Dagur - 08.10.1952, Blaðsíða 4

2
D A G U R
Miðvikudaginn 8. október 1952
f DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Hið nýja landnám
RÍKISSTJÓRNIN hefur þegar í upphafi þing-
tímans leitað eftir heimild Alþingis til lántöku
erlendis til þess að geta haldið áfram lánastarf-
semi til þeirra framkvæmda, sem nú eru hvað
mest aðkallandi í þjóðfélaginu, en það eru bygg-
ingar- og ræktunarframkvæmdir í sveitum og
nokkur endurbót á húsnæðismálum kaupstaðanna
með smáíbúðabyggingunum. Er leitað eftir heim-
ild til þess að taka 22 milljóna króna lán til stofn-
lánadeildar Búnaðarbankans og Byggingar- og
ræktunarsjóðs og 16 milljón króna lán til þess að
halda áfram lánum til þeirra manna, sem ráðast
;í að reisa smáíbúðir yfir sig og fjölskyldur sínar.
Er þannig stefnt til framhalds á þeim miklu fram-
kvæmdum, sem staðið hafa yfir í sveitum landsins
nú að undanförnu, og er sýnt, að ríkisstjórnin
ætlar ekki að kippa að sér hendinni um aðstoð
við smáíbúðabyggingarnar, Jjótt afkoma ríkissjóðs
verði ekki svo góð í ár, að tekjuafgangur þar geti
staðið undir nauðsynlegri lánastarfsemi, svo sem
var á sl. ári. Með þessum aðgerðum — og mörgum
Qeiri — er raunar svarað þeim ásökunum stjórn-
arandstæðinga, að ríkistjórnin ástundi íhald og
framkvæmdaleysi. Sannleikurinn er sá, að þrátt
fyrir mjög erfitt árferði til lands og sjávar og
þrengingar atvinnuveganna, er haldið uppi stór-
felldum framkvæmdum, og er þar ekki aðeins um
að ræða hinar miklu nýbyggingar við Sog og Laxá
og í Gufunesi, sem efnahagsaðstoð Bandaríkjanna
gerði beinlínis mögulegar, heldur er verulegu
fjármagni veitt til atvinnuframkvæmda í ýmsum
landshlutum.
í FJÁRLAGARÆÐUNNI í gær gerði Eysteinn
Jónsson fjái-málaráðherra glögga grein fyrir stefnu
ríkisstjórnarinnar að þessu leyti. Hann lýsti því
yfir, að hann teldi rétt að halda áfram að taka er
lend lán til arðbærra framkvæmda í landinu og
hann upplýsti í því sambandi, að allar greiðslur
ríkisins af erlendum lánum hafi á sl. ári aðeina
numið 2.5% af útflutningsverðmætinu. Sýna þess
ar tölur glöggt, að skraf stjórnarandstæðinga um
hóflausa skuldasöfnun erlendis er úr lausu lofti
gripið og því fer fjarri, að íslenzka þjóðin, sem
vinnur að því að byggja upp atvinnuvegi í stóru
og harðbýlu landi, geti kallazt hafa safnað meiri
skuldum en efni stóðu til. Hér er þörf á miklu
meira fjármagni en ráð eru á innanlands meðan
við erum í deiglu hinnar atvinnulegu uppbygg-
ingar, og það er ástæðulaust að óttast erlendar
lántökur, meðan gætt er hófs í þeim efnum og
ráðdeildar og hagsýni um notkun fjármagnsins.
Mestur hluti hins erlenda lánsfjár gengur beint til
framleiðsluaukningar, og ef þjóðin ber gæfu til
þess að hafa sæmilegt taumhald á rás viðburðanna
hér innanlands, að því er í hennar valdi stendur,
er lítil ástæða til að óttast áföll á þessum vett-
vangi. — En þótt góðar horfur séu á því, að þjóðin
valdi öllum þeim ábyrgðum og skuldbindingum
sem á henni hvíla vegna uppbyggingarinnar til
Lands og sjávar, er þó víst, að seint mun miða til
betri afkomu þjóðarbúsins alls, nema að allir
landsmenn tileinki sér þau kjörorð, sem fleytt
hafa nágrönnum okkar Bretum yfir miklu meiri
efnahagslegar þrengingar en við höfum orðið
að þola, en þau eru: meiri fram-
leiðsla og meiri vinna.
