Dagur - 27.11.1954, Qupperneq 7

Laugardaginn 27. nóvember 1954
DAGUR
7
- YUKON - eitt str jálbýlasta land veraldar
svæði Yukon-lands lítt kunn,gullgrafararnir eru sagðir hafa
enda er öll saga hvítra manna á
þessum slóðum ekki nema rösk-
lega 100 ár. Allt fram til 1840
sátu Chilkoot-Indíánar einir að
kalla að þessu mikla landi, að
undanskildu því, að Eskimóar
byggðu íshafsströnd þess og cyj-
ar þar í grennd.
Saga Yukon-lands verður ekki,
fremur en saga norðvesturland-
svæðanna yfirleitt, aðskilin frá
sögu Hudsonflóafélagsins. Þetta
merkilega félag var stofnað árið
1670 og varð brátt stórveldi í
Norður-Ameríku og er það að
vissu leyti enn í dag. Það var
Karl Bretakonungur annar, sem
veitti félaginu einkaleyfi til verzl
unar, veiðiskapar og landnáms á
landssvæði því, sem þá var nefnt
Ruperts-land, en það var sá hluti
norðvestur landsvæðanna, er þá
var kunnur og næstur er Hud-
sonflóa. Félagið kom sér upp
bækistöðvum við Hudsonflóa og
áhrifa þess gætti brátt langt inn
í landi. Það var ásóknin í dýrmæt
loðskinn, sem fremur en nokkuð
annað flýtti lendkönnun í Kan-
ada. Virki og verzlunarstöðvar
Hudsonflóafélagsins spruttu upp
í óravegu frá aðalbækistöðvum
þess. Umboðsmenn félagsins réðu
miklum landssvæðum eins og
kóngar og héldu jafnvel uppi
hernaði ó eigin spýtur, gegn Indí-
ánum og frönskum loðskinna-
kaupmönnum, sem sóttu norour
á bóginn frá Quebec. Með könn-
unarleiðöngrum Cooks, Vancou-
vers og Mackenzies í lok 18. ald-
ar, opnaðist leið til Kyrrahafs-
strandar og Hudsonflóafélagið
hlaut þá einnig einkaleyfi til
verzlunar þar úr hendi brezku
stjórnarmnar. En könnunYukon-
lands var þó gerð af starfemönn- ,
um félagsins, er komu að austan
og sunnan.
í nábýli við Rússa.
Um 1840 stofnsetti félagið virki
í Suður-Yukon, og litlu seinna
Yukon-virki í norðurhluta lands-
ins og höfðu landkönnunarmenn
þeir komið frá Mackenzie-héraði
og náð fram til Yukonfljóts þar
sem nú er austur-Alaska. Voru
þeir þá orðnir nógrannar Rússa.
sem voi'u að færa út kvíarnar í
Alaska og höfðu kortlagt 600 míi-
ur af Yukon-fljóti, frá Berings-
hafi og upp eftir, þegar árið 1846.,
En Alaska var rússueskt land allt
frá því að Bering tók þar land
1741 til þess er Rússastjórn seldi
Bandaríkjamönnum landið ái-ið
1867 fyrir 7,2 milljónir dollara.
Þótti mörgum Bandaríkjamönn-
um í þá daga illa varið miklu fé
fyrii' auðnarleg heimskautalönd.
■í kaupunum var þó ekki aðeins
hinn mikli Alaskaskagi heldur og
landræma á ströndinni og gerðu
Rússar þá kröfu til yfirráða allt
suður undir Vancouver. En þegar
hinir nýju eigendur og Kanada-
menn sömdu um landamerkin ár-
ið 1903, var landamerkjalínan
dregin um 60. breiddarbaug.
Manni flýgur í hug, hver áhrif
það hefði liaft á gang heimsmál-
anna, ef ekki hefði orðið af þess-
um viðskiptum Rússa og Banda-
ríkjamanna árið 1867.
Ilin nýrri saga hefst.
