Dagur - 23.09.1953, Blaðsíða 2

2
DAGUR
Miðvikudaginn 23. sept. 1953
Hrörnun og undanhald sósíalism-
ans um gjörvalla Yestur-Evrópu
Eftir styrjöldina fór sósíalism-
inn sigurför um Evrópu. Svo að
segja hverjar kosningar á fyrstu
árunum eftir stríðið, færðu nýja
3igra.
Sú skoðun varð almenn, að ekk-
ert mundi framar stöðva framgang
sósíalismans, hann mundi leggja
undir sig jörðina áður en öldin væri
liðin. En ekki er allt, sem sýnist.
Evrópa varð ekki sósíalisk. Fram-
sóknin var stöðvuð, og svo bvrjaði
hrörnunin og undanhaldið. Fyrst
töpuðust einar og cinar kosningar,
svo kom hrunið. Þau eru fá, lönd-
in, sem í dag lúta stjórn sósíalista,
þegar frá eru skilin einræðislöndin
í Austur-Evrópu.
í gjörvallri Evrópu er aðeins ein
þjóð, sem hefur yfir sér ríkisstjórn
sósíaldemókrata. Það eru Norð-
menn. í Svíþjóð cru jafnaðarmenn
að yísu áhrifamiklir enn, en þar
situr J)ó samsteypustjórn að völd-
um. Sömuleiðis í Hollandi og Aust-
urrfki.
Annars staðar í Evrópu hcfur
jafnaðarmönnum verið Jjokað burt
úr stjórnaraðstfiðu. Jafnvel Belgía
lýtur ekki lengur sósíalískri stjórn.
Stærsta ósigurinn var ])ó í Bret-
landi.
Þróunin í Bretlandi.
Arið 1945 taldi brezki Verka-
mannaflokkurinn ])að eitt höfuð-
íverkefni sitt að hafa pólitíská leið-
tsögu fyrir Evrópu. Útsendarar
stjórnarinnar á ráðstefnum og
þingum lúifðu oft afgerandi áhrif
a framvindu mála þar og ckki sízt
í ])á pólitík, sem jafnaðarmanna-
ilokkarnir á meginlandinu ráku.
En brezka íhaldsstjórnin hafði
ekki setið nema eitt ár að völdum,
þegar augljóst var, að áhrif brezku
jafnaðarmannanna þoldu ekki um-
skiptin. Aukakosningarnar, er háð-
ar hafa verið í Brctlandi, sýna frá-
hvarfið frá sósíalískum kennisetn-
ingum alveg greinilega. Klofning-
urinn í Itrezka jafnaðarmanna-
tlokknum bætist ofan á erfiðleik-
ana, og það er álit æ fleiri manna
) Bretlandi, að Verkamannaflokk-
arinn sé ekki hæfur til þess að taka
við stjórnarforustunni, eins og nú
standa sakir.
Vfstaða verkalýðshreyfingar-
tnnar.
Þetta viðhorf kemur í rauninni
greinilega fram í afstiiðu brezku
/erkalýðshreyfingarinnar til ríkis-
itjórnarinnar. Þau hafa haft vin-
jamleg samskipti við stjórnina, og
dlar spár um verkfallsöldur hafa
irðið hrakspár cinar. Það hefur og
vakið mikla athygli og skapað auk-
nn glundroða í brezka jafnaðar-
mannaflokknum, að ýmsir leiðtogar
verkalýðshrevfingarinnar hafa tekið
jpp samstarf við stjórnina um að
iínema þjóðnýtingu sumra iðn-
'reina, sem komið var á í tíð jafn-
iðarmanna. Þykir sumum þar koma
ram, að verkalýðshreyfingin sé að
i»erða frábverf þjóðnýtingu af feng-
nni reynslu liðinna ára.
Ekki er svo að skilja, að brezka
/erkalýðshreyfingin sé að segja
skilið við jafnaðarmannaflokkinn,
aeldur yirðist sem leiðtogar hennar
telji sennilegast, að jafnaðarmenn
komist ekki til valda aftur um langt
tkeið og rétt sé þvi að haga stefn-
unni í s’amræmi við það. Sambúð
verkalýðshreyfingarinnar og ríkis-
stjórnar Churchills bendir og til
þess, að forustumenn verkalýðsfé-
laganna sjái og skilji þá vaxandi
andúð, sem ríkisrekstur, embættis-
mannavald og skriffinnska þjóð-
nýttra fyrirtækja á að mæta meðal
verkamannanna, scm við hin þjóð-
nýttu fyrirtæki vinna.