ÝMSUM VIRÐIST, í önn og
erfiðleikum hversdagslífsins, að
ástandið í efnahagsmálum lands-
ins sé næsta erfitt og stefnan ó-
skýr. Satt er það, að margt fer
hér aflaga, og að full þörf er á, að
allir þjóðhollir menn vinni þar að
lagfæringum. En menn mega ekki
láta þessa stundarerfiðleika villa
sér sýn á þeirri staðreynd, að hér
er verið að framkvæma stórfellda
uppbyggingu til lands og sjávar,
við erum mitt í stóru landnámi,
og þetta landnám heldur áfram,
þrátt fyrir tafir hér og þar. Það
er framkvæmt án mikilla efna-
hagslegra fórna þegnanna, eins
og þeirra, er tíðkast í löndum
kommúnista, þar sem vonin um
mannsæmandi afkomu verður að
víkja skilyrðislaust fyrir fjarlæg-
um og ópersónulegum ríkishags-
munum.
Fyrstu dagar þingtímans hafa
sýnt, að stjórnarvöldin eru stað-
ráðin í að láta ekki erfitt árferði
stöðva hina efnahagslegu upp-
byggingu hér, og það má telja
nokkurn veginn víst, að yfirgnæf-
andi meirihluti þjóðarinnar sé
fylgjandi þeirri stefnu.
FOKDREIFAR
Verðlagið hér og þar.
EITT AF dagblöðum höfuð-
staðarins birti nú á dögunum
viðtal við Spánaríara, og var þar
getið um verðlagið á Spáni og
verðlagið hér. Undruðust sumir
ferðalangarnir, hversu vefnaðar-
vara ýmiss konar er miklu dýr-
ari í búðum hér en á Spáni og
vildu kenna um óhagsýni í inn-
kaupum hjá íslenzkum verzlun-
arfyrirtækjum eða óhóflegri. á-
lagningu hér heima. í sumum til-
fellum virtust þeim spánskar
flíkur t. d. vera þrisvar sinnum
dýrari hér en í búðum á Spáni.
Ekki er ólíklegt, að dæmi séu
um óhagstæð innkaup, og víst er,
að óhóflega álagningu ástunda
einstaka verzlunarfyrirtæki. Hitt
mun þó algengast — og við það
á fólk yfirleitt að búa — að fyrir-
tæki J>au, sem innflutning hafa
með höndum, reyna að vanda til
innkaupanna, og álagning þeirra
er í flestum tilfellum hófleg. En
þeir, sem gera samanburð á búð-
arverði hér og þar, gera sér að
líkindum litla grein fyrir því,
hverjum sköttum og tollum er
hlaðið á vöruna áður en hún
kemst í hendur smásalans hér.
Margir liðir.
Sannleikurinn er sá, að inn-
kaupsverðið sjálft er að verða
minnsti hluti kostnaðarins við
vörukaupin erlendis. Lítið dæmi
sýnir glöggt, hvar við stöndum
að þessu leyti:
Maður pantar sér flík erlendis
frá, til dæmis frá Spáni. Hún
kostar þar kr. 418.16, og flutn-
ingskostnaður á þessum eina
pakka nemur ekki meira en kr.
22.85. Verðið ásamt flutnings-
gjaldi er því kr. 441.01.
En þá er líka komið hingað að
landssteinunum, og þá taka emb-
ættismenn íslenzka ríkisins við.
Reikningar þeirra líta þannig út:
Bátaskírteini, 61% af andv, .. 255.35
Verðtollnr ................ 209.08
15% viðauki á verðtoll .... 94.00
Söluskattur................. 55.54
Samtals kr. 613.97
Þessi viðbót á innkaupsverð og
flutning nemur því drjúgum
meiru en innkaupsverðið er, og
er þá kostn.v. vörunnar, er hún
kemur í hendur innflytjandans
orðið kr. 1054.98. Nú er eftir á-
lagning heildsalans og síðan á-
lagning smásalans, og þarf ekki
að reikna þetta dæmi lengur til
þess að sýna, að þessi flík er með
þessum hætti og án nokkurra
undirmála orðin þrisvar sinnum
dýrari hér en á Spáni og senni-
lega vel það. Þannig er hann þá,
búskapurinn hjá okkur, og er
hollt fyrir sem flesta landsmenn
að gera sér sem ljósasta grein
fyrir raunveruleikanum.