Virki Hudsonflóafélagsins í
Yukon voru fá og hvítir menn í
landinu ekki nema nokkrir tugir
á þessum árum. En eftir að Al-
aska komst undir yfirráð Banda-
ríkjamanna, hófust ferðir gullleit-
armanna inn í Yukon. Fvrstu
haldið yfir Hvítaskarð 1878 og
gull fannst víða í jörðu í Suður-
Yukon og lokkaði æ fleiri á þess-
ar ókunnu slóðir. Jafnframt voru
loðdýraveiðar enn álitlegur at-
vinnuvegur, því að landið var
mikið veiðiland og er svo enn í
dag.
Og svo kom stórbreytingin með
gullfundinum við Klondike 1896,
sem fyrr getur. Með honum hefst
hin nýrri saga Yukon-lands —
Þegar gullæðinu lauk var landið
allt allvel kannað. Fundust á
þessu tímabili auðugar kopar-
námur, silfurnámur og kolanám-
ur. Síðan hefur fundizt í jörðu
járn, mangan, zink, tungsten, tin
og platína, svo að nokkuð sé
nefnt. En þessi auðæfi eru hvergi
nærri fullnýtt enn í dag. Hinar
gífurlegu fjarlægðir og sam-
gönguörðugleikar torvelda stór-
lega framþróun landsins. Og
meðan Kanadamenn hafa meiri
verkefni en þeir sjá fram úr á
landssvæðum, sem liggja betur
við samgöngum en Yukon-land
og ýmis svæði norðvesturlands-
ins, eru þessi auðæfi geymd en
eru ein sú stoð, er rennur undir
þá skoðun, að Kanada muni er
tímar líða, verða auðugt stórveldi.
H. Sn.
í seinna hluta þessarar
greinar, segir m-. a. frá hin-
um fræga Alaskavegi, og loks
á ferð til Yukon og dvöl þar
á bökkum Yukon-fljóst sl.
sumar.
ERLEND TÍÐINDI
(Framhald af 4. síðu).
verkunum á erfðavísana (gene)
mun minnka frjósemi, valda fóst-
urlátum ,andvana fæðingum og
fjölga vanskapningum, sem lifa.
Þá er önnur hætta, sem fyrst nú
er að koma í ljós, og enginn skilur
til hlítar enn: Geislaverkun, sem
rekja má til vetnissprenginga,
hafa komið fram í ýmsum lönd-
um og í margs konar varningi,
svo sem matarlími frá Indlandi
og veðhlaupahestum frá Nýja-
Sjálandi og í fiskum hafsins.
Framleiðendur á hvers konar
Ijósfilmum hafa komizt að raun
um, að þeir verða að verja verk-
smiðjui' sínar sérstaklega fyrir
geislaverkun, sem eyðileggur
filmurnar. Þessi geislaverkun er
ennþá talin á lágu stigi, en enginn
veit nema hún færist í aukana
með árunum. Það er því ekki enn
hægt að segja með vissu, hversu
margar vetnissprengjutilraunir
enn muni hafa skaðsamleg áhrif
á allt líf En það er að verða ljóst,
að hægt er að valda eyðingu og
tjóni með kjarnorkuvopnum án
þess að þeim sé beitt í styrjöld.
Og þessi vitneskja hlýtur að
krefjast enn miklu fleiri og ein-
lægari tilrauna til þess að stöðva
vígbúnaðarkapphlaup stórveld-
anna. Umræðurnar á þingi Sam-
einuðu þjóðanna einmitt um það
mál, mættu því vera umhugsun-
arefni allra þjóða, hvar sem þær
búa á jarðkúlunni.
- Lögreglumál
(Framhald af 8. síðu).
þörri barná og unglinga þessa
bæjar laus við umrædda ágalla,
en undantekningar eru of margar
og úr því verður að bæta.
Losnar bærinn við sprengjurnar?
