum og er megin hluti allra
þeirra nýbýla, sem árlega er
stofnað til tilorðinn við skiptingu
jarða.
Ef einhverjir reka samvinnu-
bú, sem þessar línur lesa, væri
fróðlegt að fá frásagnir um það
hér í Dagskrármálum landbúnað-
arins, til að séð yrði hver innlend
reynsla er fyrir hendi í þessu efni.
— Búskapur okkar er þessi árih
óðum að mótast í samræmi við
nútíma tækni og þekkingu, en þó
er ennþá löng leið að því marki
að meðalbóndinn íslenzki geti tal-
iza bjargálna maður, en meðal-
bóndinn íslenzki hefur ekki
stærrabú en samsvarar: 6.4 naut-
gripum, 55.6 sauðkindum, 5.5
hrossum og 11.4 hænsnum, svo
sem 2. hefti af Árbók landndbún-
aðarins 1951 greinir. \
Það er því ekki úr vegi að þvi
sé gaumur gefinn, hvort rétt sé
stefnt með því að skipta jörðum
eins og nú er tízka og koma upp
mörgum býlum en smáum í þeim
byggðahverfum, sem nú er verið
að reisa víða um land og þeim
jörðum; eru það stórar, að þær
geti framleitt tveim eða fleiri
fjölskyldum. — Á. J.
f BÚÐ,
2 herbergi og eldhús, óskast,
helzt sem næst miðbænum.
Afgr. vísar á,
Duglegur maður
og reglusamur, vanur sveita-
störfum, óskast í vor og
sumar.
% Afgr. vísar á.
Stúlká '
óskast um næstu mánaða-
mót, til heimilisstarfa, urn
mánaðartíma. Fátt í heim-
ili.
Afgr. vísar á.
Sjónleikurinn
„Tengdamamma“
eftir Kristínu Sigfúsdóttur,
verður sýndur að Hrafnagili á
annan í páskum kl. 9. — Síð-
asta sinn.
fíans d eftir. — Veitingar. '
NEFNDIN.
ferniingarinnar
Fyrir stúlkur
Kápur
Kuldajakkar
Peysur
Veski
Höfuðklútar
Hanzkar
Náttkjólar
Undirföt
Nærföt
Rykfrakkar
Skíðabuxur
Flauelsbuxur
Sportskyrtur
M anche ttskyrtur
Bindi
Slaufur
Hálsklútar
Hanzkar
Sokkar
Sokkabandabelti
Kjólatau, rpsótt, einl
Sokkar
Nærföt
Vefnaðarvörudeild,
Látið ekki blómin
vanta ápáslíaborðið!
Blómabúð KEA.
Til f ermingargjafa
HÁLSFESTAR
kr. 90.00, 75.00, 38.00.
HÁLSMEN
ARMBÖND
HRINGAR
o. m. fl.
BLÓMABÚÐ KEA
Sendibílastöðin
er á bifreiðaafgreiðslu
Péturs Sc Valdimars.
Sími 1917.
Ung hjón
óska eftir góðu herbergi og
aðgangi að eldhúsi. Stærri
íbúð kæmi til greina. Til-
boðum sé skilað á afgr.
blaðsins fyrir 20. apríl,
rnerkt K2.
TEPPAGARN
★
PRJÓNAGARN
30-40 litir úr fyrsta ílokks
ullargami úr hinum nýju og
fullkomnu vélum, sem settar
voru upp í verksmiðjunni í
fyrra. — Verðið er aðcins 12 og
9 krónur 100 gr. liespan.
U llarverksmið j an
GEFJUN
IBUÐ
óskast til leigu, lielzt á
brekkunni. Má veri lítil,
1 herbergi og eldhús, eða
aðgangur að eldhúsi. Skil-
vís greiðsla.
Afgr. vísar á.
Taurúllur
Jdrn- og glervörudeildin
REIÐHJÓL
Jdm- og glervörudeild