Norðlenzkum söngvara þakkað.
Útvarpshlustandi skrifar blað-
inu á þessa leið:
„Eg vil leyfa mér að biðja
blaðið að koma á framfæri þakk-
arorðum og hamingjuóskum til
Þorsteins Hannessonar óperu-
söngvara. Hann kom hingað í
sumar og hélt hér ágæta hljóm-
leika, og nú á sunnudagskvöldið
flutti hann mikið og sérlega at-
hyglisvert „prógram“ í útvarp-
inu. Voru það hljómleikar, er
hann hélt á vegum Tónlistarfé-
lagsins í Reykjavík fyrir stuttu
og nú fluttir af segulbandi í út-
varpinu. — Eins og hlustendur
heyrðu, voru þama tveir miklir
lagaflokkar meistaranna Beetho-
vens og Schumanns. Það er sér-
lega athyglisvert, er söngvarar
leggja fram mikið starf til þess
að kynna hlustendum hið bezta
af sönglögum meistaranna og láta
sér ekki nægja, að fara sífellt
troðnar slóðir í verkefnavali sínu.
Útvarpssöngvararnir okkar sum-
ir — og margir konsertsöngvar-
ai-nir — eru sífellt með sömu lög-
in, og eru sum orðin leiðigjörn í
munni þeirra. Þorsteinn Hannes-
son fer aðrar leiðir, og lof sé
honum fyrir það. Hann leggur á
sig mikið starf við undirbúning
hljómleika sinna, og hann skilar
verkefnunum líka með mikilli
sæmd. Söngur hans í útvarpið á
sunnudagskvöldið var eftirminni-
legur viðburður. Megi gifta jafn-
an fylgja þessum ágæta lista-
manni á framabraut hans erlend-
Til fyrirmyndar!
EKKI VÆRI gott í efni, ef lýð
urinn gleymdi að meta leiðtoga
sína, enda væri synd að segja, að
sú andlega íjjrótt standi ekki með
sæmilegum blóma hjá sumu fólki.
Eða hvort þykir mönnum ekki
hraustlega að verið í eftirfarandi
smágrein, sem birtist nýlega í
blaði Sjálfstæðisflokkins í Siglu
firði (leturbreyt. gerðar hér):
„Hafið þið veitt því athygli?
a ð það var fyrir forgöngu
Sjálfstæðisflokksins, að horfið vpr
inn á braut smáíbúðabygging
anna, sem lausn á húsnæðisvand
anum?
a ð það var fyrir forgöngu Ó1
afs Thors, að sett voru bráða
birgðalög, sem tryggja síldveiði
sjómönnum greiðslu kauptrygg-
ingar, nú eftir 8. síldarleysissum
arið.
a ð virkjanir Sogs og Laxár, á-
samt áburðarverksmiðju og sem-
entsverksmiðju, er jákvætt á
framhald nýsköpunarstefnu Ólafs
Thors: Sköpun vaxandi athafna-
lífs?
a ð víkkun landhelginnar, sem
framkvæmd var af núv. ríkis-
stjórn,. vegna forystu sjávarút-
vcgsniálaráðherra, sem er form.
(Framh. á 7. síðu).
S
Vald. V. Snævarr:
Þegar þysimi liljóðnar
/ ótta Drottins er öruggt trausl.
Orðskv. 14, 26.
Vér göngum nú til móts við Jjá árstíð, er vér
nefnum vetur. Þáð er* árstíð frostanna, kuldans
og stórviðranna. Árstíð myrkurs, hríða og fanna.
Vegir taka að teppast víða hér um slóðir, og ó-
greitt fer að vera til granna. Allt félagslíf tekur
að eiga erfitt uppdráttar. Messuferðum kann að
fækka og ef til vill leggjast J>ær alveg niður lang-
tímum saman. — Fari svo, að allt félagsh'f leggist
niður nema dans, og fyrir öll vinakynni og helgi-
farir taki, ]>á er sú hætta á næstu gröstim, að
andlega lífið leggist i dá, — máske dauðadá.