Nú fara jólin að nálgast og er
sorglegt til þess að vita, að ekki
verður komist hjó að kvíða því, að
börn og unglingar fái keypt í búð-
um sprengjui' og flugelda, því að
samkvæmt venju mó búast við að
lögreglusamþykktin verði lítils-
virt og sprengjurnar notaðar á
götum bæjai'ins, til skaða óg leið-
inda. í Kaupmannshöfn er sala á
slíkum varningi bönnuð frá 1.
nóvember og fram yfir nýjór. —
Vonandi sjá kaupmenn bæjarins
sóma sinn í að láta sölu þcssn
varnings niður falla að þessu
sinni. Með því gera þeir börnun-
um og bæjarbúum mikinn greiða
og eiga ekki á hættu að sala
varningsins valdi slysum og jafn-
vel manntjóni, sem oft hefur
munað minnstu að yrði af völd-
um sprenginga.
Stúlka óskast
til heimilisstarfa 1—2 mán-
uði. — Uppl. í síma 1315.
Nylon-undirföt
D
Trcflar, slæður
langsjöl.
D
Margar gerðir af
golftreyjuffl.
D
Matrósaföt og
kjólar
á 1—9 ára.
Verzlunin DRÍFA
Sími 1521.
'iirn
hið vel þekkta olíukyndingatæki,
er’nú jafnan fyrirliggjandi hjá oss í öllum stærðum.
Leitið yður upplýsinga
um þetta hentuga og ódýra olíuhrennslutæki.
f 1
OLÍUVERZLW U 'íSLANDSS
Kirkjan. Messa í Akureyrar-
kirkju á morgun kl. 5 e. h. Jóla-
fastan hefst. Messan einkum ætl-
uð ungu fólki, en allir hjartanlega
velkomnir. Fólk er beðið að hafa
með sér sálmabók og taka þátt í
söngnum. P. S. og K. R.
Messað á Bakka í Öxnadal á
morgun kl. 2.
Frá Leikfélagi Akureyrar. —
Meyjaskemman verður sýnd í
kvöld (laugardag) og sunnudags-
kvöld. — Aðgöngumiðasími 1639
milli kl. 1 og 2 daglega. Aðgöngu-
miðar afgreiddir í afgreiðslu
Morgunblaðsins frá kl. 4.30— 6 og
í leikhúsinu kl. 7—8, ef eitthvað
er óselt. Sýningar hefjast kl. 8. —
Þeim héraðsbúum, er hefðu í
byggju að sjá leikinn, er vinsam-
lega bent á að nota góða Veðrið
og færið, meðan það helzt.
VANDAÐ
s útvar
fyrir rafhlöðu, til sölu.
ÞORSTEINN JÓNSSON
Brakanda.
GOÐUR
barnavagn til sölu.
Afgr. vísar á.
Gunnar á Bringu
(Framhald af 2. síðu).
Gunnar hefði verið uppi á vík-
ingaöldinni, þá hefði hann að
hætti hraustra drengja þeirrar
tíðar, hleypt heimdraganum og
aflað sér fjár og frama og þegið
virðingu þjóðhöfðingja og alls
staðar þótt aufúsugestur. En nú
varð það hans hlutskipti og gæfa
að vera borinn í þennan heim
þúsund árum síðar. Þess vegna
hefur hann aldrei borið sverð né
spjót eða hlotið hetjunafn fyrir
vígaferli og bardaga víkingaald-
arinnar. En hann stendur í
fremstu röð hetjanna nú í dag,
sem leggja metnað sinn og alla
krafta í að húsa jörð sína vel og
breyta fúamýrum og. móum í
iðjagræna töðuvelli. Fyrir þetta,
ásamt mannkostum sínum, hefur
Gunnar og Sigi'íður kona hans
áunnið sér vinsældir og virðingu
allra, sem þeim hafa kynnzt. Og
þess vegna var svo mannmargt á
heimili þeirra hjóna á fimmtugs-
afmæli húsbóndans.
Gunnai' hefur ekki stai'fað mik-
ið að opinberum málum síðan
hann flutti í Eyjafjörð, þótt hann
sé tvímælalaust mörgum til þess
hæfari. Mun það hvort tveggja
vera, að hann er ffemui' hlédræg-
ur maður og laus við að trana
sér fram og svo hitt, að hann hef-
ur löngum verið einyrki og því
átt óhægt með að vera fjarver-
andi frá búi sínu og heimili við
argsöm og þrautleiðinleg, opinber
störf. En eg hygg, að heimili hans
og jöi'ð eigi hug hans allan. Og
þess munu sjást merki, ef Gunn-
ari endist líf og heilsa um langa
stund enn, sem við nágrannar
hans og vinir óskum, að hann
mun halda áfram að færa jörð
sinni allar þær fórnar sem hann
má.
