Dagur - 19.02.1955, Page 2

2
DAGUR
Laugardaginn 19. febrúar 1955
Hugleiðing um áfengismál
Nokkrir þæftir frá hinum ævin-
týralegu síldveiðum Norðmanna
Þegar vér beinum huganum að
áfengismálunum yfirleitt, verða
fyrir oss mörg og ólík sjónaimið.
Þar eins og annars staðar, liggur
mikið við, að vér veljum rétta
stefnu til að framfylgja. Aðal-
stefnurnar tvær, sem hér um
ræðir, eru bann eða frelsi í með-
ferð áfengra drykkja.
Frelsi og bönn.
Frelsið er bað, sem ýmsir hall
ast að. Þeir, sem eftir því æskja,
hugsa sér það út frá athafnafrels-
inu. Þeir hugsa kannske þannig:
Vér viljum vera frjálsir gerða
okkar og öðrum kemur eigi við
athafnir vorar. Hvað kemur það
oss við, hvernig aðrir fara með
áfengið, ef vér getum staðist
reikningsskap gjörða vorra.
Bannið fellur öðrum betur í
geð. Þeir, sem hafa þá skoðun,
telja mönnum skaða af áfengis-
notkun. Og þeirra hugsun kann
að vera: Vér höfum séð bölið,
sem af áfenginu steðjar, og vér
viljum varna því, að slíkt eigi sér
stað. Vér álítum, að allir geti
komizt af án áfengisins, og sala
þess verði bönnuð eins og ann-
arra eiturlyfja.
Mörg félög hafa risið upp, sem
hafa haft áfengismálin á stefnu--
skrá sinni. Sum vinna gegn
neyzlu áfengis, önnur með.
Mörgum finnst kannske heldur
sterkt til orða tekið, að til séu
þau félög, sem vinni að áfengis-
nautn. En um þau félög, sem
vinna gegn banni og öðrum tak-
mörkunum á dreifingu áfengis. er
varla hægt að segja annað. Því
að það er nú einu sinni svo, að
þar, sem frelsið er mest, þar er
fjöldi ofdrýkkjumanna mestur
(sbr. Frakkjand).
Félagsskapur goodtemplara.
Sá félagsskapur, sem lengst
hefur unnið gegn áfengisnautn
hér á landi, er Góðtemplaráregl-
an. Nú á síðari árum hefur verið
stofnuð deild úr A. A. í Reykja-
vik. Reglan á íslandi hefur nú
starfað í 71 ár, og orðið landinu
til gagns og sóma. Sumir telja
þann dag, er hún var stofnuð hér’
á Akureyri, ,,óheilladag“, en þar
tel eg mjög klaufalega til orða
tekið. Þeir, sem þannig mæla,
virðast ekkert hafa kynnt. sér
starfsemi Reglunnar. Um starf-
semi Reglunnar er hægt að benda
á örfá atriði. Innan Reglunnar
hefur verið rekin fangahjálp,
sjómannaheimili og æskulýðs-
heimili ,haldin hafa verið nám-
skeið o. fl. o. fl. Á tímabili starf-
rækti Reglan hæli fyrir drykkju-
sjúka menn, en vegna fjárhags-
örðugleika var ekki unnt að
halda slíkri starfsemi áfram.
Reykjavíkurdeild A .A. er enn á
æskuskeiði, en vonandi á sá fé
lagsskapur eftir að verða mörg-
um til hjálpar í baráttunni gegn
ofdrykkjunni.
Félag raunsæismanna.
Félag raunsæismanna í áfeng-
ismálum var stofnað fyrir
skömmu. Starfsemi þess hefur
lítið gert vart við sig. í grein í
Morguriblaðinu 25. febr. 1954 er
tilgangur félagsins skýrður. — í
stuttu máli þannig:
Að vinna að bindindi á áfenga
drykki með íslenzku þjóðinni.
Grein a) með því að gefa vín-
veitingar frjáfsar, b) m^. sö)u
áfengs öls, sem myridi draga úr
drykkju sterkra drykkja og of-
urölvun Grein c) fjallar um upp-
eldisaðferðir og d) um lækningu
drykkjusjúkra manna og að forða
ungum frá ofdrykkjunni.
Síðar er sagt, að F. R. Á. hafi
strengt það heit, að vinna gegn
stefnu I. O. G. T. í áfengismálum.
Stefna Reglunnar er algjört
bann ,og sé það ekki fyrir hendi,
þá a. m. k. takmarkanir á sölu
áfengis.
Á Regluna og F. R. Á. hafa
dunið harðar ásakanr. Á hið síð-
arnefnda félag má telja deilurnar
sanngjarnari, með engu ofstæki.