I>að Jjarf að minnsta kosti að gjalda varhuga
við því, að svo fari eigi. Og þó, — þó er heiður
himinn Guðs jafnan uppi yfir hverju myrkri,
hvort sem Jjað er andlegt eða efnislegt. Og eins
er varla nokkurs staðar svo kolsvart myrkur til,
að eigi sjái einhvers staðar í gegnum sortann,
ef vel er að gætt. En — Jjví miður hættir oss
mjög til Jjess, að hnipra oss saman undir feld
frostmóðunnar, og liorfa niður, en ekki upp.
Niður í djúpan dal búksorgar og vetraráhyggna,
í stað Jjcss, að tylla oss á tá og horfa upp til
vonarinnar uni batnandi hag í trausti til Guðs.
Guð vill gleymast. Það er sorgarsagan mikla. En
— guðvana þjóð er vonarpeningur. „I ótta
Drottins er — hins vegar — allt öruggt." —
Felurn Drottni Jjví allt í vetur!
14%j. /émta, /v/œp/œ
Spjall um fyrirætlanir templara,
áhugamál æskunnar o. fl.
í bréfi, sem þættinum hefur borizt, segir m. a.
á þessa leið:
„Fyrirætlanir templara að gera Hótel Norður-
land að miðstöð fyrir starfsemi sína og koma þar
á stofn æskulýðsstarfsemi jafnframt,- vekur athygli,
sem vonlegt er. Ýmsum finnst, sem stúkurnar ger-
ist allathafnasamar með þessum aðgerðum, aðrir
kvarta yfir Jjví að lítil sjáist merkin af starfi þeirra.
Sannast á þessu, að vandratað er meðalhófið. Eg
hygg þó, að foreldrar þeir, sem láta sig einhverju
skipta, hvað verður um tómstundir unglinganna,
fagni því, að menningarfélagsskapur á borð við
stúkurnar taki rekstur Jjessa stóra gildaskála í
sínar hendur. Ef ekki verður um annað að ræða
fyrir unglingana í tómstundum sínum á næstu ár-
um en að sækja bíó og danssamkomur, þá er mikils
virði, að danssalirnir séu reknir af aðilum, sem
hafa ekki það takmai-k eitt að græða fé. Kannske
geta templarar, er þeir koma með starfsemi sína í
þessi veglegu húsakynni, efnt til einhverrar þeirrar
tómstundaiðju, sem hefur aðdráttarafl fyrir ung-
lingana. En á þeim vettvangi er mikil verkefni að
leysa fyrir okkur.
JVIér virðist, að íslenzka unglinga vanti „hobby“,
einhver áhugamál að fást við, annað tveggja á vett-
vangi leikja eða starfs. Eg vil í því sambandi leyfa
mér að benda á, að nýlega hefur lokið störfum
í Danmörku nefnd, skipuð af ríkisstjórninni, svo-
nefnd Ungdoms Kommission, og fjallaði hún um
vandamál æskunnar, hvernig unnt væri að leiða
hana til meira starfs og menningar. Það vakti at-
hygli mína í frásögnum danskra blaða af áliti
nefndarinnar, hver áherzla er þar lögð á heilbrigð
„hobby“ fremur en prédikun og siðavendni. — Eg
held, að margir landsmenn hefðu gott af að lesa
niðurstöður nefndar þessarar, og ættu blöðin að
verða sér úti um þær.
En ef það er vandi hjá Dönum að fá ungu fólki
áhugamál, þá er það líka aðkallandi vandi hér hjá
okkur, og á ég þar bæði við andleg og efnaleg á-
hugamál. — Ungmennafélagsskapurinn gamli fann
fyrir áhuga æskufólks og gerði mikið gagn, enda
var hann tengdur frelsisbaráttu þjóðarinnar og
framsókninni til betra lífs og aukinnar menningar.
Þessi áhugi hefur dofnað með breyttum þjóðfélags-
háttum. Það er til dæmis áberandi, hversu lítinn
þátt æskan tekur nú í skógræktarstörfunum.
Mér virðist, að finna þurfi verðugt viðfangsefni
fyrir æskuna, sem er þannig vaxið, að það vekur
starfsáhuga. Og svo þarf líka að auka völ hennar á
hæfilegri afþreyingu. Erlendis læra ungir menn að
leika golf, tennis og fleiri slíkar hollar íþróttir. Þá
(Framh. á 7. síðu).