Jónas Halldórsson.
Símasambandslaust varð við
nokkur númer á Oddeyri í gæi
Mun jarðstrengur hafa skaddast
Var leitað að biluninni í gær. —
Meðal þeirra símanúmera, er úr
sambandi fóru í gær af þessum
sökum, var Olíusöludeild KEA og
Frystihús. Menn gátu þó náð
þangað með fyrirgreiðslu KEA-
símans. — Væntanlega verður
þessu kippt í lag hið bráðasta.
Annars geta menn hringt í síma
1700 og fengið þar samband við
umrædd símanúmer.
Aluireyringar! Munið bazar og
kaffisölu kvenskátafélagsins
„Valkyrjan“, Akureyri. — Baz-
arinn hefst kl. 2 og kaffisalan kl.
3 og 5, 28. þ. m.
Frá Stúdentafélaginu. Þeir fé-
lagar í Stúdentafélaginu á Akur-
eyri, sem taka ætla þátt í 1. des.
fagnaði, er haldinn verður þriðju-
dagskvöldið 30. nóv næstk. að
Hótel KEA, vitji aðgöngumiða
þar mánudag og þriðjudag kl. 4—
7 síðdegis. — Stjórnin.
> Dagskrármál
landbúnaðarins
(Framhald af 2. síðu).
áburði batnaði heyið, hvað snerti
eggjahvítu, fosfór og kalk. Var
álit þeirra byggt á erlendum til—
raunum.
Ólafur Jónsson svaraöi fyrir-
spurn Gunnars á Dagverðareyri
um geymsluþol áburðartegund-
anna í jarðveginum. Köfnunar-
efnisáburð, annan en hland, sagði
hann að geymdist ekki að jafnaði.
Fosfórsýruáburðurinn géymdist
aftur á móti ágætlega og væri
jafnvel mjög líklegt að það hent-
aði vel að bera hann á til margra
ára í einu. Fosfórsýran binzt þó
fljótt, sérstaklega þar, sem henn-
ar er vant. Kalíið geymist og frá
ári til árs.
Árni Ásbjamarson bóndi í
Kaupangi sagðist hafa sæmilega
reynslu af því að bera Kjarna á
með gömlum ristardreifara með
millibotni. Taldi hann ráðlegt að
bera hóflega á, á meðan tilraunir
væru að sanna hvað gera bæri.
★ ★ Á;
KHflKI
Árni Jónsson svaraði Stefáni
bónda á Svalbarði og sagði hon-
um að loftið, sem köfnunarefnis-
áburðurinn væri unninn úr, væri
eins samsett allt í kringum hnött-
inn eins og vatnið.
Stefán gerði stutta athugasemd
við þetta. Sagðist hann að vísu
ekki hafa gert víðreist um dag-
ana. Þó hefði hann, ekki alls fyrir
löngu, vei'ið staddur í París og
hefði sér þá verið eindregið ráðið
frá að drekka vatn. Ennfremur
hefði kunningi sinn, sem hefði
verið í Rússlandi, sagt sér að and-
rúmsloftið þar væri mjög ein-
kennilegt!
Sigfvis Þorsteinsson ráðnautur
hvatti bændur til þess að athuga
vel fóðurþörfina, áður en þeir
gerðu áburðarpantanir sínar.
Virtist sér allvíða boi'ið svo frek-
lega á, að ekki ynnist tími til að
sinna nýtingu heyjanna sem
skyldi. Væri þá athugandi, hvort
ekki væri, þar sem svo stæði á,
betra að bera minna á og hafa þá
fyllra vald á nýtingunni. Þá
ræddi hann nokkuð um sýnis-
réitina. Verða því máli vonandi
gerð skil áður en langt líður.
Margir fleiri tóku til máls á
þessum fundi og var hann bæði
fróðl'egur og' ánségjuldgWi'. 65
bændur og áhugamenn sóttú
fundinn.