Menn hafa sýnt fram á þær
blckkingar, sem koma fram í
stefnuskrá þess. En eins og áður
er sagt, þá eru flestir drykkju-
menn í landi frelsisins, Frakk-
landi. Þar eru 22 af 1000 fullorðn-
um ofdrykkjumenn. Hvað fynd-
ist yður, lesari góður, ef hlutföll-
in væru þannig hér á Akureyri?
Deilt á templara.
Reglan hefur sætt mjög hörð-
um ádeilum. Umhverfis hana
hefur verið þyrlað upp moldviðri
lyga og blekkinga. Ósvífni í
ádeilum hefur verið gegndarlaus.
Einstakir menn innan samtak-
anna hafa verið teknir fyrir og
svívirtir í ræðu og riti. Ádeilur,
eins og t. d. að Reglan fái pró-
sentúr af gróða Á. V. R. og hafi
byggt Jaðar fyrir þá upphæð, eru
algjörlega úr lausu lofti gripnar.
Sannleikurinn er sá, að Reglan
fær ákveðna upphæð beint úr
ríkiskassanum, eins og svo rr.örg
önriúr félög. JaSáf^'súmáíðvaTar-
heimili temþlaraýéf eltlíi reist af
ríkisstyrk. Landnámið. að Jaðri
ef ávörj,tyr raF: sjáJfböSfestarfsemi
iJyCja&'VfnÚ á fram-
kvæmdúm "þar l'93Í' "og öll sú
vinna, sem þar var notuð, var
sjálfboðaliðsvinna. Fjár til vorks-
ins var aflað með happdrættum
og frjálsum framlögum einstakl-
inga. Sumarið 1944 var svo byrj-
að á aðalbyggingaframkvæmd-
um, og 1948 lokið við bygging-
arnar eins og þær eru nú. Margar
hendur hafa verið lagðar á plóg-
inn þar og enn bíða næg verkefni.
Sumir. telja templara ofstækis-
fulla, og þeir hafi ekki reynt það,
,að fara á það“. Því séu þeir ekki
skynbærir á áfengismálin. En eru
nú ekki einmitt margir templ-
arar gamlir vinir Bakkusar, sem
hafa nú horfið frá þeirri braut
Og hver er munurinn á boðskap
þeirra og hinna, sem aldrei hafa
smakkað vín, er hann nokkur?
Ölið.
Mikill hiti hefur verið í um-
ræðum um sterka bjórinn. Marg-
ir telja eins og F.. R Á., að þegar
bjórinn komi batni ástandið til
muna En hvernig stendur á því,
að margir, sem vildu sterka bjór-
inn urðu heiftúðugir gegn hon-
um eftir för sína til landa, þar
sem bjórinn var hafður um hönd?
Var það vegna þess að þessir
menn sáu hvaða „menningar-
drykkur“ áfenga ölið var? Ungir
og gamlir dvöldu á bjórknæpun-
um, þar sem alls konar spilling
þróaðist.
Bönnin eru mjög umdeild. —
Sumir eru þeir, sem telja bönn
sljóvga siðferðismeðvitund
manna. Menn tapi virðingu fyrir
lögunum með smygli, bruggi og
leynisölu. Já, vist má gera ráð
fyrir að einhverjir langþreyttir
reyni að næla sér í dropa. Og hafi
mönnum verið komið upp á að
neyta áfengis, þegar þeir vilji
skemmta sér, er ekki annars von.
Mörg dæmi eru til um smygl,
ekki aðeins á banntímum, heldur
og þegar áfengið hefur flætt yfir.
Smygl með margs konar mun-
aðarvarning hefur átt sér stað.
Hvernig var það með nælisokk-
ana og tyggigúmmíið hér áður?
Smyglið er því engin nýjung.
Ræða Ezra læknis.
Ezra Pétursson, læknir, ræddi
um áfengismál í útvarpið fyrir
nokkru. Hann minnti á það, þeg-
ar kristnitakan var lögleidd, hefði
verið leyft að blóta á laun. En
skjótt hvarf sá siður. Unga fólkið
lærði kristin fræði, en ekki goða-
fræði. Gerist ekki það sama þeg-
ar bannið er á, unga fólkið lærir
ekki að leita á náðir Bakkusar,
og verður honum óháð.
Meðan fjárhagur ríkisins er
slæmur og viðskipti við erlend
ríki óhagstæð, er oss oft meinað
að kaupa ýmislegt, því að það
geti skaðað heildina. Áfengið
skaðar þjóðina. Milljónum er eytt
til áfengiskaupa, þeim sömu fjár-
munum, sem hægt væri að verja
til húsa- og vegabygginga og til
hjálpar atvinnuvegunum.
Héraðsbannið.