Afstaða samvinnumanna.
U
Glögg vísbending um breytta af-
stöðu manna í Bretlandi er sam-
búð samvinnumanna og jafnaðar-
manna þar fyrr og nú. Eftir stríðið,
1945, fylgdu samvinnumenn jafrt-
aðarmannaflokknum hiklaust að
málum, og studdu þjóðnýtingar-
fyrirætlanirnar í árdögum þeirra.
F.n með hverju árinu hefur andúð
samvinnumanna á krcdduvísindum
sósfalismans farið vaxandi. Og er
helztu kennisetningapostular sósíal-
ismans létu í það skína, að þeir
vildu þjóðnýta verzlunarrekstur og
iðnað, sem samvinnufélögin hafa
byggt upp og telja sig leysa bezt
fyrir þjóðarbúskapinn, kom snurða
á þráðinn. — Ársþing samvinnu-
manna á Bretlandi hafa hvað eftir
annað skilið glöggt á milli sam-
vinnustefnu og sósíalisma og bcnt
kredduvísindamönnunum-á, að þó
að samleið sé að ýmsum áföngum,
geti samvinnumenn aldrci fallizt á
að fcla ríkisembættismönnum þau
fyrirtæki fólksins, sem hafa sannað
tilverurétt sinn og ágæti með ára-
tuga starfi. Virðist því svo, sem bil-
ið í milli samvinnumannanna og
kredduvísindamanna sósíalismans
verði sífellt breiðara, og það verður
vafalaust ekki brúað aftur til fram-
búðar.
Skipbrotsmenn.
En það, sem veldur mestu um
hrörnun sósíalismans meðal frjálsra
þjóða er, að sósíalisminn hefur
beðið skipbrot í lífinu sjálfu. Sé)s-
íalisminn átti að færa þjóðunurn
aukna lífshamingju og aukið rétt-
læti. En þegar til lifsreynslunnar
sjálfrar kom fann fólkið, að það
var ekki hamingjusamara en áður
undir stjórn fjarlægs cmbættis-
mannakerfis, og réttlætið fór ekki
elcli um löndin að heldur. Það kom
auk þess í ljós, að kerfi sósíalista
varð víða til þess að draga úr fram-
leiðslu og minnka mögulcika þjóð-
anna til bctri lífsafkomu.
Utan Evrópu — um hinn frjálsa
heirn — eru sömu tíðindi að gcrast.
L Ástrah'u og Nýja Sjálandi er sós,-
íalisminn á undanhaldi. Og í Am-
eríku hefur hann aldrei náð fót-
festu.
íhaldið hagar seglum eftir
vindi.
Á hinu leitinu er svo hin harð-
svfraða auðgunar- og íhaldsstefna
á undanhaldi. Osigur sósíalismans
er ekki vegna þess að menn telji
málum sínum betur komið í hönd-
um íhaldsmanna. Sú staðreynd hef-
ur leitt til ])ess, að fhaldsflokkarnir
hafa tekið upp frjálslyndari stefnu,
en mest munar um það, að fjáls—
lyndir borgaralegir flokkar hafa
fengið betri aðstöðu til að vinna
að áhugamálum sínum. Það eru
milliflokkarnir á meginlandi Evr-
é>pu, sem hafa hrundið í fram-
Allfaf eitthvað nýfl!
Fólk, sem fylgist með framleiðslu verksmiðj-
unnar um þessar mundir, hefir orð á því að
alltaf sé eitthvað nýtt að koma fram. Þetta
eru orð að sönnu og því til staðfestingar má
benda á eftirfarandi:
Barnateppin nýju
Tvílitu ullarteppin
Nýju kápuefnin
Kjólaefnin nýju
Nærfatabandið, eingirni.
Allar þessar vörur fást í kaupfélögum lands-
ins og víðar.
Komið, skoðið, kaupið, ef varan og verðið er
við yðar hæfi.
L
ULLARVERKSMIÐJAN GEFJUN
Sími: 1085
Segldúkaábreiður
(PRESENINGAR)
3Ú2 X4/4 °S 4V2X5V2 meter!
• ‘ ; ’ i- >
Járn- og gjervörudeild.