Það er talsvert rætt um hér-
aðsbönn nú á dögum. Nýlega
hafa birzt ummæli yfirlögreglu-
þjónsins hér á Akureyri, um
gagnsemi héraðsbannsins. í öðru
blaði er ástandið sagt verra, og
ekkert sé að marka fyrri yfirlýs-
ingar, því að samanburðartölur
vanti .En þrátt fyrir þennan dóm
!inn, nefnir sá síðarnefndi engar,
ölur sér til rókáémda. Óg má
ékki telja þá ofstækisfulla, sem
eru að koma með fullyrðingar um
ástandið í mótsögn við þá, -sem
ættu að hafa bezta yfirsýn um
þgu mál? Og hvað þá um þá
menn, sem hella sér yfir aðra,
með meiðyrðum og rakaleysum
vegna þess að staupið er ekki
alltaf rétt út í mót hverjum sem
er?
Leynisala.
Sumir leggja fyrir sig leyni-
sölu. í því sambandi má benda á
ýmsar handtökur, sem hafa átt
sér stað. En eru þetta ekki menn,
sem þjást af gróðafíkn? Hvað
hugsa þessir menn, er þéir selja
ungu fólki áfengi? Hugleiða þeir
nokkuð hættuna fyrir ungling-
inn? Nei, þeir sjá aðeins fjár-
munina, sem þeir fá í sinn hluta,
og hvað varðar þá um náungann,
eða hvernig hann verður úti.
Fyrirmyndar hugsunarháttur!
Leynisalan er ekki aðeins löst-
ur héraðsbannsins. eins og marg-
ir vilja halda áfram í sjálfri höf-
uðborginni, þar sem opnar eru
áfengisbúðir, virðist mest um
handtökur leynisala.
Rétt stcfna.
Nú reynir á, að menn velji
réttu stefnuna til að framfylgja,
að þeir hugsi einnig um hina, en
ekki eingöngu um sjálfa sig Vér
eigum ekki að láta stjórnast af
þeim, sem segja: Það á ekki að
láta ikkur líða fyrir þá, sem ckki
geta meðhöndlað áfengi í hófi.
Þeim á að koma fyrir á drykkju-
mannahæli og svo varðar okkur
ekkert meir um þá
Nei, vér eigum að hlýða þeim
röddum, sem hvetja oss að hjálpa
bróður vorum eða systur úr
svaðinu, og sjá um að aðrir lendi
eigi þar. Það gerum vér bezt með
því að reka áfengið af höndum
vorum, og hefta dreifingu þess.
bp.
131 herpinótaskip og allmiklu
fleiri reknetaskip og bátar frá
Álasundi og Sunnmæri.
Geysimikill fjöldi skipa frá
allri vesturströnd Noregs sækja á
stórsíldarmiðin um þessar mund-
ir. Frá Álasundi og Sunnma.ri er
talið að um 131 herpinótaskip og
enn fleiri reknetaskip og bátar
stundi nú veiðarnar, og eru það
talsvert fleiri skip en í fyrra. Allt
eru þetta góð skip og vel hirt og
búin fyrsta flokks tækjum og
veiðarfærum. Þarf því mikla
veiði til að vega upp allan til-
kostnað við útgerð hvers skips.
Telja reyndir útgerðarmenn og
skipstjórar, að þurfa muni um
10—12.000 hl. veiði á skip til þess
að nokkur hagnaðarvon sé. Fyrr
á árum var slík veiði talinn góð-
ur árangur heildarvertíðar.
„Sars“ heldur til hafs á ný.
Eftir að „Sarsinn“ hafði fylgt
síldinni eftir alveg til lands og
inn á milli eyja og leiðbeint síld-
veiðimönnum eftir beztu getu,
tekið olíu og vistir, hélt hann á
haf út á ný, og segir „Sunnmæra-
pósturinn“, að nú muni hann ekki
senda fiskimönnum frekari frétt-
ir að sinni, en m. a. líta eftir, hvað
Sovjetrússum liði, og hvað þeir
hafizt að vestur á hafi. — Um
fyrri helgi var síldveiðin crðin
um 7 millj. hl, alls.
„Síldarævintýrið“ freistar enn
ferðamanna. •-
í hittiðfyrra skýrðf ,’Ðagur“ all-
rækilega frá hinu mikla undra-
dvintýri,1 's'ém arlegá gefist á
Skömmum tíma við Sunnmæra-
strendur, er stórsíldin streymir
a‘ð-landi í-óhemju miklum torfum,
en þó á fremur takmörkuðu
Landsmót í skautahlaupi hafa
undanfarin ár verið háð til skipt-
is á Akureyri og í Reykjavík. í
vetur var röðin koinin að Akur-
eyringum.