Tilboð óskast
i:
í húseignina Gránufélagsgötu 1, þar á meðal stór leigu- .
lóð. — Tilboðum óskast skilað til undirritaðs fyrir lok
| þessa mánaðar.
BJÖRN HALLDÓRSSON,
Strandgötu 35.
Skemmtiklúbbur IÐJU
verður n. k. föstudagskvöld í Alþýðulnisinu kl. 8.30 e. h.
stundvíslega. — Spiluð verður félagsvist, og dans á eftir.
Verðlaun veitt. Stjórnandi Þoleifur Þorleifsson. Nokkur
skírteini óseld. Má panta í síma 1544.
STJÓRNIN.

IÞROTTIR
Eyfirzk met.
Stjórn UMSE hefur staðfest
eftirtalin Eyjafjarðarmet, sett
1952 og 1953:
800 m. hlaup, 2,07,0 mín, Hall-
dór Pálsson.
Hástökk, 1,65 m., Hörður Jó-
hannsson.
Þrístökk, 13,65 m., Árni Magn-
ússon.
Stangarstökk, 3,16 m., Stefán
Ámason.
Kúluvarp, 13,33 m., Gestur
Guðmundsson.
Kringlukast, 42,68 m., Gestur
Guðmundsson.
Langstökk kvenna, 4,24 m.,
Helga Árnadóttir.
Eyfirzka knattspyrnan.
Ellefti leikur eyfirzku knatt-
spyrnunnar fór fram að Árskógi,
Árskógsströnd, sunnudaginn 13.
þ. m. með leik milli UMF Reynis
og UMF Æskunnar. UMF Æskan
sigraði alla sína leiki í síðari um-
ferð og er nú orðið hæst að stiga-
tölu með 10 stig. Næst kemur
UMF Reynir með 8 stig, en það
félag á eftir að leika einn leik enn
þá og hefur því möguleika til
þess að verða jafnhátt Æskunni
að stigafjölda. Fara þá leikar aft-
ur fram milli UMF Reynis og
UMF Æskunnar.
Lið UMF Æskunnar:
> >'•
Mai-kv.: Benedikt. Friðbjömss.'
V.bakv.: Helgi Sigurðsson.
H.bakv.: Haukur Berg.
V.frv.: Pálmi Valdemarson.
M.frv.: Hreinn Ketilsson.
H.frv.: Ragnar Geirsson.
V.úth.: Kristján Benediktsson.
V.frh.: Steingr. Valdemarsson.
M.frh.: Grímur Jóhannesson.
H.frh.: Ingi Þór Ingimarsson.
H.úth.: Jón Bjamason.
Lið UMF Ársólar og Árroðans
(sameiginleg):
Markv.: Stefán Jónsson.
V.bakv.: Ragnar Bollason.
H.bakv.: Þór Hjaltason.
V.frv.: Sigurgeir Garðarsson.
M.frv.: Jón Jónsson.
H.fi’v.: Jón Árnason.
V.úth.: Sigurgeir Halldórsson.
V.frh.: Ki-istján Jónsson.
M.frh.: Örlygur Helgason.
H.fih.: Hallgr. Aðalsteinsson.
H.úth.: Óttar Bjöx-nsson.
kvæmd sumum helztu framfaramál-
um landsins, alveg eins og Demó-
krataflokkurinn í Bandaríkjunum
vann stétrvirki á tímum Roosevelts
og Trumans.
Hér heima á íslandi er þróunin
svipuð. Kredduvísindi sósíalista eru
á undanhaldi. Ihaldsflokkurinn
Jtorir ekki lengur að koma til dyr-
anria eins og hann cr klæddur, cn
svei])ar sig sauðargæru frjálslyndis
í ýmsum málum og kemst nokkuð
áleiðis af þeim sökum.
En framtíðin tilheyrir lxvorki í-
haldi né sósíalistum, heldur frjáls-
lyndum, borgaralegum flokki, sem
hafnar öfgunum til beggja banda
en vinnur að lýðræðislegr'i upp-
byggingu eftir leiðum samvinnu
og samhjálpar.
Tómar:
HÁLFTUNNUR
KVARTTUNNUR
ÁTTUNGAR
Kjötbúðir KEA.
Hafnarstræti 89. Sími 1714.
Ránargötu 10. Sími 1622..
Lamba:
Lifur og hjörfu
Daglega nýtt.
KJÖTBÚÐIR KEA
Hafnarstræti 89. Sími 1714.
Ránargötu 10. Sími 1G22.