Um miðjan janúar sl. sótti
Skautafélag Reykjavíkur urn að
halda mótið. íþróttasamband Is-
lands sneri sér þá til Skautafé-
lagsins hér og hafði viðræður við
það um landsmótið. Varð að ráði
að landsmótið færi fram í Rvík,
en fyrst í febrúar var ákveðið að
íþróttabandal. Reykjavíkur tæki
það að sér, og tíminn ákveðinn
12. og 13. febrúar.
Kcppnin í Reykjavík.
Hinn 11. febrúar héldu svo
keppendurnir af stað. Voru þeir
4 talsins, svo sem áður hefur ver-
ið sagt frá, auk fararstjórans. —
Voru þeir þessir: Bjöm Baldurs-
son, Guðlaugur Baldursson, Ing-
ólfur Ármannsson og Kristján
Árnason. Fararstjóri var Jón D.
Ármannsson.
Fyrri dagurinn.
Fyrri mótdaginn var veður gott
og svellið sæmilega gott, þó held-
ur hart. Þá fór fram keppni í 500
metra hlaupi og varð Björn
Baldursson hlutskarpastur. Enn-
fremur setti hann íslandsmet í
3000 m. hlaupi. Fyrra metið átti
Kristján Árnason, Rvík, og var
svæði, og hundruð veiðiskipa
ausa upp milljónum hektólítra
óslitið daga og nætur, unz yfir
lýkur. Er hér um svo fágætt fyr-
irbrigði að ræða, að innlendir
jafnt sem útlendir ferðamenn
sækja langar leiðir til að njóta
þessa sjaldgæfa og minnisstæða
síldarævintýris! í hittiðfyrra
stofnaði Verzlunarmannafélag
Álasunds til fjölmenns heimboðs
blaðamanna og annarra áhuga-
og áhrifamanna á Norðurlöndum
og víðar, og voru helztu blöð
Norðurlanda um hríð full af æv-
intýralegum frásögnum og
myndum af þessum einstæða og
athyglisverða „silfurhernaði“ á
Sunnmærahafi.
í ár sækja enn stórlr
hópar ferðamanna úr öllum átt-
um Noregs og einnig lengra að til
Álasunds og þaðan út á veiði-
svæðin með skipum og bátum,
sem þeir leigja til slíkra leið-
angra. Og Ferðafélag Noregs hef-
ur stofnað til skipulagðra
skemmtiferða með leiguskipum,
sem sigla með fjölda farþega um
helztu veiðisvæðin, þar sem sjón
verður sögu ríkari.
Ferðaskrifstofan í Ósló ráð-
stafar flestum ferðum þessum. og
skipta ferðamenn hundruðum í
hverri ferð, m. a. heilir hópar
verksmiðjufólks, skólar sveita-
fólk, og svo einnig útlendingar
inn í milli. Virðist sem „úthafsins
síkvika silfur“ sé engu minna að-
dráttarafli gætt heldur en gull í
jörðu áður fyrr, og úraníum nú á
síðustu tímum!
í ár hófust ferðir þessar fyrr
en ella sökum þess, að síldin var
óvenju .snejnma.á ferðinni til
lands. En framan af ollu ógæftir
miklum töfum, pg.-hafa einnig
gert það öðru hvoru allt til þessa.
það hálfsmánaðar gamalt. HjalH'
Þorsteinsson frá Skautafél. Ak.,
sem um þessar mundir dvelur
syðra keppti líka í 500 metrunum
og varð annár. Voru Akureyring-
arnir hinir ánægðustu eftir fyrri
daginn, sem von var. Kristján
Árnason, fyrrv. skautameistari
fsl., gat ekki keppt sökum veik-
inda.
Seinni dagurinn. — Björn varð
íslandsmeistari.
Kl. 2 daginn eftir hófst svo síð-
ari hluti mótsins og var þá keppt
í 1500 metra hlaupi og 5000 m.
hlaupi.
Þorsteinn Steingrímsson, Rvík,
vann 1500 m. hlaupið, en Björn
Baldursson 5000 þús. m. Keppnin
var mjög spennandi bæði í 3000
m. og 5000 m. Þar áttust við beztu
skautamennirnir, sem þarna
mættu til leiks. Björn Baldursson
tefldi djarflega í 3000 m., fór mjög
geyst af stað og fékk með því all-
mikið forskot. Þoi'steinn dró
nokkuð á hann á síðasta sprettin-
um, en varð að láta sér nægja
annað sætið. — í 5000 m. keppn-
inni háðu þeir annað einvígi,
Björn og Þorsteinn. Lengi vel
voru þeir samferða og var keppn-
in hörð og tvisýn. Lauk henni
með sigri Björns.
Svellið var orðið meyrt síðarj?
(Framhald á 7. síðu).
... - - , — - - .. .. , , ji 3.
Spennándi keppni á skaulamotinu
þegar Björn varð skautameisfari